Technik.obslugi.turystycznej 341[05] z3.04_u

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Agnieszka Buczkowska
Współpraca biura podróży z zakładami usług
transportowych
341[05].Z3.04
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

1
Recenzenci:
mgr Barbara Górka
mgr Małgorzata Małek
Opracowanie redakcyjne:
mgr Agnieszka Buczkowska
Konsultacja:
mgr inż. Piotr Ziembicki
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 341[05].Z3.04
Współpraca biura podróży z zakładami usług transportowych, zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu technik obsługi turystycznej.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

2
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Charakterystyka usług transportowych 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzające 10
4.1.3. Ćwiczenia 10
4.1.4. Sprawdzian postępów 12
4.2. Transport autokarowy 13
4.3. Transport kolejowy 34
4.4. Transport lotniczy 45
4.5. Transport morski 60
5. Sprawdzian osiągnięć 69
6. Literatura 76

3
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy na temat współpracy biura podróży
z zakładami usług transportowych, a w szczególności z charakterystyką usług
transportowych, rodzajami przewozów autokarowych, kolejowych, lotniczych oraz morskich.
Pomoże Tobie w opanowaniu obowiązujących aktów prawnych.
Poradnik ten zawiera:
1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś
mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.
2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej.
3. Materiał nauczania (rozdział 4) umożliwi Ci samodzielne przygotowanie się do
wykonania ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów.
4. Pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczeń. Możesz się z nimi
zapoznać przed przystąpieniem do rozdziału „Materiały nauczania”, wówczas poznasz
wymagania wynikające z potrzeb zawodu, a po przyswojeniu wskazanych treści,
odpowiadając na te pytania sprawdzisz stan swojej gotowości do wykonywania ćwiczeń.
5. Ćwiczenia, które zawierają: wykaz materiałów i środków dydaktycznych potrzebnych do
ich realizacji. Ćwiczenia umożliwią Ci nabycie umiejętności praktycznych.
6. Sprawdzian postępów - wykonując sprawdzian powinieneś odpowiedzieć na pytanie
„tak” lub „nie”. Odpowiedzi „nie” wskazują na luki w Twojej wiedzy, informują Cię
również, jakich treści jeszcze dobrze nie poznałeś. Oznacza to także powrót do
wiadomości, które nie są dostatecznie opanowane.
7. Sprawdzian osiągnięć wraz z przykładowym zestawem zadań.
8. Wykaz literatury, z jakiej możesz korzystać podczas nauki.
Podczas nauki z zakresu tej jednostki zwróć szczególną uwagę na: przepisy prawne,
rodzaje i warunki przewozów turystycznych, sporządzanie dokumentów podróży oraz zasady
zamawiania usług transportowych dla uczestników imprez turystycznych.
Są to zagadnienia, z którymi będziesz się najczęściej stykał w swojej pracy. Jeżeli masz
trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub instruktora
o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
Po realizacji materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki modułowej.
Jednostka modułowa: Współpraca biura podróży z zakładami usług transportowych,
której treści teraz poznasz jest jedną z jednostek modułowych koniecznych do zapoznania się
z treścią modułu usługi turystyczne – schemat 1.
Bezpieczeństwo i higiena pracy
W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp
i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych
prac.

4
Schemat układu jednostek modułowych
341[05].Z3.03
Współpraca biura podróży z zakładami
gastronomicznymi
341[05].Z3.02
hotelarskimi
341[05].Z3.07
Komunikowanie się w języku obcym z firmami
współpracującymi z biurem podróży
Moduł 341[05].Z3
Usługi turystyczne
341[05].Z3.01
Organizacja pracy biura podróży
341[05].Z3.04
usług transportowych
341[05].Z3.05
Współpraca biura podróży z przewodnikami
turystycznymi i pilotami wycieczek
341[05].Z3.06
Ubezpieczanie klientów biura podróży

5
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej „Współpraca biura podróży
z zakładami usług transportowych” powinieneś umieć:
− rozróżniać podstawowe pojęcia z zakresu turystyki,
− stosować przepisy ustawy o usługach turystycznych,
− stosować przepisy wykonawcze do ustawy o usługach turystycznych,
− stosować inne obowiązujące przepisy,
− wdrażać turystyczny kodeks etyczny,
− prezentować atrakcje turystyczne Polski i wybranych krajów Europy i Świata,
− charakteryzować formy współpracy biura podróży z zakładami hotelarskimi,
gastronomicznymi,
− sporządzać umowy współpracy biura podróży z zakładami hotelarskimi,
gastronomicznymi,
− organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,
− dobierać dokumenty niezbędne do sporządzenia oferty turystycznej,
− stosować różne metody i środki w porozumiewaniu się,
− stosować zasady prezentacji,
− korzystać z różnych źródeł informacji.

6
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
− scharakteryzować rodzaje transportu pasażerskiego,
− określić rodzaje przewozów autokarowych,
− określić rodzaje pociągów pasażerskich,
− scharakteryzować loty regularne i czarterowe,
− scharakteryzować dokumenty przewozowe osób i bagażu,
− określić wady i zalety środków transportu pasażerskiego,
− zamówić usługi transportowe dla uczestników imprezy turystycznej,
− sporządzić umowy dotyczące współpracy biura podróży z przewoźnikami turystycznymi,
− zastosować przepisy ustawy ,,Prawo przewozowe”, podczas organizacji imprez
turystycznych,
− skorzystać z różnych źródeł informacji,
− udzielać informacji klientom o rodzajach i warunkach przewozów turystycznych.

7
4. MATERIAŁ NAUCZANIA
4.1. Charakterystyka usług transportowych
4.1.1. Materiał nauczania
Chcąc dokonać charakterystyki usług transportowych warto rozpocząć od wyjaśnienia
pojęcia „transport”, które oznacza przemieszczanie osób oraz ładunków w czasie
i przestrzeni.
Transport stanowi dział produkcji materialnej o bardzo dużym znaczeniu dla gospodarki
każdego państwa. Obsługuje wiele gałęzi gospodarki oraz zaspokaja określone potrzeby
ludności. Stanowi niezbędny element produkcji na skalę masową oraz istnienia rynku
towarowego i gospodarki rynkowej. Transport integruje poczynania gospodarcze, kulturalne
i polityczne, zarówno w wymiarze regionalnym, jak i międzynarodowym. Transport jest także
ważnym czynnikiem wzrostu ruchliwości komunikacyjnej ludności m.in. ruchu
turystycznego. Usługi transportowe integrują rozmaite dziedziny życia społecznego i spajają
gospodarkę danego kraju.
Transport dzielimy na gałęzie transportowe działające w trzech różnych środowiskach:
lądowym, wodnym i powietrznym. Wyróżniamy następujące gałęzie transportu:
− transport kolejowy,
− transport samochodowy,
− transport morski,
− transport wodny śródlądowy,
− transport lotniczy,
− transport przesyłowy.
Oprócz gałęzi transportowych, wyróżniamy poszczególne rodzaje transportu, pojęciowo
bardzo często mylone z podziałem gałęziowym. Rodzajami transportu są na przykład
transport pasażerski i towarowy lub transport bliskiego, średniego lub dalekiego zasięgu.
Warto zwrócić uwagę, że różne rodzaje transportu mogą występować w ramach określonych
gałęzi transportowych.
Działalność transportową realizuje się w określonym układzie. Z jednej strony występują
przedsiębiorstwa transportowe /przewoźnik, spedytor/, które korzystają z tzw. technicznych
elementów transportu, czyli środków transportu /pociągów, samochodów, autokarów,
samolotów, barek rzecznych, statków/, infrastruktury liniowej /linii kolejowych, dróg
kołowych, dróg wodnych, kanałów morskich, korytarzy powietrznych, itp./ oraz
infrastruktury punktowej transportu /stacji kolejowych, przystanków autobusowych, portów
morskich, lotnisk/. Z drugiej natomiast użytkownik transportu przekazuje przedsiębiorstwom
ładunek, /czasami samemu stając się przedmiotem przewozu/, który często jest również
obsługiwany przez zaplecze składowo – magazynowe transportu. Jest to charakterystyczny
układ dla każdej gałęzi transportu, a wszystkie gałęzie transportu na obszarze państwa tworzą
system transportowy.
System transportowy, mimo że jest wewnętrznie zintegrowany, jest bardzo
zróżnicowany. Jego elementami są przede wszystkim nieporównywalne przewozy ładunków
i osób. Zupełnie inny charakter mają pasażerskie przewozy w aglomeracjach miejskich, a
inny dalekobieżne przewozy.
Warto podkreślić, że transport kształtuje się pod wpływem różnych czynników. Jedną z grup
stanowią czynniki historyczne. Poziom rozwoju transportu jest wprost proporcjonalny do

8
poziomu rozwoju gospodarczego danego regionu czy też państwa. Innym czynnikiem
historycznym wpływającym na rozwój transportu są zmiany granic państwowych. Ze względu
na to, że infrastruktura transportowa jest długowieczna i zarazem najczęściej tworzona
systemowo w obrębie danego państwa, ewentualne zmiany granic zmuszają do uzupełnień
lub przebudowy sieci transportowej.
Kolejnym istotnym czynnikiem wpływającym na rozwój transportu są czynniki
przyrodnicze. Ukształtowanie powierzchni wywiera duży wpływ na możliwości rozwoju
infrastruktury liniowej transportu i koszty inwestycji transportowych. Ważnym czynnikiem są
również warunki klimatyczne, które mogą znacznie utrudnić działalność transportową. O
stopniu rozwoju transportu może decydować również dogodny dostęp do morza oraz
rozległość terytorium państwowego.
Bardzo ważną grupą czynników kształtujących rozwój transportu są czynniki ekonomiczne
a wśród nich można wymienić poziom uprzemysłowienia.
Odrębną grupę czynników wpływających na rozwój transportu stanowią również czynniki
demograficzne, czynniki związane z obronnością państw a w ostatnich latach polityka
gospodarcza państw i ugrupowań ponadnarodowych. Wszystkie wymienione czynniki
wpływają na rozwój usług transportowych. Aby zniwelować powstające bariery
międzynarodowe, kraje unijne podjęły działania w celu ustalenia wspólnej polityki
transportowej.
Najważniejszymi celami polityki transportowej w Europie są:
− ujednolicenie ekonomicznych warunków działalności przedsiębiorstw transportowych
/opłaty, podatki, itp./,
− ujednolicenie standardów i technicznych parametrów środków transportu,
− wyeliminowanie przeszkód na przejściach granicznych,
− stworzenie ogólnoeuropejskiej sieci spedycyjno-akwizytorskiej, pracującej na podstawie
powszechnie akceptowanych zasad,
− transfer technologii w celu wyrównania różnic technicznych deformujących
ogólnoeuropejski system transportowy,
− współfinansowanie przedsięwzięć z zakresu budowy międzynarodowej infrastruktury
transportu /autostrady, nowoczesne linie kolejowe, porty morskie/,
− harmonizacja reguł i przepisów dotyczących dostępu do zawodu przewoźnika, warunków
socjalnych oraz norm w dziedzinie ochrony środowiska oraz bezpieczeństwa ruchu.
Postępująca integracja europejska transportu, wspomagana konsekwentną polityką
większości państw, umożliwia przyśpieszenie zmian jakościowych w sposobach
funkcjonowania transportu w Europie.
Znaczącą rolę usługi transportowe odgrywają również w turystyce. Można rzec, że bez
transportu nie jest możliwy rozwój turystyki, przy czym popyt na świadczenia transportu
turystycznego pobudza wzrost ich podaży, zwiększa liczbę i jakość środków transportu.
Usługi transportowe należą do podstawowych usług turystycznych, warunkują bowiem
turystom dostępność do walorów turystycznych. Występuje tu zasada sprzężenia zwrotnego:
dostępność transportowa walorów turystycznych ożywia ruch turystyczny, który z kolei
oddziaływuje na rozwój transportu w pożądanych kierunkach.
Turysta dokonując wyboru środku transportu zwraca uwagę na następujące czynniki:
− szybkość - coraz większa szybkość podróżowania, przede wszystkim transportem
lotniczym, pozwala na zwiedzenie wielu krajów, które dotychczas nie mogły być
obiektem współczesnej turystyki. Dzięki wzrastającej szybkości środków transportu
turystycznego następuje rozwój turystyki masowej.
− dostępność – ważnym czynnikiem, szczególnie dla podróżujących służbowo.

