1. Νεοελληνική Γλώσσα
Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
2η ενότητα
Σελ.
33
Μάθημα 3
Τσατσούρης Χρήστος, Φιλόλογος Γυμνασίου Μαγούλας
xtsat.blogspot.gr

2. Τ
Ρ
Ο
Π
Ο
Σ
ΧΡΟΝΟΙ ΠΑΡΟΝΤΙΚΟΙ
(τώρα)
ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΙΚΟΙ
(πριν)
ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟΙ
(έπειτα)
ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΗΤΙΚΟΙ
(η ενέργεια που
δηλώνει το ρήμα
γίνεται συνέχεια)
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
λύνω
καταβάλλω
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
έλυνα
κατέβαλλα
ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ
ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΗΤΙΚΟΣ
Θα λύνω
Θα καταβάλλω
ΣΤΙΓΜΙΑΙΟΙ
(ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΙ)
(κάτι γίνεται
στιγμιαία)
ΑΟΡΙΣΤΟΣ
έλυσα
κατέβαλα
ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ
ΣΤΙΓΜΙΑΙΟΣ
(ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ)
Θα λύσω
Θα καταβάλω
ΣΥΝΤΕΛΕΣΜΕΝΟΙ
(κάτι έχει τελειώσει)
ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ
έχω λύσει
έχω καταβάλει
ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ
είχα λύσει
είχα καταβάλει
ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ
ΣΥΝΤΕΛΕΣΜΕΝΟΣ
Θα έχω λύσει
Θα έχω καταβάλει
ΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ – Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ΣΤΗΝ ΟΡΙΣΤΙΚΗ
Σελ.
35
Ποιόν
ενέργειας
Χρονική
βαθμίδα

4. Οριστική
Ενεστώτας Ενεργητικός
Αόριστος
Παθητικός
Αόριστος
πληρών -ω πλήρωσ -α πληρώθ -ηκα
-εις -ες -ηκες
-ει -ε -ηκε
-ουμε -αμε -ηκαμε
-ετε -ατε -ηκατε
-ουν -αν -ηκαν
ΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ ΘΕΜΑ – ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ – ΚΑΤΑΛΗΞΗ

5. Στα κλιτά μέρη του λόγου το μέρος της λέξης που δεν αλλάζει λέγεται θέμα.
Τα ρήματα έχουν δύο θέματα: α) το ενεστωτικό και β) το αοριστικό
Το ενεστωτικό θέμα είναι το ίδιο και στην ενεργητική και στην παθητική φωνή.
Π.χ. πληρών-ω, πληρών-ομαι.
Το αοριστικό θέμα είναι διαφορετικό στην ενεργητική (πλήρωσ-α) από την
παθητική φωνή (πληρώθ-ηκα).
α) Από το ενεστωτικό θέμα σχηματίζονται σε κάθε φωνή, οι εξής χρόνοι: Ενεστώτας,
Παρατατικός, Εξακολουθητικός Μέλλοντας, δηλ. οι εξακολουθητικοί χρόνοι.
Π.χ. δένω – έδενα – θα δένω.
β) Από το αοριστικό θέμα σχηματίζονται οι υπόλοιποι πέντε χρόνοι

