Siêu âm vùng khuỷu, Bs Phúc

SIÊU ÂM
VÙNG KHUỶU
BS LÊ TỰ PHÚC

I. MỤC TIÊU
• Nắm rõ giải phẫu cơ bản và các mốc giải phẫu bề mặt quan
trọng vùng khuỷu
• Các mặt cắt và tư thế để khảo sát vùng khuỷu
• Xác định các cấu trúc giải phẫu vùng khuỷu trên siêu âm
• Các bệnh lý hay gặp vùng khuỷu
• Hình ảnh siêu âm các bệnh lý vùng khuỷu

II. GIẢI PHẪU HỌC
1. Xương và các khớp vùng khuỷu
Khớp khuỷu là tổ hợp gồm ba khớp:
•Cánh tay – trụ: ròng rọc và khuyết ròng rọc. Động tác gấp duỗi cẳng tay, giữ
vững khớp khuỷu
•Cánh tay – quay: chỏm con và chỏm xương quay. Xoay cẳng tay, gấp duỗi
cẳng tay
•Quay – trụ: chỏm xương quay và khuyết quay xương trụ. Phối hợp với khớp
quay – trụ dưới làm động tác sấp ngửa cẳng tay

2. Bao khớp và dây chằng Bao khớp (articular capsule): tạo
các túi hoạt dịch vùng trước
khuỷu và sau khuỷu (synovial
recesses)
Dây chằng quanh khớp:
+ dây chằng vòng: cố định đầu
trên xương quay vào xương trụ,
hai đầu bám vào xương trụ, vòng
quanh viền sụn đầu xương quay
+ dây chằng bên quay: 2 bó trước
sau, từ MTLCN đến xương quay
phía trước và đến mỏm khuỷu
phía sau
+ dây chằng bên trụ: 2 bó trước
sau, từ MTLCT đến mỏm vẹt và
mỏm khuỷu

a. Phía trước
•Gân bám tận cơ nhị đầu: bám vào
lồi củ xương quay, động tác gấp và
ngửa cẳng tay (khi cẳng tay đang
sấp)
•Gân cơ cánh tay: bám vào lồi củ
xương trụ, gấp cẳng tay
•Cơ cánh tay quay: nguyên ủy 2/3
trên lồi cầu ngoài, gấp cẳng tay
3. Bốn nhóm cơ chính quanh khuỷu

b. Phía sau
•Gân cơ tam đầu cánh tay: bám
vào mỏm khuỷu, duỗi cẳng tay

c. Phía ngoài: gân duỗi chung
bám lồi cầu ngoài
Gân cơ duỗi cổ tay quay
ngắn
Gân cơ duỗi chung các ngón
Cơ duỗi ngón út
Gân cơ duỗi cổ tay trụ
d. Phía trong: gân gấp chung
bám lồi cầu trong
Gân cơ gấp cổ tay quay
Cơ sấp tròn
Cơ gan tay dài
Cơ gấp các ngón nông
Gân cơ gấp cổ tay trụ
Dạng
bàn
tay
Khép
bàn
tay

c. Nhóm gân cơ bám lồi cầu ngoài d. Nhóm gân cơ bám lồi cầu trong

* Các cơ sấp và ngửa

4. Các túi hoạt dịch quanh gân và xương (synovial bursa)
Các cấu trúc này giúp giảm thiểu ma sát do trượt lên nhau khi chuyển
động giữa các xương, giữa gân và xương, giữa gân và gân. Các cấu trúc
này cũng được lót bởi màng hoạt dịch giống màng hoạt dịch khớp
nhưng không liên quan đến ổ khớp.
•Túi hoạt dịch mỏm khuỷu (oclecanon bursa)
•Túi hoạt dịch nhị đầu - quay (bicipitoradial bursa)
•Túi hoạt dịch gian cốt quay - trụ (interosseous bursa).

