Deel 3 jongeren met nood aan verhoogde zorg

1. Leren en ontwikkelen 2
Deel 3 Jongeren met nood aan verhoogde zorg
1 Verschillen in ontwikkeling zijn normaal
2 Problemen met leren en ontwikkelen
3 Ontwikkelingsprobleem of ontwikkelingsstoornis
4 Welke ontwikkelingsstoornissen zijn er?
5 Hoe vaak komen ontwikkelingsstoornissen voor?
6 Over de aard en oorzaken van ontwikkelingsstoornissen
7 De diagnose van een ontwikkelingsstoornis

2. 1 Verschillen in ontwikkeling zijn normaal
2
sommige ontwikkelingsstappen worden door
de meeste kinderen op hetzelfde moment
gezet
Aangeboren rijpingsprincipes
Ook grote verschillen tussen kinderen wat
betreft het tempo waarmee ze zich
ontwikkelen
Nature – Nurture – Zelfbepaling
Het is belangrijk om deze verschillen tussen kinderen als leerkracht te
erkennen en ze niet automatisch als een probleem te zien.

3. 1 Verschillen in ontwikkeling zijn normaal
3
Vaak steekt die bezorgdheid de kop op wanneer je
vaststelt dat een kind zich anders gedraagt dan ‘het
typische kind in jouw klas’.
Wanneer is gedrag nog ‘normaal’ en
wanneer is gedrag een teken van een
mogelijk ontwikkelingsprobleem of
zelfs een ontwikkelingsstoornis?

4. 1 Verschillen in ontwikkeling zijn normaal
4
Afwijken van de norm of het gemiddelde is veel normaler dan je denkt.
Figuur : Standaardnormale verdeling van gedragsscores

5. 5
1 Verschillen in ontwikkeling zijn normaal
“We mogen kinderen niet reduceren tot objecten, die, als ze
niet optimaal presteren, meteen als ‘stuk’ worden bestempeld.
[…] Ook als kinderen niet ‘optimaal’ zijn, zijn ze nog steeds
perfect zoals ze zijn. Kinderen hebben nu eenmaal hun sterke
en minder sterke kanten. En als er eens echt iets scheelt, zoals
bij een ernstige leerstoornis, dan mogen we dat gerust
benoemen, maar wel met telkens in het achterhoofd dat de
perfectie nastreven een straatje zonder einde is (Peerlings &
Geuens, 2013).”

6. 2 Problemen met leren en ontwikkelen
6
Ontwikkelingsprobleem:
Te groot verschil tussen het ontwikkelingsniveau van
het kind en de ‘normale’ ontwikkeling’
Binnen 1, meerdere of zelfs alle
ontwikkelingsdomeinen

7. 2 Problemen met leren en ontwikkelen
7
Ontwikkelingsprobleem vaststellen
via genormeerde meetinstrumenten
Afgenomen door het CLB of
externe diagnosticus

8. 8
3 Ontwikkelingsprobleem of ontwikkelingsstoornis
1. Het kind vertoont een betekenisvolle ontwikkelingsachterstand
ten opzichte van leeftijdgenootjes (= ontwikkelingsprobleem).
2. De ontwikkelingsachterstand is hardnekkig: een kwaliteitsvolle,
doelgerichte en voldoende lange remediëring heeft onvoldoende
resultaat.
3. De hardnekkige ontwikkelingsachterstand kan niet volledig
verklaard worden door andere factoren (bv. gebrekkig onderwijs,
langdurige ziekte, zintuiglijke problemen, zwakke intelligentie, …).
Ontwikkelingsstoornis

9.  Leesprobleem door langdurige ziekte
 Leesprobleem door verminderde gezichtsscherpte
 Aandachtsprobleem door slaaptekort
 Gedragsprobleem door rouwproces
Geen ontwikkelingsstoornis:
9
Gesprek met ouders

10. 10
4 Welke ontwikkelingsstoornissen zijn er?
De Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM)

11. 11
5 Hoe vaak komen ontwikkelingsstoornissen voor?

12. 12
Comorbiditeit!
ADHD/Dyslexie: 25%-40%
ASS+ ADHD: 30%-50%
(kleuters)
Dysfasie+Dyslexie: 17%-33%

13. 13
6 Over de aard en de oorzaken van
ontwikkelingsstoornissen
Belangrijk omdat
We kinderen met en zonder stoornis van
elkaar kunnen onderscheiden
We effectieve begeleidingsmethoden
kunnen ontwerpen
Studie
hersenprocessen
DNA

14. 14
Ontwikkelingsstoornissen als noodzakelijk gevolg van een
enkelvoudig tekort
Eén specifiek
tekort is een
noodzakelijk en
voldoende
voorwaarde

15. 15
Ontwikkelingsstoornissen als noodzakelijk gevolg van een
enkelvoudig tekort
Kritiek?
1 Grote samenhang tussen ontwikkelingsstoornissen
(Gemeenschappelijke kenmerken of oorzaken)

16. 16
Ontwikkelingsstoornissen als noodzakelijk gevolg van een
enkelvoudig tekort
Kritiek?
2 Gebrek aan bewijs voor enkelvoudige oorzaken
Bv niet alle kinderen met dyslexie hebben een zwak
fonologisch bewustzijn en niet alle kinderen met een
zwak fonologisch bewustzijn hebben dyslexie

17. 17
Ontwikkelingsstoornissen als noodzakelijk gevolg van een
enkelvoudig tekort
Kritiek?
3 Ontwikkelingsstoornissen situeren zich op een continuüm

18. 18
Ontwikkelingsstoornissen als een mogelijk gevolg van een
meervoudig tekort
Meerdere factoren zijn samen aan het werk die het risico
op het krijgen van een ontwikkelingsstoornis vergroten
(risicofactor) of verkleinen (beschermende factor)
Sommige risico- en beschermende factoren zijn specifiek voor een stoornis
Visuele aandachtsspanne bij dyslexie
Andere risico- en beschermende factoren worden gedeeld door verschillende
stoornissen
Fonologisch bewustzijn bij dyslexie en ontwikkelingsdysfasie

19. 19
Ontwikkelingsstoornissen als een mogelijk gevolg van een
meervoudig tekort
Wisselwerking tussen omgeving en genetische aanleg