6. ΠΩΣ ΣΧΗΜΑΤΙΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
• Ο Παρατατικός
σχηματίζεται από το
θέμα του Ενεστώτα,
την κατάληξή του και
την αύξηση ε, όταν
αυτή τονίζεται:
π.χ. δένω – έδενα /
δένομαι - δενόμουν
• Ο Αόριστος
σχηματίζεται από το
θέμα του Ενεστώτα με
την προσθήκη ενός σ,
στην ενεργητική
φωνή, την κατάληξή
του και την αύξηση.
π.χ. δένω – έδεσα /
πλέκω – έπλεξα /
δένομαι – δέθηκα.
• Ο Εξακολουθητικός
Μέλλοντας
σχηματίζεται με το
μόριο θα και την
υποτακτική του
Ενεστώτα.
π.χ. να δένω – θα
δένω / να δένομαι
– θα δένομαι
• Ο Στιγμιαίος
Μέλλοντας με το
θα και την
υποτακτική του
Αορίστου.
π.χ. να δέσω – θα
δέσω / να δεθώ –
θα δεθώ
• Ο Παρακείμενος,
ο Υπερσυντέλικος
και ο
Συντελεσμένος
Μέλλοντας έχουν
δύο τύπους:
• α) ο πρώτος τύπος
σχηματίζεται με το
ρήμα έχω και το
απαρέμφατο του
Αορίστου (δέσει,
δεθεί).
π.χ. έχω δέσει, είχα
δέσει, θα έχω δέσει/
έχω δεθεί, είχα
δεθεί, θα έχω δεθεί.
• β) Στην
ενεργητική φωνή
με το ρήμα έχω
και τη μετοχή του
παθητικού
Παρακειμένου.
π.χ. έχω δεμένο,
είχα δεμένο, θα
έχω δεμένο
• β) Στην παθητική
φωνή με το ρήμα
είμαι και τη
μετοχή του
παθητικού
Παρακειμένου.
π.χ. είμαι δεμένος,
ήμουν δεμένος, θα
είμαι δεμένος

8. Να γράψεις στο α΄ πρόσωπο της οριστικής όλων των χρόνων τα ρήματα: λύνω, γράφω, παίζω (ενεργητική φωνή)
Ενεστώτας λύνω γράφω παίζω
Παρατατικός
Αόριστος
Εξακ. Μέλ.
Στιγμ. Μέλ.
Παρακείμενος
Υπερσυντέλικος
Συντ. Μέλ.

9. Να γράψεις στο α΄ πρόσωπο της οριστικής όλων των χρόνων τα ρήματα: λύνω, γράφω, παίζω (ενεργητική φωνή)
Ενεστώτας λύνω γράφω παίζω
Παρατατικός
Αόριστος
Εξακ. Μέλ.
Στιγμ. Μέλ.
Παρακείμενος
Υπερσυντέλικος
Συντ. Μέλ.
έλυνα
έλυσα
θα λύνω
θα λύσω
έχω λύσει
είχα λύσει
Θα έχω λύσει
έγραφα
έγραψα
Θα γράφω
Θα γράψω
έχω γράψει
είχα γράψει
Θα έχω γράψει
έπαιζα
έπαιξα
Θα παίζω
Θα παίξω
έχω παίξει
είχα παίξει
Θα έχω παίξει

10. Να γράψεις στο α΄ πρόσωπο της οριστικής όλων των χρόνων τα ρήματα: πλένομαι, βρέχομαι, αγωνίζομαι (παθητική φωνή)
Ενεστώτας πλένομαι βρέχομαι αγωνίζομαι
Παρατατικός
Αόριστος
Εξακ. Μέλλ.
Στιγμ. Μέλλ.
Παρακείμενος
Υπερσυντελικός
Συντ. Μέλλ.

11. Να γράψεις στο α΄ πρόσωπο της οριστικής όλων των χρόνων τα ρήματα: πλένομαι, βρέχομαι, αγωνίζομαι (παθητική φωνή)
Ενεστώτας πλένομαι βρέχομαι αγωνίζομαι
Παρατατικός
Αόριστος
Εξακ. Μέλλ.
Στιγμ. Μέλλ.
Παρακείμενος
Υπερσυντελικός
Συντ. Μέλλ.
πλενόμουν
πλύθηκα
Θα πλένομαι
Θα πλυθώ
έχω πλυθεί
είμαι πλυμένος
είχα πλυθεί
ήμουν πλυμένος
Θα έχω πλυθεί
βρεχόμουν
βράχηκα
Θα βρέχομαι
Θα βραχώ
έχω βραχεί
είμαι βρεγμένος
είχα βραχεί
ήμουν βρεγμένος
Θα έχω βραχεί
αγωνιζόμουν
αγωνίστηκα
Θα αγωνίζομαι
Θα αγωνιστώ
έχω αγωνιστεί
είχα αγωνιστεί
Θα έχω αγωνιστεί

