1. mgr inż. Piotr Rościszewski
Sprawozdanie z audytu dokumentacji remontu tras rowerowych w Katowicach
w dniu 2013-05-10
Część szczegółowa dokumentacji dotycząca trasy nr 109 (błędnie nr 121)
A. Przebieg odcinka trasy nr 1 w Katowicach
Historia katowickich tras rowerowych
W ogólnym zarysie katowickie trasy rowerowe wykonywane są w oparciu o koncepcję Śląskiej Sieci
Tras Rowerowych, której pierwszą wersję opracowałem w 1999 r., a potem stopniowo ją
uzupełniałem. W latach 1999-2003 koncepcja ta była objęta projektem „Rowerem po Śląsku”, który
usiłował realizować Śląski Związek Gmin i Powiatów w Katowicach. Potem koncepcję promowało
środowisko znakarzy szlaków rowerowych PTTK, zrzeszonych początkowo przy Oddziale Ziemi
Gliwickiej w Gliwicach, potem przy Oddziale im. Braci Pisko w Pyskowicach, a od 2008 r. przy
Oddziale Kolejowym w Gliwicach.

2. 2
W 2009 r. Stowarzyszenie „Razem dla Nikiszowca” wykonało oznakowanie przedłużenia trasy nr 3
z Giszowca przez Nikiszowiec od Szybu Wilson w Janowie (zdj. 1). Dziwnym trafem przedłużenie
trasy nr 3 pokrywa się z wykonaną przez Urząd Miasta Katowice trasą nr 109 (rys. B). Dokumentację
trasy rowerowej nr 109 wykonała Firma ABS – Ochrona Środowiska w Katowicach w sierpniu
2010 r. w sposób niezgodny z koncepcją Śląskiej Sieci Tras Rowerowych, ignorując istnienie
przedłużenia trasy nr 3 i trasy nr 110 przy granicy z Mysłowicami, z niestandardowym
oznakowaniem i nieprawidłowo podanym numerem 121, który został już dawno temu nadany jednej
z tras w Chorzowie. Jesienią 2011 r. trasa została oznakowana. Audyt projektu tej trasy został
wykonany w dniu 2010-09-20, a sprawozdanie znajduje się na stronach internetowych
http://www.kztt.org.pl/pliki/AuKat109.pdf. i http://www.slideshare.net/proso2/audyt-katowice109.
1. Tablica informacyjna i drogowskaz odcinka trasy nr 3
wykonanej społecznie w ramach projektu „Rowerem wokół Nikiszowca”

3. 3
B. Przebieg zaprojektowanego odcinka trasy nr 109 w Katowicach
(planu orientacyjnego nie było w materiałach przetargowych!)

4. 4
C. Fragment tablicy informacyjnej z 2010 r. przedstawiającej przebieg trasy nr 121 w Chorzowie
(numer zdublowany przez Urząd Miasta w Katowicach w 2011 r.)
Poprzedni audyt
Według audytu z 2010 r. dokumentacja zawierała wiele rażących błędów, takich jak wymieniony
powyżej niewłaściwy numer trasy. Zgodnie z koncepcją Śląskiej Sieci Tras Rowerowych trasa nr 109
powinna mieć oznakowanie ograniczone do odcinka Giszowiec – Stara Wesoła – ośrodek
wypoczynkowy „Dolinka Murckowska”. Ustawianie znaków trasy nr 109 na pozostałych odcinkach
stało się zupełnie niepotrzebnym wydatkiem, natomiast w zrealizowanym projekcie nie przewidziano
niezbędnej modernizacji nawierzchni istniejących dróg lub budowy niektórych fragmentów ciągów
pieszo-rowerowych.
2. Nawierzchnia jednej z dróg, którymi poprowadzono trasę nr 109 (autor Paweł Grzywocz)

