Монголбанкны Ерөнхийлөгчийн зөвлөх, Ерөнхий эдийн засагч С.Болд

1. Гадаадын хөрөнгө оруулалт ба
макро тогтвортой байдал
МОНГОЛБАНК
“Монгол дахь гадаадын хөрөнгө оруулалт: Сорил, эрсдэл, шийдэл” хуралдаан
Кемпински зочид буудал, Улаанбаатар
2013.04.19
С.Болд
Монголбанкны Ерөнхийлөгчийн зөвлөх,
Ерөнхий эдийн засагч

2. 2Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
Агуулга
• Макро эдийн засгийн төлөв
• Монгол дахь хөрөнгө оруулалтын урсгал
• Тулгарч буй сорил, боломж
• Дүгнэлт

3. 3Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
Эдийн засгийн бодит өсөлт: Удааширсан ч, хоѐр оронтой тоонд
10.2%
8.9%
-1.3%
6.4%
17.5%
12.3%
-10%
-5%
0%
5%
10%
15%
20%
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Agriculture Industry
Services Net taxes on products
GDP -8.0%
-6.0%
-4.0%
-2.0%
0.0%
2.0%
4.0%
6.0%
8.0%
2006Q1
2006Q3
2007Q1
2007Q3
2008Q1
2008Q3
2009Q1
2009Q3
2010Q1
2010Q3
2011Q1
2011Q3
2012Q1
2012Q3
2013Q1
2013Q3
Blanchard Quah with 2 factors
Blanchard Quah with 2 factors, forecast
Blanchard Quah with 4 factors
Band pass filter
Hodrick Prescott filter
Kalman Filter
Эдийн засгийн бодит өсөлт
• 2006-2008 оны дундаж: 9.2%
• 2010-2012 оны дундаж: 12.1%
Эдийн засаг халах эрсдэл бага
Төсөөлөл
Үйлдвэрлэлийн зөрүү
Эх сурвалж: ҮСХ, Монголбанк

4. 4Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
Худалдааны нөхцөл 2012 онд: богино хугацаанд муудсан
0.0
0.5
1.0
1.5
2.0
2.5
0.0
1.0
2.0
3.0
4.0
5.0
6.0
7.0
8.0
2007/01
05
09
2008/01
05
09
2009/01
05
09
2010/01
05
09
2011/01
05
09
2012/01
05
09
2013/01
Terms oftrade (rightscale)
Exportprice index
Importprice index
-60%
-40%
-20%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
2001/01
09
05
2003/01
09
05
2005/01
09
05
2007/01
09
05
2009/01
09
05
2011/01
09
05
2013/01
YoYchange in ToT
YoYchange in Xp
YoYchange in Ip
2013/02:
1.432
Эх сурвалж: Монголбанк

5. 5Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
Төлбөрийн тэнцэл, гадаад валютын нөөц
-225
1123
-1500
-1000
-500
0
500
1000
1500
2000
2500
I'09
II'09
III'09
IV'09
I'10
II'10
III'10
IV'10
I'11
II'11
III'11
IV'11
I'12
II'12
III'12
IV'12
Capital and financial account
Current account
Overall BOP
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
0
500
1,000
1,500
2,000
2,500
3,000
3,500
4,000
4,500
2007/01
05
09
2008/01
05
09
2009/01
05
09
2010/01
05
09
2011/01
05
09
2012/01
05
09
2013/01
Months
Million$US
Gross international reserves
Imports coverage (RHS)
Rule of thumb (3 months)
ГВУН
4 тэрбум $Төлбөрийн тэнцэл:
+1.37 тэрбум $
Эх сурвалж: Монголбанк

6. 6Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
14.2
9.4
-5
0
5
10
15
20
25
30
35
I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I
2009 2010 2011 2012 2013
Other
State regulated (administrative)
Fuel
Meat
Foods (excl. meat)
Инфляци
Бага
инфляци
Төсвийн
тогтвортой
байдлын
тухай хууль
Ил тод,
илүү урагш
харсан
мөнгөний
бодлого
Бодлогын
уялдаа
Үнийг
тогтворжуу-
лах
хөтөлбөр
МБЗөвлөлийн шийдвэр, 2013 оноос:
1 сард: Бодлогын хүүг 0.75 нэгж хувиар бууруулсан
2 сард: Хүүний корридор нэвтрүүлсэн
4 сард: Бодлогын хүүг 1.00 нэгж хувиар бууруулсан
Эх сурвалж: ҮСХ, Монголбанк

