Presentatie over zorg op maat voor kinderen en jongeren met een licht verstandelijke beperking (LVB) en psychiatrische problematiek, door Karakter en Pluryn op de GGZ Kennisdag van september 2015

1. Zorg op maat voor kinderen en
jongeren met een licht verstandelijke
beperking (LVB) en psychiatrische
problematiek
GGZ Kennisdag 2015: Psychische gezondheid van de jeugd
Martine Weeland, psycholoog
Daphne Vinke, orthopedagoog
Marjolijn Bergman, kinder- en
jeugdpsychiater /
manager behandelzaken
Ivon Riemersma, junior
onderzoeker /
gedragswetenschapper
Martine Weeland, junior
onderzoeker

2. Karakter kinder- en jeugdpsychiatrie
Diagnostiek en behandeling
Complexe psychiatrische problematiek
Kinderen en jongeren van 0 tot 18 jaar

3. 4 zorglijnen:
1) LVB
2) ASS
3) ADHD
4) SAOS
2 provincies:
1) Gelderland
2) Overijssel
Karakter kinder- en jeugdpsychiatrie

4. ● IQ = 55 – 85
● Aparte zorglijn omdat:
- Ouders vaak een verstandelijke handicap en/of psychiatrische problemen
hebben
- Lichamelijke problemen en genetische afwijkingen vaak een rol spelen
- Het kind leert langzamer, dus ook in de therapie
- De geleerde vaardigheden generaliseren moeilijker
- Omgevingsfactoren spelen een grotere rol (veel trauma en sociale problemen)

5. Alle locaties: Polikliniek
Locatie Ede:
● Polikliniek
● Intensive Home Treatment (IHT) per 1 feb ‘16
● MDFT
● Dagbehandeling
● Klinische bedden: BOPZ en open

6. ● We bieden hoogwaardige zorg
● Zo licht als mogelijk en zo zwaar als nodig
● Het gezin staat centraal
● Competentiegericht
● In samenwerking met het netwerk en de ketenpartners

7. Als zorg moeilijk wordt, dan kom je
naar Pluryn
Verstandelijk beperkt Normaal begaafd Lichamelijk beperkt
Gedragsproblematiek Residentieel Ambulant
Gezinsbehandeling Dagbehandeling
Orthopedagogische
behandelcentra
Langdurige zorg Crisis
Research &
Development

8. Casus Damian
• 11 jarige jongen
• Geen psychiatrische problemen
gediagnosticeerd
• LVB (VIQ 78 PIQ 61)

9. Casus Damian
Wisselwerking

10. Jij bent okay!
Een competentietraining voor jongeren
met LVB en hun ouders met psychische
en/of verslavingsproblemen
Ivon Riemersma, junior onderzoeker Pluryn R&D en
gedragswetenschapper Jan Pieter Heije

11. KOPP gedachten en
gevoelens
KOPP:
Kinderen van Ouders met
Psychische Problemen
KVO:
Kinderen van Verslaafde
Ouders

12. Beschermende en
risicofactoren

13. Jongeren aan het woord

14. Jij bent okay:
Ondersteuningsgroep voor
jongeren
Extra aanpassingen
- Simpel taalgebruik
- Concrete voorbeelden
- Extra herhaling
basisemoties

16. Jij bent Okay: oudermodule

17. Online oudermodule

18. Planning

19. Onderzoek

20. Eerste resultaten
(n=11)

21. Jij bent okay!
Vragen?
Voor meer informatie over
deelname aan dit onderzoek:
Ivon Riemersma
iriemersma@pluryn.nl

22. Martine Weeland,
Psycholoog / behandelcoördinator BinK
Behandeling in de Klas
(BinK)

23. • Gedragsproblemen op SBO-school
• Aandacht/ concentratie
• Oppositioneel gedrag
• Agressie
• School handelingsverlegen
• Conflict tussen ouders en school
• Hulpvraag school:
• Diagnostiek?
• Hoe komt hij weer tot ontwikkeling?

