PPT inleiding ontwikkelingspsychologie

1. PXL dpt. Education - Vildersstraat 5 3500 Hasselt
fb.com/PXLEducation
#pxleducation
Ontwikkelingspsychologie
Inleiding

2. INHOUD
Algemene informatie
• 3 studiepunten
– 12 contacturen
– 18 uren begeleid zelfstandig werk
– 60 uren zelfstudie
• Moduleplanning ontwikkelingspsychologie
• Cursusmateriaal
– Handboek: ‘Groot worden,
de ontwikkeling van baby tot adolescent’
– PowerPoint & casussen / (extra) oefeningen / studiemateriaal
op BB
• Lessen
– Casusgestuurd met focus op lagere schoolkind
– Interactief
– Kom voorbereid naar de les!
• Examen: schriftelijk open boek!
• Studiegidsinfo (zie BB)
1. Algemene informatie
2. Doelstellingen
3. Inleiding
4. Wat is ontwikkeling?
5. Wat is psychologie?
6. De ontwikkeling van
het kind
7. Ontwikkelingsfasen
vs –gebieden of –
domeinen
8. Stromingen in de
ontwikkelingspsychol
ogie
9. Hoe ontstaat
ontwikkeling?
• Nature
• Nurture
• Zelfbepaling
10.Ontwikkelings-
factoren
11.Hoe met ontwikkeling
omgaan?
• ZNO
• Welbevinden en
betrokkenheid
12.Samenvatting

3. INHOUD
Doelstellingen
• De ontwikkeling van het kind, in het bijzonder het lagere
schoolkind, in alle ontwikkelingsdomeinen toelichten en
herkennen in de praktijk
• Het belang van verschillende ontwikkelingsfactoren
benoemen
• De verschillende ontwikkelingspsychologische visies
verduidelijken
• (Preventief) werken rond welbevinden en sociale
vaardigheden bij het lagereschoolkind
1. Algemene informatie
2. Doelstellingen
3. Inleiding
4. Wat is ontwikkeling?
5. Wat is psychologie?
6. De ontwikkeling van
het kind
7. Ontwikkelingsfasen
vs –gebieden of –
domeinen
8. Stromingen in de
ontwikkelingspsychol
ogie
9. Hoe ontstaat
ontwikkeling?
• Nature
• Nurture
• Zelfbepaling
10.Ontwikkelings-
factoren
11.Hoe met ontwikkeling
omgaan?
• ZNO
• Welbevinden en
betrokkenheid
12.Samenvatting

4. INHOUD
Inleiding
Mijn kind wordt groot?! – ontwikkelingsvragen
• “Ons Bartje (10 maanden) stopt voortdurend speelgoed in
zijn mond, moet ik hem meer te eten geven?”
• “Als Lotta (2,5 jaar) haar zin niet krijgt, roept en tiert ze. Is
dit wel normaal, ze moet tenslotte toch leren luisteren?”
• “Onze Thomas (15 jaar) kleurt zijn haar zwart, luistert naar
harde muziek, zit steeds op zijn kamer, en wil niet meer
mee op familiebezoek … ‘t gaat de foute kant uit met hem.”
1. Algemene informatie
2. Doelstellingen
3. Inleiding
4. Wat is ontwikkeling?
5. Wat is psychologie?
6. De ontwikkeling van
het kind
7. Ontwikkelingsfasen
vs –gebieden of –
domeinen
8. Stromingen in de
ontwikkelingspsychol
ogie
9. Hoe ontstaat
ontwikkeling?
• Nature
• Nurture
• Zelfbepaling
10.Ontwikkelings-
factoren
11.Hoe met ontwikkeling
omgaan?
• ZNO
• Welbevinden en
betrokkenheid
12.Samenvatting

5. INHOUD
Wat is ontwikkeling?
• Veranderen van aanwezige structuur
• Vanaf conceptie tot dood
• Winst en verlies
• Voortgang, ‘niet herhaalbaar’
1. Algemene informatie
2. Doelstellingen
3. Inleiding
4. Wat is ontwikkeling?
5. Wat is psychologie?
6. De ontwikkeling van
het kind
7. Ontwikkelingsfasen
vs –gebieden of –
domeinen
8. Stromingen in de
ontwikkelingspsychol
ogie
9. Hoe ontstaat
ontwikkeling?
• Nature
• Nurture
• Zelfbepaling
10.Ontwikkelings-
factoren
11.Hoe met ontwikkeling
omgaan?
• ZNO
• Welbevinden en
betrokkenheid
12.Samenvatting

