1. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawy turystyki
Moduł III
Podmioty gospodarcze
na rynku turystycznym
Wprowadzenie
1. Biura podróży w świetle przepisów prawa
2. Zasady działania placówek informacji turystycznej
3. Funkcjonowanie branży noclegowej
4. Rozwój przewodnictwa turystycznego i pilotażu
5. Podmioty świadczące usługi transportowe
6. Podmioty świadczące usługi gastronomiczne
7. Podmioty świadczące inne usługi turystyczne
Bibliografia
2. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawy turystyki
1
Wprowadzenie
Głównym celem działalności podmiotów gospodarczych obecnych na rynku turystycz-
nym jest świadczenie usług zaspokajających potrzeby konsumentów – turystów. Przed-
siębiorstwa turystyczne zajmują się świadczeniem usług turystycznych oraz prowadze-
niem działalności produkcyjnej i handlowej pośrednio związanej z turystyką. Kryteriami
klasyfikacji przedsiębiorstw mogą być: wielkość, formy własności, rodzaje prowadzonej
działalności, struktury organizacyjne (Szubert-Zarzeczny 2002). Przedsiębiorstwa tury-
styczne dzielą się również według funkcji, lokalizacji, wielkości, jakości i własności. Pod-
stawowym aktem prawnym regulującym działalność gospodarczą jest Ustawa o swobo-
dzie działalności gospodarczej z 2 lipca 2004 r. Działalność gospodarcza jest definiowa-
na tam jako zarobkowa działalność wykonywana w sposób ciągły i zorganizowany.
3. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawy turystyki
2
1. Biura podróży w świetle przepisów prawa
Biuro podróży to podmiot gospodarujący, którego głównym rodzajem działalności go-
spodarczej jest świadczenie usług w zakresie organizacji i/lub pośrednictwa sprzedaży
w turystyce (Konieczna-Domańska 2008, s. 17).
W działalności biur podróży obowiązuje zasada ograniczonej wolności świadczenia
usług turystycznych, wynikająca z ustawy o usługach turystycznych. Ograniczenia i wy-
magania podyktowane są koniecznością ochrony praw klientów biur podróży. Prowa-
dzenie przez biura podróży działalności polegającej na organizowaniu imprez tury-
stycznych oraz pośredniczeniu na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie
usług turystycznych wymaga uzyskania wpisu do rejestru organizatorów turystyki i po-
średników turystycznych. Organem właściwym do prowadzenia rejestru jest marszałek
województwa właściwy ze względu na siedzibę przedsiębiorcy. Na podstawie kopii reje-
stru minister właściwy do spraw turystyki dokonuje wpisu do Centralnej Ewidencji Or-
ganizatorów Turystyki i Pośredników Turystycznych. Działalność agenta turystycznego
wymaga zarejestrowania firmy w odpowiedniej formie organizacyjno-prawnej i zawar-
cia umowy agencyjnej z organizatorem turystyki. Agent działa w imieniu organizatora
turystyki.
Warunkiem uzyskania wpisu do rejestru jest:
zapewnienie klientom pokrycia kosztów powrotu z imprezy turystycznej do
miejsca wyjazdu na wypadek niewypłacalności organizatora,
zapewnienie klientom planowanego powrotu z imprezy turystycznej w wypadku,
gdy organizator turystyki lub pośrednik turystyczny wbrew obowiązkowi tego
nie zapewni,
zapewnienie klientom zwrotu wpłat wniesionych tytułem zapłaty za imprezę tu-
rystyczną w wypadku, gdy z przyczyn dotyczących organizatora turystyki lub po-
średnika turystycznego oraz osób, które działają w ich imieniu, impreza tury-
styczna nie zostanie zrealizowana,
zapewnienie klientom zwrotu części wpłat wniesionych tytułem zapłaty za im-
prezę turystyczną, odpowiadającą części imprezy turystycznej, która nie zostanie
zrealizowana z przyczyn dotyczących organizatora turystyki lub pośrednika tu-
rystycznego oraz osób, które działają w ich imieniu.
