thử cơ bằng tay

1. ThS Tôn Thất Minh Đạt

2. Nhắc lại giải phẫu- sinh lý cơ
 Các đặc tính của cơ:
 Tính kích thích được
 Tính co thắt: 50-70% chiều dài sợi cơ
 Tính kéo dãn được
 Tính đàn hồi: năng lượng đàn hồi

3. Các chức năng của cơ
 Làm vững khớp: (thành phần làm vững động). ví
dụ ở khớp vai, gối.
 Duy trì tư thế: Hoạt động cơ có thể được dùng để
duy trì tư thế. thường ở cường độ nhẹ hơn và liên
tục,.
 Tạo nên vận động: Vận động của xương được tạo
nên bởi hoạt động của cơ tạo nên sức căng chuyển
đến xương (qua gân) tạo lực xoay.

4.  Các chức năng khác
 nâng đỡ và bảo vệ các cơ quan nội tạng và bảo
vệ các mô bên trong khỏi bị chấn thương;
 sức căng do cơ có thể thay đổi và kiểm soát áp
lực trong các khoang;
 cơ góp phần duy trì thân nhiệt bằng cách tạo
nhiệt;
 tham gia đưa vào/ra (nuốt, tiểu tiện)

5.  Cấu trúc một cơ:
 Cơ  Bó sợi cơ (B)
 sợi cơ (C)(TB cơ)
 tơ cơ
 gồm các khoanh
sarcomere (D), là
đơn vị co thắt
cơ bản của cơ

6.  Đơn vị vận động: neuron vận động  các sợi cơ
 Các loại sợi cơ: nhanh (IIa,IIb), chậm (I)
 Sắp xếp các sợi cơ: theo chuỗi, song song

7.  Các loại co cơ:
 đẳng trường,
 hướng tâm,
 ly tâm
 Các vai trò của cơ trong vận động:
 Chủ vận,
 đối vận,
 cơ làm vững,
 cơ trung hòa

8.  Cơ chế co cơ: cơ chế trượt:
sợi actin trượt lên sợi myosin
 Đơn vị gân-cơ: MTU

9.  Các yếu tố ảnh hưởng đến cơ lực:
 Các yếu tố của cơ
 Các yếu tố của cá nhân
 Các yếu tố tâm lý
 Các yếu tố đo lường
 Các yếu tố phương pháp

10. Các phương pháp thử cơ
 Thử cơ bằng tay
 Thử cơ bằng dụng cụ
 Thử cơ bằng mức độ hoạt động

11. Thử cơ bằng tay
 Định nghĩa
 là phương pháp khách quan xác định khả năng của
bệnh nhân điều khiển một cơ hay một nhóm cơ hoạt
động
 Mục đích
 Là phương pháp để chẩn đoán.
 Làm cơ sở để lập kế hoạch để phục hồi cơ bắp trong vận
động trị liệu.
 Một cách để tiên lượng, đánh giá chức năng.
 Để chỉ định nẹp và phẫu thuật.

12. 3. Kỹ thuật thử cơ bằng tay
 Tư thế bệnh nhân
 tư thế thoải mái nhất để dễ thực hiện thao tác
và sự chính xác.
 tuỳ thuộc nhu cầu khám cơ, nhóm cơ và ở bậc
cơ

13.  Tư thế người thử cơ
 đứng ở vị trí thuận lợi nhất để dễ thực hiện
thao tác, đó là:
 cố định trợ giúp cho bệnh nhân, ở phần chi thể gần
 tạo sức kháng trở hoặc nâng đỡ, ở phần xa chi thể
 hoặc sờ nắn sự co cơ (gân, bụng cơ) khi cơ co rất
yếu, và
 quan sát được bệnh nhân.

14. Kỹ thuật thử cơ:
thử cơ kháng trọng lực suốt tầm vận
động.
 Nhận xét:
 Ở người bình thường khi thực hiện co một cơ
hoặc một nhóm cơ nào đó sẽ tạo ra cử động chi
thể từ vị trí khởi đầu đến cuối tầm, sự vận động
này thắng được trọng lực chi thể, thắng sức cản
bên ngoài.
 Ở người yếu hơn chỉ thấy được trọng lực của
phần chi đó,

15.  nếu yếu hơn nữa thì chỉ thực hiện được động
tác khi loại bỏ trọng lực của chi thể,
 Yếu hơn nữa, bệnh nhân chỉ vận động tầm nhỏ
hoặc chỉ có biểu hiện căng gân.
 Nếu bệnh nhân bị liệt hoàn toàn, khi thử cơ
không có dấu hiệu co cơ.