6. INHOUD
Wat is psychologie?
Psychologie
• Bestudeert innerlijke leven (kennen, denken, voelen,
streven) en gedrag van de mens
• Verschillende onderverdelingen
Ontwikkelingspsychologie
• Bestudeert het gedrag, het denken en het beleven van
mensen in verschillende levensfasen
1. Algemene informatie
2. Doelstellingen
3. Inleiding
4. Wat is ontwikkeling?
5. Wat is psychologie?
6. De ontwikkeling van
het kind
7. Ontwikkelingsfasen
vs –gebieden of –
domeinen
8. Stromingen in de
ontwikkelingspsychol
ogie
9. Hoe ontstaat
ontwikkeling?
• Nature
• Nurture
• Zelfbepaling
10.Ontwikkelings-
factoren
11.Hoe met ontwikkeling
omgaan?
• ZNO
• Welbevinden en
betrokkenheid
12.Samenvatting

7. INHOUD
De ontwikkeling van het kind:
gewikt en gewogen
Waarom inzicht in ontwikkeling nodig?
1. Omgang met kinderen
– Typische karakteristieken, kenmerken
– Specifiek voor bepaalde leeftijd/fase
– Als leerkracht probeer je hier zo goed mogelijk op
in te spelen
– En wil je begrijpen waar gedrag vandaan komt
2. Afwijkende ontwikkeling identificeren
3. Verantwoordelijkheid
1. Algemene informatie
2. Doelstellingen
3. Inleiding
4. Wat is ontwikkeling?
5. Wat is psychologie?
6. De ontwikkeling van
het kind
7. Ontwikkelingsfasen
vs –gebieden of –
domeinen
8. Stromingen in de
ontwikkelingspsychol
ogie
9. Hoe ontstaat
ontwikkeling?
• Nature
• Nurture
• Zelfbepaling
10.Ontwikkelings-
factoren
11.Hoe met ontwikkeling
omgaan?
• ZNO
• Welbevinden en
betrokkenheid
12.Samenvatting

8. INHOUD
Ontwikkelingsfasen vs. –
gebieden of -domeinen
• Ontwikkelingsfasen
– Prenatale fase (ongeboren baby), pasgeborene, baby,
peuter, kleuter, lagere schoolkind en adolescent
• Ontwikkelingsgebieden/-domeinen
– 12 ontwikkelingsdomeinen
Samenhang in twee richtingen kunnen uitleggen!
1. Algemene informatie
2. Doelstellingen
3. Inleiding
4. Wat is ontwikkeling?
5. Wat is psychologie?
6. De ontwikkeling van
het kind
7. Ontwikkelingsfasen
vs –gebieden of –
domeinen
8. Stromingen in de
ontwikkelingspsychol
ogie
9. Hoe ontstaat
ontwikkeling?
• Nature
• Nurture
• Zelfbepaling
10.Ontwikkelings-
factoren
11.Hoe met ontwikkeling
omgaan?
• ZNO
• Welbevinden en
betrokkenheid
12.Samenvatting
Lichamelijke ontwikkeling Sociaal-emotionele ontwikkeling
Motorische ontwikkeling Seksuele ontwikkeling
Tekenontwikkeling Persoonlijkheidsontwikkeling
Perceptuele ontwikkeling Schoolse ontwikkeling
Cognitieve ontwikkeling Morele ontwikkeling
Taalontwikkeling Spelontwikkeling

9. INHOUD
Ontwikkelingsfasen
1. Algemene informatie
2. Doelstellingen
3. Inleiding
4. Wat is ontwikkeling?
5. Wat is psychologie?
6. De ontwikkeling van
het kind
7. Ontwikkelingsfasen
vs –gebieden of –
domeinen
8. Stromingen in de
ontwikkelingspsychol
ogie
9. Hoe ontstaat
ontwikkeling?
• Nature
• Nurture
• Zelfbepaling
10.Ontwikkelings-
factoren
11.Hoe met ontwikkeling
omgaan?
• ZNO
• Welbevinden en
betrokkenheid
12.Samenvatting