Dzieje się to przez jedno z poniższych działań:
zawarcie umowy gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej,
zawarcie umowy ubezpieczenia na rzecz klientów,
4. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawy turystyki
3
przyjmowanie wpłat klientów wyłącznie na rachunek powierniczy, jeżeli wyko-
nuje usługi turystyczne wyłącznie na terenie kraju i złoży marszałkowi woje-
wództwa oświadczenie o przyjmowaniu wpłat na rachunek powierniczy.
Marszałek województwa jest uprawniony do występowania na rzecz klientów w spra-
wach wypłaty środków z tytułu umowy gwarancji bankowej, umowy gwarancji ubezpie-
czeniowej lub umowy ubezpieczenia na zasadach określonych w treści tych umów.
Szczegółowa procedura uzyskania wpisu dostępna jest na stronie: http://www.eu-
go.gov.pl/pl/opisy-procedur/procedura/37/
Minimalna wysokość sumy gwarancyjnej zależy od zasięgu terytorialnego prowadzonej
działalności, środków transportu, wysokości i terminu pobieranych przedpłat i wynosi
od 3% do 20% rocznego przychodu z tytułu wykonywanej działalności. Wysokość mi-
nimalnych gwarancji określają:
Rozporządzenie ministra finansów w sprawie minimalnej wysokości sumy gwa-
rancji bankowej lub ubezpieczeniowej wymaganej w związku z działalnością wy-
konywaną przez organizatorów turystyki i pośredników turystycznych,
Rozporządzenie ministra finansów w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia na
rzecz klientów w związku z działalnością wykonywaną przez organizatorów tu-
rystyki i pośredników turystycznych.
Wysokość gwarancji ubezpieczeniowej największych biur podróży w Polsce mającej
istotne znaczenie dla ochrony praw klienta przedstawia wykres 3.1.
Wykres 3.1. Gwarancje ubezpieczeniowe największych biur podróży w Polsce w
2013 r.
Źródło: http://wczasopedia.pl/gwarancja-ubezpieczeniowa-11.html
0
20
40
60
80
100
120
140
160
Itaka TUI Poland Rainbow Tours Neckermann
mln zł
5. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawy turystyki
4
Przejdź na stronę http://www.rynkometr.pl/pkd/79, aby zapoznać się z liczbą podmio-
tów w Polsce, lokalizacją, formami prawnymi, formami własności, zatrudnieniem i ran-
kingami firm.
Na stronie http://wczasopedia.pl/ratingi-krajowych-biur-podro-y.html zapoznasz się
natomiast z rankingiem krajowych biur podróży.
6. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawy turystyki
5
2. Zasady działania placówek informacji turystycznej
System Informacji Turystycznej w Polsce opiera się na działalności Polskiej Organizacji
Turystycznej (POT), regionalnych (ROT) i lokalnych (LOT) organizacji turystycznych i
samorządów lokalnych. Do zadań POT należy: promocja Polski jako kraju atrakcyjnego
turystycznie, zapewnienie funkcjonowania i rozwijanie Systemu Informacji Turystycznej
w kraju i na świecie. POT działa za granicą za pośrednictwem Polskich Ośrodków Infor-
macji Turystycznej, które funkcjonują w Berlinie, Brukseli, Paryżu, Madrycie, Amster-
damie, Tokio, Wiedniu, Hoboken w USA, Moskwie, Sztokholmie, Budapeszcie, Londynie,
Rzymie i Kijowie. Struktura informacji turystycznej w Polsce składa się z regionalnych i
lokalnych centrów informacji turystycznej, punktów informacji turystycznej, samoob-
sługowych punktów informacji turystycznej (infokioski), narodowego portalu tury-
stycznego.