7. 7Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
0.8
1.3
2.0
2.8
2.5
2.2
0.6
0.2
0.8
1.8
1.0
0.8
0.0
0.5
1.0
1.5
2.0
2.5
3.0
OCT NOV DEC JAN FEB MAR
Oct 2011 - Mar 2012 (without PSP)
Oct 2012 - Mar 2013 (with PSP)
ХҮИ, суурь инфляцид буурах хандлага гарч байна
2012 I-III: 7.5%
2013 I-III: 3.6%
2011 X-XII: 4.1%
2012 X-XII: 1.6%
9.4%
9.5%
9.3%
-20%
-10%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
2007/01
05
09
2008/01
05
09
2009/01
05
09
2010/01
05
09
2011/01
05
09
2012/01
05
09
2013/01
CPI inflation
Food inflation
Non-food inflation
Эх сурвалж: ҮСХ, Монголбанк

8. 8Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
Мөнгөний бодлогын үндсэн чиглэл 2013
Макро эдийн засгийн
тогтвортой байдлыг
хангах
Санхүүгийн тогтвортой
байдлыг хангах
Санхүүгийн зах зээлийн
дэд бүтэц, институцийг
бэхжүүлэх
• Инфляцийн зорилт: 8% 2013, 5-
7% 2014-2015
• Уян хатан ханш
• Төвбанкны хараат бус, нээлттэй,
ил тод байдал
• Банкны салбарын тогтвортой
байдал
• Эрсдлийн үнэлгээнд суурилсан
хяналт шалгалт
• Зээлийн барьцаа хөрөнгийн эрх
зүйн орчин
• Хадгаламжийн даатгалын
тогтолцоо
• Төлбөрийн систем
• Банк санхүүгийн
үйлчилгээний хүртээмж
• Үнэт цаасны тухай хууль
Санхүүгийн
тогтвортой
байдал
Макро
тогтвортой
байдал
Урт
хугацааны
тогтвортой
өсөлт
Мөнгөний бодлого

9. 9Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
Монгол Улс дахь гадаадын хөрөнгө оруулалт
1 630
4 620
3 860
894
2 315
(2 000)
(1 000)
0
1 000
2 000
3 000
4 000
5 000
6 000
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
MillionUSD
Other investments
Portfolio investments
FDI
Capitalaccount
CAPITAL &FINANCIAL ACCT.
85%
4%
3%
5%
Mining Telecommunication
Building and construction Banking and finance
Railway Real estate
Others
ГШХО-ын бүтэц, салбараар
MMC
ЗГ-ын бонд
Хөгжлийн банк
ХХБ
Эх сурвалж: Монголбанк

10. 10Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
ГШХО-ыг татах үзүүлэлтийн индекс (2011)
Эх сурвалж: UNCTAD, Дэлхийн хөрөнгө оруулалтын тайлан 2012

11. 11Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
Яагаад эдийн засгийн бодит өсөлт 2012 онд удааширч,
төлбөрийн тэнцэлд дарамт үүссэн бэ?
• ДНБ-ий бодит өсөлт 2011 оны 17.5%-иас 2012 онд 12.3% болж буурсан.
• ГШХО 17%-иар буурсан.
Яагаад?
• Хятадын нөлөөлөл  Бүс нутгийн / дэлхийн хөрөнгө оруулалтын орчинд
тодорхой бус байдлыг бий болгосон
• Евро бүсийн эдийн засгийн нөлөөлөл
• Дотоодын хууль, эрхзүйн орчин дахь тодорхой бус байдал
Эх сурвалж: UNCTAD, ОУВС, Дэлхийн банк, Төвбанкуудын статистик
FDI decline
2011 2012 (%)
Mongolia 17.5% 12.3% -17%
Vietnam 5.9% 5.1% -15%
India 6.8% 5.4% -15%
Kyrgyzstan 5.7% 1.0% -46%
Peru 6.9% 6.0% -4%
Malaysia 5.1% 4.4% -24%
Real GDP
Дэлхийн хэмжээнд ГШХО-ын урсгал 2012
онд 18%-иар буурсан (UNCTAC).
Хятадаас хийсэн хөрөнгө оруулалт 2012
онд $79.7 тэрбум болж 6.9%-иар өссөн,
ГЭВЧ
Хятадаас хөгжиж буй болон бүрэлдэж буй
эдийн засагтай орнуудад хийсэн хөрөнгө
оруулалт 2012 онд 49.7%-иар буурч $22.6
тэрбум болсон.