24. Waarom Behandelen in de Klas?
• Veel kinderen met een LVB en psychiatrische problematiek lopen vast
op school
• Generalisatie van vaardigheden naar dagelijks leven is lastig
• Daarom: behandelen in de setting waar problemen zich voordoen
BinK:
Tweedelijns kinderpsychiatrische (deeltijd)behandeling in de klas
Kinder- en jeugdpsychiater, psycholoog/orthopedagoog, sociotherapeuten,
vaktherapeuten, systeemtherapeut, ouderbegeleider.
Speciale expertise op gebied van LVB, maar óók voor normaal begaafde
kinderen

25. Visie
• Behandeling inzetten binnen de setting waar het kind vastloopt
• Zo licht als mogelijk en zo zwaar als nodig
• Competentiegericht
• Het hele systeem en verschillende milieu’s betrekken (school, gezin), multidisciplinair
• In samenwerking met ketenpartners

26. Van visie naar praktijk (1)
• Behandeling inzetten binnen de setting waar het kind vastloopt
• Sociotherapeuten zijn in de klas aanwezig en werken aan
doelen
• Behandelaren vormen een team met school; gedeelde visie
en werkpunten
• Generalisatie van vaardigheden

27. Zo licht als mogelijk en zo zwaar als nodig
• Ambulante BinK: behandelaren komen naar school van
herkomst
• BinK als deeltijdbehandeling: behandeling vindt plaats op De
Brouwerij, cluster 4 school, op het terrein van Karakter
Van visie naar praktijk (2)

28. Competentiegericht
• Competentieanalyse: Vaardigheden vs. Ontwikkelingstaken
kind én gezin
• Concrete doelen en werkpunten
• Beloningsysteem: fasering
Van visie naar praktijk (3)

29. Het hele systeem wordt betrokken in de behandeling
• School werkt samen met behandelteam
• Ouders worden betrokken
• Gezinsdiagnostisch onderzoek (GDO), psychiatrische
gezinsbehandeling, systeemtherapie, ouderbegeleiding
Van visie naar praktijk (4)

30. In samenwerking met ketenpartners
• School van herkomst, samenwerkingsverband,
vervolghulpverlening wordt betrokken in de diagnostiek en
behandeling
• Doel is altijd uitstroom naar passend onderwijs/ dagbesteding
(deeltijdbehandeling max. 6 maanden)
Van visie naar praktijk (5)

31. 1. Anoniem contact school
2. Vrijblijvend oriënterend gesprek met ouders
3. Intake met KPO en OA
4. Start BinK behandeling op de Brouwerij, doelen:
-Verheldering diagnostiek (diagnose ODD; ADHD? ASS?)
-Versterken emotieregulatie (signaleringsplan, psychomotorische
therapie)
-Ouders krijgen psychoeducatie LVB en praktische handvatten
voor de aansturing van Damian in de weekenden

32. • (Anoniem) overleggen over casus
● Bellen met Karakter Ede: 0318-676611
● Een mail naar: AanmeldpuntBinK@karakter.com
• Aanmelden: verwijzing van (huis)arts, jeugdarts (GGD), medisch
specialist, Centrum voor Jeugd & Gezin of sociaal wijkteam
● Bellen met Karakter Ede: 0318-676611
● Een mail naar: AanmeldpuntBinK@karakter.com

33. Flexibele behandelgroep
Daphne Vinke- van Steijn, orthopedagoog/
behandelcoördinator Karakter

34. Stroom
• Klinische open behandelgroep
• Totaal 8 bedden/ plekken die flexibel inzetbaar zijn
• Kinderen hebben een eigen kamer, gedeelde badkamer en toilet
• Basisonderwijs op terrein, voortgezet onderwijs op externe scholen of in
thuissituatie
• Dagbehandelingsaanbod: individuele,- groep- en gezinstherapie,
trainingen
• Duidelijke (dag)structuur aanwezig

35. Visie flexibilisering
Behandeling moet flexibel en op maat zijn, passend bij kind en zijn gezin:
•Behandeling is ambulant, opname in de
kliniek is als module inzetbaar
•Zo licht als mogelijk en zo zwaar als nodig
•Ouders zijn co-expert
•Ieder gezin krijgt psychiatrische
gezinsbehandeling (PG)
•In samenwerking met ketenpartners

36. • Door flexibilisering kan er beter worden aangesloten bij de zorgbehoeften
van het kind en het gezin
• Keuze zorgzwaarte is afhankelijk van het gezinssysteem
• Geen schotten meer tussen afdelingen en disciplines
Kliniek als module