Tabela 3.1. Zadania jednostek organizacyjnych systemu informacji turystycznej w
Polsce
Jednostka orga-
nizacyjna
Zakres terytorial-
ny
Zakres działania Zadania
regionalne cen-
trum informacji
turystycznej
województwo lub
kilka województw
udzielanie informa-
cji, służenie radą i
pomocą, koordyna-
cja działań lokal-
nych centrów IT,
działania marketin-
gowe
wydawnictwa: ma-
py, foldery, ulotki,
materiały informa-
cyjne, szkolenia,
informacje bezpo-
średnie, gromadze-
nie informacji, do-
stęp do internetu,
usługi dodatkowe
lokalne centrum
informacji tury-
stycznej
gmina, miasto, po-
wiat
udzielanie informa-
cji, służenie radą i
pomocą, koordyna-
cja działań punktów
IT, działania marke-
tingowe
wydawnictwa: ma-
py, foldery, ulotki,
materiały informa-
cyjne, szkolenia,
informacje bezpo-
średnie, gromadze-
nie informacji, do-
stęp do internetu,
usługi dodatkowe
punkty informacji
turystycznej
miasto, wieś, dwo-
rzec, przejście gra-
niczne, centrum
handlowe, atrakcja
turystyczna
udzielanie informa-
cji, służenie pomocą
i radą
podstawowe wy-
dawnictwa, mate-
riały informacyjne
samoobsługowe
punkty informacji
turystycznej
punkt lub centrum
IT, centra miast,
wsi, atrakcja tury-
dostarczanie infor-
macji
terminal informa-
cyjny, bezpłatne
połączenie telefo-
7. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawy turystyki
6
styczna, dworzec,
lotnisko, hotel
niczne, zakup bile-
tów
Źródło: Polska Organizacja Turystyczna
Przykładem systemu IT może być Małopolski System Informacji Turystycznej.
Centra informacji turystycznej są w Polsce certyfikowane na podstawie następujących
kryteriów: lokalizacja, oznakowanie, zakres udzielanej informacji i bezpłatnych materia-
łów informacyjnych, czas pracy, wyposażenie, usługi dodatkowe. Jednostki mogą otrzy-
mać kategorię od jednej do czterech gwiazdek. Wymagania certyfikacji są minimalne.
Cechy informacji turystycznej:
użyteczność – informacja przynosi korzyści,
komunikatywność – zrozumiałość dla odbiorcy,
dostępność – z informacji można skorzystać w odpowiednim miejscu i czasie,
aktualność – szybkość przepływu informacji,
rzetelność i prawdziwość – nie może wprowadzać w błąd.
Zakres informacji turystycznej obejmuje informacje użytkowe, np. dane teleadresowe,
rozkłady jazdy, kalendarz imprez, cenniki; informacje o przepisach obowiązujących za-
granicznych turystów, informacje o walorach turystycznych, informacje dotyczące zago-
spodarowania turystycznego, np. bazy noclegowej, gastronomicznej; informacje o pro-
duktach turystycznych.
Odbiorcami informacji turystycznej są nie tylko turyści i odwiedzający jednodniowi, ale
także mieszkańcy, organizatorzy turystyki, lokalne organizacje turystyczne, właściciele
hoteli, potencjalni inwestorzy, przewodnicy turystyczni.
8. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawy turystyki
7
3. Funkcjonowanie branży noclegowej
Podstawowym zagadnieniem związanym z
funkcjonowaniem branży noclegowej jest
jej klasyfikacja, czyli podział obiektów noc-
legowych tworzących bazę noclegową w
zależności od zakresu oferowanych usług i
urządzeń.
W skład bazy noclegowej wchodzą różne-
go rodzaju obiekty noclegowe i urządzenia
pozwalające turystom na przebywanie
poza miejscem stałego zamieszkania, w
których świadczone są usługi związane z
pobytem gości. Turystycznym obiektem
noclegowym według UNWTO jest każdy
obiekt, w którym regularnie lub sporadycznie nocują turyści.
Bazę noclegową ze względu na charakter użytkowania dzieli się na stałą i sezonową. Ze
względu na dostępność wyróżniamy bazę otwartą (ogólnodostępną) i zamkniętą.