5. 5
Zrealizowany projekt nie zawierał też dobrego oznakowania trasy rowerowej znakami kategorii R
i ustawienia przy niej tablic informacyjnych.
3 i 4. Znaki trasy nr 109 dublują niepotrzebnie znaki trasy nr 3 (autor Paweł Grzywocz),
a w wersji malowanej znaki te zostały wykonane niestarannie
(ponadto w przypadku wspólnych odcinków tras znaki powinny być wykonane jako zblokowane)
Uwagi do obecnego projektu modernizacji trasy nr 109 (nr 121 wg UM Katowice)
Jesienią 2012 r. został wykonany projekt remontu trasy przez Biuro Studiów i Projektów
Komunikacji w Katowicach, który stanowi przedmiot niniejszego audytu. Omawiana dokumentacja
została umieszczona w całości na stronie http://pl.scribd.com/doc/132949528/Rowerowe-katowice-
pl-Trasy-Rowerowe-Oznakowanie-Projekt#fullscreen. Część ogólna dotyczy wzorów tablic
informacyjnych, drogowskazów, znaków, słupków i miejsc odpoczynkowych – została omówiona
w oddzielnym audycie. Części szczegółowe dotyczą poszczególnych tras rowerowych. Poniżej
znajduje się omówienie części dokumentacji dotyczącej wyłącznie trasy rowerowej, którą Urząd
Miasta Katowice wspólnie z BPiSK w Katowicach nazywa trasą nr 121, a która powinna stanowić
fragmenty tras nr 3 (Szyb Wilson – Giszowiec) i nr 109 (Giszowiec – Dolinka Murckowska).
Trasa rowerowa nr 109 (mylnie zaprojektowana jako nr 121) rozpoczyna się obecnie przy dawnym
Szybie Wilson w Janowie, obok którego przebiega trasa nr 2. Trasa nr 109 prowadzi wraz z trasą nr 3
przez Nikiszowiec i ośrodek wypoczynkowy „Bolina” do Giszowca, po czym dalej lasem
samodzielnie do ośrodka wypoczynkowego „Dolinka Murckowska”, gdzie łączy się z trasą nr 101.
Zgodnie z koncepcją Śląskiej Sieci Tras Rowerowych obok Szybu Wilson wraz z trasą nr 2 powinna
prowadzić trasa nr 7, której zielony kolor koliduje z wykonaną w tym miejscu niepotrzebnie trasą nr
109.
Rysunki zamieszczone w projekcie remontu trasy z niewiadomego powodu zostały sporządzone
w kierunku przeciwnym.

6. 6
Część ogólna
Dokumentacja potwierdziła stanowisko Śląskiego Klubu Znakarzy Tras Turystycznych PTTK
wyrażone pisemnie przed przetargiem, że należy zrezygnować z dokumentacji fotograficznej,
koncentrując się na innych problemach remontowanych tras rowerowych.
Przebieg trasy. Z analizy tablicy informacyjnej wynika, że powielone zostały wszystkie błędy
wymienione w poprzednim audycie, co potwierdza niewłaściwe podejście do tematu zarówno
zlecającego dokumentację Urzędu Miasta Katowice, jak i wykonawcy – BPiSK w Katowicach.
Część szczegółowa dotycząca trasy rowerowej nr 109 (nr 121 wg UM Katowice)
Na rys. 121.1. drogowskaz trasy
nr 121 został ustawiony tyłem
do tablicy informacyjnej i skrzyżowa-
nia, co uniemożliwia odczytanie go
przez rowerzystów przyjeżdżających
od strony Murcek. Jeden ze znaków
R-1 znajduje się przed skrzyżowa-
niem, a nie za nim.
Na rys. 121.2. i 121.3. znaki
odstępowe R-1 między skrzyżowa-
niami są zupełnie niepotrzebne.
D i E. Niewłaściwe oznakowanie
rozwidleń tras nr 109 (121) i 110
(rys. 121.4. i 121.6.)
Na rys. 121.4. projektant zapomniał
zaprojektować rozwidlenie z trasą
nr 110 – brak jest znaku R-3a dla
trasy nr 110. Na wspólnym odcinku
powinny być zaprojektowane
wyłącznie znaki zblokowane,
a pozostałe należy usunąć jako
nieprawidłowe.
Na rys. 121.5. i 121.6. znaki
odstępowe R-1 między skrzyżowa-
niami są zupełnie niepotrzebne. Brak
prawidłowo zaprojektowanych zna-
ków zblokowanych, jak również
projektant zapomniał zaprojektować
rozwidlenie z trasą nr 110 – brak jest
znaku R-3a dla trasy nr 121. Brak jest
tablicy informacyjnej i
drogowskazów dla trasy nr 121.
Na rys. od 121.7 do 121.11. znaki
odstępowe R-1 między skrzyżo-
waniami są zupełnie niepotrzebne.
Na rys. od 121.8. do 121.10. znaki R-
3a są zupełnie niepotrzebne.