13. Να γράψεις δίπλα από κάθε ρήμα σε ποιο χρόνο βρίσκεται:
Είχαμε πάει ………………… για διακοπές στην ιδιαίτερη πατρίδα του
πατέρα μου. Τώρα κουρασμένοι έχουμε πέσει ………………… όλοι για
ύπνο. Ξαφνικά ακούω ………………… ένα παράξενο θόρυβο και
πετάγομαι ………………… επάνω. Μια φωνή μες στη νύχτα μου έκοψε
………………… το αίμα. «Θα τον σκοτώσω ……………..………… τον
αφιλότιμο». Ίσως θα έχω δει ………………… κανένα κακό όνειρο,
σκέφτηκα ………………… . Και όμως όχι. Ακόμα θυμάμαι ………………… αυτή
την εικόνα. Όρθιο και αγριεμένο τον πατέρα μου και τη φωνή του που
απειλούσε ………………… ». Αυτό θα κάνω πάντοτε ……………………… για
τους αδιάκριτους και ενοχλητικούς επισκέπτες». Μιλούσε …………………
σ’ έναν ψύλλο!

14. Να γράψεις δίπλα από κάθε ρήμα σε ποιο χρόνο βρίσκεται:
Είχαμε πάει ………………… για διακοπές στην ιδιαίτερη πατρίδα του
πατέρα μου. Τώρα κουρασμένοι έχουμε πέσει ………………… όλοι για
ύπνο. Ξαφνικά ακούω ………………… ένα παράξενο θόρυβο και
πετάγομαι ………………… επάνω. Μια φωνή μες στη νύχτα μου έκοψε
………………… το αίμα. «Θα τον σκοτώσω ……………..………… τον
αφιλότιμο». Ίσως θα έχω δει ………………… κανένα κακό όνειρο,
σκέφτηκα ………………… . Και όμως όχι. Ακόμα θυμάμαι ………………… αυτή
την εικόνα. Όρθιο και αγριεμένο τον πατέρα μου και τη φωνή του που
απειλούσε ………………… ». Αυτό θα κάνω πάντοτε ……………………… για
τους αδιάκριτους και ενοχλητικούς επισκέπτες». Μιλούσε …………………
σ’ έναν ψύλλο!
ΥΠΡΣ
ΠΡΚ.
ΕΝΣΤ
ΕΝΣΤ
ΑΟΡ. Στιγμιαίος ΜΕΛ
Συντελ. ΜΕΛ.
ΑΟΡ. ΕΝΣΤ.
ΠΡΤ. Εξακολουθ. ΜΕΛ
ΠΡΤ.

15. Να προσδιορίσετε το χρόνο και τη χρονική βαθμίδα των παρακάτω ρηματικών τύπων:
Ρήμα Χρόνος Χρονική βαθμίδα
1. έχω κάνει παρακείμενος παρόν
2. είχε φύγει
3. συναντήθηκα
4. αποφασίσαμε
5. θα λειτουργήσει
6. θα έχουμε τελειώσει
7. αγαπούσε
8. θα μένω
9. συγυρίζει
10. δούλευαν

16. Να προσδιορίσετε το χρόνο και τη χρονική βαθμίδα των παρακάτω ρηματικών τύπων:
Ρήμα Χρόνος Χρονική βαθμίδα
1. έχω κάνει παρακείμενος παρόν
2. είχε φύγει
3. συναντήθηκα
4. αποφασίσαμε
5. θα λειτουργήσει
6. θα έχουμε τελειώσει
7. αγαπούσε
8. θα μένω
9. συγυρίζει
10. δούλευαν
Εξακολουθητικός μέλλοντας
παρατατικός
ενεστώτας
παρατατικός
Συντελεσμένος μέλλοντας
Στιγμιαίος μέλλοντας
αόριστος
υπερσυντέλικος
παρελθόν
παρόν
μέλλον
παρελθόν
μέλλον
μέλλον
παρελθόν
παρελθόν
παρελθόν
αόριστος

