Presentatie over schoolverzuim van drs. Anne-Freda Brouwer (GZ-psycholoog/systeemtherapeut) en Wendy Verplanke (gezinsbehandelaar) van Karakter voor de GGZ Kennisdag op 22 september 2015

1. Schoolverzuim;
van gezamenlijk belang
naar samenhang
Wendy Verplanke,
gezinsbehandelaar
Anne-Freda Brouwer,
GZ-psycholoog/
systeemtherapeut

2. 9/21/2015www.karakter.com 2
Casus Tamara
• Leeftijd; 14 jaar
• HAVO; regulier onderwijs
• 9 maanden schoolverzuim
• Onverklaarde lichamelijke klachten en
angstklachten
• Gezinssamenstelling; ouders en jonger zusje;
impact op gezinssysteem

3. Wij maken ons zorgen over schoolverzuim bij kinderen met
psychiatrische problematiek
Bij veel klinische en ambulante casuïstiek binnen de psychiatrie is er sprake van
langdurig schoolverzuim.
Bij het intensief behandelcentrum voor Jeugd van Karakter bedraagt het percentage
(ca.75%).
Kinderen raken in isolement, hebben geen vrienden, nemen niet meer deel aan
Sportclub of sociale activiteiten
Ouders raken overbelast
9/21/2015www.karakter.com 3

4. Theoretisch kader
• Definitie schoolverzuim:
Schoolweigering is ongeoorloofd schoolverzuim van leerplichtige kinderen en jongeren waarbij
ouders en de school op de hoogte zijn van het verzuim en het kind/de jongere veelal thuis
verblijft tijdens de schooluren.
School wordt vermeden vanwege angst, spanning en ‘onbegrepen’ lichamelijke klachten. Het
kind/ de jongere zou wel naar school willen maar het lukt hem/haar niet. Bij dwang kunnen ze
met drift of agressie reageren. Ouders zijn niet bij machte hun kind naar school te krijgen en
voelen zich vaak onmachtig en schuldig.
9/21/2015www.karakter.com 4

5. Theoretisch kader
Geraadpleegde literatuur:
1. Martin van Geffen: Systeembenadering bij schoolweigering, Systeemtherapie 2004
2. Carla Scharree: Schoolweigering, ouders aan de slag, Kind en Adolescent 2007
3. Irit Schorr Sapir: School Refusal, 2001
Schoolverzuim:
-Schoolweigering met psychiatrische stoornis (angststoornis en autisme)
Onderscheid schoolverzuim:
< of > dan 6 weken verzuim
9/21/2015www.karakter.com 5

6. Theoretisch kader
Kindkenmerken:
- Sprake van angstige, perfectionistische jongeren of autisme spectrumstoornis
- Psychosomatische klachten
- Ernstige emotionele opwinding
- Bij thuis blijven nemen de klachten af
Gezinskenmerken:
- Vaak bestaande pathologie in het gezin
- De jongere is veelal afhankelijk en beperkte zelfredzaamheid; veel voorkomende
beschermende opvoedstijl
- Uiteindelijk is er veel macht bij de jongere en een verstoorde gezinshiërarchie.
9/21/2015www.karakter.com 6

7. Theoretisch kader
Gevolgen voor de jongere:
- Stagnatie cognitieve/leerontwikkeling, sociale ontwikkeling en uiteindelijk van de
gehele identiteitsontwikkeling.
- Het sociale isolement leidt vaak tot depressie en toename van angst.
Gevolgen voor het gezin:
- Schoolweigering leidt tot veel stress in het gezin.
- Strijd tussen ouders en jongere en ouders onderling (< 6 weken)
- Ouders leggen zich neer bij de schoolweigering, stress blijft latent aanwezig (>6
weken)
9/21/2015www.karakter.com 7

8. Theoretisch kader
Rol van instanties bij het in stand houden van de problemen:
- Advies huisarts/ schoolarts om thuis te houden
- ‘Geoorloofd’ verzuim
- Leerplichtambtenaar komt laat (of niet) in beeld
9/21/2015www.karakter.com 8

9. Visie op schoolverzuim en missie
Doelgroep < 6 weken:
- Eenstemmigheid betrokken partijen over onmiddellijke en volledige terugkeer
school
- Rol van ouders centraal
- Hulp voor het gezin
- Herstellen hiërarchie ouder/ jongere
9/21/2015www.karakter.com 9

10. Visie op schoolverzuim en missie
Doelgroep > 6 weken:
- In kaart brengen van de in stand houdende, belemmerende en protectieve factoren
van de schoolweigering
- Leidend tot een multidisciplinair behandelplan
- Eenstemmigheid betrokken partijen
- Rollen en verantwoordelijkheden zijn duidelijk
9/21/2015www.karakter.com 10

11. Betrokkenen
9/21/2015www.karakter.com 11
Kind/jongere
en ouders
Hulpverlening
GGD / schoolarts
Gemeente /
wijkteams
huisarts
Onderwijsspecialiste
n
leerplichtambtenaar
School / ZAT

12. Casus; welke interventies?
Groepjes uit elkaar
Vragen;
- Welke interventies (diagnostiek en behandeling) op kind-niveau?
- Welke interventies op gezins-niveau?
- Welke interventies op schoolniveau?
- Wie kan beste regievoerder zijn?
9/21/2015www.karakter.com 12

13. Beleid; wat draagt kennis bij?
9/21/2015www.karakter.com 13
Diagnostiek Behandeling

14. Oproepteam
- ontwikkelen: snelle hulp waar nodig, maar niet
overbodig.
- Preventie; signaleren; consulteren
en behandelen
9/21/2015www.karakter.com 14
Kind/jongere
en ouders
Hulpverlening
GGD /
schoolarts
Gemeente /
wijkteams
huisarts
Onderwijsspeci
alisten
leerplichtambt
enaar
School / ZAT

15. Hartelijk
Dank voor uw
aandacht
9/21/2015www.karakter.com 15