5. Động mạch và thần kinh vùng khuỷu
a.Động mạch cánh tay
Liên quan vùng khuỷu trước: ĐM đi trong rãnh nhị đầu trong cùng với TK
giữa. TK ở phía trong ĐM.
b.Thần kinh quay, trụ, giữa
TK quay: thần kinh quay chọc qua vách gian cơ ngoài để trở lại khu cánh
tay trước nằm giữa cơ cánh tay và cơ cánh tay quay, mốc tìm thần kinh quay
trên siêu âm vùng khuỷu là cơ cánh tay quay, nhận cảm giác mặt mu 3 ngón
rưỡi ngoài
TK trụ: mốc tìm thần kinh trụ vùng khuỷu là rãnh thần kinh trụ, nhận cảm
giác da 1 ngón rưỡi ngoài
TK giữa: phía trong động mạch cánh tay, mốc tìm thần kinh giữa vùng
khuỷu là ĐM cánh tay, nhận cảm giác da mặt lòng 3 ngón rưỡi ngoài

III. GIẢI PHẪU BỀ MẶT
• Hai lồi cầu trong và ngoài:
vuốt dọc từ cánh tay xuống
khuỷu, là hai mỏm xương
nằm trong cùng và ngoài
cùng
• Chỏm quay: phía dưới mỏm
trên lồi cầu ngoài, cảm thấy
xoay khi sấp ngửa cẳng tay
• Mỏm khuỷu: thấy rõ mặt sau
khi gấp cẳng tay

III. GIẢI PHẪU BỀ MẶT
• Gân cơ nhị đầu: sờ thấy rõ vùng giữa nếp
khuỷu khi gấp cẳng tay, di chuyển khi sấp
ngửa cẳng tay (thấy rõ khi gấp cẳng tay 90
độ).
• Gân cơ tam đầu: cảm nhận sự co cơ khi đặt
tay sau trên mỏm khuỷu
• Cơ cánh tay quay: gấp cẳng tay trong tư thế
sấp, cơ gồ lên nằm trước ngoài cơ nhị đầu
• Có thể cảm nhận sự co cơ của các cơ duỗi cổ
tay quay, cơ duỗi chung các ngón khi làm
động tác duỗi cổ tay, duỗi các ngón (sờ dưới
lồi cầu ngoài). Các cơ gấp cổ tay cũng có thể
cảm nhận khi sờ dưới trước lồi cầu trong
• Sờ thấy thần kinh trụ phía sau lồi cầu trong

IV. CÁC TƯ THẾ KHẢO SÁT VÙNG KHUỶU

V. HÌNH ẢNH SIÊU ÂM BÌNH THƯỜNG
Thứ tự các lớp từ sâu ra nông
Xương  Sụn khớp  Mỡ trong bao khớp  Bao khớp
 Dây chằng  Gân, cơ  Lớp dưới da  Lớp da

1. Mặt ngoài khuỷu: dọc

1. Mặt ngoài khuỷu: ngang mỏm trên lồi cầu ngoài

1. Mặt ngoài khuỷu: ngang qua đầu trên x.quay

2. Mặt trước khuỷu: dọc khớp cánh tay - quay

2. Mặt trước khuỷu: ngang qua chỏm con x.quay

2. Mặt trước khuỷu: ngang qua đầu trên x.quay

2. Mặt trước khuỷu: ngang qua chỏm con và ròng rọc

2. Mặt trước khuỷu: dọc qua cơ cánh tay

2. Mặt trước khuỷu: dọc bám tận gân cơ nhị đầu

2. Mặt trước khuỷu: dọc bám tận gân cơ nhị đầu
Khảo sát gân bám tận cơ nhị đầu. Hình a: không ấn đầu dò.
Hình b: ấn đầu dò. Hình c, d: cắt dọc gân. Hình e,f: cắt ngang gân.

3. Mặt trong khuỷu: cắt dọc gân gấp chung

3. Mặt trong khuỷu: cắt dọc dây chằng bên trụ

4. Mặt sau khuỷu: cắt dọc gân cơ tam đầu

4. Mặt sau khuỷu: cắt ngang gân cơ tam đầu

4. Mặt sau khuỷu: cắt ngang rãnh thần kinh trụ

VI. CÁC BỆNH LÝ VÙNG KHUỶU
1. Vùng khuỷu ngoài
a. Tổn thương gân duỗi chung
• Viêm gân duỗi chung bám MTLCN (epicondylitis, tennis elbow) gây ra
bởi sự kéo dãn lặp lại ở vị trí gắn vào xương của gân cơ duỗi chung bám
MTLCN, gây vi chấn thương mạn tính thứ phát, lâu dần gây thoái hoá
và/hoặc rách bán phần.
• Hoạt động của cơ duỗi cổ tay quay ngắn là là yếu tố ảnh hưởng chính
• Bệnh lý này thường gặp ở các vận động viên và người chơi tennnis đặc
biệt trong các cú đánh trái tay
• Chẩn đoán chủ yếu dựa vào lâm sàng: đau vị trí gân duỗi chung trong
hoặc ngay sau hoạt động (tendinopathy); hoặc đau quanh vị trí bám vào
xương (enthesopathy). Đau có thể khu trú cạnh ngoài mỏm trên lồi cầu
ngoài hoặc lan xuống nửa trên cẳng tay