12. 12Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
Сүүлийн үед гарч буй өөрчлөлтүүд
 Хятадын төрийн удирдлага солигдсон  Тодорхой бус байдал багасч
байна
 “САЧБСҮАЯБААНГХОЗТХууль”-д нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай
хуулийг УИХ-аар хэлэлцэж байна.
- Зөвхөн гадаадын төрийн өмчит компанид хамааралтай
- Хувийн хөрөнгө оруулалтад хамаарахгүй
- Хөрөнгө оруулалтын хэмжээнд босго түвшин байхгүй
- Хувийн болон бага хэмжээний хөрөнгө оруулалтууд нэмэгдэнэ.
 Макро эдийн засгийн тогтвортой байдал, түүнд итгэх итгэл
- Мөнгөний бодлого илүү уялдаатай бөгөөд урагш харсан
 “Монгол Улсад хөрөнгө оруулалтын урт хугацааны тогтвортой орчин
дутагдаж байна…” Ц.Элбэгдорж, Монгол Улсын Ерөнхийлөгч
Эх сурвалж: УИХ-ын хаврын чуулганыг нээж хэлсэн үгнээс.

13. 13Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
ГШХО-ын тогтвортой, таатай орчин
 Хөрөнгө оруулалтын тухай хууль (“Хөрөнгө оруулалтын хувьд
үндсэн хууль нь гэж хэлж болохуйц”): УИХ-ын хаврын чуулганаар
батлагдах хүлээлттэй.
- Бодит секторууд, хот суурин ба хөдөө орон нутаг дахь ХО
- Экспортын чиг баримжаатай болон өндөр технологийн ХО
- Хөрөнгө оруулалтын тогтвортой орчин  ХО-ыг урамшуулах
- Эрх ашиг, эрх үүрэг …
 Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн зөвлөмж:
- Аливаа төслийн хөрөнгө оруулалтын 1/3-ээс ихгүй хэсгийг ЗГҮЦ-г
ОУ-ын зах зээлд арилжиж бүрдүүлсэн хөрөнгөөр санхүүжүүлнэ.
- Бондын эх үүсвэр нь Монголд наанадаж $3 тэрбум ГШХО-ыг татна.
 Япон улстай байгуулах Эдийн засгийн түншлэлийн гэрээ

14. 14Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
Дүгнэлт
• Төсвийн бодлого  Мөчлөг сөрсөн буюу “сахилгатай”
– ТТБТХууль: Төсвийн тусгай шаардлага ба Тогтворжуулалтын сан
– Нийлүүлэлтийн хязгаарлалтыг арилгах улсын хөрөнгө оруулалт
– Нийгмийн халамжийн бодлого зөвхөн зорилтот бүлэгт
• Мөнгөний бодлого  Мөчлөг сөрсөн, урагш харсан
– Нам, тогтвортой инфляци (6%)
 Макро тогтвортой байдал ба эдийн засгийн тогтвортой өсөлт
– Санхүүгийн тогтвортой байдал
– Уян хатан ханшийн бодлого
– Үнийг тогтворжуулах дунд хугацааны хөтөлбөр
– Санхүүгийн зах зээлийн дэд бүтэц
– Хууль эрхзүйн орчин

15. 15Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
Дүгнэлт
• Эдийн засгийн бодлого
– Эдийн засгийн өрсөлдөх чадвар
– Дэд бүтэц, хөгжлийн төсөл, хөтөлбөрийн хөрөнгө оруулалт
– Экспортыг урамшуулах: EXIM
– Аж үйлдвэрийн цогцолбор: Нэмүү өртөг шингэсэн бүтээгдэхүүн
– Хөнгөн аж үйлдвэрлэл: Экологийн хүнс, ноос, ноолуур, арьс шир...
– Санхүүгийн зах зээлийн хөгжил: НДС-гийн шинэчлэл, Баялгийн сан,
ЗГ-ын үнэт цаас, Ипотекийн санхүүжилтийн тогтвортой тогтолцоо,
Хууль эрхзүйн орчин
– Үндэсний хэмжээнд хуримтлал, хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэх.

16. Анхаарал хандуулсанд баярлалаа
МОНГОЛБАНК
МОНГОЛБАНК
Бага тойруу – 3, 15160
Улаанбаатар 46, Монголбанк
www.mongolbank.mn