9
− koszt – turyści poszukują najkorzystniejszych ofert, ale nie koniecznie najtańszego
środka transportu.
− komfort
− bezpieczeństwo
Jeżeli chodzi o inne cechy jakościowe środków transportu, takie jak punktualność,
regularność czy częstotliwość, to w odniesieniu do transportu turystycznego nie mają one
większego znaczenia. Zalety te są bardziej doceniane przez podróżujących w celach
nieturystycznych.
Spośród wymienionych gałęzi transportu w turystyce najczęściej mamy do czynienia
z transportem autokarowym, kolejowym, lotniczym i morskim.
Warto zaznaczyć, że usługi transportowe z turystycznego punktu widzenia nie stanowi
komunikacja miejska lub podmiejska.
Wytwórcy usług transportowych w regionie stanowią usługę uzupełniającą dla turystów.
Ich zadaniem jest zarówno ułatwienie poruszania się po terenie, jak również zapewnienie
dodatkowej atrakcji turystycznej.
W dużych miastach takich jak Londyn, Barcelona, Warszawa spotykamy specjalne
turystyczne linie autobusowe z przewodnikiem /cena biletu jest jednakowa, trasa objazdowa,
wsiada się i wysiada w dowolnym punkcie/ a w Wenecji, Petersburgu, czy Amsterdamie
statki po kanałach, z których zwiedza się miasto pod okiem przewodnika, kursujące
regularnie.
W szczególnie atrakcyjnych regionach kraju często organizuje się regularne turystyczne
linie autobusowe, łączące atrakcyjne, lecz słabo zaludnione regiony kraju, np. w Norwegii
/z Molde na wyspę Ona/ autobusem w połączeniu z komunikacją promową po fiordach.
Innym przykładem może być wycieczka po Ziemi Świętej.
W krajach dysponujących szerokim dostępem do morza organizowane są morskie rejsy
wycieczkowe. Odbywają się one według określonych tras i połączone są ze zwiedzaniem
różnych atrakcyjnych miejsc. Łączy się z tym bogate programy krajoznawcze, kulturalne
i rozrywkowe.
W centrach turystycznych regionalni wytwórcy usług transportowych zapewniają dojazd
do wyciągów narciarskich.
W szczególnych przypadkach wynajęty samochód /rent a car/ spełnia rolę transportu
lokalnego. Dzieje się to w miejscowościach, w których trudno korzystać z usług komunikacji
publicznej. Do nich należą wyspy śródziemnomorskie, gdzie wynajęcie samochodu zapewni
niezależność i mobilność tym, którzy spędzają wakacje pobytowe a przybyli samolotem.
Reasumując można stwierdzić, że:
1. usługi transportowe zapewniają turyście możliwość dotarcia do miejsca docelowego
z miejsca pochodzenia i z powrotem. Takie wykorzystanie transportu ma miejsce
na początku i na końcu podróży.
2. usługi transportowe zapewniają turystom możliwość poruszania się po miejscu
docelowym. Takie wykorzystanie transportu ma miejsce w trakcie pobytu turysty
w miejscu docelowym.
3. transport może być głównym elementem podróży turystycznej, kiedy sam środek
transportu jest jednym z głównych powodów podjęcia podróży. Przykładem może być
rejs wycieczkowy po Morzu Karaibskim na oceanicznym statku pasażerskim, podczas
którego turysta ma zapewnione wszystkie usługi wchodzące w pakiet imprezy
turystycznej /nocleg, wyżywienie, transport/

10
My jednak skupimy się na następujących gałęziach pasażerskiego transportu
turystycznego:
− transporcie autokarowym
− transporcie kolejowym
− transporcie lotniczym
− transporcie morskim /promowym/
Każda z nich ma bowiem duże znaczenie dla przemysłu turystycznego.
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Wyjaśnij pojęcie „transport”?
2. Jakie miejsce w gospodarce zajmują usługi transportowe?
3. Na czym polega działalność transportowa?
4. Jakie gałęzie transportu występują w turystyce?
5. Jakie znasz czynniki kształtujące usługi transportowe?
6. Jakie znasz cele polityki transportowej państw europejskich?
7. Na czym polega zasada sprzężenia zwrotnego?
8. Na co zwraca uwagę turysta dokonując wyboru środka transportu?
9. Jakie usługi regionalnych wytwórców usług transportowych mają charakter
uzupełniający?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Porównaj samodzielnie ceny przejazdu pociągiem i autobusem do dowolnego celu
podróży w kraju. Jakie są wyniki tego porównania? Biorąc pod uwagę długość podróży, który
środek transportu wybrałbyś i dlaczego?
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania pkt.4.1.1.,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) zebrać informacje na temat cen biletów i długości podróży z... do... wymienionymi
środkami transportu,
4) dokonać analizy zebranych informacji,
5) zapisać wnioski,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
− komputer wraz z niezbędnym oprogramowaniem,
− drukarka i dostęp do internetu,
− materiały piśmiennicze,
− literatura , rozkłady jazdy, cenniki.

11
Ćwiczenie 2
Porównaj samodzielnie ceny przejazdu autokarem i samolotem z Warszawy do
Barcelony. Jakie są wyniki tego porównania? Biorąc pod uwagę długość podróży, który
środek transportu wybrałbyś i dlaczego?
3) zebrać informacje na temat cen biletów i długości podróży z. Warszawy do Barcelony
wymienionymi środkami transportu,
5) zapisać wnioski,
− drukarka,
− dostęp do internetu,
− literatura , rozkłady jazdy, cenniki.
Ćwiczenie 3
Przyjrzyj się przedstawionym przykładom różnych zastosowań transportu. Przy każdym
przykładzie zapisz, w której części lub częściach podróży korzysta się z następujących
środków transportu?
− Prom pływający na trasie Świnoujście – Kopenhaga ...................................................
− Metro warszawskie ...................................................
− Barka wynajęta na tydzień na Norfolk Broads ...................................................
− Parowóz po odrestaurowaniu kursujący jako prywatna linia dla entuzjastów kolejek
..................................................
− Statek pasażerski kursujący po Morzu Śródziemnym ..................................................
− Przelot z Krakowa do Pragi i z powrotem tydzień później .................................................
− Przejazd taksówką po Moskwie ..................................................
− Przejazd wynajętym samochodem z domu w Krakowie do Zakopanego i z powrotem
...................................................
− Przejazd autobusem w Gdańsku ...................................................
1) zapoznać się z materiałem nauczania pkt. 4.1.1 oraz dostępną literaturą,
3) zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji,

12
− literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 4
Zaplanuj wyjazd samochodem z przyjaciółmi z Warszawy w Tatry Słowackie i do
Bańskiej Bystrzycy. Opracuj trasę widokową, w miarę możliwości z dala od głównych dróg,
przewidującą zatrzymanie się po drodze na nocleg przynajmniej raz oraz po raz drugi – w
drodze powrotnej inną trasą.
Oszacuj przybliżoną odległość i czas, jaki będzie potrzebny, aby dotrzeć do celu podróży.
Zasugeruj miejsca postoju w trakcie podróży w jedną i drugą stronę, aby połączyć jazdę
ze zwiedzaniem.
3) zebrać informacje dotyczące zwiedzanej okolicy,
5) zaproponować trasę podróży zgodną z wytycznymi,
− drukarka,
− dostęp do Internetu,
− literatura , mapa, foldery, przewodniki.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Tak Nie
Czy potrafisz:
1) wyjaśnić pojęcie transport? ¨ ¨
2) wskazać, jakie miejsce w gospodarce zajmują usługi transportowe? ¨ ¨
3) wskazać gałęzie transportu występujące w turystyce? ¨ ¨
4) wymienić czynniki kształtujące usługi transportowe? ¨ ¨
5) wymienić cele polityki transportowej państw europejskich? ¨ ¨
6) wskazać, na co zwraca uwagę turysta dokonując wyboru środka transportu?¨ ¨
7) wymienić usługi regionalnych wytwórców usług transportowych mające
charakter uzupełniający? ¨ ¨
8) dobrać najkorzystniejszy środek transportu do danej podróży? ¨ ¨
9) wskazać środki transportu wykorzystywane w różnych etapach podróży? ¨ ¨
10) wykorzystać zamieszczone informacje w praktyce? ¨ ¨

13
4.2. Transport autokarowy
Transport autokarowy stanowi powszechną formę masowego transportu. Spotykamy się
z nim jako z popularnym środkiem komunikacji miejskiej, międzymiastowej i międzynarodowej.
W krajach, gdzie rzeźba terenu utrudnia budowę linii kolejowych, stanowi podstawowy środek
transportu.
Rys. 1 Sieć istniejących dróg oraz planowana sieć autostrad w Polsce. [24]
W roku 2004 sieć dróg w Polsce miała łączną długość 377 000 kilometrów. Szacuje się,
że średnia gęstość dróg w Polsce wynosi 80 kilometrów na każde 100 kilometrów
kwadratowych powierzchni kraju. Do połowy 2004 roku w Polsce istniało 483,5 kilometrów
autostrad oraz 216 kilometrów dróg ekspresowych, po których mogą się poruszać autokary
firm transportowych świadczących usługi również turystyczne. Planowane jest stworzenie
czterech nowych arterii komunikacyjnych poprzez rozbudowę istniejącej sieci autostrad.
Autokarem, jako ważnym środkiem transportu również dla biur podróży, nazywamy pojazd
samochodowy przeznaczony do przewozu więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą.

14
Jego rola w obsłudze ruchu turystycznego polega na:
− realizacji regularnych, długodystansowych, bezpośrednich połączeń z docelowym
miejscem podróży,
− obsłudze pakietów podróży zorganizowanych /zorganizowane podróże autokarowe/,
− organizacji kilkugodzinnych imprez krajoznawczych,
− usługach transferowych.
Wiele kontrowersji budzi określenie standardu autokaru. Aktualnie nie ma opracowanych
kryteriów, które umożliwiłyby jednoznaczne porównanie poszczególnych autokarów.
W powszechnym użyciu jest klasyfikacja: autokar turystyczny, komfortowy lub wysokiej klasy
autokar.
Autokar turystyczny, w potocznym rozumieniu, posiada wygodne siedzenia z możliwością
regulacji, układ nawiewowy. Inne udogodnienia nie są wymagane. Autokar najwyższej klasy,
oprócz systemów zwiększających bezpieczeństwo jazdy, jak np. ABS, posiada wiele udogodnień
dla samego pasażera, są to: wideo, minibar, lodówka, toaleta, klimatyzacja, siedzenia typu
lotniczego, z możliwością regulacji w pionie i poziomie.
Producenci autokarów, wychodząc naprzeciw zwiększającemu się zapotrzebowaniu na
turystykę w rejony o niezbyt rozwiniętej sieci hoteli, wypuścili na rynek autobusy przystosowane do
spania tzw. rotele. Polskie biura podróży zaczynają również proponować takie imprezy z katalogów
zachodnich turoperatorów.
Charakterystykę różnych autobusów turystycznych oraz ich możliwości świadczenia usług
przedstawia rysunek 2.
BOVA MAGIQ Autokar wyposażony jest w:
− WC,
− klimatyzacja,
− cafe-bar,
− video - 2 monitory
− ABS, ASR, retarder,
− nawigacja satelitarna
Ilość miejsc:
49 + 2

15
N-516 STARLINER SHDHL
Autokar wyposażony jest w:
− ABS, ASR, ESP, TELMA,
− klimatyzacja, WC,
− video, CD, DVD,
− system nawigacji GPS,
− kamera,
− duża kuchnia, kuchenka
mikrofalowa, dwie lodówki,
stolik pokładowy,
− szerokie fotele z podnóżkami i
tackami, rozsuwane na boki i
odchylane,
− ciemne podwójne szyby,
− kabina sypialna,
− centralny system blokady
bagażników,
− auto alarm, telefon,
− plecak na narty
Ilość miejsc:
55 + 3
AYATS BRAVO I Autokar dwupoziomowy
wyposażony jest w:
− WC,
− klimatyzacja,
− cafe-bar,
− video - 5 monitorów
− nawigacja satelitarna
− dodatkowy bagażnik
Ilość miejsc:
73 + 2
N - 1 2 2 L Autokar dwupoziomowy
wyposażony jest w:
− ABS, ASR, ESP, TELMA,
− klimatyzacja,
− WC,
− video - 9 monitorów,
− CD, DVD,
− system nawigacji GPS,
− kamera,
− kuchnia,
− fotele z podnóżkami i tackami,
rozsuwane na boki i odchylane,
− ciemne podwójne szyby,
− kabina sypialna,
− centralny system blokady
bagażników,
− autoalarm, telefon,
− plecak na narty
Ilość miejsc:
79+3
Rys. 2
Przykładowe rodzaje autokarów występujących na
polskim rynku turystycznym. [materiały własne]