• Siêu âm đóng vai trò hỗ trợ chẩn đoán lâm sàng trong những trường
hợp nghi ngờ, cung cấp thông tin về mức độ nặng của tổn thương,
đánh giá đáp ứng điều trị của các liệu pháp.
• Hình ảnh siêu âm của bệnh lý viêm gân duỗi chung: gân phản âm
kém, phù nề, có thể khu trú hoặc lan toả, mất hình ảnh thớ sợi, bờ
ngoài gân uốn lồi ra ngoài, hoặc khó xác định bờ ngoài của gân, tụ
dịch quanh gân.
• Siêu âm Doppler màu và Doppler năng lượng: có hình ảnh tăng
tưới máu vùng gân phản âm kém.
• Có thể có vôi hoá trong gân. Gai xương có thể thấy ở mặt trước
ngoài mỏm trên lồi cầu ngoài cũng như vùng xương mà gân bám
vào.

Viêm gân duỗi chung bám
mỏm trên lồi cầu ngoài.
Hình a, c: mặt cắt dọc.
Hình b, d: mặt cắt ngang.
RH: đầu trên xương quay.
LE: mỏm trên lồi cầu ngoài.
Đầu mũi tên: vùng gân viêm.
Dấu sao: vùng gân viêm nặng.

Viêm và vôi hóa gân duỗi chung.
RH: đầu trên xương quay.
LE: mỏm trên lồi cầu ngoài.
Mũi tên: vôi hóa trong gân viêm.

Rách bán phần gân duỗi chung.
RH: đầu trên xương quay. LE: mỏm trên lồi cầu ngoài.
Đầu mũi tên: các thớ gân rách co rút. Dấu sao: dây chằng bên quay.
Dấu sao 5 cạnh: tụ dịch vùng trống do gân bị rách co rút.

Rách hoàn toàn gân duỗi chung
và dây chằng bên quay
Hình a: mặt cắt dọc bình thường.
Hình b: mặt cắt dọc kết hợp
nghiệm pháp căng khép cẳng tay.
Hình c: hình MRI kiểm chứng.
RH: đầu trên xương quay. LE:
mỏm trên lồi cầu ngoài. Đầu mũi
tên: dải echo kém suốt chiều dài
gân. Dấu sao: hai đầu đứt của dây
chằng bên quay. Các đường song
song: độ rộng khe khớp.

b. Tổn thương dây chằng bên quay
• Tổn thương dây chằng ngoài khuỷu: hay gặp tổn thương của bó bám
vào xương trụ (lateral ulnar collateral ligament), cơ chế cơ học tương
tự bệnh lý của gân duỗi chung. Nếu không được chẩn đoán sẽ làm
thất bại trong điều trị viêm gân duỗi chung, cũng như làm triệu chứng
nặng hơn sau phẫu thuật.
• Hình ảnh siêu âm: mất liên tục các thớ sợi của bó sâu nhất phía bên
dưới gân duỗi chung. Khi rách hoàn toàn cả dây chằng ngoài và gân
duỗi chung cho hình ảnh mất liên tục hết bề dày của các thớ sợi cạnh
ngoài khớp cánh tay – trụ, kèm theo khối máu tụ xung quanh.
• Siêu âm kết hợp nghiệm pháp căng khép cẳng tay (varus stress) cho
pháp chẩn đoán chính xác hơn khi có sự dãn rộng khe khớp cánh tay-
trụ so sánh với bên đối diện.

b. Tổn thương dây chằng bên quay
Rách hoàn toàn gân duỗi chung
và dây chằng bên quay
Hình a: mặt cắt dọc bình thường.
Hình b: mặt cắt dọc kết hợp
nghiệm pháp căng khép cẳng tay.
Hình c: hình MRI kiểm chứng.
RH: đầu trên xương quay. LE:
mỏm trên lồi cầu ngoài. Đầu mũi
tên: dải echo kém suốt chiều dài
gân. Dấu sao: hai đầu đứt của dây
chằng bên quay. Các đường song
song: độ rộng khe khớp.

