1. http://filo-homework.blogspot.gr

2. • Το ρήμα αποτελεί βασικό στοιχείο κάθε πρότασης και ανήκει στη
ρηματική φράση, το ρηματικό μέρος της πρότασης (ή κατηγόρημα).
• Η ρηματική φράση, που περιλαμβάνει πάντα ρήμα, μπορεί να έχει
απλή μορφή, δηλαδή
ρήμα (σκέτο) ή ρήμα + αντικείμενο
ή ρήμα + άμεσο αντικείμενο + έμμεσο αντικείμενο
ή ρήμα + κατηγορούμενο του υποκειμένου,
ή ρήμα + αντικείμενο (+ κατηγορούμενο του αντικειμένου)
ή πιο σύνθετη μορφή, δηλαδή εκτός από τα παραπάνω μπορεί να
περιλαμβάνει και επιρρηματικούς προσδιορισμούς (επιρρήματα,
προθετικά σύνολα και άλλες επιρρηματικές φράσεις).

3. Ένα ρήμα χαρακτηρίζεται από τα εξής στοιχεία:
• τον αριθμό (ενικό ή πληθυντικό),
• το πρόσωπο (α΄ β΄ γ΄ ενικού και πληθυντικού),
• τη φωνή (ενεργητική ή παθητική), τη συζυγία (α΄ ή β΄)
και την τάξη (α΄ ή β΄ – μόνο για ρήματα β΄ συζυγίας)
• τη διάθεση (ενεργητική, παθητική, μέση, ουδέτερη)
• το χρόνο (Ενεστώτα, Παρατατικό, Αόριστο, τρεις
Μέλλοντες, Παρακείμενο, Υπερσυντέλικο)
• και την έγκλιση (οριστική, υποτακτική, προστακτική,
απαρέμφατο, μετοχή).
Με αυτά μπορούμε να αναγνωρίσουμε και να κλίνουμε έναν
ρηματικό τύπο (παρεπόμενα).

4. • Οι φωνές των ρημάτων είναι δύο : ενεργητική (ρήματα σε -ω)
και παθητική (ρήματα σε -μαι).
• Τα ρήματα ανάλογα με την κλίση τους τόσο στην ενεργητική
όσο και στην παθητική φωνή διακρίνονται σε δύο συζυγίες
και ειδικά η δεύτερη συζυγία χωρίζεται και σε δύο τάξεις.
 Ένα ρήμα που έχει και ενεργητική και παθητική φωνή δεν αλλάζει συζυγία (σε
όποια συζυγία ανήκει στην ενεργητική φωνή, στην ίδια θα ανήκει και στην
παθητική).
 Ένα ενεργητικό ρήμα της β΄ συζυγίας συνήθως διατηρεί την τάξη στην οποία
ανήκει και στην παθητική φωνή (π.χ. α΄ τάξη : χτυπώ/-άω, χτυπιέμαι | β΄ τάξη :
αδικώ, αδικούμαι).
 Αυτό όμως δεν είναι υποχρεωτικό, καθώς υπάρχουν εξαιρέσεις (π.χ. ζητάω/-ώ: α΄
τάξη, ζητούμαι: β΄ τάξη | τηλεφωνώ: β΄ τάξη, τηλεφωνιέμαι: α΄ τάξη).
 Δηλαδή ένα ρήμα που έχει δύο φωνές δεν μπορεί να αλλάξει συζυγία αλλά μπορεί
να αλλάξει τάξη.
 Ένα ρήμα που έχει μόνο παθητική φωνή ονομάζεται αποθετικό.

5. ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ
Α΄ ΣΥΖΥΓΙΑ Β΄ ΣΥΖΥΓΙΑ Α΄ ΣΥΖΥΓΙΑ Β΄ ΣΥΖΥΓΙΑ
│ / │ /
│ Α΄ τάξη Β΄ τάξη │ Α΄ τάξη Β΄ τάξη
↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓
-ω -ώ ή -άω -ώ -ομαι -ιέμαι -ούμαι
-άς -είς (ή -άμαι)
-ά κτλ. -εί κτλ.
‖
π.χ. τρέχω
π.χ. ξεκινώ ή
ξεκινάω ξεκινάς
π.χ. χρησιμοποιώ
χρησιμοποιείς
π.χ. πλένομαι π.χ. ξεχνιέμαι
π.χ. αδικούμαι
(θυμάμαι)

6. Ενώ οι φωνές μας πληροφορούν για το πώς θα κλίνουμε ένα ρήμα, οι διαθέσεις
προσδιορίζουν το είδος της σημασίας του.
Οι διαθέσεις των ρημάτων είναι τέσσερις :
• ενεργητική  το υποκείμενο ενεργεί / κάνει μια πράξη
• παθητική  το υποκείμενο παθαίνει κάτι από κάποιον άλλο
(δέχεται μια ενέργεια)
• μέση  το υποκείμενο κάνει μια ενέργεια που επιστρέφει στον εαυτό του
• ουδέτερη  το υποκείμενο βρίσκεται σε κάποια κατάσταση
(ούτε ενεργεί ούτε παθαίνει)
 Οι διαθέσεις των ρημάτων είναι ανεξάρτητες από τις φωνές τους, αν και πολύ συχνά ταυτίζονται.
Έτσι, συνήθως ένα ενεργητικό ρήμα έχει ενεργητική διάθεση (π.χ. διαβάζω) και ένα παθητικό
παθητική (π.χ. ξεριζώνομαι). Όμως, πολύ συχνά ένα ρήμα μπορεί να έχει ενεργητική φωνή και
παθητική διάθεση (π.χ. πέφτω), ενεργητική φωνή και μέση διάθεση (π.χ. αλλάζω), ενεργητική
φωνή και ουδέτερη διάθεση (π.χ. διψάω), παθητική φωνή και ενεργητική διάθεση (π.χ. χειρίζομαι),
παθητική φωνή και μέση διάθεση (π.χ. ντύνομαι), παθητική φωνή και ουδέτερη διάθεση (π.χ.
κοιμάμαι).