16
Podstawy prawne prowadzenia działalności transportowej
Zasady podejmowania i wykonywania krajowego transportu drogowego oraz
międzynarodowego transportu drogowego określa ustawa z dnia 6 września 2001 r. „O transporcie
drogowym" (Dz.U. nr 125, poz. 1371). Dodatkowym dokumentem regulującym czas pracy
kierowców określa ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. „O czasie pracy kierowców" (Dz.U. nr 123,
poz. 1354).
Ustawa „O transporcie drogowym" określa zasady podejmowania i wykonywania
zarobkowego transportu drogowego, w której:
1. Podjęcie i zarobkowe wykonywanie transportu drogowego wymaga uzyskania
odpowiedniej licencji na wykonywanie transportu drogowego, zwanej dalej „licencją".
2. Licencja jest to decyzja administracyjna uprawniająca do podejmowania i wykonywania
zarobkowego transportu drogowego, wydana przez:
− krajowy transport drogowy - starosta właściwy dla siedziby przedsiębiorstwa,
− międzynarodowy transport drogowy - właściwy minister ds. transportu.
3. Licencji udziela się na czas oznaczony, nie krótszy niż 2 lata i nie dłuższy niż 50 lat,
uwzględniając wniosek przedsiębiorcy.
4. Wniosek o licencję powinien zawierać:
− oznaczenie przedsiębiorcy, jego siedzibę i adres,
− numer w rejestrze przedsiębiorców,
− określenie rodzaju, zakresu i obszaru wykonywania transportu drogowego,
− rodzaj i liczbę pojazdów samochodowych, którymi dysponuje przedsiębiorca,
− czas, na jaki licencja ma być udzielona.
Ustawa rozróżnia trzy rodzaje przewozów międzynarodowych:
− Przewozy regularne
− Przewozy wahadłowe
− Przewozy okazjonalne
Każdy z tych przewozów wymaga odpowiednich zezwoleń.
Ustawa definiuje również takie pojęcia jak:
1) krajowy transport drogowy - podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej
w zakresie przewozu osób lub rzeczy pojazdami samochodowymi zarejestrowanymi w kraju,
przy czym jazda pojazdu, miejsce rozpoczęcia lub zakończenia podróży i przejazdu oraz
droga znajdują się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
2) międzynarodowy transport drogowy - podejmowanie i wykonywanie działalności
gospodarczej w zakresie przewozu osób lub rzeczy pojazdami samochodowymi, przy czym
jazda pojazdu między miejscem początkowym i docelowym odbywa się z przekroczeniem
granicy Rzeczypospolitej Polskiej,
3) transport drogowy - krajowy transport drogowy i międzynarodowy transport drogowy,
4) przewóz regularny - publiczny przewóz osób i ich bagażu wykonywany według rozkładu
jazdy podanego przez przewoźnika do publicznej wiadomości co najmniej poprzez ogłoszenia
wywieszone na przystankach i dworcach autobusowych, w którym należność za przejazd
pobierana jest zgodnie z taryfą opłat podaną do publicznej wiadomości oraz z warunkami
przewozu określonymi w zezwoleniu,
5) linia osobowa regularna - połączenie komunikacyjne na określonej drodze, po której
odbywają się regularne przewozy osób oraz na której znajdują się wyznaczone przystanki,
6) przewóz regularny specjalny - niepubliczny przewóz regularny określonej grupy osób,
z wyłączeniem innych osób,
7) przewóz wahadłowy - wielokrotny przewóz zorganizowanych grup osób tam i z powrotem,
między tym samym miejscem początkowym a tym samym miejscem docelowym, przy
spełnieniu łącznie następujących warunków:

17
− każda grupa osób przewiezionych do miejsca docelowego wraca do miejsca
początkowego,
− miejsce początkowe i miejsce docelowe oznaczają odpowiednio miejsce rozpoczęcia
usługi przewozowej oraz miejsce zakończenia usługi przewozowej,
z uwzględnieniem w każdym przypadku okolicznych miejscowości leżących
w promieniu 50 km,
8) przewóz okazjonalny - przewóz osób, który nie stanowi przewozu regularnego, przewozu
regularnego specjalnego albo przewozu wahadłowego,
9) przewóz kabotażowy - przewóz wykonywany pojazdem samochodowym
zarejestrowanym za granicą lub przez przedsiębiorcę zagranicznego między miejscami
położonymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
10) przewoźnik drogowy - przedsiębiorca uprawniony do wykonywania działalności
gospodarczej w zakresie transportu drogowego,
11) zagraniczny przewoźnik drogowy - zagraniczny przedsiębiorca uprawniony
do wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego na
podstawie przepisów obowiązujących w państwie, w którym znajduje się jego siedziba,
12) licencja - decyzja administracyjna wydana przez ministra właściwego do spraw
transportu lub określony w ustawie organ samorządu terytorialnego, uprawniająca do
podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu
drogowego,
13) zezwolenie - decyzja administracyjna wydana przez ministra właściwego do spraw
transportu lub określony w ustawie organ samorządu terytorialnego, uprawniająca
przewoźnika drogowego do wykonywania określonego rodzaju transportu drogowego,
14) zezwolenie zagraniczne - dokument otrzymany na podstawie umowy międzynarodowej
od właściwego organu innego państwa lub organizacji międzynarodowej, przez właściwy
organ Rzeczypospolitej Polskiej przekazywany przewoźnikowi drogowemu
i upoważniający go do wykonywania międzynarodowego transportu drogowego,
jednokrotnie lub wielokrotnie, do lub z terytorium państwa określonego w zezwoleniu
lub tranzytem przez jego terytorium,
15) certyfikat kompetencji zawodowych - dokument potwierdzający posiadanie kwalifikacji
i wiedzy niezbędnych do podjęcia i wykonywania działalności gospodarczej w zakresie
transportu drogowego.
Zgodnie z ustawą wykonywanie przewozów regularnych, zarówno w ruchu krajowym jak
i zagranicznym, czyli uruchomienie linii osobowej, wymaga zezwolenia. Ustawa określa,
kto w zależności od zasięgu linii udziela takiego zezwolenia oraz warunki, które należy
spełnić, aby zezwolenie uzyskać.
Również wykonywanie przewozów wahadłowych i okazjonalnych w międzynarodowym
transporcie drogowym wymaga zezwolenia.
Nie wymaga natomiast zezwolenia wykonywanie przewozu okazjonalnego, jeżeli:
1) tym samym pojazdem samochodowym na całej trasie przejazdu przewozi się tę samą
grupę osób i dowozi się ją do miejsca początkowego albo:
2) polega on na przewozie osób do miejsca docelowego, natomiast jazda powrotna jest jazdą
bez osób, albo
3) polega on na jeździe bez osób do miejsca docelowego i odebraniu oraz przewiezieniu do
miejsca początkowego grupy osób, która przez tego samego przewoźnika drogowego
została przewieziona na zasadzie określonej w pkt. 2.
Z załączników, które należy dołączyć do wniosku o wydanie zezwolenia na
uruchomienie międzynarodowej linii osobowej wynika, że do uruchomienia takiej linii należy

18
mieć partnera, zagranicznego przewoźnika, z którym wspólnie będzie prowadzona linia
regularna.
Natomiast do wniosku o wydanie zezwolenia na wykonywanie przewozów wahadłowych
i okazjonalnych w międzynarodowym transporcie drogowym dołącza się:
− przebieg trasy przewozu uwzględniający miejsce początkowe i docelowe przewozu,
długość tej trasy podaną w kilometrach oraz przejścia graniczne,
− wykaz terminów przewozów,
− mapę z zaznaczoną trasą przewozu,
− kopię umowy między organizatorem przewozu a przewoźnikiem drogowym,
− harmonogram czasu pracy i odpoczynku kierowców.
Warto zaznaczyć, że licencje i zezwolenia są odpłatne. Wysokość opłat określa właściwy
minister do spraw transportu w porozumieniu z ministrem finansów. Warto jednak pamiętać,
że w uzasadnionych przypadkach wynikających z ustawy licencja może zostać cofnięta
a ponowne jej udzielenie możliwe jest nie wcześniej niż po upływie 3 lat.
Przy wykonywaniu przewozów wahadłowych i okazjonalnych w międzynarodowym
transporcie drogowym wymagany jest formularz jazdy zawierający w szczególności dane
dotyczące oznaczenia przedsiębiorcy, numeru rejestracyjnego pojazdu, rodzaju usługi,
miejsca początkowego i miejsca docelowego przewozu drogowego oraz listę imienną
przewożonych osób. Dokument ten nazywany jest EUROLISTĄ. Przy przewozach
wahadłowych kierowca powinien posiadać eurolistę aktualnie przewożonych pasażerów, jak
i eurolistę pasażerów, których będzie zabierał w drogę powrotną. Natomiast przy imprezach
autokarowych wymagany jest formularz jazd w formie „Książki pracy pojazdu"
zarejestrowanej we właściwym ministerstwie ds. transportu dla konkretnego autokaru
posiadającego licencję. Dokument ten jest obowiązkowy przy przekraczaniu autokarem
granicy państwa.
Przewóz osób i bagażu w komunikacji wewnętrznej reguluje ustawa „Prawo
przewozowe", która zgodnie z art. 14 zobowiązuje przewoźnika do zapewnienia podróżnym
odpowiednich warunków bezpieczeństwa i higieny oraz wygody i należytej obsługi.
Przewoźnik powinien również podejmować działania ułatwiające korzystanie ze środków
transportowych, punktów odprawy, przystanków i peronów osobom niepełnosprawnym,
w tym również poruszającym się na wózkach inwalidzkich.
Ustawa określa zasady zawarcia umowy przewozu poprzez nabycie biletu na przejazd lub
spełnienie innych określonych przez przewoźnika warunków dostępu do środka
transportowego, a w razie ich nie ustalenia - przez samo zajęcie miejsca w środku
transportowym. W bilecie na przejazd określa się wysokość należności za przejazd oraz dane
potrzebne do ustalenia zakresu uprawnień podróżnego. Podróżny może zmienić umowę
przewozu lub odstąpić od niej przed rozpoczęciem podróży albo w miejscu zatrzymania
środka transportowego na drodze przewozu. Zmiana umowy przewozu może dotyczyć
terminu odjazdu, miejscowości przeznaczenia, czy klasy środka transportowego.
Warto zaznaczyć, że umowę grupowego przewozu osób zawiera z przewoźnikiem
organizator takiego przewozu. W grupowym przewozie osób do obowiązków organizatora
należy, nadzór nad przestrzeganiem przez uczestników przewozu grupowego przepisów
porządkowych. Organizator i uczestnik ponoszą odpowiedzialność solidarną za wyrządzone
szkody w mieniu przewoźnika chyba, że strony umówią się inaczej.
Zgodnie z art. 23 ustawy podróżny może zabrać ze sobą do środka transportowego
rzeczy, jak również oddać je do przewozu jako przesyłkę bagażową, przy czym należy
pamiętać, że z przewozu są wyłączone:
1. rzeczy, których przewóz jest zabroniony na podstawie odrębnych przepisów,
2. rzeczy niebezpieczne lub mogące wyrządzić szkodę osobom lub mieniu,
3. zwłoki i szczątki zwłok ludzkich.