7. 7
F. Niepotrzebne znaki R-3a
(rys. 121.9.)
Na rys. 121.12. projektant po dyletancku stawia znaki
R-1a, kończąc trasę nr 3, która w rzeczywistości
biegnie dalej do Szybu Wilson i dubluje ją niezdarnie
trasą nr 121, której numer został już dawno temu
wykorzystany dla jednej z tras w Chorzowie (rys. C).
Nie wiadomo też, jak prawidłowo można wjechać na
ciąg pieszo-rowerowy i z niego zjechać.
W przypadku prowadzenia trasy nr 121 wraz
z trasą nr 3 aż do Szybu Wilson, na rysunkach
od 121.12. do 121.29. obowiązuje zaprojektowanie
znaków zblokowanych, a także zaprojektowanie
drogowskazów obu tras w tych samych miejscach.
Zgodnie z koncepcją Śląskiej Sieci Tras
Rowerowych jedynym prawidłowym
rozwiązaniem jest remont oznakowania tego
odcinka trasy nr 3 połączony z rozbiórką
oznakowania trasy nr 121 (patrz rys. A).
G. Niewłaściwie oznakowane rozwidlenie tras nr 3 i 109 (121) – (rys. 121.12.)

8. 8
Na rys. 121.12. jeden ze znaków R-1 został nieprzepisowo umieszczony pod znakiem A-7.
Na rys. 121.13. znaki R-1b i R-3a zostały nieprzepisowo umieszczone pod znakami A-7.
Pozostawiono też nieprawidłowo wykonane znaki R-1b trasy nr 3.
Na rys. 121.15. znaki R-3a zostały nieprzepisowo umieszczone pod znakami A-7 i D-1.
H. Niewłaściwa lokalizacja znaków R-3a (rys. 121.15.)
I. Brak przejazdu dla rowerzystów przez wylot bocznej drogi
(zrealizowany błędny projekt budowy drogi dla rowerów)

9. 9
J. Brak przejazdu dla rowerzystów
przez wylot bocznej drogi
(rys. 121.16.)
Na rys. 121.16. brak jest przejazdu dla
rowerzystów przez wylot bocznej
drogi, co skutkuje nieprawidłowym
oznakowaniem tego miejsca znakami
C-13a. Plątanina pięciu znaków R-
3c/R i R-1b powinna zostać zastąpiona
dwoma znakami R-3c/L.
Na rys. 121.17. znaki odstępowe R-1
między skrzyżowaniami są zupełnie
niepotrzebne.
Na rys. 121.17. i 121.18. znaki
odstępowe R-1 między skrzyżowa-
niami są zupełnie niepotrzebne.
Na rys. 121.18. i 121.19. rozwiązanie z brakiem odcinka drogi dla rowerów wzdłuż ul. Ceramicznej
jest niezgodne z tzw. dobrą praktyką inżynierską, ponieważ powoduje konieczność wykonywania
przez rowerzystów niebezpiecznych manewrów kolidujących z przejeżdżającymi samochodami.
K. Brak drogi dla rowerów pod wiaduktem autostrady
(zrealizowany błędny projekt budowy drogi dla rowerów)

10. 10
L. Brak drogi dla rowerów pod wiaduktem autostrady (rys. 121.18. i 121.19.)
Ł. Niewygodne i niebezpieczne skrzyżowanie drogi dla rowerów z ul. Mysłowicką
(zrealizowany błędny projekt budowy drogi dla rowerów)

