Phân loại và chỉ định các dụng cụ chỉnh hình cột sống

1. DỤNG CỤ CHỈNH HÌNH
CỘT SỐNG
MinhdatRehab
PHCN-Online.com
1

2. MinhdatRehab
PHCN-Online.com
Mục đích của Dụng cụ chỉnh hình cột sống
Dụng cụ Chỉnh hình cột sống được khuyến cáo
nhằm mục đích:
•Nâng đỡ thân mình: khi có yếu cơ
•Kiểm soát đau (đau cổ/lưng)
•Kiểm soát chuyển động: giữ vững trong các
trường hợp gãy xương…
•Điều chỉnh tư thế: như vẹo cột sống
2

3. MinhdatRehab
PHCN-Online.com
Phân loại Nẹp chỉnh hình cột sống
• Nẹp chỉnh hình cột sống thường được gọi tên dựa vào
mức đốt sống dự định điều trị. Ví dụ:
• Nẹp chỉnh hình cùng: sacral orthosis (SO),
• Nẹp chỉnh hình thắt lưng- cùng: lumbosacral orthosis
(LSO),
• Nẹp chỉnh hình ngực-thắt lưng-cùng cụt:
thoracolumbosacral orthosis (TLSO).
• Nẹp chỉnh hình cột sống cũng còn được phân loại dựa vào
cấu tạo/độ vững chắc của nẹp:
• Mềm/Bán cứng (Semi-rigid)
• Cứng (Rigid)
3

4. NẸP CHỈNH HÌNH CỘT SỐNG
BÁN CỨNG
(ÁO CHỈNH HÌNH)
4

5. MinhdatRehab
PHCN-Online.com
Nẹp chỉnh hình cột sống bán cứng
• Còn được gọi là áo chỉnh hình (corset)
• Loại có sẵn ở thị trường có nhiều kích thước, hình dạng,
chất liệu.
• Với cấu trúc vải mềm hoặc Dacron và làm vững với các
thanh cứng, corset có thể bất động một phần cột sống,
nhưng không tốt như TLSO cứng
• Nếu có các lò xo sắt đàn hồi ở sau có thể điều chỉnh một
phần tư thế.
• Corset đủ căng có thể giúp tăng áp lực khoang bụng, góp
phần nâng đỡ bụng và giảm lực tải lên đốt sống.
• Hiệu quả giảm đau do chấn thương cơ vì giảm hoạt động
cơ.
5

6. MinhdatRehab
PHCN-Online.com
Corset cùng-chậu:
• Sacroiliac corset
• Hỗ trợ xương chậu.
• Loại này ít hỗ trợ cho cột
sống và thường dùng để
tăng nhẹ lực ép quanh
bụng trong các trường hợp
nhẹ.
6

7. MinhdatRehab
PHCN-Online.com
Corset thắt lưng-cùng
• Lumbosacral corset:
• Bao quanh xương chậu và
bụng
• Viền trên ở dưới mỏm kiếm
và viền dưới ở trên khớp
mu ở phía trước, phía sau
từ góc dưới xương bả vai
đến cùng-cụt
7

8. MinhdatRehab
PHCN-Online.com
Corset ngực-thắt lưng-cùng
• Thoracolumbosacral corset
• Mép dưới như corset thắt lưng-
cùng
• Mép trên phía sau lên mức gai
xương bả vai
• Ngoài ra có dây đai vai để tạo
lực kéo ngực ra sau
• Cung cấp nâng đỡ thân mình
Không đủ vững để cố định/kiểm
soát vận động vùng ngực mà chỉ
để nhắc nhỡ vận động.
8

9. NẸP CHỈNH HÌNH CỘT
SỐNG CỨNG (RIGID)
9

10. MinhdatRehab
PHCN-Online.com
Nẹp chỉnh hình cột sống cứng (rigid)
• Một số loại nẹp chỉnh hình có sẵn trên thị trường
cứng hơn áo chỉnh hình, có thể sử dụng để kiểm
soát vận động một hoặc nhiều hướng.
• Có nhiều kiểu dáng và hãng sản xuất, để chỉ định
cần xác định loại vận động nào cần kiểm soát.
• Một số trường hợp cần làm riêng
10