19
W razie uzasadnionego podejrzenia, przewoźnik może sprawdzić, czy zawartość
przesyłki bagażowej nie narusza przepisów w obecności uczestnika w obecności osób
zaproszonych do tej czynności przez przewoźnika. W razie ujawnienia naruszenia przepisu
koszty związane ze sprawdzeniem przesyłki ponosi podróżny.
Przewoźnik przyjmuje przesyłki bagażowe w punktach odprawy podanych do
wiadomości publicznej lub bezpośrednio w środku transportowym, którym przesyłka ma być
przewieziona. Ustala masę i liczbę sztuk przesyłki oraz przypadające do zapłaty należności
przewozowe i w dowód przyjęcia przesyłki do przewozu oraz opłacenia należności wydaje
podróżnemu kwit bagażowy. Kwit bagażowy powinien zawierać dane niezbędne do ustalenia
tożsamości przesyłki oraz wysokość należności przewozowej. Umowę przewozu przesyłki
bagażowej uważa się za zawartą, z chwilą przekazania przesyłki przewoźnikowi i przyjęcia
przez podróżnego kwitu bagażowego.
Warto wiedzieć, ze przy nadaniu przesyłki bagażowej bezpośrednio do środka
transportowego masa przesyłki może być dla celów taryfowych określona szacunkowo.
Przewoźnik może odmówić przyjęcia jako przesyłki bagażowej rzeczy, które ze względu na
ich stan lub właściwości mogą ulec w czasie przewozu uszkodzeniu lub zniszczeniu, jeżeli ich
opakowanie jest niewystarczające, albo przy których brak wymaganego opakowania. W razie
przyjęcia takich rzeczy do przewozu przewoźnik zamieszcza o tym odpowiednią wzmiankę
w kwicie bagażowym.
Przewoźnik jest obowiązany ogłosić w rozkładach jazdy lub w inny odpowiedni sposób
ograniczenia możliwości przewozu przesyłek bagażowych w poszczególnych kursach
środków transportowych przeznaczonych do przewozu osób.
Podróżny może wskazać kurs lub kursy środków transportowych, którymi przesyłka
bagażowa ma być przewieziona; w przeciwnym razie przewozu dokonuje się w pierwszym
możliwym kursie.
Przewoźnik może odmówić przyjęcia przesyłki bagażowej na wskazany przez
podróżnego kurs środka transportowego, jeżeli załadowanie jej mogłoby opóźnić odjazd tego
środka. Termin przewozu przesyłki bagażowej określa się według rozkładu jazdy środka
transportowego, którym przesyłka ma być przewieziona, a dla przesyłek wydawanych
w punktach odprawy - z doliczeniem czasu niezbędnego na przygotowanie przesyłki do
wydania, nie więcej jednak niż 1 godziny.
Przewoźnik wydaje przesyłkę bagażową posiadaczowi kwitu bagażowego za jego zwrotem
i nie jest obowiązany do sprawdzenia, czy osoba zgłaszająca się z kwitem bagażowym jest
uprawniona do odbioru przesyłki. Może też wydać przesyłkę bagażową osobie, która nie
może okazać kwitu bagażowego, lecz udowodni swoje uprawnienia do odbioru; w razie
wątpliwości przewoźnik może żądać odpowiedniego zabezpieczenia.
W razie opóźnienia w przewozie przesyłki bagażowej przewoźnik jest obowiązany,
na żądanie posiadacza kwitu bagażowego, odnotować w tym dokumencie datę i godzinę
wydania przesyłki, a następnie zawiadomić go o nadejściu przesyłki.
Do przesyłek bagażowych nadawanych przez organizatora przewozu grupowego stosuje się
odpowiednio takie same przepisy.
Zgodnie z art. 33. ustawy przesyłkę bagażową, która nie nadeszła do miejsca przeznaczenia
w ciągu 14 dni po upływie terminu przewozu, uważa się za utraconą.

20
Komunikacja autobusowa krajowa i zagraniczna
Prowadzenie działalności w zakresie świadczenia usług transportowych wymaga posiadania
licencji, natomiast prowadzenie regularnego przewozu wymaga uzyskania zezwolenia.
Przez komunikację autobusową rozumiemy zorganizowany system przewozu pasażerów na
liniach miejskich, międzymiastowych i międzynarodowych. Komunikacja miejska najczęściej jest
obsługiwana przez firmy będące własnością gminy, natomiast komunikacja międzymiastowa
i międzynarodowa przez firmy prywatne mające rozmaite formy organizacyjne. Mogą to być
przedsiębiorstwa osób fizycznych oraz różnego rodzaju spółki prawa handlowego.
Prowadzenie działalności w zakresie świadczenia usług transportowych, jako regularnego
przewozu pasażerów, wymaga odpowiednich koncesji, natomiast prowadzenie regularnego
przewozu na trasach międzynarodowych wymaga licencji wydawanych przez Ministerstwo
Transportu. Przejazdy odbywają się według opracowanych i ogłoszonych rozkładów jazdy, ceny za
przejazd są ogłaszane w postaci taryf, określających cenę za przejazd podstawowy, zniżki
przysługujące określonym grupom pasażerów, jak również inne rozwiązania cenowe, związane z
prowadzoną przez przewoźnika polityką handlową. Biura podróży często korzystają z tej formy
transportu. Z wyjątkiem komunikacji miejskiej, gdzie nie jest stosowana forma rezerwacji czy
przedsprzedaży, w pozostałych rodzajach przewozów należy dokonać wcześniej rezerwacji,
wykupując odpowiedni bilet. Można to zrobić bezpośrednio w kasach przewoźnika bądź w kasach
agentów prowadzących przedsprzedaż biletów.
Najczęściej z przejazdów autokarowych kursowych korzystamy przy organizacji imprez
indywidualnych. Istotną wadą tego typu przejazdu jest to, że autobusy zatrzymują się na z góry
wyznaczonych przystankach. W turystyce grupowej najczęściej korzystamy z nich przy organizacji
imprez dla młodzieży, ponieważ jest to najtańszy środek transportu, a imprezy dla młodzieży
charakteryzują się między innymi tym, że ich cena powinna być jak najniższa.
Autokar w turystyce grupowej
Zaletami transportu autokarowego - specjalnie wynajętymi autokarami - są: możliwość
dowolnego kształtowania trasy imprezy, możliwość dojazdu do atrakcji turystycznych i hoteli
oraz korygowanie w trakcie imprezy założonego programu. Nie da się tego wszystkiego
osiągnąć, korzystając z przejazdu autokaru kursującego według ściśle określonego rozkładu
jazdy i po określonej trasie.
Przy organizacji imprez grupowych biuro podróży korzysta z własnego autokaru bądź na
podstawie odrębnej umowy wynajmuje u przewoźnika autokar wraz z kierowcą. Trasę
przejazdu autokaru określa program imprezy. Natomiast czas przejazdu planowanej trasy jest
pochodną: programu, czyli planowanych do przejechania odległości, przerw na zwiedzanie
lub postoje, przepisów kodeksu drogowego określającego między innymi maksymalną
prędkość, z jaką może się poruszać autokar na poszczególnych rodzajach dróg i na danych
odcinkach, jak również przepisów regulujących czas pracy kierowcy.
Szczególnie rygorystycznie egzekwowane są przepisy mówiące o czasie pracy kierowcy,
dlatego mają one istotny wpływ na programowanie imprezy.
Przepisy dotyczące czasu pracy kierowców określone są w ustawie „O czasie pracy
kierowców". Ustawa ta definiuje pewne pojęcia związane z transportem, określa między
innymi: normy dotyczące okresów prowadzenia pojazdów, obowiązkowych przerw w
prowadzeniu i gwarantowanych okresów odpoczynku. Zdefiniowano też, niektóre pojęcia
istotne dla prawidłowego stosowania przepisów ustawy:
− kierowca - osoba uprawniona do kierowania pojazdem silnikowym,
− przewóz drogowy - każde przemieszczenie pojazdu po drogach publicznych,
załadowanego lub w stanie pustym, przeznaczonego do przewozu osób lub rzeczy,
− tydzień - okres pomiędzy godziną 000
w poniedziałek i godziną 2400
w niedziele,

21
− odpoczynek - każdy nieprzerwany okres, co najmniej jednej godziny, w którym kierowca
może swobodnie dysponować swoim czasem,
− czas prowadzenia - czas kierowania pojazdem od momentu uruchomienia silnika do
momentu jego zatrzymania, z uwzględnieniem chwilowych postojów, w szczególności
zatrzymania się pojazdu na światłach, na przejeździe kolejowym,
− doba - należy przez to rozumieć 24 kolejne godziny, poczynając od godziny, w której
kierowca rozpoczyna pracę.
Czas pracy kierowców ma szczególny wpływ na bezpieczeństwo w ruchu drogowym.
Dotyczy to również kierowców prowadzących autokary. Ustawodawca dostosowując polskie
unormowania do norm określonych w Umowie Europejskiej (AETR), określa czas
prowadzenia pojazdu następująco:
Maksymalny czas prowadzenia pojazdu wynosi 9 godzin na dobę, z możliwością
przedłużenia do 10 godzin, nie więcej niż dwukrotnie w każdym tygodniu.
Całkowity czas prowadzenia pojazdu w każdym okresie dwutygodniowym nie może
przekroczyć 90 godzin.
Uznając wypoczynek kierowcy jako ważny element jego kondycji, a w konsekwencji
zdolności do prowadzenia pojazdu, ustawa określa czas przeznaczony na odpoczynek, który
dzieli na dobowy i tygodniowy, podaje również sposób jego rozliczania:
1) W każdej dobie kierowca wykorzystuje co najmniej 11 godzin nieprzerwanego
odpoczynku. Odpoczynek może być skrócony nie więcej niż do 9 godzin i nie częściej
niż trzykrotnie w ciągu jednego tygodnia. Równoważny okres odpoczynku kierowca ma
obowiązek wykorzystać przed upływem następnego tygodnia.
2) Odpoczynek, o którym mowa w ust. 1, może być podzielony na dwie lub trzy części.
Jedna z tych części powinna wynosić co najmniej 8 kolejnych godzin, a dobowy
odpoczynek 12 h.
3) W przypadku prowadzenia pojazdu przez dwóch lub więcej kierowców, każdy z nich
wykorzystuje co najmniej 8 h nieprzerwanego odpoczynku w każdym 30-godzinnym
okresie.
Członkowie załogi muszą mieć zawsze ze sobą i być w stanie przedstawić do kontroli
tachografy:
− komplet za bieżący tydzień,
− za ostatni dzień poprzedniego tygodnia, w którym prowadzili pojazd,
− pod warunkiem, że nie zagraża to bezpieczeństwu na drodze oraz w celu umożliwienia
kierowcy dojazdu do odpowiedniego miejsca postoju, kierowca może odstąpić od
postanowień Umowy AETR w zakresie niezbędnym do zapewnienia bezpieczeństwa
osób, pojazdu lub jego ładunku.
4) Dobowy odpoczynek może być wykorzystany w pojeździe, jeżeli pojazd znajduje się na
postoju i jest wyposażony w miejsce do spania.
5) W każdym tygodniu kierowca wykorzystuje odpoczynek w wymiarze, co najmniej 45
kolejnych godzin. Odpoczynek może być skrócony nie więcej niż do 36 kolejnych
godzin, jeżeli zostanie udzielony w miejscowości, gdzie znajduje się siedziba
pracodawcy, lub w miejscu zamieszkania kierowcy, i nie więcej niż do 24 kolejnych
godzin, jeżeli zostanie udzielony w innym miejscu. Tygodniowy nieprzerwany
odpoczynek obejmuje dobowy odpoczynek przypadający w dniu, w którym kierowca
rozpoczął odpoczynek tygodniowy.
6) Okres odpoczynku niewykorzystany wskutek skrócenia, o którym mowa w ust. 5,
kierowca powinien wykorzystać nie później niż przed upływem trzeciego tygodnia
następującego po tygodniu, w którym odpoczynek został skrócony.
7) Tygodniowy odpoczynek kierowca powinien wykorzystać nie później niż po sześciu
dobowych okresach prowadzenia pojazdu.

22
8) Przełożenie tygodniowego odpoczynku do końca szóstego dobowego okresu
prowadzenia jest dopuszczalne w przypadku, gdy całkowity czas prowadzenia pojazdu
nie przekracza maksymalnej normy, odpowiadającej sześciu dobowym okresom
prowadzenia.
9) Maksymalny tygodniowy czas prowadzenia pojazdu wynosi 56 h, a dwutygodniowy 90 h.
Dodatkowym elementem, który ma wpływać na dobrą kondycję kierowcy i pełną
zdolność do prowadzenia pojazdu, są oprócz dobowego odpoczynku, obowiązkowe przerwy
w prowadzeniu pojazdu. Podstawowy cel stawiany przez ustawodawcę wprowadzającego
obowiązkowe przerwy zawarty jest w dwóch punktach,
1) Po 4,5 -godzinnym okresie prowadzenia pojazdu kierowca wykorzystuje, co najmniej
45-minutową przerwę, chyba że zaczyna okres odpoczynku. Ustawa dopuszcza
możliwość podzielenia jej na 3 części, jednak nie krótsze niż 15 minut.
2) Podczas przerw, o których mowa w ust. 1, kierowca nie może wykonywać żadnej innej
pracy, przerw tych nie wlicza się do dobowego okresu odpoczynku.
Powyższe unormowania dotyczą czasu prowadzenia pojazdu, którego nie należy
utożsamiać z czasem pracy kierowcy. Na czas pracy kierowcy składają się również inne
czynności związane z wykonywaniem przewozu, a w szczególności:
− prowadzenie pojazdu,
− kontrola i nadzór nad osobami wsiadającymi i wysiadającymi,
− kontrolne sprawdzanie pojazdu,
− obsługa codzienna pojazdu,
− niezbędne czynności administracyjne,
− utrzymanie pojazdu w czystości.
Wyraźnie wyznaczony czas pracy i odpoczynku kierowcy wymaga odpowiedniego
sposobu ewidencjonowania pracy pojazdu, pracy kierowcy, jego odpoczynku bądź przerw
w czasie jazdy. Służy do tego specjalne urządzenie zamontowane najczęściej pod kierownicą
autokaru, nazywane TACHOGRAFEM. Tarcze rejestrujące (nazywane „wykresówki")
wkładane są w urządzenie indywidualnie dla każdego kierowcy. W oparciu o zapis tarczy
rejestrującej kontrolujący pojazd jest w stanie określić czas pracy pojazdu, kierowcy, przerwy
w pracy, czas odpoczynku oraz prędkość, z jaką poruszał się pojazd.
Na kierowcy ciąży obowiązek dbania o to, by urządzenie zostało włączone, było
w należytym stanie technicznym, w przypadku awarii zostało naprawione w miarę jak
najszybciej. Jeżeli normalne i właściwe używanie urządzenia kontrolnego jest niemożliwe,
każdy z kierowców jest zobowiązany do prowadzenia karty kierowcy, w której powinny być
odnotowane wszystkie czynności, czas pracy, przerwy i czas odpoczynku.
Umowa określa wszystkie warunki techniczne dotyczące kontroli, a także, kto, kiedy
i dlaczego może być zwolniony z ustaleń zawartych w umowie.