11. 11
M. Niewygodne i niebezpieczne skrzyżowanie
drogi dla rowerów z ul. Mysłowicką
(rys. 121.19.)
Na rys. 12.19. na „zdrowy rozum” przejazd
powinien być tylko jeden – przez ul. Mysłowicką
od strony zachodniej, bez konieczności
wykonywania przez rowerzystów karkołomnych
ewolucji wokół skrzyżowania, niewygodnych
i niebezpiecznych. W przypadku braku
możliwości wykonania przejazdu według
powyższej propozycji, powinny być wykonane
2 przejazdy przez ul. Mysłowicką umożliwiające
przejazd na wprost z pobocza na pobocze dróg
poprzecznych bez konieczności niepotrzebnego
kręcenia się w obrębie skrzyżowania.
Na rys. 121.20. brak jest informacji,
że niewłaściwie wykonane znaki powinny zostać
zlikwidowane.
Na rys. 121.21. przy wylocie ścieżki na drogę znak R-1 znajduje się przed skrzyżowaniem, zamiast
za nim, a znak R-1b na odwrót – za skrzyżowaniem. Drogowskazy powinny zostać umieszczone
co najmniej na wysokości wzroku na odrębnym słupku.
Na rys. 121.22. jest nieprawidłowo oznakowany zakręt szlaku – znaki R-1b zostały umieszczone
za skrzyżowaniem i brak jest jednego ze znaków R-1.
Na rys. 121.23. i 121.24. znaki odstępowe R-1 między skrzyżowaniami są zupełnie niepotrzebne.
Na rys. 121.27. brak jest możliwości skrętu w lewo z ciągu pieszo-rowerowego przy ul. Szopienickiej
w ul. Krawczyka. Nie opodal brak jest przejazdu dla rowerzystów przez wylot bocznej drogi, co
skutkuje nieprawidłowym oznakowaniem tego miejsca znakami C-13a.
N i O. Brak możliwości skrętu w lewo z ciągu pieszo-rowerowego przy ul. Szopienickiej
w ul. Krawczyka (po lewej zrealizowany błędny projekt budowy drogi dla rowerów,
a po prawej aktualny rys. 121.27.)

12. 12
Na rys. 121.28 i 121.29. brak jest
kolejnych pięciu przejazdów dla
rowerzystów przez wyloty bocznych
dróg.
Na rys. 121.28. umieszczenie
drogowskazów pod tablicą
informacyjną jest nieprawidłowe –
powinny być na wysokości wzroku
lub wyżej, jak inne znaki drogowe.
Brak jest znaku końca trasy nr 121.
Przy okazji zaprojektowania
znaków zblokowanych należy
zlikwidować nieprawidłowo
usytuowane znaki pojedyncze trasy
nr 3.
P i R. Nieprawidłowe oznakowanie
tras rowerowych (po lewej
zrealizowany projekt, u dołu
aktualny rys. 121.28.)

