3

1. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Rozliczanie kosztów usług turystycznych
1
Moduł III
Zasady rozliczeń usług turystycznych
Wprowadzenie
1. Pojęcie i rodzaje usług turystycznych
2. Charakterystyka rozliczania poszczególnych usług
3. Procedury związane z płatnościami za usługi turystyczne
Bibliografia

2. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Rozliczanie kosztów usług turystycznych
2
Wprowadzenie
Usługi turystyczne prezentują się bardzo podobnie bez względu na rodzaj turystyki.
Podstawę stanowią usługi noclegowe, transportowe i gastronomiczne. Usługi te dotyczą
więc zarówno dużych, zorganizowanych imprez, jak i indywidualnych wyjazdów. Więk-
szość turystów korzysta z powtarzających się usług, bez względu na to, czy impreza tu-
rystyczna, w której biorą udział, ma charakter stacjonarnego pobytu, zwiedzania, czy
pieszej wędrówki po górskich szlakach.
Technik obsługi turystycznej musi zatem doskonale znać poszczególne rodzaje usług i
wiedzieć, jak obsłużyć ich płatności. Aby zrealizować to założenie, trzeci moduł – „Zasa-
dy rozliczeń usług turystycznych” – poświęcony został:
 odróżnianiu, charakterystyce i rozliczaniu usług turystycznych,
 wyjaśnieniu procedur związanych z płatnościami za usługi turystyczne.

3. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Rozliczanie kosztów usług turystycznych
3
Pojęcie i rodzaje usług turystycznych1.
Usługi turystyczne to czynności służące zaspokojeniu materialnych i duchowych po-
trzeb turysty. Umożliwiają one turyście dostanie się do miejsca docelowego, pobyt w
nim oraz powrót do miejsca zamieszkania. Wśród usług turystycznych możemy wyróż-
nić usługi: przewodnictwa, pilotażu, hotelarskie czy transportowe.
Należy również zaznaczyć, że usługi turystyczne są świadczone przede wszystkim przez
komplementarne dobra turystyczne, czyli urządzenia oraz instytucje infrastruktury tu-
rystycznej. Wytwarza je głównie bezpośrednia gospodarka turystyczna. Trzeba jednak
przyznać, że w bogatej strukturze usług turystycznych występuje wiele rodzajów dzia-
łalności usługowej mających związek z urządzeniami oraz z instytucjami infrastruktury
nieturystycznej (np. usługi komunalne). Chodzi tu o działalność pośredniej gospodarki
turystycznej związanej z eksploatacją walorów turystycznych (Gaworecki 2000).
Ze względu na rodzaj zaspokajanych potrzeb usługi turystyczne można podzielić na:
 podstawowe – które zaspokajają potrzeby materialne;
 komplementarne – które zaspokajają potrzeby duchowe.
Usługi turystyczne mogą mieć także odmienny charakter. Mogą być pojedynczymi
usługami odnoszącymi się do rzeczy lub ludzi, np. sprzedaż widokówek w lokalnym
sklepiku lub wynajęcie lokalnego przewodnika. Mogą także stanowić pakiet usług, jak
np. przejazd autokarem lub przelot wraz z zakwaterowaniem w hotelu ze śniadaniem
czy zakwaterowanie, wyżywienie, opieka rezydenta i ubezpieczenie.
Usługi turystyczne można pojmować także jako pakiet usług pojedynczych, które tury-
sta konsumuje w czasie podróży i w czasie pobytu w miejscu docelowym. Tak rozumia-
ny pakiet jest produktem turystycznym, składającym się z pewnej liczby pojedynczych
usług. Cechą charakterystyczną jest to, że turysta konsumuje cały zestaw usług, a usługi
w nim zawarte zawsze są względem siebie komplementarne.

4. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Rozliczanie kosztów usług turystycznych
4
Cechy usług turystycznych
Usługi turystyczne mają charakter kom-
plementarny, co oznacza, że są od siebie
zależne. Dla przykładu osoba, która pra-
gnie zwiedzić Islandię, ale nie może zna-
leźć tam miejsca noclegowego, prawdo-
podobnie zrezygnuje ze swoich planów
turystycznych. Przykład ten pokazuje, jak
ściśle powiązane są ze sobą różne usługi.
Warto zauważyć, że usługi komplemen-
tarne wymuszają ścisłą współpracę podmiotów oferujących te usługi na rynku. Wynika
to z faktu, że rynkowe funkcjonowanie tych podmiotów jest od siebie wzajemnie zależ-
ne.
Warto dodać, że komplementarny związek tworzą także usługi i walory turystyczne.
Użyteczność walorów turystycznych jest uwarunkowana odpowiednią dynamiką i struk-
turą wewnętrzną usług turystycznych. Nasuwa się więc słuszny wniosek, że usługi tury-
styczne determinują rozwój turystyki.
Cechą usług turystycznych jest także ich substytucyjność. Oznacza to, że turyści mogą
skorzystać z różnych form danej usługi, np. zastąpić posiłek hotelowy obiadem w re-
stauracji znajdującej się kilka ulic dalej. Głównym czynnikiem wpływającym na wielkość
skali substytucyjności usług jest kondycja ekonomiczna turysty i właściwości samych
usług.
Usługi turystyczne charakteryzuje wewnętrzna dysproporcja. To, że zaspokajają one
popyt turystyczny komplementarnie i substytucyjnie, w istotny sposób wpływa na po-
ziom oraz jakość obsługi ruchu turystycznego (Gaworecki 2000).
Kolejną cechą usług turystycznych jest zróżnicowany popyt na te usługi. Zróżnicowany
pod względem czasowym, przestrzennym i rodzajowym. Nie tylko warunki atmosfe-
ryczne czy polityczne panujące w miejscu docelowym mają wpływ na popyt. Wielkość
popytu ma także istotne znaczenie gospodarcze. Sezonowość popytu może utrudnić
funkcjonowanie niektórych przedsiębiorstw, gdyż wpływa na ograniczenie sprzedaży i
powoduje zamrożenie zdolności usługowej.
Produkcja usług turystycznych nie jest w dużym stopniu podatna na rozwój techniczny,
lecz ogromne znaczenie ma tu dobór personelu. Dotyczy to zwłaszcza tych usług tury-
stycznych, które mają związek z bezpośrednim kontaktem z turystą (jak np. usługi hote-
lowe, gastronomiczne, pośrednictwa itd.).

5. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Rozliczanie kosztów usług turystycznych
5
Kolejną istotną cechą usług turystycznych jest obowiąz-
kowy udział konsumenta. Oznacza to, że usługi tury-
stycznej nie można traktować jak towaru, który może być
dystrybuowany bez obecności odbiorcy (np. usługi tury-
stycznej nie można wysłać).
Cechą usług turystycznych jest ich abstrakcyjny charak-
ter. Nie jesteśmy w stanie zaprezentować klientowi próbki
takiej usługi. Klient, dokonując wyboru, musi w dużym
stopniu opierać się na materiałach reklamowych. Usługi
turystyczne w pierwszej kolejności się sprzedaje, a dopie-
ro potem świadczy.
Większość usług turystycznych w Polsce ma charakter
komercyjny. Oznacza to, że są one w pełni lub częściowo
odpłatne. Wyjątek stanowią np. usługi informacyjne, za
które turyści nie muszą uiszczać opłat.
Usługi turystyczne spełniają bardzo ważne funkcje społeczne. Zapewniają klientowi wy-
poczynek, a więc umożliwiają regenerację sił fizycznych i psychicznych. Rynek tury-
styczny może także tworzyć warunki dla rozwoju osobistego turysty. Wiąże się to głów-
nie ze społecznymi funkcjami spędzania czasu wolnego. Turystyka w dzisiejszych cza-
sach należy do jednej z najlepszych i najbardziej popularnych form jego zagospodaro-
wania.
Usługi turystyczne wpływają na różnorodność i jakość działalności gospodarczej. Często
są one ważnym, a nierzadko jedynym faktorem rozwoju miejscowości zasobnych w
(głównie naturalne) walory turystyczne.
Rodzaje usług turystycznych
Usługi transportowe:
 transport lotniczy,
 transport wodny,
 transport kolejowy,
 transport drogowy.
Usługi noclegowe:
 hotele i motele,
 pensjonaty,

6. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Rozliczanie kosztów usług turystycznych
6
 schroniska młodzieżowe,
 kempingi,
 domy wycieczkowe,
 pola biwakowe.
Usługi gastronomiczne:
 catering,
 usługi żywieniowe w punktach gastronomicznych,
 restauracje hotelowe.
Usługi organizacji i pośrednictwa (pośrednik: touroperator, agent turystyczny):
 rezerwacja i sprzedaż imprez turystycznych,
 sprzedaż i rezerwacja biletów (np. przewóz turystów z lotniska do hotelu, bilety
wstępu do zwiedzanych obiektów),
 rezerwacja i sprzedaż usług noclegowych,
 rezerwacja i sprzedaż usług gastronomicznych,
 zapewnienie usług ubezpieczeniowych,
 rezerwacja i sprzedaż usług towarzyszących (sport, rozrywka),
 obsługa rezydenta,
 usługi w zakresie dokonywania formalności paszportowo-wizowych na rzecz
klienta.
Usługi pilockie i przewodnickie:
 przewodnicy turystyczni (miejscy, górscy),
 piloci turystyczni.
Usługi towarzyszące:
 usługi bankowe,
 usługi rzemieślnicze,
 usługi telekomunikacyjne,
 usługi handlowe.
Usługi informacyjne:
 wzmianki i notatki w prasie,
 mapy i przewodniki turystyczne,
 Internet,

7. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Rozliczanie kosztów usług turystycznych
7
 centra i punkty informacji turystycznej.
Usługi rekreacyjne i rozrywkowe:
 imprezy muzyczne lub taneczne (także dyskoteki),
 imprezy plenerowe i konkursy,
 parki wodne, kąpieliska, baseny, plaże,
 ścieżki rowerowe,
 hale sportowe, korty tenisowe, stadniny koni, wyciągi narciarskie itp.

8. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Rozliczanie kosztów usług turystycznych
8
Charakterystyka rozliczania poszczególnych usług2.
Usługi turystyczne mogą mieć charakter obcy i własny. Usługi obce to te, które naby-
wamy od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty (np. zakwaterowanie w
hotelu, wyżywienie, które zostaje nabyte od zewnętrznej firmy cateringowej). Usługą
własną może być transport, jeśli jesteśmy właścicielem autokarów do przewozu osób.
Sposoby rozliczania usług
Usługi obce – podstawą opodatkowania jest kwota marży pomniejszona o kwotę po-
datku.
Usługi własne – podstawą opodatkowania jest kwota sprzedaży danych usług także
pomniejszona o kwotę podatku.
Usługi dodatkowe (np. parkingi, płatne autostrady) – sumę kosztów za usługi dodat-
kowe należy podzielić przez liczbę uczestników. Koszty te pokrywane są w całości przez
turystę.
Oczywiście musimy w stosowny sposób wykazać w prowadzonej ewidencji, jaka część
należności za daną usługę jest należna za usługi własne, a jaka za obce.
Usługi transportowe – autokar
Ceny za wynajem autokaru mogą być podane na dwa sposoby.
Pierwszy sposób rozliczania usługi transportu autokarowego to ryczałt, czyli kwota
całościowa za wynajem autokaru wraz z kierowcą. Przykładowo, jeżeli przewoźnik po-
daje cenę 5000 zł za wynajem autokaru na 7 dni, oznacza to, że kwota ta stanowi war-
tość brutto (zawiera podatek VAT).
Drugi sposób rozliczania usługi transportu autokarowego to limit dzienny. W tym wy-
padku cena podawana jest za 1 kilometr. W przypadku limitu dziennego ustalonego na
200 km:
 przy niewykorzystanych kilometrach (np. przejechano 185 km) należy zapłacić
za cały ustalony limit (200 km × stawka za kilometr);
 przy przekroczeniu limitu (np. przejechano 216 km) należy zapłacić za ustalony
limit oraz dodatkowe kilometry (216 km × stawka za kilometr).
W Polsce stawka podatku dla transportu wynosi 8%. Transport za granicą nie podlega
opodatkowaniu. W przypadku wycieczki zagranicznej przy rozliczeniu będzie więc ob-
owiązywała stawka 8%, ale tylko za trasę pokonaną na terytorium Polski.

9. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Rozliczanie kosztów usług turystycznych
9
Podstawą płatności za usługi transportowe jest faktura VAT.
Usługa noclegowa
Organizator turystyki często korzysta z usług noclegowych na podstawie umowy czarte-
ru lub allotmentu. Usługi noclegowe objęte są 8-procentową stawką podatku VAT. Przy
rozliczaniu usługi noclegowej należy pamiętać, że często w jej cenie zawarta jest także
cena posiłku (śniadania).
Podstawą płatności za usługi noclegowe jest faktura VAT.
Usługa pilotażu wycieczki
Pilot świadczy usługi zazwyczaj na podstawie umowy zlecenia lub umowy cywilno-
prawnej. Stawki dla pilotów ustalane są indywidualnie i zależą od długości trwania im-
prezy i jej charakteru (impreza krajowa czy zagraniczna).
Koszty noclegów, wyżywienia i wstępów do zwiedzanych obiektów włączane są w kal-
kulację imprezy i pokrywane przez uczestników wyjazdu.
Usługa przewodnictwa
Wynagrodzenie przewodnika turystycznego zależne jest od godzin, które przewodnik
ustali z organizatorem turystyki, oraz od języka, w jakim usługa będzie świadczona. W
przypadku polskojęzycznych grup ceny są znacznie niższe, a w przypadku grup obsłu-
giwanych w języku obcym – wyższe. Im bardziej egzotyczny język, tym wyższa stawka. Z
usług przewodników organizatorzy korzystają często na podstawie umowy cywilno-
prawnej.
Przykład
Usługa przewodnicka po Gdańsku – 250 zł za trzy godziny
Liczba uczestników imprezy – 40 uczniów + 3 opiekunów + 1 pilot + 1 kierowca
Program imprezy przewiduje 3-godzinne zwiedzanie
250zł : 40 osób płacących = 6,25 zł
Przykład
Usługa przewodnicka po Gdańsku – 250 zł za trzy godziny (za każdą dodatkową godzinę
naliczana zostaje opłata w wysokości 25 zł)
Liczba uczestników imprezy – 40 uczniów + 3 opiekunów + 1 pilot + 1 kierowca
Program imprezy przewiduje 4-godzinne zwiedzanie.
250zł + 25 zł = 275 zł

10. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Rozliczanie kosztów usług turystycznych
10
275 zł : 40 osób płacących = 6,875 zł
Jak udokumentować sprzedaż usługi turystycznej?
Szczególna procedura w zakresie opodatkowania usług turystyki wiąże się także z pew-
nymi różnicami w zakresie ich dokumentowania.
Podatnik, który świadczy usługi turystyki, wystawia fakturę VAT „procedurę marży dla
biur podróży”. Dane, jakie powinny znaleźć się na tej fakturze, określone zostały w § 5
ust. 8 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie zwrotu
podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz
listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towa-
rów i usług.
Jak wynika z przepisu art. 119 ust. 10 Ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towa-
rów i usług, podatnicy świadczący usługę turystyki na wystawianych fakturach nie wy-
kazują kwoty podatku. Na fakturze wpisują kwotę należności ogółem wraz z należnym
podatkiem.
Na fakturze VAT „procedura marży dla biur podróży” powinna być wykazana wartość
brutto usługi bez wyszczególnionej kwoty podatku.
Jednostka świadcząca usługę turystyki, na którą składają się usługi własne oraz usługi
nabywane od innych podmiotów dla bezpośredniej korzyści turysty (czyli usługi obce),
wystawia jedną fakturę VAT „procedura marży dla biur podróży”. Na fakturze tej wyka-
zuje jedną kwotę wyrażającą wartość całej usługi obejmującą część opodatkowaną na
zasadach marży (dotyczącą usług obcych) i część opodatkowaną na zasadach ogólnych
(dotyczącą usług własnych) (http://www.sgk.gofin.pl/11,2316,124003,uslugi-turystyki-
w-swietle-ustawy-o-vat.html).
Ewidencja księgowa sprzedaży usług turystyki
Fakturę sprzedaży usługi turystyki można ująć w księgach rachunkowych następującymi
zapisami:
 kwota zobowiązania do zapłaty przez klienta – Wn konto 20 „Rozrachunki z od-
biorcami”,
 VAT należny obliczony zgodnie z art. 119 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i
usług – konto 22-2 „Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT należnego”,
 wartość netto sprzedaży (poz. a–b) – konto 70-0 „Sprzedaż usług”.

11. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Rozliczanie kosztów usług turystycznych
11
Procedury związane z płatnościami za usługi turystyczne3.
Po zakończeniu imprezy następuje ostateczne
rozliczenie z kontrahentami na podstawie otrzy-
manych rachunków i rozliczenie z klientem –
w przypadku klienta grupowego. W przypadku
kontrahentów biuro podróży rachunki otrzymuje
po zakończeniu imprezy, choć płatności zostały
już dokonane częściowo lub całkowicie przed
rozpoczęciem imprezy. Pozornie wydaje się, że
kontrola rachunków jest czystą formalnością,
jednak doświadczenie pokazuje, że z rozmaitych względów kontrahenci mylą się w wy-
stawianiu rachunków i wówczas należy dokonać korekty tych dokumentów.
Podstawą rozliczeń finansowych jest wystawienie odpowiednich dokumentów za do-
starczone towary lub zrealizowane usługi. W praktyce często zdarza się, że sprzedawca
dostarczył towar i fakturę, określił termin zapłaty, a nabywca nie wywiązuje się z termi-
nu, który wcześniej zaakceptował.
Podstawą rozliczeń między stronami transakcji handlowej jest wystawienie faktu-
ry VAT (FV). Zapłata należności nie zawsze jednak przebiega bezproblemowo. Czasem
wymaga uzupełnienia informacji (np. numeru konta bankowego, NIP-u) lub poprawy
błędów. Większość wyjaśnień dokonywana jest pisemnie bądź telefonicznie. Korekta lub
anulowanie faktur VAT następuje poprzez fakturę korygującą VAT. W przypadku fak-
tur VAT i faktur korygujących VAT ważny jest podpis odbiorcy i zwrot faktury do sprze-
dawcy.
Pisma związane z zapłatą za fakturę mogą dotyczyć:
 zawiadomienia o wysłaniu faktury i prośby o zwrot podpisanej kopii,
 prośby o korektę faktury,
 zawiadomienia o anulowaniu wystawionej faktury,
 prośby o uregulowanie należności,
 wezwań do zapłaty faktury.
Faktura korygująca to dokument, który wystawia się w przypadku zaistnienia zmian w
transakcji handlowej. Dokument ten może wystawić tylko ta jednostka, która wystawiła
pierwotną fakturę VAT, natomiast otrzymać może ją tylko strona, która otrzymała faktu-
rę VAT podlegającą korekcie.

12. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Rozliczanie kosztów usług turystycznych
12
Fakturę korygującą wystawia się, gdy po wystawieniu faktury VAT:
a) udzielono rabatów;
b) dokonano zwrotu towarów do sprzedawcy oraz zwrotu nabywcy kwot niena-
leżnych z tytułu (np. uznanych reklamacji, bonifikat, upustów itp.);
c) dokonano zwrotu zaliczek, przedpłat, zadatków lub rat przez nabywcę;
d) cena została podwyższona przez sprzedawcę i nabywcę po wystawieniu fak-
tury VAT;
e) stwierdzono błąd rachunkowy.
W przypadku sytuacji a), b) i c) faktura korygująca powinna zawierać co najmniej:
 numer kolejny oraz datę jej wystawienia;
 dane zawarte w fakturze VAT, której dotyczy faktura korygująca oraz nazwę to-
waru lub usługi, objętych rabatem;
 kwotę i rodzaj udzielonego rabatu;
 kwotę zmniejszenia podatku należnego;
 podpis osoby upoważnionej do wystawienia faktury korygującej;
 datę sprzedaży, sposób zapłaty, termin zapłaty;
 numer faktury VAT, której dotyczy korekta, oraz datę jej wystawienia;
 treść korygowaną, treść po korekcie, tytuł korekty;
 czytelny podpis osoby uprawnionej do wystawienia i odebrania faktury VAT.
W przypadku podwyższenia ceny (d) faktura korygująca powinna zawierać następujące
elementy:
 numer kolejny oraz datę jej wystawienia;
 dane zawarte w fakturze VAT, której dotyczy faktura korygująca, oraz nazwę to-
waru lub usługi, objętych podwyższeniem ceny;
 kwotę podwyższenia ceny bez podatku i podwyższenia podatku należnego;
 czytelny podpis (imię i nazwisko) osoby uprawnionej do wystawienia i odebrania
faktury.
Faktura korygująca wystawiona w przypadku pomyłek (e) powinna zawierać kwoty po-
dane w omyłkowej wysokości oraz kwoty w wysokości prawidłowej.
„Nabywca towaru lub usługi, który otrzymał fakturę lub fakturę korygującą, zawierającą
pomyłki dotyczące jakiejkolwiek informacji wiążącej się zwłaszcza ze sprzedawcą lub
nabywcą, lub oznaczeniem towaru, lub usługi, wystawia notę korygującą. Nota korygu-
jąca przesyłana jest wystawcy faktury lub faktury korygującej wraz z kopią”
(http://edgp.gazetaprawna.pl/index.php?act=mprasa&sub=page&id=62749&start=1).

13. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Rozliczanie kosztów usług turystycznych
13
Prawidłowo sporządzona nota korygująca powinna zawierać następujące elementy:
 numer kolejny i datę jej wystawienia;
 imiona i nazwiska lub nazwy bądź nazwy skrócone wystawcy noty i wystawcy
faktury lub faktury korygującej oraz ich adresy i numery identyfikacji podatko-
wej;
 dane zawarte w fakturze, której dotyczy nota korygująca;
 wskazanie treści korygowanej informacji oraz treści prawidłowej;
 czytelny podpis osoby uprawnionej do wystawienia noty korygującej lub imię i
nazwisko oraz podpis tej osoby.
W dokumentacji finansowej często spotykamy się z pismami związanymi z opóźnieniami
wpłaty należności. Upomnienie z powodu opóźnionej płatności to pismo sporządzane
w sytuacji, gdy po wykonaniu usługi bądź dostarczeniu towaru sprzedawca ma kłopoty
z uzyskaniem zapłaty za sprzedany produkt. W takiej sytuacji powinien domagać się
natychmiastowego uregulowania należności. Dokumenty tego typu pisane są uprzej-
mym, ale jednocześnie stanowczym tonem, mającym skłonić kontrahenta do niezwłocz-
nego uregulowania zaległej płatności. W ostatnim upomnieniu sprzedawca wyznacza
dłużnikowi ostateczny termin płatności. W razie jego niedotrzymania należy poinfor-
mować kontrahenta o podjęciu odpowiednich kroków prawnych.
Odpowiedź na upomnienia z powodu opóźnionej płatności to pismo, w którym nale-
ży wyjaśnić sprzedawcy powody zwłoki oraz przeprosić za zaistniałą sytuację. Jeśli
przyczyną opóźnionej płatności są przejściowe kłopoty finansowe, należy powiadomić o
tym kontrahenta, prosząc go jednocześnie o odroczenie terminu lub płatność ratalną.
W przypadku klienta zbiorowego, przygotowując odpowiedź na upomnienie, należy po-
dać liczbę osób uczestniczących w imprezie, ustaloną cenę na 1 osobę oraz ogólną na-
leżność do zapłaty za imprezę (najczęściej liczba osób pomnożona przez cenę).
Środki pieniężne występują w biurze podróży w postaci gotówki w kasie lub na ra-
chunku bankowym. W związku z tym obrót tymi środkami może przyjąć formę obrotu
gotówkowego i bezgotówkowego. Wypłaty gotówkowe z kasy następują na podstawie
źródłowych dowodów kasowych uzasadniających wypłatę. Do takich dokumentów zali-
czamy: faktury i rachunki, listy płatnicze (np. wynagrodzenia, zaliczki), inne własne źró-
dłowe dowody, np. wniosek o zaliczkę do rozliczenia. Do tego typu dokumentacji finan-
sowej zaliczony jest dokument nazywany dowodem wpłaty „KP", stosowany w przypad-
ku wpłat gotówkowych za usługi, produkcję, zwroty zaliczek, innych opłat na rzecz jed-
nostek gospodarczych. KP wypełnia w minimum dwóch egzemplarzach upoważniony
pracownik firmy podczas wpłaty pieniędzy do kasy. W roku obrotowym należy zacho-
wać numerację ciągłą.

14. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Rozliczanie kosztów usług turystycznych
14
Wystawiający dowód określa w nim:
 datę wpłaty,
 nazwisko i imię osoby wpłacającej,
 dokładne określenie tytułu wpłaty,
 kwotę wpłaty cyfrą i słownie,
 podpis w pozycji „wystawił”.
Dowód wypłaty „KW” to dokument, który stanowi dowód zastępczy i służy do udoku-
mentowania wypłat z kasy. Dowód wystawiany jest w przypadku:
 wypłaty wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę niepodjętego w terminie,
 wypłaty będącej wynikiem rozliczenia zaliczki,
 w innych przypadkach, gdy brak jest dokumentu źródłowego.
Dowód „KW” wystawiany jest w dwóch egzemplarzach i zawiera podobne informacje jak
KP:
 datę,
 odbiorcę i jego adres,
 tytuł wypłaty,
 sumę w złotych, zapisaną cyframi i słownie,
 podpis wystawiającego w pozycji „sporządził”,
 podpis wypłacającego i otrzymującego gotówkę.
Podobnie jak przy „KP” w formularzach tych obowiązuje numeracja ciągła.
Kolejnym dokumentem jest przelew, czyli dyspozycja dłużnika polecająca bankowi ob-
ciążenie jego rachunku określoną kwotą i przeniesienie tej kwoty na rachunek wierzy-
ciela.
Posiadając internetowe konto bankowe, przelewu należy dokonać w formie elektronicz-
nej. W tym przypadku warto jest wydrukować dokument potwierdzający dokonanie
przelewu.

15. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Rozliczanie kosztów usług turystycznych
15
Bibliografia
Literatura obowiązkowa
Banasik W., Borne-Januła H., Planowanie i kalkulacja kosztów imprez turystycznych,
WSiP, Warszawa 2013.
Gołębiewska B., Grontkowska A., Klepacki B., Ekonomia i prawo w hotelarstwie, Format–
AB, Warszawa 2009.
Gorzelany T., Aue W., Prowadzenie działalności gospodarczej, WSiP, Warszawa 2013.
Padurek B., Zasady Rachunkowości, Wydawnictwo Bożena Padurek, Wrocław 2009.
Panasiuk A., Marketing usług turystycznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
2005.
Wajgner M., Tylińska R., Ekonomia i prawo w turystyce, Wydawnictwo Rea, Warszawa
2009.
Literatura uzupełniająca
Gaworecki W.W., Turystyka, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2000.
Kruczek Z. Obsługa Ruchu Turystycznego, Krakowska Szkoła Hotelarska, Kraków 2004.
Robinson Ch., Marketing w turystyce, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
1997.
Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie zwrotu podatku
niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towa-
rów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług
(Dz. U. 2008 nr 212, poz. 1337, z późn. zm.).
Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. 2004 nr 54 poz.
535).
Netografia
http://www.sgk.gofin.pl/11,2316,124003,uslugi-turystyki-w-swietle-ustawy-o-vat.html
http://www.eduteka.pl/doc/definicja-uslug-turystycznych-cechy-i-zakres
http://edgp.gazetaprawna.pl/bonusy/2012/FAKTURY_secure.pdf