23
Rys. 3 Wzór tarczy tachografu [11]
Transport autokarowy jest dość powszechnym środkiem transportu w turystyce, dlatego
należy znać nie tylko przepisy regulujące czas pracy kierowcy, ale i zasady, jakie obowiązują
przy kalkulowaniu usług transportowych, tym bardziej, że autokar nie zawsze będzie
wynajęty u przewoźnika, lecz również może być własnością biura podróży. Warto zaznaczyć
jednak, że coraz więcej biur podróży rezygnuje z własnych autokarów na rzecz wynajmu.
Znajomość, więc sposobu obliczania ceny za wynajem autokaru ułatwi referentowi
sporządzanie kalkulacji imprezy.
Kalkulacja transportu autokarowego
Zanim zostanie sporządzona kalkulacja kosztów transportu, należy poznać ogólne
zasady, jakimi kieruje się właściciel, określając stawkę wynajmu autokaru.
Właściciel autokaru wyliczając cenę jego wynajmu, zakłada pewne koszty związane
z utrzymaniem i eksploatacją pojazdu. Część tych kosztów jest związana z samym faktem
posiadania autokaru, a część z liczbą przejechanych kilometrów.
Ogólnie więc koszty można podzielić następująco:
− koszty stałe /amortyzacja, ubezpieczenia, opłaty rejestracyjne i koncesyjne, stała część
płacy kierowcy wraz z pochodnymi, koszty związane z funkcjonowaniem firmy/,
− koszty zmienne /paliwo i oleje, naprawy i konserwacje, ogumienie, część uznaniowa
płacy kierowcy, opłaty graniczne, drogowe, autostrady i parkingi, delegacje kierowcy/.
Na podstawie analizy rocznych wyników właściciel pojazdu jest w stanie określić, ile
wynosiły koszty zmienne. Dodając wzrost kosztów spowodowany przewidywaną inflacją
oraz ewentualnym wzrostem kursu dewiz, który to wzrost, w pozycji paliwo i delegacje
kierowcy, stanowi dość znaczną pozycję, właściciel otrzymuje informację, ile będą wynosić
przewidywane koszty w ciągu następnego roku. Wystarczy wyliczone w ten sposób koszty
zmienne zwiększyć o planowany zysk, podzielić przez planowaną do przejechania liczbę
kilometrów i otrzymamy stawkę wynajmu za 1 km. Natomiast dzieląc przewidywane koszty

24
stałe przez ilość planowanych godzin pracy, otrzymamy stawkę godzinową wynajmu
autokaru.
Z przedstawionej zasady widać, że cena wynajmu autokaru zależy z jednej strony od
kosztów, z drugiej strony od liczby przejechanych kilometrów oraz godzin wynajmu. Im
więcej autokar jeździ, tym cena najmu za 1 km jest niższa, czyli bardziej konkurencyjna,
pomimo wzrostu grupy kosztów zmiennych, związanych właśnie bezpośrednio z liczbą
przejechanych kilometrów. Większa ilość godzin pracy autokaru znacznie zmniejsza
jednostkowe koszty stałe. Taki sposób podawania ceny wynajmu autokaru, to znaczy
jednoczesne podawanie ceny za jeden kilometr oraz za godzinę wynajmu, jest poprawny,
tradycyjny, bez mała klasyczny.
Problem zaczyna się przy pytaniu o to, kiedy liczyć kilometry, kiedy godziny. Aby to
zrozumieć, należy zdefiniować pojęcie prędkości eksploatacyjnej. Jest to pojęcie ściśle
branżowe i określa, z jaką przeciętną, wyliczoną matematycznie prędkością, poruszał się
autokar w czasie, kiedy był w dyspozycji klienta, czyli wynajęty. Jest to prędkość umowna,
gdyż obejmuje okresy, w których autokar zarówno jechał, jak i stał na światłach lub na
parkingu podczas wymaganych przerw w podróży, albo miał przestój, ponieważ w programie
było zwiedzanie miasta czy posiłek.
Przyjmowana do obliczania kosztów wynajmu prędkość eksploatacyjna jest sprawą wyłącznie
właściciela autokaru. Określona przez niego prędkość eksploatacyjna ma bowiem wpływ na
cenę wynajmu - im wyższa prędkość eksploatacyjna, tym droższe jest wynajęcie autokaru.
Ma to wpływ na sprzedaż usług i w konsekwencji na rentowność prowadzonej przez niego
działalności.
Przeciętnie prędkość eksploatacyjna waha się w granicach 30-50 kilometrów/godz.
Przedstawiony sposób wyliczania kosztów wynajmu autokaru, mimo że prawidłowy,
w praktyce jest kłopotliwy. Dlatego coraz częściej właściciele pojazdu określają cenę
wynajmu autokaru przez podanie ceny za 1 przejechany kilometr i limit dzienny. Limit
dzienny jest to minimalna ilość kilometrów, którą w ciągu dnia najmu powinien przejechać
autokar.
cena za 1 km = 3,00 zł, limit dzienny 380 km
Oznacza to, że wynajmujący autokar zapłaci za każdy faktycznie przejechany kilometr
3,00 zł, pod warunkiem, że pojazd przejechał minimum 380 km dziennie. Jeżeli limit dzienny
nie zostanie wykonany, wówczas wynajmujący za każdy dzień najmu zapłaci: 380 km razy
3,00 zł, mimo że faktycznie liczba przejechanych kilometrów była mniejsza.
Jednak duża konkurencyjność firm spowodowała, że często między właścicielem
autokaru a wynajmującym ustala się cenę umowną za wykonanie usługi przewozowej na
konkretnej trasie. Cena ta zależy również od sezonu turystycznego. Określając na wstępie
koszty zmienne, wymieniono koszty związane z dietami zagranicznymi, opłatami
granicznymi, autostradami.
Są to pozycje kosztów, które występują tylko przy wynajmach zagranicznych, w związku
z tym trudno nimi obciążać klienta, który wynajmuje autokar wyłącznie w kraju.
Z tych powodów właściciel podaje inną cenę za jeden przejechany kilometr w kraju (niższa)
i inną za jeden kilometr przejechany za granicą (wyższa). Właściciel pojazdu, często
określając cenę wynajmu za granicą, nie wlicza opłat granicznych, drogowych, parkingów
i diet dla kierowcy. Zdarza się również, że cena wynajmu autokaru nie obejmuje
zakwaterowania kierowcy. Czyni tak z własnej wygody, gdyż precyzyjne określenie tych
kosztów jest dość trudne, ponieważ są one pochodną faktycznie przejechanych kilometrów,
ilości dni wynajmu itp.

25
Obecnie (czerwiec 2006) na rynku cena za 1 km jazdy autokaru wynosi od 2,5 do 4 zł
w zależności od standardu pojazdu. Do kwoty tej doliczany jest 7% podatek.
Dla referenta sporządzającego kalkulację wynajmu pojazdu oznacza to, że koszty te muszą
być doliczone w kalkulacji imprezy jako oddzielna pozycja. Osoba sporządzająca kalkulację
kosztów imprezy zagranicznej, która nie jest specjalistą od transportu, musi więc znać zasady
wyliczania diet kierowców, znać koszty opłat drogowych, parkingów, autostrad. Kalkulacja
kosztów stanowi również jeden z elementów umowy zawieranej pomiędzy wybranym
przewoźnikiem a biurem podróży.
Umowy gospodarcze zawierane są pomiędzy przedsiębiorcami uczestniczącymi
w procesie organizowania ruchu turystycznego. Zaliczyć do nich należy umowy zawierane
przez organizatorów turystyki z przedsiębiorcami reprezentującymi ich wobec klientów
w procesie zawierania umów z klientami, to znaczy przede wszystkim umowę agencyjną,
a niekiedy umowę o charakterze zlecenia lub podobną do zlecenia a także umowy
z przedsiębiorcami zapewniającymi wykonanie usług objętych umowami z klientami.
W tym drugim obszarze występuje znaczna różnorodność umów pod względem
prawnym. Umowy o zapewnienie usług przewozowych mogą mieć charakter umowy
przewozu, gdy przedsiębiorca zobowiązuje się do przewiezienia za wynagrodzeniem osób lub
rzeczy na ustalonej trasie lub umowy najmu pojazdu /zwykle z obsługą/, gdy kontrahent
oddaje do dyspozycji organizatora turystyki pojazd, a organizator we własnym zakresie
decyduje o trasie, terminach przejazdów, przerwach w podróży, itp. Te modelowe ujęcia
zbliżają się do siebie w niektórych typowych dla obrotu gospodarczego kontaktach, jak na
przykład w umowach czarteru lotniczego, w których wbrew nazwie sugerującej najem
pojazdu, w istocie to przewoźnik decyduje o sposobie wykonania przewozu.
Umowa, której organizator turystyki zleca usługę transportową związaną z organizacją
imprezy turystycznej, danej firmie wybranej w drodze konkursu ofert powinna zawierać
następujące elementy przedstawione w formie druku umowy.

26
Umowa
w zakresie zlecenia przez organizatora turystyki usług transportowych,
związanych z organizacją imprezy turystycznej
W dniu ................................... między ......................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
/ nazwa, siedziba, status prawny, adres biura turystycznego /
posiadającym zezwolenie / koncesję / nr............................... reprezentowanego przez: …………………………...
.....................................................................................................................................................................................
zwanym dalej „Organizatorem Turystyki „
a...................................................................................................................................................................................
/ status prawny, nazwa, adres przewoźnika /
zwanym dalej „Przewoźnikiem”,
zawarto umowę treści następującej:
§ 1
Organizator Turystyki zleca a przewoźnik zobowiązuje się zabezpieczyć środek transportowy, dla imprezy
turystycznej organizowanej pod nazwą......................................................................................................................
dla ...............................................................................................................................................................................
/ wskazać grupę wycieczkową / zakład pracy, szkoła, grupa zorganizowana itp./
§ 2
Przewoźnik zobowiązuje się zabezpieczyć środek transportowy o następującym standardzie ……………………
.....................................................................................................................................................................................
§ 3
Przewoźnik zobowiązuje się do podstawienia środka transportowego, o którym mowa w par. 2,
w dniu................................ o godz. ................................ w miejscu..........................................................................
Przewidziany termin powrotu ........................ o godz. ................ przy czym zakończenie imprezy będzie
miało miejsce.............................................................................................................................................................
§ 4
Organizator Turystyki zobowiązuje się najpóźniej w terminie 3 dni od daty wyjazdu przedłożyć przewoźnikowi:
1. program imprezy turystycznej
2. program zwiedzania
§ 5
Strony umowy zobowiązują się uzgodnić w terminie 7 dni przed terminem wyjazdu:
1 / zasady ubezpieczenia środka transportowego, o którym mowa w par. 2 umowy;
2 / zasady rozliczania należności za paliwo w trakcie trwania imprezy turystycznej;
3 / zasady korzystania ze świadczeń przez kierowcę / kierowców / w trakcie trwania imprezy turystycznej.
§ 6
Z tytułu wykonanej usługi transportowej Przewoźnik będzie uprawniony do wystawienia faktury / rachunku /
przy uwzględnieniu następujących zasad rozliczenia tej usługi:
- stawka za 1 km .................................. stawka godzinowa ..................................
- ryczałt .................................. inna forma rozliczenia...................................
§ 7
Przewoźnik ponosi odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie usługi także w zakresie
odpowiedzialności z tytułu szkody w związku z ruchem pojazdów, na zasadach określonych w kodeksie
cywilnym.
§ 8
W przypadku niemożliwości podstawienia środka transportowego, o standardzie określonym w par. 2 umowy,
Przewoźnik zobowiązuje się zabezpieczyć inny środek transportowy o tym samym standardzie, przy czym
zmiana ta nie może mieć wpływu na cenę za usługę ustaloną zgodnie z par. 6 umowy.
§ 9
W sprawach nie uregulowanych niniejszą umową stosowane będą stosowne postanowienia kodeksu cywilnego
oraz kodeksu drogowego.
§ 10
Sprawy sporne, rozstrzygane będą przez Sąd właściwy dla siedziby organizatora turystyki.
§ 11
Niniejszą umowę sporządzono w 2 egz. po 1 egz. dla każdej ze stron.
Organizator turystyki Przewoźnik
.............................................. ......................................