11. MinhdatRehab
PHCN-Online.com
Các thành phần của nẹp chỉnh hình cột sống (kim loại)
truyền thống
• Gồm các thanh nhôm phía sau,
có thể dễ dàng định hình và đủ
mạnh để giữ hình dạng, bao
gồm:
• Thanh ngang ngực : mép trên
ở dưới góc dưới xương bả vai
24 mm đặt ở sau chạy ra ngoài
đến dưới nách, tận cùng trước
đường nách-mấu chuyển
• Thanh ngang chậu: ở giữa
(sau) ngang khớp cùng-cụt , ở
bên đến đường giữa (cơ mông)
11

12. MinhdatRehab
PHCN-Online.com
Các thành phần của nẹp chỉnh hình cột sống (kim loại)
truyền thống
• Hai thanh dựng cạnh sống:
dọc theo cơ cạnh sống.
• Hai thanh dựng bên: dọc
theo đường giữa nách-mấu
chuyển từ mép trên thanh
ngang ngực đến mép dưới
thanh chậu.
• Thanh ngang gian bả vai:
thanh gian bả vai đỡ đến bờ
ngoài xương bả vai
12

13. MinhdatRehab
PHCN-Online.com
LSO: Kiểm soát mặt phẳng dọc
• Còn gọi là kiểu lưng ghế (chairback
style)
• Gồm thanh ngang ngực, thanh ngang
chậu, hai thanh dọc cạnh sống.
• Chỉ định để giảm vận động ở mặt
phẳng đứng dọc (gấp và duỗi) vùng
thắt lưng với 2 cơ chế ép 3 điểm
trước sau.
• Có thể làm sẵn hoặc làm riêng
• Hình bên: LSO mềm California
13

14. MinhdatRehab
PHCN-Online.com
LSO: Kiểm soát đứng dọc, bên
• LSO này thêm các thanh
dựng bên để kiểm soát
thêm vận động theo mặt
phẳng trán (nghiêng bên)
vùng thắt lưng.
• Ví dụ điển hình: Nẹp
Knight
14

15. MinhdatRehab
PHCN-Online.com
LSO: Kiểm soát duỗi và bên
• Còn gọi là nẹp gấp Williams (do
Williams sáng chế 1937)
• Nẹp động này gồm
• một thanh ngang ngực,
• thanh ngang chậu,
• hai thanh dựng bên và
• các thanh chéo sau.
• Các phần gắn ở thanh ngực và
thanh dựng bên có thể di chuyển.
Cho phép vận động ở mặt phẳng
dọc (gập) nhưng hạn chế duỗi và
nghiêng thân.
• Chỉ định trong trượt đốt sống
15

16. MinhdatRehab
PHCN-Online.com
TLSO: Kiểm soát gập (nẹp quá duỗi)
• Có nhiều kiểu dáng trên thị
trường. Gọi là kiểu Jewett
(1937)
• Nguyên tắc 3 điểm: hai điểm
hướng ra sau, một điểm sau
ra trước (ở giữa).
• Mục đích hạn chế gập cột
sống (được sử dụng trong
gãy nén cột sống (hình
chêm)
16

17. MinhdatRehab
PHCN-Online.com
TLSO: Kiểm soát dọc
• Còn gọi là kiểu Taylor (1863)
• Gồm:
• một thanh ngang chậu,
• hai thanh dựng cạnh sống,
• một thanh gian bả vai, và
• các đai nách.
• 2 hệ thống 3 điểm trước sau.
• Hạn chế cả gấp lẫn duỗi thắt
lưng.
17