10. INHOUD
Stromingen in de
ontwikkelingspsychologie
Doorheen de tijd waren er verschillende visies
(stromingen) op het gedrag en de ontwikkeling
van kinderen en adolescenten
 gevolg voor opvoeding!
1. Algemene informatie
2. Doelstellingen
3. Inleiding
4. Wat is ontwikkeling?
5. Wat is psychologie?
6. De ontwikkeling van
het kind
7. Ontwikkelingsfasen
vs –gebieden of –
domeinen
8. Stromingen in de
ontwikkelingspsychol
ogie
9. Hoe ontstaat
ontwikkeling?
• Nature
• Nurture
• Zelfbepaling
10.Ontwikkelings-
factoren
11.Hoe met ontwikkeling
omgaan?
• ZNO
• Welbevinden en
betrokkenheid
12.Samenvatting

11. INHOUD
Stromingen in de
ontwikkelingspsychologie
• Psycho-dynamisch perspectief
– Onbewuste staat centraal
– Freud & Erikson als aanhangers
• Behaviorisme
– Gedrag wordt uitgelokt door prikkels in de omgeving en
kan beïnvloed worden
– Watson & Skinner als aanhangers
• Cognitivisme
– Concentreert zich op denkprocessen
– Onderzoek naar de evolutie van het denkvermogen
– Piaget als aanhanger
1. Algemene informatie
2. Doelstellingen
3. Inleiding
4. Wat is ontwikkeling?
5. Wat is psychologie?
6. De ontwikkeling van
het kind
7. Ontwikkelingsfasen
vs –gebieden of –
domeinen
8. Stromingen in de
ontwikkelingspsychol
ogie
9. Hoe ontstaat
ontwikkeling?
• Nature
• Nurture
• Zelfbepaling
10.Ontwikkelings-
factoren
11.Hoe met ontwikkeling
omgaan?
• ZNO
• Welbevinden en
betrokkenheid
12.Samenvatting

12. INHOUD
Stromingen in de
ontwikkelingspsychologie
• Evolutionair of ethologisch* perspectief
• gedragsbiologie (bestudeert gedrag vanuit natuurlijke aanleg)
– Bestudeert het effect van biologische kenmerken op
gedrag
– Lorenz en Darwin als aanhanger
• Contextueel of ecologisch perspectief
– Begrijpt de ontwikkeling van een kind in een sociale en
culturele context
– Interactie tussen individu en omgeving
– Vygotsky en Bronfenbrenner als aanhangers.
Er is geen ‘beste’ theorie! Verschillende perspectieven zijn
nodig om een volledig beeld te krijgen.
1. Algemene informatie
2. Doelstellingen
3. Inleiding
4. Wat is ontwikkeling?
5. Wat is psychologie?
6. De ontwikkeling van
het kind
7. Ontwikkelingsfasen
vs –gebieden of –
domeinen
8. Stromingen in de
ontwikkelingspsychol
ogie
9. Hoe ontstaat
ontwikkeling?
• Nature
• Nurture
• Zelfbepaling
10.Ontwikkelings-
factoren
11.Hoe met ontwikkeling
omgaan?
• ZNO
• Welbevinden en
betrokkenheid
12.Samenvatting

13. INHOUD
Hoe ontstaat ontwikkeling?
• Hoe komt het dat een baby leert lopen en leert
praten, en dat een peuter zindelijk wordt? Hoe
komt het dat een kleuter stilaan minder moeite
heeft met afscheid nemen van zijn moeder? Hoe
komt het dat een lagereschoolkind leert lezen, en
dat een adolescent interesse gaat tonen in
volwassen seksualiteit?
• Hoe verklaar je dat de ene baby vroeger leert
lopen dan de andere, dat de ene kleuter anders
aan zijn ouders gehecht is dan de andere, of dat
het ene kind makkelijk leert lezen, terwijl het
andere kind er moeite mee heeft en misschien
wel een leerprobleem ondervindt?
1. Algemene informatie
2. Doelstellingen
3. Inleiding
4. Wat is ontwikkeling?
5. Wat is psychologie?
6. De ontwikkeling van
het kind
7. Ontwikkelingsfasen
vs –gebieden of –
domeinen
8. Stromingen in de
ontwikkelingspsychol
ogie
9. Hoe ontstaat
ontwikkeling?
• Nature
• Nurture
• Zelfbepaling
10.Ontwikkelings-
factoren
11.Hoe met ontwikkeling
omgaan?
• ZNO
• Welbevinden en
betrokkenheid
12.Samenvatting