27
Komunikacja autobusowa
Pośrednictwo w sprzedaży biletów komunikacji autobusowej krajowej
i międzynarodowej jest obecnie najczęstszą formą usług z zakresu obsługi podróżniczej,
prowadzonych w większości biur podróży.
Lokalni organizatorzy linii komunikacyjnej, obejmującej swym zasięgiem mały obszar,
sprzedaż miejsc najczęściej organizują w ten sposób, że w danej miejscowości lub na
pewnym obszarze reprezentuje go regionalny dysponent miejsc. Do zadań regionalnego
dysponenta miejsc należy organizacja sieci sprzedaży, prowadzenie dyspozycji miejscami na
określone linie, zaopatrywanie sprzedawców w bilety, rozkłady jazdy, prowadzenie
rozliczenia ze sprzedanych biletów. System rezerwacji najczęściej prowadzony jest na
zasadzie telefonicznego pobierania miejsca od dysponenta, który dysponuje komputerowym
systemem rezerwacyjnym pozwalającym na prowadzenie rezerwacji dla większej ilości linii
i przewoźników, dającym możliwość dokonywania rezerwacji z 30-dniowym
wyprzedzeniem.
Do obowiązków regionalnego dysponenta należy również aktualizacja rozkładów
i wszystkich niezbędnych informacji handlowych, potrzebnych detalicznemu sprzedawcy,
oraz dystrybucja materiałów reklamowych i promocyjnych.
Przewoźnicy z wieloma liniami komunikacyjnymi, obejmującymi duży obszar Polski,
po okresach wzajemnego konkurowania dostrzegli swoją szansę nie w konkurencji, lecz
w konsolidacji. Konsolidacja przybiera różne formy. Czasami są to bardziej czy mniej trwałe
spółki, porozumienia o współpracy, wspólne przedsięwzięcia.
Przykładem konsolidacji może być Eurolines Polska. Eurolines Organisation - założone
w Genewie w 1985 roku Europejskie Stowarzyszenie z siedzibą w Brukseli, zrzeszające
przedsiębiorstwa prowadzące regularne licencjonowane międzynarodowe linie autokarowe.
Celem Stowarzyszenia jest inicjowanie, wspomaganie i promowanie współpracy prowadzącej
do tworzenia i rozwijania zintegrowanej ogólnoeuropejskiej sieci międzynarodowych linii
autokarowych.
Aktualnie Stowarzyszenie zrzesza przewoźników z 25 krajów, tworzących ofertę
przewozową obejmującą ponad 500 miast (przystanków) na terenie całej Europy,
przewożących rocznie ponad 500 000 pasażerów.
W1996 roku do Stowarzyszenia została przyjęta polska firma Pekaes-Bus, która do
momentu utworzenia Eurolines Polska posiadała wyłączność na używanie znaku
EUROLINES.
Eurolines Polska sp. z o.o. założona w 2000 roku, od dnia l października 2001 roku
posiadała wyłączność na organizację sprzedaży biletów na międzynarodowe połączenia
autokarowe wielu przewoźników. Oferta przewozowa obejmuje połączenia w regularnej
komunikacji pasażerskiej ze 132 miast Polski do 138 miast zagranicznych, do 19 państw.
Eurolines Polska sprzedaje rocznie ponad 250 000 biletów.
W ramach wspólnych działań marketingowych Eurolines proponuje wakacyjne podróże
autokarami pomiędzy 32 miastami Europy. Zakup karnetu „Eurolines Pass" z ważnością 15,
30 lub 60 dni umożliwia odbycie dowolnej ilości podróży pomiędzy miastami: Amsterdam,
Andora, Barcelona, Berlin, Bruksela, Bukareszt, Budapeszt, Kolonia, Kopenhaga, Edynburg,
Florencja, Frankfurt, Geteborg, Hamburg, Kraków, Londyn, Lyon, Madryt, Marsylia,
Mediolan, Monachium, Paryż, Perpignan, Praga, Rzym, Salzburg, Sztokholm, Strasburg,
Tuluza, Wenecja, Wiedeń, Warszawa.
Inną formą współdziałania przewoźników jest INTER Bus - Centrum Rezerwacji
Międzynarodowych Przewozów Autokarowych. Przedmiotem działalności INTER Bus jest
pośrednictwo w sprzedaży biletów autokarowej komunikacji międzynarodowej. Firma
współpracując z licencjonowanymi przewoźnikami międzynarodowymi ORBIS
TRANSPORT, RADTUR, ALSA, INTERGLOBUS REISEN, EUROPA EXPRESS oraz

28
organizując sieć agentów prowadzących sprzedaż biletów międzynarodowej komunikacji
autobusowej w całej Polsce i Europie, po latach funkcjonowania stała się znaczącym
dystrybutorem biletów autokarowej komunikacji międzynarodowej. INTER Bus posiada
własny system sprzedaży internetowej.
Na pewno trwałym elementem na rynku przewozów jest system sprzedaży biletów
EURO TICKET - ON LINĘ złożony z dwóch programów: „Sprzedaż" i „Zarządzanie
kursami". Użytkownicy muszą mieć dostęp do INTERNETU.
Z uwagi na ogromne rozproszenie przewoźników i wspomniany wcześniej brak
szerokiego współdziałania przewoźników w zakresie tworzenia systemów połączeń
autobusowych, jak ma to miejsce w przypadku linii lotniczych czy kolejowych, nie zaistniała
jeszcze potrzeba unifikacji i standaryzacji. Nieśmiałe próby czyni system rezerwacyjny
EURO TICKET -ON LINĘ. Bilety autobusowe wydawane są często przez każdego
przewoźnika jako własne dokumenty.
Bilety autobusowe w biurze podróży ewidencjonowane są ilościowo, a nie wartościowo.
Oznacza to, że biuro rozlicza się z ilości pobranych i sprzedanych biletów, a nie z wartości
biletów. Oddzielną i odrębną sprawą jest rozliczenie wartościowe za sprzedane bilety. System
rozliczeń od razu przewiduje prowizję dla sprzedawcy. Biuro podróży pobiera od pasażera
pełną cenę biletu, obejmującą cenę za przejazd, podatek VAT oraz opłatę skarbową.
Rozliczając się, dokonuje wpłaty pomniejszonej o wysokość własnej prowizji.
Przewoźnicy prowadzą sprzedaż dwóch rodzajów biletów:
− bilet w jedną stronę,
− bilet na przejazd tam i z powrotem.
Bilety powrotne mogą być sprzedane z potwierdzonym terminem powrotu lub jako bilety
otwarte (open). Bilet w jedną stronę zawsze jest droższy od połowy ceny biletu w dwie
strony. Rezerwację na powrót, przy zakupie biletu otwartego, pasażer dokonuje po
przyjeździe do miejsca docelowego. Dokonanie rezerwacji powrotnej w terminie późniejszym
niż przy zakupie biletu związane jest z koniecznością uiszczenia dodatkowej opłaty za
rezerwację. Część organizatorów przejazdów dolicza opłatę rezerwacyjną od razu przy
zakupie biletów, wówczas dopłata jest pobierana w walucie polskiej. Często jednak dopłata
za rezerwację biletu powrotnego pobierana jest w walucie kraju, z którego następuje powrót.
Przewoźnicy do taryf przewozowych wprowadzają szereg zniżek (czasami podwyżek)
sezonowych. Oprócz tego istnieją zniżki dla:
− seniorów,
− młodzieży i studentów,
− dzieci.
Rozkłady jazdy określają terminy i godziny odjazdu autobusu z poszczególnych
przystanków, ceny biletów, zniżki, sposób dokonywania rezerwacji powrotnych oraz
związane z tym opłaty, terminy ważności biletów, koszty związane ze zmianą terminu
rezerwacji lub rezygnacją. Informacje o zmianach podawane są w komunikatach
wydawanych przez przewoźnika.
Bilety komunikacji autobusowej składają się minimum z trzech kuponów, z czego jeden
pozostaje u agenta prowadzącego sprzedaż i dołączany jest do rozliczenia, natomiast dwa
otrzymuje pasażer - po jednym na przejazd w każdą stronę. Niektórzy przewoźnicy stosują
bilety z czterema lub pięcioma kuponami. Czwarty kupon przeznaczony jest dla przewoźnika,
natomiast piąty pozostaje dla pasażera w grzbiecie biletu i na odwrocie ma wydrukowane
warunki przewozu.
Bagaż w przejazdach autobusowych jest ograniczony zarówno, co do ilości, jak
i wielkości. Zasady przewozu bagażu określa każdy przewoźnik zgodnie z obowiązującymi
przepisami.

29
Rys. 4 Wzór biletów autokarowych na podróż w jedną i dwie strony [11]
4.2.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jak wyglądają: sieć istniejących dróg oraz plany budowy autostrad w Polsce?
2. Jaki pojazd nazywamy autokarem?
3. Jakie podstawy prawne regulują prowadzenie działalności transportowej?
4. Jakie informacje powinien zawierać wniosek o licencję?
5. Na czym polega przewóz okazjonalny?
6. Co to jest eurolista?
7. Jakie zasady obowiązują przy przewozie osób i bagażu?
8. Jakie rodzaje przewozów autokarowych wyróżniamy?
9. Jakie znasz zalety i wady transportu autokarowego?
10. Jak rozlicza się czas pracy kierowcy?
11. Co to jest tachograf?
12. Na czym polega sporządzenie kalkulacji transportu autokarowego?
13. Jakie elementy zawiera umowa zawarta między biurem podróży a przewoźnikiem
autokarowym?
14. Jakie informacje udzielisz klientowi podróżującemu za granicę autokarem?

30
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Oblicz czas i koszt przejazdu autokarem na następujących trasach:
a) Warszawa – Kraków – Warszawa
b) Poznań – Gdańsk – Gdynia – Poznań
c) Łódź – Zakopane – Łódź
d) Lublin – Wrocław – Lublin
e) Płock – Częstochowa – Płock
f) Bydgoszcz – Augustów – Suwałki – Bydgoszcz
1) zapoznać się z materiałem nauczania pkt.4.2.1, oraz niezbędną literaturą tematu,
3) poszukać na mapie miejscowości,
4) odszukać tablice odległości pomiędzy danymi miejscowościami,
5) obliczyć czas i koszt przejazdu autokarem,
6) sprawdzić poprawność obliczeń,
− drukarka,
− kartka papieru formatu A4,
− literatura /mapa, tablica geograficzna/.
Ćwiczenie 2
Uzupełnij tabelę.
TRANSPORT PASAŻERSKI
ZALETY WADY

31
1) zapoznać się z materiałem nauczania pkt. 4.2.1 oraz dostępną literaturą tematu,
3) uzupełnić tabelę,
4) sprawdzić poprawność wykonania,
− literatura.
Ćwiczenie 3
Opracuj wykaz ofert różnych firm przewozowych w regionie lub mieście. Która oferta
jest najbardziej konkurencyjna i dlaczego?
1) zapoznać się z materiałem nauczania pkt. 4.2.1 oraz dostępną literaturą,
3) poszukać w dostępnych informatorach firm transportowych,
4) przeprowadź wywiad na temat firm transportowych,
5) przygotować wykaz firm,
6) dokonać analizy zgromadzonych ofert,
− komputer wraz z niezbędnym oprogramowaniem i dostępem do Internetu,
− drukarka,
− literatura.