18. Εξακολουθ. ΜΕΛ.
Στιγμιαίος ΜΕΛ.
Αόριστος
Παρατατικός
Παρακείμενος
Συντελεσμ. ΜΕΛ.
Στιγμιαίος ΜΕΛ.
Υπερσυντέλικος
Αόριστος
Παρακείμενος
Ενεστώτας
Συντελεσμ. ΜΕΛ.
Εξακολουθ. ΜΕΛ. Χ
Χ
Χ
Χ
Χ
Χ
Χ
Χ
Χ
Χ
Χ
Χ
Χ

21. παρόν παρελθόν μέλλον
Το είχε αποφασίσει
Έχει ταξιδέψει πολλές φορές.
Πρόσεχε τα ορθογραφικά λάθη.
Έτρεχε για να προλάβει.
Πάρε τα βιβλία σου για το σχολείο.
Η καταιγίδα ξαφνικά κόπασε.
Μακάρι να ταξίδευα κι εγώ.
Κάθε Κυριακή πηγαίνω για ψάρεμα.
Σκέφτομαι να φύγω.
Να έχεις τελειώσει ως το μεσημέρι.
Να βρείτε τη χρονική βαθμίδα των υπογραμμισμένων ρημάτων

22. παρόν παρελθόν μέλλον
Το είχε αποφασίσει
Έχει ταξιδέψει πολλές φορές.
Πρόσεχε τα ορθογραφικά λάθη.
Έτρεχε για να προλάβει.
Πάρε τα βιβλία σου για το σχολείο.
Η καταιγίδα ξαφνικά κόπασε.
Μακάρι να ταξίδευα κι εγώ.
Κάθε Κυριακή πηγαίνω για ψάρεμα.
Σκέφτομαι να φύγω.
Να έχεις τελειώσει ως το μεσημέρι.
Χ
Χ
Χ
Χ
Χ
Χ
Χ
Χ
Χ
Χ
Να + οριστική ΠΡΤ
Να βρείτε τη χρονική βαθμίδα των υπογραμμισμένων ρημάτων
Τσατσούρης Χρήστος, Φιλόλογος Γυμνασίου Μαγούλας

23. ΠΑΡΕΛΘΟΝΠΑΡΟΝ ΜΕΛΛΟΝ
Σελ.
33

24. ΠΑΡΕΛΘΟΝΠΑΡΟΝ ΜΕΛΛΟΝ
Σελ.
33

25. Σελ.
33
Τσατσούρης Χρήστος, Φιλόλογος Γυμνασίου Μαγούλας

26. Σελ.
33
Υποτακτική
ΕΝΣΤ
Υποτακτική
ΕΝΣΤ
Υποτακτική
ΕΝΣΤ
Προστακτική
ΑΟΡ
Προστακτική
ΕΝΣΤ.
Τσατσούρης Χρήστος, Φιλόλογος Γυμνασίου Μαγούλας

27. Σελ.
34
χαρίζει
έχω φανταστεί
χαμογελούσε
είπαμε
είχα γαντζωθεί
Θα γίνω
Θα χτυπάω
Ρήματα Χρόνος Χρονική βαθμίδα – ποιόν ενέργειας

28. Σελ.
34
χαρίζει
έχω φανταστεί
χαμογελούσε
είπαμε
είχα γαντζωθεί
Θα γίνω
Θα χτυπάω
Ρήματα Χρόνος Χρονική βαθμίδα – ποιόν ενέργειας
ενεστώτας Παρόν - εξακολουθητικός
παρακείμενος Παρόν - συντελεσμένος
παρατατικός Παρελθόν -εξακολουθητικός
αόριστος Παρελθόν - στιγμιαίος
υπερσυντέλικος Παρελθόν - συντελεσμένος
Στιγμιαίος μέλ. Μέλλον - στιγμιαίος
Εξακολουθητικός μελ. Μέλλον - εξακολουθητικός

29. Σελ.
35
εξακολουθητικοί
στιγμιαίοι
SOS!!!