37. Vormen van flexibele zorg
● Kliniek als tijdelijke crisisinterventie
● Deeltijdbehandeling: kind is deels thuis en deels op de kliniek
● Dagbehandeling
● Fulltime opname en gaandeweg meer naar huis

38. • Opname Stroom fulltime voor de eerste 4 weken met als
doel crisisinterventie
• BINK blijft betrokken voor onderwijs
• Opname wordt omgezet naar een deeltijdopname en start PG
• Doelen opname Damian: emotieregulatie vaardigheden, rouwverwerking,
psycho-educatie
• Start Creatieve Therapie
• Start systeemtherapie met doelen systeem
Casus Damian

39. Op Volle Kracht
Depressiepreventie bij jongeren met een licht
verstandelijke beperking en gedragsproblemen
Martine Weeland, junior-onderzoeker
Pluryn R&D

40. Waarom Op Volle Kracht?
● Jongeren met een LVB hebben een verhoogde kans op het
ontwikkelen van depressie en angststoornissen
● Dekker & Koot, 2003
● Cooper, 1997; Meins, 1993, Richards et al., 2001
● Veel jongeren hebben al (sub)klinische symptomen

41. ● Nee..! In de praktijk lastig te herkennen (Damian)
● Gevolg: onderbehandeling depressie
● Bovendien: Met huidige behandelingen voor depressie wordt
slechts 10-20% van de ziektelast weggenomen. 80-90% blijft dus
bestaan (Trimbos, 2011)
●
Hebben we het probleem in
beeld?

42. ● Op Volle Kracht
● Nederlandse bewerking van “Penn Resiliency Program”
● Brunwasser, 2009: PRP
● Aangepast voor LVB-doelgroep
Wat gaan we eraan doen?

43. Op Volle Kracht: Wat is het?
● Doel: versterken emotionele weerbaarheid jongeren met LVB
● Daardoor voorkómen en verminderen van depressieve symptomen
● 8 bijeenkomsten, op de behandelgroep, door SPV-ers en
SPH-ers
● Competentiegericht
● Gebaseerd op cognitieve modellen en het sociaal-
competentiemodel van depressie

44. Op Volle Kracht: Hoe werkt het?
● GGGG-schema
● Gebeurtenis
● Gedachte
● Gevoel
● Gedrag

45. Op Volle Kracht: Hoe werkt het?
● Niet-helpende gedachte:
● Is vaak negatief en maakt je bang, bedroefd of boos
● Helpt je niet om met een vervelende situatie om te gaan
● Helpende gedachte:
● Helpt je om met vervelende situaties om te gaan
● Is vaak optimistisch (niet altijd)

46. Het onderzoek
Is Op Volle Kracht effectief in het verminderen en voorkomen van
depressie bij jongeren met een LVB?
● RCT met 2 condities
● 1. standaard klinische behandeling (treatment as usual)
● 2. standaard klinische behandeling + OVK
● Jongens en meiden tussen 12-16 jaar
● Karakter (jeugd-GGZ), Pluryn (gehandicaptenzorg), De Hoenderloo Groep (jeugdzorg)
● Vragenlijsten:
● Depressie: CDI-2 (Kovacs, 2012)
● Angst: SCAS (Spence, 1997)
● Denkfouten: CNCEQ-R (Maric, 2012)
● Coping stijlen: CRSQ (Abela, Brozina & Haigh, 2002)
● Gedragsproblemen: SDQ (Goodman, 1997)

47. Voorlopige resultaten
● Geen vermindering depressieve symptomen, angst, negatieve denkstijlen en
gedragsproblemen
● Geen verbetering coping en leefklimaat
Vervolganalyses
● Ouderrapportages?
● Implementatieverschillen tussen groepen en instellingen?
● Moderatoren?

48. Casus: welke behandeling indiceert u?
• Evelien, 10 jaar
• VIQ 66, PIQ 101
• Eet- slaap en emotionele problemen, beperkte dagstructuur
• School gaat goed (SO cluster 3)
• Hoofddiagnose: PDD-nos
• Langerdurende psychiatrische gezinsbehandeling (IPG) en
systeemtherapie hebben onvoldoende opgeleverd
• Vader heeft een autistische stoornis. Moeder voelt zich zwaar belast,
heeft een laag energieniveau.
• Ouders willen dat het gezin tot rust komt en dat zowel Evelien als
ouders leren omgaan met haar PDD-nos