Ustawa o usługach turystycznych z 29 sierpnia 1997 r. wśród obiektów noclegowych
wyróżnia obiekty hotelarskie, do których zalicza się:
hotele – obiekty mające co najmniej 10 pokoi, w tym większość jedno- i dwuoso-
bowych, świadczące szeroki zakres usług związanych z pobytem klientów,
motele – hotele położone przy drogach, zapewniające możliwość korzystania z
usług motoryzacyjnych, dysponujące parkingiem,
pensjonaty – obiekty mające co najmniej 7 pokoi, świadczące dla swoich klientów
całodzienne wyżywienie,
campingi – obiekty strzeżone, umożliwiające nocleg w namiotach i przyczepach
samochodowych, domkach turystycznych lub innych obiektach stałych oraz
przyrządzanie posiłków i parkowanie samochodów,
domy wycieczkowe – obiekty mające co najmniej 30 miejsc noclegowych, dosto-
sowane do samoobsługi klientów oraz świadczące minimalny zakres usług zwią-
zanych z pobytem klientów,
schroniska młodzieżowe – obiekty przeznaczone do indywidualnej i grupowej tu-
rystyki młodzieżowej, dostosowane do samoobsługi klientów,
schroniska – obiekty zlokalizowane poza obszarami zabudowanymi przy szla-
kach turystycznych, świadczące minimalny zakres usług związanych z pobytem
klientów,
9. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawy turystyki
8
pola biwakowe – obiekty niestrzeżone umożliwiające nocleg w namiotach.
Usługi hotelarskie mogą być świadczone również w innych obiektach, jeżeli obiekty te
spełniają minimalne wymagania co do wyposażenia oraz spełniają wymagania sanitar-
ne, przeciwpożarowe i inne określone odrębnymi przepisami.
Klasyfikacja Głównego Urzędu Statystycznego dzieli obiekty noclegowe na:
hotele, motele, pensjonaty i pozostałe obiekty hotelowe,
domy wycieczkowe, schroniska, schroniska młodzieżowe, szkolne schroniska
młodzieżowe, ośrodki wczasowe, ośrodki kolonijne, ośrodki szkoleniowo-
wypoczynkowe, domy pracy twórczej, zespoły domków turystycznych, kempingi,
pola biwakowe, hostele, zakłady uzdrowiskowe, pokoje gościnne/kwatery pry-
watne, kwatery agroturystyczne, pozostałe turystyczne obiekty noclegowe.
Oprócz klasyfikacji Ustawa o usługach turystycznych określa kategoryzację obiektów
hotelarskich służącą określeniu jakości usług oferowanych przez poszczególne obiekty
hotelarskie. Dla hoteli, moteli i pensjonatów ustala się pięć kategorii oznaczonych
gwiazdkami, dla kempingów (campingów) cztery kategorie oznaczone gwiazdkami, dla
domów wycieczkowych i schronisk młodzieżowych – trzy kategorie oznaczone cyframi
rzymskimi.
Aby zapoznać się z wymaganiami kategoryzacyjnymi i procedurą zaszeregowania obiek-
tów noclegowych, kliknij poniższe linki:
http://isap.sejm.gov.pl/Download?id=WDU20112591553&type=2
http://www.eu-go.gov.pl/pl/opisy-procedur/procedura/351/
Charakterystyczną cechą funkcjonowania branży noclegowej jest jej globalizacja prze-
jawiająca się w rozwoju międzynarodowych grup hotelowych będących operatorami
marek tworzących z kolei sieci hotelowe. Działalność hoteli w międzynarodowych sie-
ciach oparta jest głównie na umowach franczyzy (np. w grupie Accor 25% hoteli), umo-
wach o zarządzanie (32% hoteli w grupie Accor) i umowach dzierżawy (34% w grupie
Accor).
Tabela 3.2. Największe grupy hotelowe w 2013 r.