c. Hội chứng cơ ngửa
• Hội chứng cơ ngửa (hội chứng ống thần kinh quay): chèn ép nhánh sâu
thần kinh quay, do cấu trúc giải phẫu đi qua vòng gân cơ ngửa (arcade of
Frohse) và giữa hai lớp nông và sâu của cơ ngửa.
• Những tổn thương khác quanh vùng này chèn ép vào sợi thần cũng gây
triệu chứng tương tự: u mỡ gần xương, u hoạt dịch, gãy cổ và đầu trên
xương quay (gãy Monteggia) làm đẩy ép dây thần kinh, hoặc do mô sẹo
hoặc can xương hình thành sau gãy bao bọc hoặc chèn ép dây thần kinh.
• Lâm sàng đặc trưng bởi yếu chức năng dạng và duỗi ngón cái.
• Siêu âm cho thấy dây thần kinh phù nề, hồi âm kém, bề dày không đồng
đều, có thể thấy mô sẹo hồi âm kém bao ngoài.

Lâm sàng hội chứng cơ
ngửa:
Yếu chức năng dạng duỗi
ngón cái.

Hội chứng cơ ngửa. R: xương quay. S: cơ ngửa. Đầu mũi tên: thần kinh
không đồng đều về độ dày triên siêu âm. Mũi tên: phù nề thần kinh trên
MRI. Hình e: X-quang cho thấy trật đầu trên xương quay ra trước ngoài
trong kiểu gãy Monteggia.

2. Vùng khuỷu trong
a. Tổn thương gân gấp chung
• Viêm gân gấp chung bám MTLCT (Medial epicondylitis, medial tennis
elbow, Golfer’s elbow, pitcher’s elbow): gặp nhiều ở các môn thể thao
hay căng dạng khuỷu tay như golf, ném lao, squash, cầu thủ ném bóng
chày.
• Lâm sàng: đau, khó chịu vùng phía trước của lồi cầu trong, tăng lên khi
nắm chặt tay (cơ gấp các ngón nông) hoặc sấp cẳng tay có đối kháng (cơ
sấp tròn). Có thể có vôi hoá trong gân.
• Hình ảnh siêu âm của bệnh lý viêm gân gấp chung: gân phản âm kém,
phù nề, có thể khu trú hoặc lan toả, mất hình ảnh thớ sợi, bờ ngoài gân
uốn lồi ra ngoài, hoặc khó xác định bờ ngoài của gân, tụ dịch quanh
gân.
• Siêu âm Doppler màu và Doppler năng lượng: tăng tưới máu vùng gân
phản âm kém.

a. Tổn thương gân gấp chung
Viêm gân gấp chung. Hình a: mặt cắt dọc. Hình b: mặt cắt ngang. ME:
mỏm trên lồi cầu trong. Mũi tên: vùng gân bình thường. Đầu mũi tên: vùng
gân viêm. Dấu sao: vùng gân viêm nặng.

b. Tổn thương dây chằng bên trụ
• Tổn thương dây chằng bên trụ: là sự thoái hóa và rách của dây chằng
do sự căng dạng quá mức tái diễn trong pha gia tốc hoặc ngã với sự
trật khuỷu ra sau.
• Thường gặp ở cầu thủ ném bóng trong môn bóng chày. Siêu âm: dây
chằng dày hơn, hồi âm kém, tụ ít dịch xung quanh, có thể có vôi hóa
trong dây chằng.
• Rách hoàn toàn cho hình ảnh khoảng trống hồi âm kém giữa hai đầu
dây chằng. Kết hợp nghiệp pháp làm căng dạng cẳng tay (valgus
stress) khi siêu âm làm tăng độ chính xác trong chẩn đoán bằng cách
so sánh khoảng cách khe khớp bên trụ của hai tay.
• Rách bán phần có hình ảnh dây chằng còn liên tục nhưng không căng
khi kết hợp nghiệm pháp căng dạng khuỷu tay.

b. Tổn thương dây chằng bên trụ
Tổn thương dây chằng bên trụ.
Ulna: xương trụ. ME: mỏm trên lồi cầu trong. Mũi tên: khe khớp
Đầu mũi tên: bó trước dây chằng bên trụ.
Dấu sao: vị trí tổn thương dây chằng bên trụ.