32
Ćwiczenie 4
Przygotuj kalkulację autokaru zgodnie z załączonym zapytaniem.
Matrix Sp. z o.o.
Wrocław
Żeglarska 4 Warszawa 04.09.2006
l.dz./ 617/2006
Orbis Transport
GDAŃSK
Szanowni Państwo,
W bieżącym roku organizujemy konferencję szkoleniową dla pracowników obiektów hotelarskich, która
odbędzie się w dniach 25 – 28 październik 2006 r. na trasie; Sopot – Gdynia – Rumia – Reda – Rzucewo Pałac –
Krokowa Pałac – Jastrzębia Góra – Jurata – Gdańsk
Zwracamy się z prośbą o wynajem autokaru na w/w trasie. Poszczególne dni szkolenia obejmują
jazdę po odwiedzanych miastach. Liczba uczestników szkolenia 30 osób.
Autokar prosimy podstawić w dniu 26 października 2006 r. godz. 8.15 pod hotel Orbis Grand
w Sopocie. Zakończenie szkolenia w dn. 28 października br. ok. godz. 13.00 - Gdańsk dworzec PKP.
Uprzejmie proszę o przedstawienie kalkulacji cenowej. Potwierdzenie naszych ustaleń nastąpi po
akceptacji proponowanych przez Państwa warunków.
Specjalista ds. Organizacji i Marketingu
Beata Dworzyńska
___________________________________________________________________________
1) zapoznać się z wiadomościami z omawianego materiału nauczania pkt. 4.2.1,
2) zapoznać się z instrukcją
4) zapoznać się z załączonym pismem,
5) dokonać niezbędnych obliczeń,
6) przygotować kalkulację i odpowiedź na pismo,
7) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.
− drukarka,
− literatura.

33
Ćwiczenie 5
Dokonaj analizy niezbędnych dokumentów obowiązujących przy autokarowej podróży
zagranicznej.
1) zapoznać się z materiałem nauczania pkt.4.2.1, oraz niezbędną literaturą tematu,
3) przygotować niezbędne dokumenty,
− komputer wraz z niezbędnym oprogramowaniem i drukarką,
− dokumenty,
− literatura.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Tak Nie
Czy potrafisz:
1) zdefiniować podstawowe pojęcia występujące w transporcie
autokarowym? ¨ ¨
2) omówić sieć istniejących dróg oraz plany budowy autostrad w Polsce? ¨ ¨
3) wymienić podstawy prawne regulujące prowadzenie działalności
transportowej w Polsce? ¨ ¨
4) przygotować wniosek o licencję na świadczenie usług transportowych? ¨ ¨
5) wymienić rodzaje przewozów autokarowych? ¨ ¨
6) scharakteryzować przewóz okazjonalny? ¨ ¨
7) wymienić dokumenty obowiązujące przy przejazdach zagranicznych? ¨ ¨
8) wymienić zasady obowiązujące przy przewozie osób i bagaży? ¨ ¨
9) wymienić zalety i wady transportu autokarowego? ¨ ¨
10) wymienić zasady rozliczania czasu pracy kierowcy? ¨ ¨
11) sporządzić kalkulację transportu autokarowego? ¨ ¨
12) sporządzić umowę między biurem podróży a przewoźnikiem
autokarowym? ¨ ¨
13) udzielić informacji klientowi podróżującemu autokarem? ¨ ¨
14) wykorzystać zdobytą wiedzę w praktyce? ¨ ¨

34
4.3. Transport kolejowy
Transport kolejowy odgrywa istotną rolę w obsłudze ruchu turystycznego, oferując
wygodny środek transportu do pokonywania dużych odległości na obszarach o ciekawych
krajobrazach, za stosunkowo niską cenę.
Warto zauważyć, iż historia turystyki dobitnie wskazuje, na duże znaczenie kolei dla
współczesnej turystyki. Nazywa się ją nawet pionierem turystyki. Ten środek transportu
odznaczał się zawsze dużą zdolnością przewozową i niską ceną świadczonych usług. Ważne
miejscowości i regiony turystyczne zawdzięczają swój rozwój budowie linii kolejowych
w XIX wieku. Dzięki takim zaletom usług transportu kolejowego, jak bezpieczeństwo,
komfort, szybkość, popularność i regularność, kolej stała się najbardziej uniwersalnym
środkiem podróży. Trzeba jednak zauważyć, że jako środek przewozu masowego, w tym
turystycznego w ostatnich kilkudziesięciu latach kolej utraciła pozycję podstawy przewozu na
rzecz innych środków transportu osobowego.
Mimo względnego spadku udziału kolei w obsłudze ruchu turystycznego, obserwuje się
jednak prawie nie zmieniony poziom liczby turystów przybywających do turystycznie
głównych krajów europejskich. Inaczej przedstawia się sytuacja na innych kontynentach,
gdzie rola kolei w obsłudze ruchu turystycznego jest mała, a odległości pokonywane przez
turystów zbyt znaczne, by mogły wpłynąć na zwiększenie znaczenia kolei w obsłudze tego
ruchu.
Kolej pod naciskiem konkurencji innych środków transportu, stabilizując podaż usług
przewozów osobowych w jednych krajach i podnosząc w innych, podejmuje wiele wysiłków
zmierzających do poprawy jakości świadczonych usług. Zmiany jakościowe wyrażają się we
wzroście szybkości, w uprzyjemnianiu podróży, a także w obniżce opłat przez stosowanie
różnego rodzaju zniżek i bonifikat dla turystów, co w warunkach wzrastającej siły nabywczej
ludności i preferencji indywidualnych oraz masowego charakteru turystyki ma istotne
znaczenie na rynku turystycznych usług przewozowych w krajach zachodnich. Warto
podkreślić, że kolej specjalna ma szczególne znaczenie turystyczne.
Stanowią ją środki transportu przeznaczone do celów czysto turystycznych i obejmują
koleje zębate, koleje linowe i wyciągi. Ta ostatnia kategoria, której uzupełnieniem są wyciągi
wagonikowe, krzesełkowe, orczykowe, itd., ma szczególne znaczenie dla turystyki górskiej
zimowej, uprawianej w celach sportowych. Obecnie urządzenia te są instalowane we
wszystkich ośrodkach turystycznych i ich rozwój wskazuje tendencję wzrostową.
Jak już wspomniano kolejowy transport pasażerski zamierza odzyskać liczące się miejsce
na rynku przewozowym. Rozmaite przedsięwzięcia prowadzące do tego celu są podejmowane
zwłaszcza w Europie. Koleje europejskie w walce konkurencyjnej zwłaszcza z transportem
lotniczym, oprócz uruchamiania pociągów o bardzo dużych szybkościach, wprowadzają wiele
usług przyciągających turystów i osoby podróżujące zawodowo, wśród których można
znaleźć:
− serwowane napoje i przekąski w cenie biletu,
− prowadzenie wagonu restauracyjnego lub barowego,
− rezerwacja miejsca siedzącego,
− bezpłatna prasa,
− telefon w pociągu,
− tworzenie pakietów usług /złożonego produktu turystycznego/.

35
W Polsce transport kolejowy zaczął rozwijać się od połowy XIX wieku, kiedy to otwarto
pierwszą w kraju linię kolejową między Wrocławiem a Oławą w 1841r. Obecna długość linii
kolejowych wynosi 23 429 km. W porównaniu do innych krajów Europy, gęstość kolei jest
wyższa niż w państwach o urozmaiconej rzeźbie i w państwach dużych obszarowo. Niższa
lub na podobnym poziomie jak w państwach o wysokim stopniu rozwoju przemysłowego.
Zróżnicowanie gęstości sieci kolejowej w Polsce przedstawia się następująco:
− najwyższa ponad 10 km/100km² w województwach: śląskim – 14,7, dolnośląskim,
opolskim
− najniższa – województwo podlaskie – 4,1, mazowieckie – 5,0 km/ 100 km²
Przyczyny takiego zróżnicowania są zarówno historyczne /związane z granicą zaborów -
Prusy budowały dużo linii kolejowych w terenach przygranicznych, Rosja natomiast działała
odwrotnie/ jak i gospodarcze /tereny lepiej rozwinięte gospodarczo mają bardziej rozwiniętą
sieć kolejową/. Transport kolejowy przewozi około 15% towarów i prawie 28 % pasażerów.
Trakcja elektryczna przewozi 93 % ładunków i 82 % pasażerów.
Do linii kolejowych o największym natężeniu ruchu należy zaliczyć:
− Górny Śląsk – Karsznice – Bydgoszcz- Gdynia tzw. Magistrala Węglowa,
− Katowice – Piotrków Trybunalski – Warszawa,
− Górny Śląsk – Tunel – Kielce – Radom,
− Górny Śląsk – Ostrów Wielkopolski – Poznań – Krzyż – Szczecin,
− Kunowice – Poznań – Skierniewice – Terespol,
− Szczecin – Zielona Góra – Wrocław – Katowice – Kraków – Medyka,
− Hrubieszów – Tarnobrzeg – GOP ( LHS).
Rozmieszczenie dróg kolejowych przedstawia rysunek 4.
Rys. 5 Sieć kolejowa w Polsce [www.paiz.gov.pl]

36
Tak jak wszystkie środki transportu, kolej ma swoje zalety i wady takie jak:
− możliwość przewożenia dużych ilości ładunków na duże odległości,
− niskie koszty eksploatacji,
− duża masa pociągu w stosunku do przewożonych towarów,
− konieczność budowy bocznic lub dodatkowy przeładunek towaru,
− mała prędkość techniczna pociągu a jeszcze mniejsza prędkość handlowa (rzeczywista).
Warto zauważyć, że wspólny rynek transportu kolejowego z Unią Europejską zaczął
funkcjonować z początkiem 1993r. wraz z jednolitym rynkiem towarów. Pierwszym krokiem
w kierunku liberalizacji przewozów kolejowych było przyjęcie przez radę dyrektywy
o sprawie rozwoju kolei wspólnoty. Miała ona na celu doprowadzenie do demonopolizacji
kolei i poprawienie efektywności funkcjonowania tej gałęzi transportu. Jednak na mocy
późniejszych dyrektyw Rady i Parlamentu Europejskiego z 2001r. wszystkie firmy
posiadające licencję wspólnotową mogły od 2003 wykonywać usługi międzynarodowego
transportu w ramach określonej sieci nazwanej Transeuropejskiej Kolejową Siecią
Przewozów. Licencja wspólnotowa ważna 5 lat jest wydawana po spełnieniu przez
przewoźnika określonych warunków. Jest wzajemnie uznawana na terenie całej UE.
Jednocześnie państwa członkowskie UE zostały zobowiązane do tworzenia jednostek
zarządzających infrastrukturą kolejową.
Wynegocjowany okres przejściowy obejmuje ograniczony dostęp dla licencjonowanych
przewoźników kolejowych z UE do Transeuropejskiej Sieci Towarowej (w skrócie: TERFN,
obejmującej główne szlaki kolejowe służące międzynarodowym przewozom kolejowym)
pozostawiając co najmniej 80% wykorzystania przez ogólnej rocznej zdolności przepustowej
polskim przedsiębiorstwom kolejowym. Pełen dostęp do całej sieci TERFN na terenie Polski
dla wszystkich wspólnotowych przedsiębiorstw kolejowych, zostanie przyznany dopiero po
zakończeniu okresu przejściowego, to jest od początku 2007 roku.
Transport kolejowy w Polsce zorganizowany jest przez Grupę Polskie Koleje Państwowe,
która składa się z PKP S.A. oraz kilkudziesięciu spółek. W ramach transportu pasażerskiego
można wyróżnić następujące podmioty:
− PKP Intercity Sp. z o.o.,
− PKP Przewozy Regionalne Sp. z o.o.,
− PKP Szybka Kolej Miejska Sp. z o.o.,
− PKP Warszawska Kolej Dojazdowa Sp. z o.o.
PKP Intercity Sp. z o.o. zapewnia połączenia pomiędzy największymi miastami w Polsce
i Europie. Pociągi InterCity i EuroCity zapewniając osobom podróżującym wysoki standard
podróży powoli zastępują kursujące do tej pory pociągi ekspresowe.
Oferta spółki gwarantuje wysoką jakość podróżowania zgodną ze standardami
obowiązującymi w innych krajach europejskich. Dzięki modernizacjom linii kolejowych
możliwe stało się również skrócenie czasu przejazdu pociągów.
W ramach spółki kursują pociągi EuroCity (EC), które zapewniają dzienne połączenia
z wybranymi stolicami państw europejskich z dogodnymi skomunikowaniami. Są to
najszybsze połączenia międzynarodowe.
Pociągi InterCity (IC) natomiast zapewniają najszybszą komunikację kolejową
z największymi centrami dużych miast w kraju.
Pociągi Express (Ex) zapewniają połączenia między centrami dużych miast oraz
miejscowościami turystycznymi.