14. INHOUD
Hoe ontstaat ontwikkeling?
• Centrale vraag:
“Wordt de mens datgene wat de omgeving (vooral
de opvoeding) van hem maakt, of ontwikkelt hij
zich, ongeacht het soort milieu waarin hij
terechtkomt, tot datgene dat al vanaf het begin in
hem aanwezig was?”
• = nature/nurture debat
 verschillende standpunten!
1. Algemene informatie
2. Doelstellingen
3. Inleiding
4. Wat is ontwikkeling?
5. Wat is psychologie?
6. De ontwikkeling van
het kind
7. Ontwikkelingsfasen
vs –gebieden of –
domeinen
8. Stromingen in de
ontwikkelingspsychol
ogie
9. Hoe ontstaat
ontwikkeling?
• Nature
• Nurture
• Zelfbepaling
10.Ontwikkelings-
factoren
11.Hoe met ontwikkeling
omgaan?
• ZNO
• Welbevinden en
betrokkenheid
12.Samenvatting

15. INHOUD
Nature
1. Het nature standpunt of de aanlegtheorie:
ontwikkeling wordt voornamelijk bepaald door je
aanleg
1. Algemene informatie
2. Doelstellingen
3. Inleiding
4. Wat is ontwikkeling?
5. Wat is psychologie?
6. De ontwikkeling van
het kind
7. Ontwikkelingsfasen
vs –gebieden of –
domeinen
8. Stromingen in de
ontwikkelingspsychol
ogie
9. Hoe ontstaat
ontwikkeling?
• Nature
• Nurture
• Zelfbepaling
10.Ontwikkelings-
factoren
11.Hoe met ontwikkeling
omgaan?
• ZNO
• Welbevinden en
betrokkenheid
12.Samenvatting

16. INHOUD
Nurture
2. Het nurture standpunt of de milieutheorie:
ontwikkeling wordt voornamelijk bepaald door
omgeving
1. Algemene informatie
2. Doelstellingen
3. Inleiding
4. Wat is ontwikkeling?
5. Wat is psychologie?
6. De ontwikkeling van
het kind
7. Ontwikkelingsfasen
vs –gebieden of –
domeinen
8. Stromingen in de
ontwikkelingspsychol
ogie
9. Hoe ontstaat
ontwikkeling?
• Nature
• Nurture
• Zelfbepaling
10.Ontwikkelings-
factoren
11.Hoe met ontwikkeling
omgaan?
• ZNO
• Welbevinden en
betrokkenheid
12.Samenvatting

17. INHOUD
Zelfbepaling
3. Een derde ontwikkelingsfactor? - de zelfbepaling
• Zelfbepaling = de eigen vrije keuze
• De mens kan zelf omstandigheden scheppen
door keuzes te maken
• Richting geven aan de eigen ontwikkeling!
1. Algemene informatie
2. Doelstellingen
3. Inleiding
4. Wat is ontwikkeling?
5. Wat is psychologie?
6. De ontwikkeling van
het kind
7. Ontwikkelingsfasen
vs –gebieden of –
domeinen
8. Stromingen in de
ontwikkelingspsychol
ogie
9. Hoe ontstaat
ontwikkeling?
• Nature
• Nurture
• Zelfbepaling
10.Ontwikkelings-
factoren
11.Hoe met ontwikkeling
omgaan?
• ZNO
• Welbevinden en
betrokkenheid
12.Samenvatting

18. INHOUD
Ontwikkelingsfactoren
• Ontwikkeling door samenspel van aanleg,
omgeving en zelf!
– Deze drie factoren beïnvloeden elkaar en beïnvloeden
samen de ontwikkeling van het kind.
• Op bepaalde momenten in de ontwikkeling kan
een bepaalde factor een doorslaggevende
invloed hebben
1. Algemene informatie
2. Doelstellingen
3. Inleiding
4. Wat is ontwikkeling?
5. Wat is psychologie?
6. De ontwikkeling van
het kind
7. Ontwikkelingsfasen
vs –gebieden of –
domeinen
8. Stromingen in de
ontwikkelingspsychol
ogie
9. Hoe ontstaat
ontwikkeling?
• Nature
• Nurture
• Zelfbepaling
10.Ontwikkelings-
factoren
11.Hoe met ontwikkeling
omgaan?
• ZNO
• Welbevinden en
betrokkenheid
12.Samenvatting