3. Vùng khuỷu trước
a. Đứt gân bám tận cơ nhị đầu
• Rách hoàn toàn gân bám tận cơ nhị đầu: thường xuất hiện ở người
sau 40 tuổi, nghề nghiệp đặc thù phải nhấc các vật nặng như vận
động viên thể hình, nâng tạ, thợ cơ khí… Đa số có thể kèm tổn
thương của trẽ gân cơ nhị đầu.
• Chẩn đoán sớm trong vòng một tuần sau rách có ý nghĩa quan trọng
trong sự thành công của phẫu thuật để tránh gân bị xơ dính, thoái hóa
và sự thâm nhiễm mỡ trong cơ.
• Triệu chứng đặc hiệu trên lâm sàng là nổi khối gồ mặt trước vùng
nửa trên cánh tay do sự co thắt của cơ nhị đầu. Có thể không có triệu
chứng này nếu chưa rách trẽ gân cơ nhị đầu hoặc không thấy rõ khi
phù nề và xuất huyết. Các triệu chứng phụ như đau, xuất huyết da
quanh vùng rách gân. Khám vận động: khả năng gấp cẳng tay ít ảnh
hưởng do sự co cơ bù trừ của cơ cánh tay, tuy nhiên khả năng ngửa
cẳng tay bị ảnh hưởng nhiều.

• Đứt hoàn toàn gân bám tận cơ nhị đầu cho hình ảnh siêu âm: không
thấy hình ảnh liên tục của gân, thấy đầu rách gần cách xa lồi củ quay,
tụ dịch hồi âm kém quanh vị trí bình thường của gân.
• Rách bán phần và viêm gân cơ nhị đầu ít gặp. Triệu chứng bao gồm
đau, tăng nhạy cảm vùng trước khuỷu. Triệu chứng rõ hơn khi khám
đối kháng động tác gấp cẳng tay và ấn vào gân. Hình ảnh siêu âm:
gân phản âm echo kém, dày hoặc mỏng hơn vùng gân bình thường,
hoặc bờ sợi gân mất liên tục, uốn sóng. Phân biệt viêm và rách bán
phần trên siêu âm cần đầu dò độ phân giải cao và kinh nghiệm của
người khám, kết hợp MRI khi nghi ngờ.

Đứt gân bám tận cơ nhị đầu
dbt: gân bám tận cơ nhị đầu. br:cơ cánh tay. Dấu sao: tụ dịch.
Đầu mũi tên: đầu gân đứt. Mũi tên thẳng: đầu gân đứt co rút.
Mũi tên cong: thần kinh giữa nằm giữa cơ cánh tay và cơ cánh tay quay.

b. Viêm túi hoạt dịch nhị đầu - quay
• Viêm túi hoạt dịch giữa gân bám tận cơ nhị đầu và xương quay: có
tác dụng chống ma sát khi sấp ngửa cẳng tay. Nguyên nhân do nhiễm
khuẩn, các bệnh lý thấp khớp, amyloidosis, chấn thương tái diễn,
viêm hoặc rách gân bám tận cơ nhị đầu. Lâm sàng giống viêm gân cơ
nhị đầu nên chẩn đoán chính dựa vào hình ảnh học. Siêu âm có khối
tụ dịch hồi âm kém quanh gân bám tận cơ nhị đầu. Có thể có vách,
dày thành, có dịch hồi âm cũng như khối vôi hóa bên trong. Phân biệt
với dịch xuất phát từ khớp khuỷu, nang hoạt dịch khớp khuỷu.

Viêm túi hoạt dịch nhị đầu – quay. T: gân bám tận cơ nhị đầu. Đầu mũi
tên: giới hạn trước của túi hoạt dịch. Dấu sao: tụ dịch trong túi hoạt dịch.

Viêm vôi hóa trong túi hoạt dịch
nhị đầu – quay ở bệnh nhân suy
thận mạn.
Mũi tên: các mảnh vôi hóa.
T: gân bám tận cơ nhị đầu
Đầu mũi tên: khối gồ phía dưới
khuỷu nhìn bên ngoài.