37
Nocny Express (NEx) to pociągi zapewniające połączenia między największymi
miastami oraz miejscowościami turystycznymi w godzinach nocnych. W odróżnieniu od
innych połączeń, pociągi te składają się z wagonów sypialnych oraz miejsc do leżenia.
PKP InterCity Sp.z o.o. zapewnia również międzynarodowe pociągi nocne, które kursują
na trasach Warszawa – Frankfurt Main /Jan Kiepura/, Warszawa – Wilno /Balti/, Warszawa –
Moskwa /Polonez/, Warszawa – Wiedeń /Chopin/. Dodatkowo przez spółkę PKP InterCity
oraz niemieckie linie kolejowe został wprowadzony pociąg Berlin – Warszawa – Express.
Wszystkie rodzaje pociągów zapewniają komfort jazdy podróżnym:
− w klimatyzowanych przedziałach 4 osobowych /klasa I/ i 6 osobowych /klasa II/, w
wagonach bezprzedziałowych, bądź sypialnych w zależności od rodzaju pociągu,
− w wagonach restauracyjnych,
− świadcząc usługi cateringowe,
− zapewniając poczęstunek w cenie przejazdu,
− wagon bagażowy przystosowany do przewozu rowerów w wybranych pociągach,
PKP Przewozy Regionalne Sp. z o.o. przede wszystkim obsługuje połączenia regionalne
zapewniając pasażerom codzienny dojazd do pracy i szkół oraz centrów handlowych
i administracyjnych. Drugi rodzaj usług to przewozy o zasięgu międzywojewódzkim
umożliwiające podróżnym przemieszczanie się pomiędzy większymi miastami i regionami
turystycznymi. Tak więc proponowana przez spółkę oferta spełnia oczekiwania podróżnych.
Spółka w ramach realizowanych połączeń pociągami pośpiesznymi wyodrębniła grupę
połączeń objętych całkowitą rezerwacją miejsc. Najnowsza zaś oferta przewozowa RegioPlus
charakteryzuje się podwyższonym standardem taboru, krótszym czasem przejazdu. Podróżni
natomiast odprawiani są według taryfy dla pociągów osobowych.
W międzynarodowym ruchu spółka PKP Przewozy Regionalne realizuje połączenia
między innymi do Sankt Petersburga, Moskwy, Mińska Białoruskiego, Kijowa, Rawy
Ruskiej, Odessy, Bratysławy, Budapeszu, Bukaresztu, Pragi, Drezna, Berlina, Poczdamu.
Wśród usług specjalnych oferowanych przez spółkę można wymienić:
− obsługę przewozów masowych z okazji uroczystości religijnych, imprez turystycznych i
sportowych,
− organizowanie przejazdów na indywidualne zamówienie wg ustalonych zasad,
− przewozy rzeczy pod opieką podróżnego oraz przesyłek konduktorskich.
Spółki szybko i skutecznie reagują na nietypowe potrzeby Klientów. Uruchamiają
pociągi dodatkowe i nadzwyczajne, włączają wagony na przykład: salonowe czy
konferencyjne do pociągów stałego kursowania.
W celu zapewnienia większej wygody podczas dłuższych podróży w porze nocnej lub
podróży trwającej kilka dni są stosowane wagony sypialne. Nie różnią się one zewnętrzną
budową od wagonów osobowych - wnętrze wagonu jest podzielone na przedziały, a korytarz
znajduje się z boku przedziałów. Przedziały klasy I mają dwa miejsca do leżenia, przedziały
klasy II - trzy miejsca. W przedziale klasy I łóżko dolne stanowi kanapa, natomiast łóżko
górne uzyskuje się przez podniesienie oparcia. W przedziałach klasy II dolne i środkowe
łóżka powstają z dolnego siedzenia i oparcia, natomiast łóżko górne, przylegające w porze
dziennej do ściany, zostaje na noc odchylone w położenie poziome. Najnowsze wagony
sypialne mają niejednokrotnie w każdym przedziale trzy miejsca sypialne, przy czym liczba
miejsc sypialnych w przedziale jest każdorazowo dostosowana do potrzeb. Na noc łóżka są
zaopatrywane w bieliznę pościelową, poduszki, koce lub kołdry. W każdym przedziale
wagonu sypialnego jest co najmniej umywalka z bieżącą ciepłą wodą, lustrem i szafką na
przybory toaletowe. W nowoczesnych wagonach są często instalowane kabiny prysznicowe

38
oraz ekologiczne WC dla każdego przedziału, lub wspólnie dla dwóch sąsiadujących
przedziałów. Na końcu wagonu mogą być również wyodrębnione przedziały kąpielowe. W
każdym wagonie sypialnym jest wyodrębniony przedział służbowy dla konduktora -stewarda.
Kolejnym udogodnieniem są wagony restauracyjne, które umożliwiają pasażerom
spożywanie posiłków podczas podróży. Wnętrze wagonu restauracyjnego jest podzielone
na część służącą do przygotowania posiłków, pomieszczenie dla obsługi oraz część
restauracyjną na 40 do 42 miejsc do siedzenia. W pociągach, w których normalny wagon
restauracyjny nie byłby w pełni wykorzystany, kursują wagony, w których tylko połowa jest
przeznaczona na restauracje, natomiast druga połowa ma wyposażenie wagonu osobowego.
Bywają też stosowane wagony bufetowe, w których połowa wagonu jest przeznaczona
na kuchnię i bufet oraz przedział konsumpcyjny. W wagonach tych są podawane potrawy
typu barowego, a posiłki są spożywane na stojąco.
Wagony restauracyjne są niekiedy wagonami samoobsługowymi /napoje, kanapki, dania
barowe, itp./ lub wagonami barowymi, w których są wydawane posiłki typowe. W wagonach
restauracyjnych obowiązuje tradycyjna obsługa kelnerska oraz wybór dań z karty menu.
Zakres menu zależy od standardu wagonu restauracyjnego np. według standardów ,,WARS"
obowiązują przekąski zimne i co najmniej dwa dania barowe, a także słodycze, napoje zimne
i gorące oraz sprzedaż paczkowanych kanapek.
W ramach ułatwienia podróżnemu przemieszczania się z miejsca na miejsce stworzono
także wagony specjalistyczne. Są to:
− wagony i przedziały dostosowane dla osób niepełnosprawnych/ umożliwiają one przejazd
osoby na wózku inwalidzkim/;
− wagony wyposażone w przedziały biznesowe /posiadają specjalną aranżację wnętrza
przystosowaną do pracy biurowej w czasie podróży/;
− wagony konferencyjne / bezprzedziałowe, wyposażone w krzesła i stół o zmiennych
parametrach/;
− wagony-kina /wyposażone w aparaturę projekcyjną/;
− wagony - dyskoteki / wyposażone w aparaturę nagłaśniającą, stanowisko dla disc-
jokeya/;
− wagony mieszkalne dla organizacji mobilnych wczasów wagonowych.
Wszystkie usługi PKP w zakresie przewozów pasażerskich są świadczone w oparciu
o prawo przewozowe oraz regulamin przewozu osób i przesyłek bagażowych, wydany
Zarządzeniem nr 25 Zarządu PKP z dnia 28.06.1996. Regulamin określa:
1) treść biletu na przejazd oraz organizacje sprzedaży biletów,
2) zasady sprzedaży dopłat oraz korzystanie z miejsc w pociągach pasażerskich,
3) zasady postępowania w przypadku:
− podwójnej sprzedaży biletów na dopłatę oraz ich niewykorzystania,
− jazdy bez ważnego biletu,
4) warunki grupowego przewozu osób,
5) warunki zmiany umowy przewozu,
6) przewóz rzeczy oraz zwierząt zabieranych przez podróżnych do wagonu pasażerskiego,
7) warunki przewozu przesyłek bagażowych,
8) przewóz samochodów osobowych w pociągach autokuszetach,
9) wzory dokumentów.
Przewozy kolejowe organizowane przez PKP odbywają się w pociągach osobowych,
pociągach pospiesznych lub w pociągach oznaczonych w rozkładach jazdy PKP jako pociągi
z dopłatą. Są to omówione wcześniej pociągi kursujące w ramach dwóch spółek InterCity
i Przewozy Regionalne. Pociągi te są podzielone na klasy: pierwszą i drugą. Cena za przejazd

39
uzależniona jest od klasy, którą się podróżuje, rodzaju pociągu oraz wysokości dopłaty
za przejazd w pociągu z dopłatą, EC, IC lub ekspresowym.
W niektórych pociągach dalekobieżnych komunikacji krajowej i międzynarodowej,
odpowiednio oznaczonych w rozkładzie jazdy pociągów PKP, kolej prowadzi wagony
sypialne i wagony z miejscami do leżenia, eksploatowane przez Przedsiębiorstwo Wagonów
Sypialnych i Restauracyjnych „Wars". Do zajęcia miejsca w wagonie sypialnym lub
w wagonie z miejscami do leżenia jest upoważniony podróżny, który nabył bilet na przejazd
w odpowiedniej klasie i rodzaju pociągu oraz bilet na miejsce sypialne lub miejsce do leżenia
odpowiedniej klasy, za opłatą przewidzianą w taryfie.
W pociągach dalekobieżnych, do miejscowości o znacznym nasileniu wyjazdów
o charakterze wypoczynkowym, kolej organizuje przejazd podróżnych oraz samochodów
osobowych w autokuszetach. Podróżny odbywa podróż w wagonie sypialnym lub z miejscem
do leżenia, natomiast samochód przewożony jest na specjalnych platformach dołączonych do
składu pociągu.
We wszystkich pociągach krajowych, bez względu na rodzaj i klasę, obowiązują zniżki,
które określa taryfa. Oprócz zniżek taryfowych, których wysokość określa prawo
przewozowe, kolej wprowadza różnego rodzaju zniżki, będące wynikiem prowadzonej
polityki handlowej, takie jak np. bilety wycieczkowe indywidualne sprzedawane w dni wolne
od pracy, przejazdy rodzinne w okresie wakacji, legitymacja seniora. Wykaz zniżek
obowiązujących przy przejazdach transportem kolejowym na terenie Polski przedstawiają
tabele, z którymi należy się zapoznać na stronie www.pr.pkp.pl/img_in//GALERIA/prawo.
Zniżki w relacjach międzynarodowych określają przepisy poszczególnych przewoźników.
Biura podróży mogą korzystać ze specjalnej formy przewozu koleją uczestników swoich
imprez. Są to grupowe przewozy osób. Grupowy przewóz osób może odbywać się:
1) w oddzielnych przedziałach wagonów pasażerskich,
2) w oddzielnych wagonach pasażerskich,
3) pociągami nadzwyczajnymi.
Przewóz taki może odbywać się zarówno na trasach krajowych, jak i międzynarodowych.
O ile przewóz grupowy na trasach międzynarodowych wymaga dołączenia dodatkowego
wagonu bądź uruchomienia dodatkowego pociągu, zgodę na taki przewóz muszą wyrazić
zarządy poszczególnych kolei, przez terytorium, których odbywać się będzie przewóz.
Pisemne zamówienie na przewozy grupowe powinno być składane przez organizatora na
7 dni przed zamierzonym wyjazdem w dyrekcji właściwej dla stacji wyjazdu. Zamówienia
oddzielnych wagonów sypialnych, wagonów z miejscami do leżenia, wagonów barowych
i restauracyjnych, należy składać w zarządzie PWSiR „Wars".
W razie przyjęcia zamówienia kolej wyznacza termin uiszczenia dodatkowej opłaty
za rezerwacje. Niedokonanie opłaty w wyznaczonym terminie upoważnia kolej do odstąpienia
od umowy. Po przedstawieniu dowodu dokonania opłaty organizator przewozu otrzymuje
zaświadczenie, uprawniające do nabycia biletu zbiorowego na przejazd w oddzielnym
przedziale lub wagonie.
Sprzedaż biletów kolejowych jest coraz częstszą usługą prowadzoną przez biura podróży.
Przyczyniło się do tego między innymi wprowadzenie na kolei systemu rezerwacyjnego
KURS '90. W systemie tym prowadzona jest sprzedaż biletów na przejazd oraz dopłat do
biletów za korzystanie z miejsc rezerwowanych za dopłatą, miejsc sypialnych i do leżenia.

40
Bilet na przejazd jednorazowy powinien zawierać następujące dane:
− nazwę stacji wyjazdu i stacji przeznaczenia lub obszar, na którym obowiązuje,
− rodzaj pociągu i klasę wagonu,
− określenie zastosowanej taryfy,
− opłatę za przewóz,
− datę wydania,
Rys. 6 Wzory biletów kolejowych [materiały własne]

Technik.obslugi.turystycznej 341[05] z3.04_u

Technik.obslugi.turystycznej 341[05] z3.04_u

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Technik.obslugi.turystycznej 341[05] z3.04_u

Similar to Technik.obslugi.turystycznej 341[05] z3.04_u (20)

More from Szymon Konkol - Publikacje Cyfrowe

More from Szymon Konkol - Publikacje Cyfrowe (20)

Technik.obslugi.turystycznej 341[05] z3.04_u