18. MinhdatRehab
PHCN-Online.com
TLSO: Kiểm soát dọc, bên
• Gọi là kiểu Knight- Taylor.
• Gồm:
• một thanh ngang ngực,
• thanh ngang chậu,
• thanh dựng cạnh sống,
• thanh dựng bên,
• thanh ngang gian bả vai, và
• các đai nách.
• Hạn chế gấp/duỗi và gấp bên của cột sống ngực và thắt
lưng.
18

19. MinhdatRehab
PHCN-Online.com
TLSO: Kiểm soát dọc, bên
19
• California Knight-Taylor Spinal System

20. MinhdatRehab
PHCN-Online.com
TLSO: Kiểm soát ba mặt phẳng
• Biến thể của nẹp Knight-Taylor, thêm thanh ngực và phần
mở rộng đến dưới xương đòn.
20

21. MinhdatRehab
PHCN-Online.com
TLSO: Kiểm soát ba mặt phẳng
• Loại làm riêng bằng nhựa: TLSO body jacket
• Có thể mở trước hoặc hai lá (mở bên)
21
• Nâng đỡ tối đa và
kiểm soát tất cả các
vận động; được sử
dụng trong bệnh nhân
gãy xương không
phẫu thuật hoặc TTTS
đang phục hồi, cho
phép vận động sớm.

22. MinhdatRehab
PHCN-Online.com
TLSO: Kiểm soát ba mặt phẳng
• Kiểu mở phía trước
22

23. NẸP CHỈNH HÌNH CỘT
SỐNG CỔ VÀ CỔ-NGỰC
23

24. MinhdatRehab
PHCN-Online.com
Nẹp cổ: CO
• Có thể là mềm, bán cứng và cứng.
• Loại mềm/bán cứng là loại thông dụng trong trường
hợp cần bất động tương đối, làm giảm đau cổ…
24

25. MinhdatRehab
PHCN-Online.com
Nẹp cổ: CO
• Bổ sung thêm thanh chống (poster) để gia tăng kiểm
soát (gãy cột sống cổ).
25

26. MinhdatRehab
PHCN-Online.com
CTO: Nẹp cổ- ngực
• Thường là bất động ức
chẩm hàm dưới.
• Kiểm soát vận động gập,
đặc biệt cổ dưới, cho phép
một ít vận động duỗi.
• Cố định gãy xương
26

27. MinhdatRehab
PHCN-Online.com
CTO: Nẹp cổ- ngực
• Loại halo (hào quang) kiểm
soát 3 mặt phẳng: cố định
gãy xương
27
• Loại tiếp xúc toàn bộ :
Minerva hoặc Miami:
cố định gãy xương

28. NẸP CHỈNH HÌNH CHO
BIẾN DẠNG CỘT SỐNG
28

29. MinhdatRehab
PHCN-Online.com
Nẹp chỉnh hình chỉnh biến dạng cột sống
• Mục tiêu chính là phòng ngừa tiến triển của đường cong
bất thường bằng cách cố định cột sống; phòng ngừa và trì
hoãn phẫu thuật.
• Áp dụng cho các đường cong vẹo mức độ vừa (góc Cobb
20-40 độ)
• Thiết kế tuỳ thuộc vào mức cột sống và độ lớn của đường
cong.
• Nẹp chỉnh vẹo CTLSO: Dành cho vẹo cột sống ngực
cao
• Nẹp chỉnh vẹo TLSO: Dành cho vẹo cột sống ngực thấp
(dưới T8 và thắt lưng)
29

30. MinhdatRehab
PHCN-Online.com
Nẹp chỉnh hình chỉnh biến dạng cột sống
• Dựa trên các nguyên lý 3 điểm:
• Kiểm soát các điểm cuối: ví dụ,
điểm dưới tiếp xúc ở xương
chậu để cố định nẹp chắc chắn
vào nền của cột sống.
• Lực tải ngang: áp dụng vào đỉnh
của đường cong vẹo (hướng vào
trong) chẳng hạn bằng các đệm
(pad).
• Điều chỉnh đường cong liên tục:
Tốt nhất mang 20 h/ngày.