4. Vùng khuỷu sau
a. Đứt gân bám tận cơ tam đầu
• Đứt gân bám tận cơ tam đầu thường xảy ra tại hoặc gần mỏm khuỷu,
hay kèm theo bong mảnh xương gắn vào đầu gân bị đứt.
• Cơ chế chấn thương: khuỷu tay bị gấp mạnh chống đối lại cơ tam đầu
đang trong trạng thái co, hoặc chấn thương mạnh trực tiếp vào mỏm
khuỷu.
• Rách toàn phần hay gặp hơn rách bán phần, triệu chứng lâm sàng mất
khả năng duỗi khuỷu.
• Siêu âm có thế mạnh giúp chẩn đoán khi khó khám vận động trên
lâm sàng vì sưng nề, viêm phù và đau vùng tổn thương. Siêu âm giúp
chẩn đoán xác định có tổn thương và phân biệt các loại tổn thương
bán phần hay toàn phần, ngoài ra xác định thể đứt gân không điển
hình tại vùng nối gân cơ.
• Hội chứng chèn ép cấp thần kinh trụ thường thứ phát sau đứt gân.

a. Đứt gân bám tận cơ tam đầu
Gãy bong tróc mỏm khuỷu theo cơ chế co rút cơ tam đầu do tai nạn xe
đạp ở một bé trai. 1: mỏm khuỷu. 2: thân xương trụ.
Đầu mũi tên: các thớ gân tam đầu. Dấu sao: đĩa sụn phát triển.
Mũi tên cong: chưa cốt hóa hoàn toàn ở tay lành.

b. Viêm túi hoạt dịch mỏm khuỷu
• Có tên gọi khác là ‘student’s elbow’ hoặc ‘oclecranon bursitis’.
• Lâm sàng nổi bật là sưng nề vùng khuỷu, thường không đau, do tụ
dịch hoặc dày lớp màng hoạt dịch của túi hoạt dịch sau khuỷu.
• Có thể gặp sau chấn thương mạnh vùng sau khuỷu, hoặc vi chấn
thương tái diễn, hoặc do nhiễm trùng, bệnh lý toàn thân như thấp
khớp, gout, lắng đọng phốt pho và calci.
• Đau kèm theo nóng đỏ khi nguyên nhân do gout hoặc nhiễm trùng,
cần nghĩ tới lao khi bệnh nhân có tiền sử lao.
• Có thể có vôi hóa bên trong do lắng đọng.

Viêm mạn túi hoạt dịch mỏm khuỷu.
O: mỏm khuỷu. Mũi tên: túi hoạt dịch nhìn bên ngoài.
Mũi tên cong: vách hóa trong ổ dịch.
Đầu mũi tên: giới hạn của túi hoạt dịch. Dấu sao:tụ dịch.

Viêm lao túi hoạt dịch mỏm khuỷu.
O: mỏm khuỷu. Dt: gân bám tận tam đầu. Đầu mũi tên: giới hạn ngoài túi
hoạt dịch không rõ nét. Dấu sao: dịch trong túi hoạt dịch. Hình ảnh dày
màng hoạt dịch của túi hoạt dịch mỏm khuỷu, tăng tưới máu.

c. Hội chứng ống thần kinh trụ
• Hội chứng ống thần kinh trụ: chèn ép thần kinh trụ tại rãnh trụ hoặc
vòng gân.
• Nguyên nhân do rãnh trụ rất nông gây chèn ép, bất thường giải phẫu
xương (góc khuỷu tay dạng quá mức), biến dạng sau gãy xương vùng
khuỷu, viêm khớp với gai xương và thể vùi vùng cạnh trong.
• Triệu chứng tập trung ngón 4, 5 với mức độ từ cảm giác đến mất
chức năng vận động, teo cơ mô ngón út.
• Siêu âm cho hình ảnh sưng nề dây thần kinh, hồi âm kém, tăng tín
hiệu màu trên siêu âm doppler. Tiết diện cắt ngang dây thần kinh lớn
hơn 7.9 mm2. So sánh với tiết diện dây thần kinh bên lành để chẩn
đoán.

Vuốt trụ: duỗi khớp bàn – đốt, co khớp gian đốt ngón 4,5.
Hình a: thoái hóa mỡ các cơ gian cốt mu tay.
Hình b: các cơ gian cốt mu tay bên lành.
Mũi tên: teo các cơ gian cốt mu tay.