Grupa hotelowa Sieci hotelowe (marki)
IHG InterContinental Hotels Gro-
up
9 marek w blisko 100 krajach,
4643 hoteli, ok. 678 000 pokoi
InterContinental Hotels & Resorts, HUALUXE Ho-
tels and Resorts, Crowne Plaza Hotels & Resorts,
Hotel Indigo, EVEN Hotels, Holiday Inn Hotels,
Holiday Inn Express Hotels, Holiday Inn Resort,
Holiday Inn Club Vacations, Staybridge Suites,
10. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawy turystyki
9
Struktura i statystyka grupy
Candlewood Suites
Hilton Hotels
4015 hoteli w 90 krajach, ok. 662
000 pokoi
Waldorf Astoria Hotels & Resorts, Conrad Hotels &
Resorts, Hilton Hotels & Resorts, DoubleTree by
Hilton, Embassy Suites Hotels, Hilton Garden Inn,
Hampton, Homewood Suites by Hilton, Home2
Suites by Hilton, Hilton Grand Vacations
Marriott International
Ponad 3800 hoteli w 74 krajach,
ok. 661 000 pokoi
The Ritz-Carlton, JW Marriott, Autograph Collec-
tion Hotels, AC Hotels, Courtyard by Mariott,
SpringHill Suites by Marriott, TownePlace Suites
by Marriott, Marriott Executive Apartments, Mar-
riott Vacation Club, Grand Residences by Marriott,
Gaylord Hotels, Bulgari Hotels & Resorts, Edition,
Renaissance Hotels, Marriott Hotels & Resorts,
Farfield Inn & Suites by Marriott, Residence Inn by
Marriott
Wyndham Hotel Group
Lider pod względem liczby hoteli
– aż 7342, ok. 662 000 pokoi
Wyndham Hotels and Resorts, TRYP by Wyndham
Wingate by Wyndham, Hawthorn Suites by Wynd-
ham, Microtel Inn & Suites by Wyndham, Dream
Hotels, Planet Hollywood, Ramada Worldwide,
Night Hotels, Baymont Inn & Suites, Days Inn, Su-
per 8, Howard Johnson, Travelodge, Knights Inn
Choice
ponad 6200 hoteli, ponad 500
000 pokoi w ponad 30 krajach
Comfort Inn, Comfort Suites, Quality, Sleep Inn,
Cambria Suites, Main Stay Suites, Suburban, Econo
Lodge, Clarion, Rodeway Inn
Accor
3516 hoteli w 92 krajach, ok. 451
000 pokoi
Accor w Polsce
Sofitel, Pullman, MGallery, Grand Mercure, The
Sebel, Adagio, Adagio Access, Novotel, Suite Novo-
tel, Mercure, ibis, ibis Styles, ibis budget, hotelF1,
Thalassa sea & spa
Źródło: opracowanie własne wykonawcy
Polski rynek charakteryzuje się małym udziałem markowych sieci. Z ponad 2000 hoteli
tylko 11% należy do dużych sieci międzynarodowych. Funkcjonują również krajowe
sieci, np. Gromada, GeoVita, Gołębiewski, Likus Hotele & Restauracje. Hotele wyróżniają-
ce się standardem i jakością usług należą do programu marketingowego Polish Prestige
Hotels & Resorts.
Standard hoteli sieciowych w Polsce to: 35% podwyższony standard, 48% średni stan-
dard i 17% hotele ekonomiczne. Największą grupą hotelową w Polsce jest Orbis S.A. za-
rządzająca 62 hotelami działającymi pod marką Accor (Sofitel, Mercure, Novotel, ibis,
ibis budget).
Aby zapoznać się z charakterystyką branży noclegowej w Polsce, kliknij poniższe linki:
http://www.intur.com.pl/baza.htm
11. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawy turystyki
10
http://www.rynkometr.pl/pkd/55
http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/KTS_wykorzyst_bazy_nocleg_w_1pol_
2012.pdf
12. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawy turystyki
11
4. Rozwój przewodnictwa turystycznego i pilotażu
Według ustawy o usługach turystycznych przewodnik turystyczny to osoba zawodowo
oprowadzająca turystów lub odwiedzających po wybranych obszarach, miejscowościach
i obiektach, udzielająca o nich fachowej informacji oraz sprawująca nad turystami lub
odwiedzającymi opiekę w zakresie wynikającym z umowy. Pilot wycieczek natomiast
to osoba towarzysząca w imieniu organizatora turystyki uczestnikom imprezy tury-
stycznej, sprawująca opiekę nad nimi i czuwająca nad sposobem wykonania na ich rzecz
usług oraz przekazująca podstawowe informacje dotyczące odwiedzanego kraju i miej-
sca.
Przewodnicy turystyczni otrzymują uprawnienia następujących rodzajów:
przewodników górskich dla określonych obszarów górskich (przewodnik be-
skidzki, tatrzański, sudecki),
przewodników miejskich dla poszczególnych miast,
przewodników terenowych dla poszczególnych województw, powiatów, gmin, a
także regionów oraz tras turystycznych,
międzynarodowych przewodników wysokogórskich.
Ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektó-
rych zawodów wprowadziła zmiany w Ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach
turystycznych w zakresie wymagań, jakie powinni spełniać przewodnicy turystyczni i
piloci wycieczek. Od 1 stycznia 2014 r. przewodnikiem miejskim, terenowym lub pilo-
tem wycieczek może być osoba, która ukończyła 18 lat, nie była karana za przestępstwo
umyślne lub inne popełnione w związku z wykonywaniem zadań przewodnika tury-
stycznego lub pilota wycieczek, posiada wykształcenie średnie. Wykonywanie zadań
przewodnika górskiego dla określonego obszaru górskiego wymaga posiadania upraw-
nień. Uprawnienia przewodnika dla określonego obszaru górskiego otrzymuje osoba,
która ukończyła 18 lat, nie była karana za przestępstwo umyślne lub inne popełnione w
związku z wykonywaniem zadań przewodnika turystycznego lub pilota wycieczek, po-
siada wykształcenie średnie, odbyła szkolenie teoretyczne i praktyczne dla określonego
obszaru w górach oraz zdała egzamin na przewodnika. Uprawnienia przewodników gór-
skich dzielą się na trzy klasy w zależności od stopnia trudności tras i wycieczek. Posia-
danie uprawnień przewodnika miejskiego jest wymagane w przypadku wykonywania
zadań przewodnika turystycznego w następujących miastach: Gdańsk, Gdynia, Sopot,
Katowice oraz inne miasta konurbacji górnośląskiej, Kraków, Lublin, Łódź, Poznań,
Szczecin, Toruń, Warszawa, Wrocław.
13. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawy turystyki
12
5. Podmioty świadczące usługi transportowe
Usługi transportowe umożliwiają przemieszczanie się turystów i innych uczestników
ruchu turystycznego. Klasyfikacja transportu UNWTO wyróżnia:
komunikację powietrzną, czyli loty regularne, loty poza rozkładem, inne przewo-
zy lotnicze,
komunikację wodną, czyli linie pasażerskie, rejsy wycieczkowe, inne,
komunikację lądową, czyli kolej, autokary, autobusy, inne środki transportu dro-
gowego, pojazdy prywatne do 8 miejsc, pojazdy wynajęte i inne środki transportu
lądowego.
Zgodnie z polskim prawem działalność usługowa związana z transportem obejmuje
podmioty związane z transportem lądowym (przewozy kolejowe pasażerskie, działal-
ność wagonów sypialnych i wagonów restauracyjnych, miejskie lub podmiejskie prze-
wozy pasażerskie realizowane środkami transportu lądowego, takimi jak autobus,
tramwaj, trolejbus, kolej podziemna lub nadziemna, działalność taksówek osobowych,
rozkładowe dalekobieżne przewozy autobusowe, wynajem autobusów z kierowcą,
przewozy wycieczkowe, działalność kolejek linowych i wyciągów narciarskich), trans-
portem wodnym (przewozy pasażerskie na pełnym morzu i wodach przybrzeżnych,
rozkładowe lub pozarozkładowe, działal-
ność łodzi wycieczkowych i podobnych
jednostek pływających, działalność pro-
mów, taksówek wodnych, wynajem łodzi
żeglugi morskiej i przybrzeżnej wraz z
załogą w celach rekreacyjnych, np. dla rej-
sów wędkarskich, transport pasażerski na
drogach wodnych śródlądowych, np. rze-
kach, kanałach, jeziorach i wewnątrz por-
tów, zatok i w dokach, wynajem łodzi
transportu śródlądowego wraz z załogą w
celach rekreacyjnych), transportem lotniczym (transport lotniczy pasażerski na sta-
łych trasach i według ustalonego rozkładu lotów, loty czarterowe, loty widokowe i wy-
cieczkowe, wynajem środków lotniczego transportu pasażerskiego z załogą, działalność
lotnictwa ogólnego, taka jak przewozy pasażerów organizowane przez aerokluby w ce-
lach szkoleniowych lub dla przyjemności) oraz działalnością usługową wspomagającą
transport (działalność terminali, takich jak dworce kolejowe, dworce autobusowe, sta-
cje towarowe, terminale portowe, śluzy wodne, porty lotnicze).