19. INHOUD
Hoe met ontwikkeling omgaan?
1. Werken in de ‘Zone van Naaste Ontwikkeling’
(ZNO)
2. Welbevinden en betrokkenheid als
richtsnoeren
1. Algemene informatie
2. Doelstellingen
3. Inleiding
4. Wat is ontwikkeling?
5. Wat is psychologie?
6. De ontwikkeling van
het kind
7. Ontwikkelingsfasen
vs –gebieden of –
domeinen
8. Stromingen in de
ontwikkelingspsychol
ogie
9. Hoe ontstaat
ontwikkeling?
• Nature
• Nurture
• Zelfbepaling
10.Ontwikkelings-
factoren
11.Hoe met ontwikkeling
omgaan?
• ZNO
• Welbevinden en
betrokkenheid
12.Samenvatting

20. INHOUD
Zone van Naaste Ontwikkeling
(ZNO)
• NIET: ‘welke vragen kan het kind al
beantwoorden?’ = gerijpte functies
• WEL: ‘welke vragen kan ik het kind leren
beantwoorden?’ = rijpende functies
• ‘Actief Helpen’: stapje voorop + hulp bieden (bv.
hint, tip)
• !!! IN de zone werken!
Niet té hoog, niet té laag
1. Algemene informatie
2. Doelstellingen
3. Inleiding
4. Wat is ontwikkeling?
5. Wat is psychologie?
6. De ontwikkeling van
het kind
7. Ontwikkelingsfasen
vs –gebieden of –
domeinen
8. Stromingen in de
ontwikkelingspsychol
ogie
9. Hoe ontstaat
ontwikkeling?
• Nature
• Nurture
• Zelfbepaling
10.Ontwikkelings-
factoren
11.Hoe met ontwikkeling
omgaan?
• ZNO
• Welbevinden en
betrokkenheid
12.Samenvatting

21. INHOUD
Welbevinden en betrokkenheid
• Welbevinden
– Kind voelt zich als visje in het water, gelukkig
1. Algemene informatie
2. Doelstellingen
3. Inleiding
4. Wat is ontwikkeling?
5. Wat is psychologie?
6. De ontwikkeling van
het kind
7. Ontwikkelingsfasen
vs –gebieden of –
domeinen
8. Stromingen in de
ontwikkelingspsychol
ogie
9. Hoe ontstaat
ontwikkeling?
• Nature
• Nurture
• Zelfbepaling
10.Ontwikkelings-
factoren
11.Hoe met ontwikkeling
omgaan?
• ZNO
• Welbevinden en
betrokkenheid
12.Samenvatting

22. INHOUD
Welbevinden en betrokkenheid
• Betrokkenheid
– Kind gaat volledig op in een taak/activiteit,
diepgaand leren
 Welbevinden + betrokkenheid = optimale
ontwikkeling mogelijk
1. Algemene informatie
2. Doelstellingen
3. Inleiding
4. Wat is ontwikkeling?
5. Wat is psychologie?
6. De ontwikkeling van
het kind
7. Ontwikkelingsfasen
vs –gebieden of –
domeinen
8. Stromingen in de
ontwikkelingspsychol
ogie
9. Hoe ontstaat
ontwikkeling?
• Nature
• Nurture
• Zelfbepaling
10.Ontwikkelings-
factoren
11.Hoe met ontwikkeling
omgaan?
• ZNO
• Welbevinden en
betrokkenheid
12.Samenvatting

23. INHOUD
Samenvatting
• Belang ontwikkelingspsychologie
– Omgang kinderen (stimuleren+ondersteunen)
– Afwijkende ontwikkeling identificeren
• Ontwikkelingsfactoren
– Aanleg – omgeving – zelfbepaling
• Hoe gaan we met ontwikkeling om?
– Werken in de zone van naaste ontwikkeling
– Welbevinden en betrokkenheid = voorwaarde
• Ontwikkelingsfasen en -gebieden
1. Algemene informatie
2. Doelstellingen
3. Inleiding
4. Wat is ontwikkeling?
5. Wat is psychologie?
6. De ontwikkeling van
het kind
7. Ontwikkelingsfasen
vs –gebieden of –
domeinen
8. Stromingen in de
ontwikkelingspsychol
ogie
9. Hoe ontstaat
ontwikkeling?
• Nature
• Nurture
• Zelfbepaling
10.Ontwikkelings-
factoren
11.Hoe met ontwikkeling
omgaan?
• ZNO
• Welbevinden en
betrokkenheid
12.Samenvatting