Chèn ép thần kinh trụ do u mỡ
vùng sau khuỷu.
Hình a: cắt dọc sợi thần kinh.
Hình b,c: cắt ngang sợi thần kinh.
Hình d,e: hình MRI đối chiếu.
ME: mỏm trên lồi cầu trong.
O: mỏm khuỷu.
Đầu mũi tên: giới hạn u mỡ.
Mũi tên cong: thần kinh trụ.

d. Thần kinh trụ không cố định
• Thần kinh trụ không cố định do thiếu một phần hay hoàn toàn dây
chằng cố định sợi thần kinh trụ vùng mỏm trên lồi cầu trong, làm
thần kinh trụ dễ trật ra khỏi rãnh trụ, nằm phía trong hoặc ra hẳn phía
trước mỏm trên lồi cầu trong khi gấp khuỷu và trở về lại rãnh trụ khi
duỗi khuỷu.
• Được xem như một dạng biến thể giải phẫu bình thường, có thể gặp
từ 16 đến 47 phần trăm người bình thường. Tuy nhiên có thể dẫn tới
vi chấn thương sợi thần kinh do ma sát.
• Siêu âm có thể thấy tình trạng này khi khảo sát mặt cắt ngang lồi cầu
trong, so sánh giữa lúc gấp và duỗi khuỷu, chú ý không đè ép mạnh
đầu dò để tránh cố định dây thần kinh trong rãnh khuỷu bởi lực ép
đầu dò. Trường hợp viêm sợi thần kinh trụ do vi chấn thương bởi ma
sát, sợi thần kinh phản âm kém khu trú, sưng nề, tăng tiết diện cắt
ngang, mất hình ảnh bó sợi.

d. Thần kinh trụ không cố định
Khảo sát động rãnh TK trụ.
ME: mỏm trên lồi cầu trong
O: mỏm khuỷu
Mũi tên: thần kinh trụ cắt ngang
Hình a, d: duỗi khuỷu tối đa
Hình b, e: tư thế trung gian
Hình c, f: gấp khuỷu tối đa

e. Hội chứng bật cơ tam đầu
• Do bó trong cơ tam đầu bật ra trước mỏm trên lồi cầu trong. Thường
liên quan với bật thần kinh trụ. Có thể không có triệu chứng.
• Siêu âm phát hiện dựa vào khảo sát mặt cắt ngang lồi cầu trong lúc
co và duỗi khuỷu.

e. Hội chứng bật cơ tam đầu
Hội chứng bật cơ tam đầu.
Hình a: duỗi khuỷu
Hình b: gấp khuỷu
tm : cơ tam đầu
T: gân cơ tam đầu
mh : bó trong cơ tam đầu
FCU: cơ gấp cổ tay trụ
Đầu mũi tên: bờ trong của bó
trong cơ tam đầu
Mũi tên: thần kinh trụ

5. Bệnh lý của xương và cơ
a. Viêm bao hoạt dịch khớp
• Viêm bao hoạt dịch khớp: do nhiều nguyên nhân, gây ra tụ dịch và dày bao
hoạt dịch quanh khớp, phá huỷ xương bình thường.
• Lâm sàng: đau và phù nề quanh khớp khuỷu, giới hạn vận động. Khi tụ nhiều
dịch có thể sờ thấy khối dịch vùng trước và hai bên khuỷu ngang mức khớp
cánh tay – quay hoặc sau khuỷu ở hai bên gân cơ tam đầu.
• Hình ảnh siêu âm tràn dịch khớp cho thấy sự dãn rộng các túi hoạt dịch khớp
trước hố vẹt, trước hố quay và túi hoạt dịch khớp sau hố mỏm khuỷu ở phía
sau. Dịch có thể hồi âm trống, hồi âm kém hoặc hồi âm dày tùy thuộc loại
bệnh lý. Dịch tăng tiết phản ứng do viêm khớp thường hồi âm trống; dịch
lắng đọng calci do các bệnh lý chuyển hóa, dịch viêm mủ có hồi âm dày hơn.
• Cần phân biệt dịch với tấm mỡ dưới bao khớp

a. Viêm bao hoạt dịch khớp
Viêm bao hoạt dịch khớp khuỷu. Mặt cắt qua túi hoạt dịch trước
khuỷu. Hình a: bình thường. Hình b: tụ dịch ít. Hình c: tụ dịch
nhiều làm phồng bao khớp. Hình d: MRI tương ứng của hình b.
HC: đầu dưới xương cánh tay. RH: Đầu trên xương quay. Dấu
sao: tấm mỡ dưới bao khớp. Mũi tên: lớp dịch trong khớp.