13. 13
Wnioski
1. Przebieg trasy rowerowej nr 109. W ramach koncepcji Śląskiej Sieci Tras Rowerowych
promowanej przez Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych przy Oddziale Kolejowym PTTK
w Gliwicach trasa nr 109 stanowi uzupełnienie łączące trasę nr 3 przebiegającą przez
Giszowiec z trasą nr 101 przebiegającą przez ośrodek wypoczynkowy „Dolinka Murckowska”.
Nieprawidłowości związane z wykonaniem tej trasy zostały opisane na stronach internetowych
http://www.kztt.org.pl/pliki/AuKat109.pdf. i http://www.slideshare.net/proso2/audyt-katowice109.
2. Numer trasy. Urząd Miasta Katowice nie postarał się o nadanie trasie numeru, stosując
wymyślony przez kogoś niekompetentnego numer 121, dublujący numer nadany
zaprojektowanej wcześniej trasie w Chorzowie. Jako koordynator Śląskiej Sieci Tras
Rowerowych nowej trasie wykonanej przez Urząd Miasta Katowice nadałem numer 109.
3. Przebieg trasy nr „121” rozmija się z dotychczasową koncepcją Śląskiej Sieci Tras
Rowerowych, z wyjątkiem właściwego dopasowania koloru trasy. Niepotrzebnie dubluje trasę
nr 3 na odcinku Giszowiec – Szyb Wilson i uniemożliwia realizację trasy nr 7, której kolor
koliduje z wykonaną trasą nr „121”.
4. Usuwanie przeszkód. Zgodnie z warunkami przetargu dotyczącego projektu remontu tras
rowerowych, projektant był zobowiązany do zaproponowania sposobu usunięcia występujących
na nich przeszkód, jednak nie zrobił tego, chociaż jest możliwość, aby te sprawy
uporządkować juz teraz.
5. Ciągi pieszo-rowerowe. Wadą niektórych ciągów pieszo-rowerowych jest ich brak
w niektórych miejscach łuków poziomych i przeskakiwanie z jednej strony ulicy na drugą
na bardzo krótkich odcinkach, a także niczym nie uzasadnione przerwy w ciągłości tych
ciągów. Projekt remontu sankcjonuje takie dziwolągi.
6. Przejazdy dla rowerzystów. Przy ul. Szopienickiej na części skrzyżowań ulic i na wylotach
bocznych dróg zaniechano wykonania przejazdów dla rowerzystów, co czyni jazdę rowerem
niebezpieczną lub wręcz niemożliwą z przyczyn formalno-prawnych. Ten sam błąd popełniono
na rozwidleniu tras nr 3 i „121”.
7. Kuriozalna sytuacja jest na ul. Górniczego Stanu i ul. Ceramicznej, gdzie rowerzyści. Na tym
dość krótkim odcinku rowerzyści zmuszeni są do pięciokrotnego zmieniania sposobu przejazdu
tymi ulicami, w tym dwukrotnie z powodu braku ciągłości drogi dla rowerów i trzeci raz
z powodu zmiany strony jezdni, po której biegnie ta droga. Przy przecięciu ul. Mysłowickiej
przejazd dla rowerzystów zamiast na przedłużeniu ciągu pieszo-rowerowego znajduje się
po drugiej stronie skrzyżowania.
8. Wybór i usytuowanie znaków. Spora część oznakowania została zaprojektowana prawidłowo,
ale zbyt często zdarzają się odmienne przypadki, świadczące o zupełnym braku znajomości
zasad znakowania szlaków turystycznych.
9. Znaki kategorii R nagminnie podwieszane są pod znaki drogowe, pod którymi przepisy nie
dopuszczają takiej możliwości, m.in. znaki A-7 i D-1, chociaż jest miejsce na umieszczenie ich
gdzie indziej.
10. Znaki niepotrzebne. Znaki R-3a powinno umieszczać się tam, skąd brak jest widoczności
znaku R-1. Część znaków w projekcie nie spełnia tego warunku i jest niepotrzebna. Na kilku
odcinkach oznakowanie przy użyciu odstępowych znaków R-1 między skrzyżowaniami jest
niepotrzebnie zbyt gęste.
11. Znaki niewłaściwe. Na odcinkach wspólnych trasy nr „121” z trasami nr 3 i 110
zaprojektowano znaki pojedyncze, a nie zblokowane i nie zaprojektowano prawidłowo
oznakowanych rozwidleń tych tras. Po środku istniejącej trasy nr 3 zostały dyletancko
zaprojektowane znaki początku i końca trasy.
12. W rejonie przejazdu dla rowerzystów przez ul. Górniczego Stanu plątanina pięciu znaków
R-3c/R i R-1b powinna zostać zastąpiona dwoma znakami R-3c/L.

14. 14
13. Lokalizacja drogowskazów i tablic informacyjnych. Brak jest tablicy informacyjnej
z drogowskazami na rozwidleniu tras nr 110 i „121” w Starej Wesołej. Tam, gdzie stoją tablice
informacyjne drogowskazy powinny być umieszczane przy nich tak, aby były widoczne
z każdego kierunku dojazdu do miejsca ich ustawienia oraz dla każdego dalszego kierunku
jazdy. Drogowskazy nagminnie ustawiane są tyłem do tablicy informacyjnej lub rowerzystów
nadjeżdżających z boku do trasy rowerowej.
14. Nie należy wykonywać remontu trasy przed usunięciem wymienionych wyżej błędów,
a w szczególności uzupełnienia brakującego odcinka drogi dla rowerów i brakujących
przejazdów dla rowerzystów, a także podania prawidłowego numeru trasy i znaków
zblokowanych na wspólnych odcinkach tras rowerowych.