Usługi transportowe w turystyce świadczone są przez przewoźników w oparciu o połą-
czenia rozkładowe (rejsy, loty, przejazdy rozkładowe) oraz czarterowe polegające na
14. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawy turystyki
13
wynajęciu określonego środka transportu, np. autokaru, samolotu. Ustawa o transporcie
drogowym wyróżnia przewóz regularny, wahadłowy, okazjonalny, kabotażowy. W
transporcie kolejowym przewozy pasażerów mogą być realizowane pociągami i wago-
nami z miejscami sypialnymi i do leżenia, pociągami regionalnymi, dalekobieżnymi, eks-
presowymi, pociągami EuroCity i InterCity, pociągami dużych prędkości, np. TGV, Euro-
star, Shinkansen. W lotnictwie usługi transportowe realizowane są przez przewoźników
tradycyjnych, np. LOT, Air France, KLM, niskobudżetowych, np. Ryanair, Wizz Air, oraz
linie czarterowe, np. Enter Air.
Do podstawowych przepisów prawnych regulujących przewóz osób i bagażu należą:
w transporcie drogowym – Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. o prawie przewo-
zowym, Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym,
w transporcie kolejowym – Ustawa z dnia 23 marca 2003 r. o prawie kolejowym,
w transporcie lotniczym – Ustawa z dnia 3 lipca 2002 r. o prawie lotniczym,
oraz konwencje międzynarodowe, np. Konwencja o międzynarodowym lotnic-
twie cywilnym, Konwencja o międzynarodowym przewozie kolejami.
Aby zapoznać się z powyższymi aktami prawnymi, przejdź na stronę:
http://bip.transport.gov.pl/pl/bip/akty_prawne/ustawy
Infrastrukturę transportową tworzą: drogi, linie kolejowe, stacje kolejowe, porty mor-
skie i śródlądowe, urządzenia sygnalizacyjne i nawigacyjne, porty lotnicze, urządzenia
nadzoru i kontroli ruchu.
Jednym z czynników rozwoju ruchu turystycznego jest rozwój transportu lotniczego,
który stał się podstawowym środkiem transportu na dużych odległościach.
Tabela 3.3. Największe linie lotnicze na świecie w roku 2012
Linia lotnicza Liczba przewiezionych
pasażerów w mln
Delta Air Lines 164,6
United Airlines 140,4
Southwest Airlines 134,0
American Airlines 107,8
Lufthansa Group 103,1
China Southern Airlines 86,5
Ryanair 79,6
Źródło: opracowanie własne autora
Najlepszymi liniami (5 gwiazdek) według rankingu Skytrax są: Qatar Airways, Singapore
Airlines, Malaysia Airlines, Hainan Airlines, Cathay Pacific Airways, Asiana Airlines i
15. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawy turystyki
14
ANA. Największym portem lotniczym jest Hartsfield–Jackson Atlanta International Air-
port, które zarejestrowało ponad 95 mln pasażerów w 2012 r.
16. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawy turystyki
15
6. Podmioty świadczące usługi gastronomiczne
Głównym zadaniem podmiotów świadczących usługi gastronomiczne w turystyce jest
zapewnienie turystom wyżywienia. Według J. Sali (2004) podmioty świadczące usługi
gastronomiczne dzieli się na trzy kategorie: zakłady gastronomii otwartej, zakłady ga-
stronomii zamkniętej oraz zakłady gastronomiczne przy hotelach (motelach, pensjona-
tach, domach wczasowych). Wśród zakładów otwartych wyróżnia się zakłady typu ży-
wieniowego (restauracje, jadłodajnie, zakłady szybkiego żywienia, sprzedaż z automa-
tów, bary, brasserie, bistro), zakłady sprzedające napoje (puby, espresso, winiarnie, bary
aperitif, koktajlbary), zakłady typu rozrywkowego (kawiarnie, bary nocne, kluby, dysko-
teki) oraz zakłady gastronomii otwartej w środkach transportu (Kowalczyk, Derek
2010). W ramach usług gastronomicznych wyodrębnia się usługi cateringowe polegają-
ce na przygotowywaniu żywności dla odbiorców zewnętrznych.