b. Viêm xương khớp và tổn thương sụn xương
• Viêm xương khớp vùng khuỷu thường do sau chấn thương, hay gặp ở
công nhân làm việc với các dụng cụ lao động gây rung, chơi thể thao quá
sức, gãy di lệch. Gây ảnh hưởng đến vùng xương cạnh ngoài khuỷu
quanh vùng quay – chỏm con làm biến dạng lệch cánh tay ra ngoài.
• Ở thanh thiếu niên, siêu âm có thể phát hiện sự biến dạng chỏm con
xương cánh tay trong trường hợp viêm xương sụn. Thường xảy ra ở độ
tuổi 13-16, kết quả của tình trạng va chạm mạn tính và lặp đi lặp lại.
• Siêu âm có thể tiếp cận tốt vùng phía trước khi duỗi khuỷu tay (để xem
phần đầu và phần giữa mặt trước chỏm con), tiếp cận tốt vùng phía sau
khi gấp khuỷu (để xem phần giữa và phần xa mặt trước chỏm con).
• Bệnh lý do các tổn thương thoái hóa tạo ra hình ảnh siêu âm: gai xương,
tụ dịch, phù nề bao khớp, thể vùi trong bao khớp.

Gai xương phía trước khớp.
HC: đầu dưới xương cánh tay. br: cơ cánh tay.
Mũi tên: gi xương. Dấu sao: dịch trong ổ khớp.

Nhiều thể vùi trong bao khớp
HC: đầu dưới xương cánh tay
br : cơ cánh tay.
Đầu mũi tên: thể vùi trong khớp
Dấu sao: lớp mỡ dưới bao khớp
Hình bình hành: sụn khớp

c. Gãy xương kín đáo (occult fracture)
• Là tình trạng gãy xương nhưng không phát hiện được trên X-quang
trong vài tuần đầu, sau đó phát hiện khi có can xương. Trong trường
hợp này, chụp cộng hưởng từ có thể phát hiện được gãy xương trước
khi có bằng chứng trên X-quang.
• Với kỹ thuật quét cẩn thận, độ phân giải cao, siêu âm có thể xác định
được gãy xương khuỷu tay cấp tính dựa vào sự biến dạng hoặc mất
liên tục đường tăng âm bề mặt xương. So với người lớn, siêu âm phát
hiện gãy xương khuỷu tay ở trẻ em tốt hơn. Siêu âm có thể giúp phát
hiện sự tách rời của đầu xa xương cánh tay trong trường hợp trật
khớp khuỷu tay ở trẻ sơ sinh, cũng như phát hiện hoặc loại trừ gãy
đầu trên xương quay hoặc lồi cầu trên.

c. Gãy xương kín đáo (occult fracture)
Gãy xương vùng mỏm vẹt.
Hình a: X-quang âm tính
Hình b: gãy mỏm vẹt trên siêu
âm
Hình c: so sánh bên lành
Hình d: X- quang nghiêng vùng
khuỷu
HC: xương cánh tay
c: mỏm vẹt
br: cơ cánh tay
Mũi tên cong: vị trí gãy

d. Trật khuỷu ra sau và khớp khuỷu không vững
• Trật khớp khuỷu tay thường gặp ở trẻ em dưới 10 tuổi và chiếm 5-
8% các trường hợp trật khớp ở người lớn, đứng thứ hai chỉ sau khớp
vai.
• Thông thường, trật xương trụ và xương quay ra sau do cơ chế duỗi
quá mức, chẳng hạn như ngã tư thế duỗi tay. Sự dịch chuyển ra sau
này có thể gây gãy xương (mỏm quạ, lồi cầu trên), tổn thương mô
mềm, dây chằng, mạch máu và thần kinh.
• Siêu âm có thể giúp phát hiện tổn thương mô mềm, sự cốt hóa bất
thường, đụng giập cơ cánh tay, tổn thương động mạch cánh tay, thần
kinh trụ hay thần kinh giữa.

d. Trật khuỷu ra sau và khớp khuỷu không vững
Rách bán phần cơ cánh tay sau
trật khuỷu ra sau
Mũi tên: vùng rách cơ của br : cơ
cánh tay.
Mũi tên cong: thần kinh giữa.
Đầu mũi tên: gân bám tận cơ nhị
đầu.

Siêu âm vùng khuỷu, Bs Phúc

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Siêu âm vùng khuỷu, Bs Phúc

Similar to Siêu âm vùng khuỷu, Bs Phúc (20)

More from Nguyen Lam

More from Nguyen Lam (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Siêu âm vùng khuỷu, Bs Phúc