31. MinhdatRehab
PHCN-Online.com
CTLSO: Nẹp chỉnh cổ-ngực-thắt lưng- cùng
• Chỉ định cho điều trị các
đường cong chính ở ngực cao
(trên T8) (chữ C hoặc chữ S).
• Nẹp Milwaukee:
• gồm một áo chậu bằng nhựa
được đúc khuôn
• các thanh dựng kim loại ( 1
trước và 2 sau) trải dài từ
chậu đến chẩm-hàm;
• đai và tấm đệm để tạo lực
ép lên vùng lồi của vẹo cột
sống.
31

32. CTLSO: Nẹp chỉnh cổ-ngực-thắt lưng- cùng
32
• Nẹp Milwaukee

33. MinhdatRehab
PHCN-Online.com
CTLSO: Nẹp chỉnh cổ-ngực-thắt lưng- cùng
• Loại cũ: kéo ở dưới hàm
gây biến dạng chỉnh nha.
• Loại cải tiến: không còn
ép vào xương hàm dưới
mà thấp hơn với các vòng
cổ (neck ring).
33

34. TLSO: Nẹp chỉnh hình ngực - thắt lưng- cùng
34

35. MinhdatRehab
PHCN-Online.com
TLSO: Nẹp chỉnh hình ngực - thắt lưng- cùng
• Chỉ định cho các đường cong có
đỉnh ở mức T8 trở xuống.
• Nẹp Boston và các loại được sản
xuất sẵn tương đương là loại nẹp
chỉnh hình cột sống thường sử
dụng.
• Nẹp Boston:
• Là loại một mảnh, mở sau, làm
bằng polypropylene
• Bên lồi: mép trên cao hơn đỉnh
một đốt
• Bên lõm: mép đến gần nách, có
mở lỗ ở dưới cho thân dịch
chuyển.
35

36. MinhdatRehab
PHCN-Online.com
TLSO: Nẹp chỉnh hình ngực - thắt lưng- cùng
• Nẹp Cheneau (mở trước) được
làm riêng, sử dụng các nguyên lý
3 điểm, là loại làm riêng rất thông
dụng và hiệu quả hiện nay

38. TLSO: Nẹp chỉnh hình ngực - thắt lưng- cùng
Một nẹp Cheneau giảm góc Cobb từ 56 độ thành 27 độ

39. MinhdatRehab
PHCN-Online.com
TLSO: Nẹp chỉnh hình ngực - thắt lưng- cùng
39

40. TLSO: Nẹp chỉnh hình ngực - thắt lưng- cùng
Nẹp Cheneau nguyên bản và Cheneau light (nhẹ và ít
đau hơn) ở bệnh nhân VCS Ngực-thắt lưng với góc vẹo
33 độ.

41. MinhdatRehab
PHCN-Online.com
TLSO: Nẹp chỉnh hình ngực - thắt lưng- cùng
• Nẹp Rosenberg • Nẹp Wilmington
41

42. MinhdatRehab
PHCN-Online.com
Nẹp chỉnh hình chỉnh biến dạng cột sống

43. MinhdatRehab
PHCN-Online.com
Kết luận
• Nhiều thiết bị chỉnh hình được sử dụng để điều trị chấn
thương hoặc mất ổn định cột sống.
• Trong trường hợp làm vững tương đối, giảm đau: thường
sử dụng các dụng cụ làm sẵn ở thị trường loại mềm, bán
cứng
• Trong trường hợp chấn thương cột sống: do tính cấp thiết
nên sử dụng các loại nẹp cứng
• Trong trường hợp lệch vẹo hoặc có kích thước bất thường:
• Tốt nhất là loại làm riêng, đáp ứng sự vừa vặn và kiểm
soát được lực
• Một số trường hợp có thể sử dụng loại làm sẵn phù hợp
• Điều quan trọng là sự tuân thủ chương trình mang nẹp.
43