Polska Klasyfikacja Działalności wyraźnie wskazuje, że działalność usługowa związana z
wyżywieniem (Dział 56) obejmuje działalność następujących podmiotów: restauracji i
innych stałych placówek gastronomicznych (kawiarni, restauracji typu fast food, barów
mlecznych, barów szybkiej obsługi, lodziarni, pizzerii, miejsc z żywnością na wynos, re-
stauracji lub barów w środkach transportu), ruchomych placówek gastronomicznych
(sprzedaż lodów, przyczepy gastronomiczne, wózki, stragany z żywnością), przygoto-
wania i dostarczania żywności odbiorcom zewnętrznym (catering), przygotowania i po-
dawania napojów (bary, tawerny, koktajlbary, dyskoteki, piwiarnie i puby, sklepy z ka-
wą, pijalnie soków owocowych, sprzedaż napojów w ruchomych punktach i środkach
transportu).
Aby uzyskać informacje na temat liczby podmiotów świadczących usługi gastronomicz-
ne w Polsce, ich lokalizacji, form prawnych, form własności, zatrudnienia i rankingu,
kliknij link: http://www.rynkometr.pl/pkd/56
17. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawy turystyki
16
7. Podmioty świadczące inne usługi turystyczne
Do podmiotów świadczących inne usługi turystyczne
zaliczamy podmioty zarządzające atrakcjami tury-
stycznymi, np. muzea i galerie sztuki, zabytki archi-
tektury, miejsca historyczne, parki narodowe, rezer-
waty przyrody, parki krajobrazowe, leśne kompleksy
promocyjne, parki tematyczne, parki rozrywki, kasy-
na, obiekty sportowe i rekreacyjne, plaże i kąpieliska,
biura organizacyjne imprez sportowych i kultural-
nych, targów, zlotów, festiwali, rajdów, przedsiębior-
stwa uzdrowiskowe.
Oprócz podmiotów gospodarczych na rynku tury-
stycznym funkcjonują stowarzyszenia turystyczne,
np.: Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze
(PTTK), Polskie Towarzystwo Schronisk Młodzieżo-
wych (PTSM), organizacje międzynarodowe, np.
Światowa Organizacja Turystyki (UNWTO), Światowa
Rada Podróży i Turystyki (WTTC), Międzynarodowy
Sojusz na Rzecz Turystyki (ITA). Interesy branży turystycznej reprezentują samorządy
gospodarcze, np. Polska Izba Turystyki (PIT), Polska Izba Hotelarska (PIH), Izba Gospo-
darcza Hotelarstwa Polskiego (IGHP). Badaniami naukowymi w turystyce zajmują się
m.in. Instytut Turystyki.
18. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawy turystyki
17
Bibliografia
Literatura obowiązkowa
Cymańska-Garbowska B., Steblik-Wlaźlak B., Usługi turystyczne. Podręcznik do nauki za-
wodu technik hotelarstwa, cz. 1 i 2, REA, Warszawa 2007.
Leszka G., Podstawy turystyki, WSiP, Warszawa 2013.
Meyer B., Obsługa ruchu turystycznego, PWN, Warszawa 2008.
Steblik-Wlaźlak B., Rzepka L., Geografia turystyczna, cz. I i II, REA, Warszawa 2011.
Literatura dodatkowa
Gołębski G., Kompendium wiedzy o turystyce, PWN, Warszawa 2009.
Konieczna-Domańska A., Biura podróży na rynku turystycznym, PWN, Warszawa 2008.
Kowalczyk A., Derek M., Zagospodarowanie turystyczne, PWN, Warszawa 2010.
Kruczek Z., Walas B., Promocja i informacja w turystyce, Wydawnictwo Proksenia, Kra-
ków 2010.
Kurek W., Turystyka, PWN, Warszawa 2007.
Milewski D., Istota rynku usług turystycznych [w:] Panasiuk A., Marketing usług tury-
stycznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
Panasiuk A., Tokarz A., Podstawowe pojęcia dotyczące rynku turystycznego [w:] Panasiuk
A., Ekonomika turystyki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
Sala J., Marketing w gastronomii, PWE, Warszawa 2004.
Szubert-Zarzeczny U., Ekonomiczne podstawy turystyki, Wydawnictwo Akademii Rolni-
czej, Wrocław 2002.
Netografia
http://www.intur.com.pl/
http://ww.turystyka.gov.pl/
http://www.turystykakulturowa.org/
http://www.pot.gov.pl/