7. • Κάθε ρήμα αναφέρεται σε μια χρονική βαθμίδα (παρελθόν-παρόν-
μέλλον). Συνήθως σε καθεμιά από τις βαθμίδες αντιστοιχούν
ορισμένοι από τους οκτώ χρόνους (στην οριστική έγκλιση):
• Ορισμένοι χρόνοι μπορούν να αναφέρονται και σε άλλη χρονική βαθμίδα, όπως
ο Ενεστώτας (ιστορικός, μελλοντικός).
• Οι χρόνοι των άλλων προσωπικών εγκλίσεων (υποτακτικής, προστακτικής)
ανήκουν στη χρονική βαθμίδα του παρόντος ή του μέλλοντος.
ΧΡΟΝΙΚΗ ΒΑΘΜΙΔΑ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ΣΤΗΝ ΟΡΙΣΤΙΚΗ
ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΙΚΟΙ ΠΑΡΟΝΤΙΚΟΙ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟΙ
Παρατατικός Ενεστώτας
Εξακολουθητικός
Μέλλοντας
Αόριστος Συνοπτικός Μέλλοντας
Υπερσυντέλικος
(Παρακείμενος)
Παρακείμενος
Συντελεσμένος
Μέλλοντας

8. • Ένα ρήμα εκτός από χρονική βαθμίδα δηλώνει και ποιον ενέργειας
/τρόπο: διάρκεια ή επανάληψη (μη συνοπτικό), ολοκληρωμένη
πράξη (συνοπτικό) ή συντελεσμένη ενέργεια.
• Σε κάθε ποιόν ενέργειας αντιστοιχούν ορισμένοι χρόνοι :
ΧΡΟΝΙΚΗ ΒΑΘΜΙΔΑ
ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΠΑΡΟΝ ΜΕΛΛΟΝ
ΠΟΙΟΝΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
(ΤΡΟΠΟΣ)
μη συνοπτικό
(εξακολουθητικό) Παρατατικός Ενεστώτας Εξακολουθητικός
Μέλλοντας
συνοπτικό Αόριστος Ενεστώτας Συνοπτικός
Μέλλοντας
συντελεσμένο Υπερσυντέλικος Παρακείμενος Συντελεσμένος
Μέλλοντας

9. • Τα ρήματα με ενεργητική διάθεση, ανάλογα με το είδος του
συμπληρώματος που δέχονται, διακρίνονται σε αμετάβατα (η ενέργειά
τους δε μεταβαίνει κάπου, π.χ. τρέχω), μεταβατικά (η ενέργειά τους
μεταβαίνει σε ένα ή περισσότερα αντικείμενα, π.χ. φοράω παπούτσια),
συνδετικά (αποδίδουν μία ιδιότητα στο υποκείμενο, π.χ. φαίνεται καλός).
• Τα συνδετικά ρήματα συνδέουν το υποκείμενο με το κατηγορούμενο
(ιδιότητα).
• Τα κυριότερα συνδετικά ρήματα είναι :
• το είμαι και τα συνώνυμά του (γίνομαι, αποδεικνύομαι, βρίσκομαι,
παραμένω, βγαίνω κ.ά.)
• το λέγομαι και τα συνώνυμά του (ονομάζομαι, αποκαλούμαι κ.ά.)
• το εκλέγομαι και τα συνώνυμά του (διορίζομαι, χειροτονούμαι,
ψηφίζομαι, κληρώνομαι, ανακηρύσσομαι κ.ά.)
• το θεωρούμαι και τα συνώνυμά του (φαίνομαι, μοιάζω, κρίνομαι κ.ά.)

11.  Έλιωσαν τα χιόνια με την άνοιξη.
 Βάλε του παιδιού να φάει, πεινάει σα λύκος.
 Κοιτάχτηκε καλά καλά στον καθρέφτη.
 Ενοικιάζεται διαμέρισμα 60 τετραγωνικών μέτρων.
 Ο Νίκος χειρίζεται άψογα τους υπολογιστές.
 Σε ποιο κομμωτήριο χτενίζεσαι;
 Δεν ενδιαφέρεσαι για τίποτε.
 Αλείφτηκε με αντιηλιακή κρέμα, για να μην καεί.
 Εκείνο το βράδυ κοιμήθηκε ήσυχα.
 Αυτός όλα τα σοφίζεται· είναι πολυμήχανος.

12.  Αύριο το απόγευμα με τη φίλη μου την Ελένη θα πάμε στην αγορά.
 Το περασμένο καλοκαίρι πήγαινα για μπάνιο κάθε Σαββατοκύριακο.
 Το διάλειμμα είχε τελειώσει, όταν ήρθε η σειρά μου στο κυλικείο.
 Σε έναν μήνα αρχίζουν οι διακοπές.
 Διάβαζα εφημερίδα, όταν χτύπησε το τηλέφωνο.
 Κάθε Σαββατοκύριακο γράφουμε έκθεση για εξάσκηση.
 Έχω ξεκινήσει τα ιταλικά εδώ και δυο χρόνια.
 Αποφάσισα ότι από δω και πέρα δε θα βγαίνω έξω τα βράδια.
 Όταν χτυπήσει το κουδούνι, θα έχουν καθίσει όλοι στις θέσεις τους.
 Ξαφνικά έρχεται η Αλίκη και μας ανακοινώνει ένα ευχάριστο νέο.