16. Các bước tiến hành
 Giải thích cho bệnh nhân về các yêu cầu của kỹ
thuật
 Đặt bệnh nhân tư thế thích hợp
 Nâng đỡ chi thể ở đầu gần và/hoặc phần xa
 Hướng dẫn bệnh nhân co cơ chủ động cơ cần
đánh giá
 Nhìn, sờ sự co cơ, hoặc tạo kháng trở nếu cần
thiết
 So sánh với bên lành
 Đánh giá theo bảng

17. 4. Cách ghi kết quả thử cơ
 Bậc 0: Khi kích hoạt, không có dấu hiệu co cơ - liệt
hoàn toàn.
 Bậc 1: Co cơ rất yếu, chỉ có thể nhìn hoặc sờ thấy co
gân của cơ đó nhưng không thể thực hiện động tác
hết tầm.
 Bậc 2: Co cơ thực hiện được TVĐ với điều kiện loại bỏ
trọng lực chi thể.
 Bậc 3: Co cơ thực hiện được TVĐ và thắng được trọng
lực chi thể.
 Bậc 4: Co cơ thực hiện được TVĐ, thắng được trọng
lực chi thể, và thắng được một phần sức cản bằng tay
của người khám.
 Bậc 5: Co cơ hoàn toàn bình thường, thắng được sức
cản mạnh từ bên ngoài.

18. Các hệ thống phân độ cơ lực trong thử cơ bằng tay

19. Bảng 3: 10 nhóm cơ thường được thử trên lâm
sang (để đánh giá khoanh tủy)
Cơ Vận động Khoanh tuỷ
Nhị đầu cánh tay Gập khuỷu C5
Duỗi cổ tay quay Duỗi cổ tay C6
Tam đầu cánh tay Duỗi khuỷu C7
Gập các ngón sâu Gập các ngón C8
Dạng ngón út Dạng ngón út T1
Thắt lưng-chậu Gập háng L2
Tứ đầu đùi Duỗi gối L3
Chày trước Gập mu bàn chân L4
Duỗi ngón chân cái dài Duõi ngón chân cái L5
Bụng chân Gập lòng bàn chân S1

20. CHI TRÊN

21. Dạng ngón út: bậc 4

22. Gian cốt mu tay (dạng ngón)

23. Gian cốt gan tay (khép ngón)

24. Cơ giun
duỗi khớp gian đốt trong lúc gập khớp bàn đốt

25. Duỗi các ngón

26. Gấp ngón nông

27. Gấp ngón sâu

28. Gấp cổ tay quay

29. Duỗi cổ tay quay

30. Cơ ngữa và nhị đầu

31. Cơ nhị đầu và cơ cánh tay

32. Tam đầu cánh tay

33. Cơ delta

34. Ngực lớn, phần trên
khép ngang

35. Ngực lớn, phần dưới, khép chéo

36. Cơ lưng rộng

37. Cơ Răng trước

38. CHI DƯỚI

39. Duỗi ngón cái dài: bậc 4

40. Cơ chày trước: bậc 4

41. Cơ bụng chân: bậc 3

42. Cơ tứ đầu đùi: bậc 4

43. Cơ gập háng

44. 5. Hạn chế của thử cơ:
 Khi bị tổn thương ở thần kinh vận động cao như bại
não, liệt nửa người, tổn thương tuỷ do thay đổi
trương lực cơ nên nhiều khi khó đánh giá kết quả cơ
lực chính xác.
 Ví dụ bệnh nhân cơ lực bậc 0 mà ta đánh giá là bậc 1
 Bệnh nhân đau nhiều, không sử dụng hết lực cơ
 Độ chính xác phụ thuộc vào kinh nghiệm của người
thử cơ và sự hợp tác của người bệnh và nhiều yếu tố
kể ở trước.

45. Thử cơ bằng dụng cụ