3. Jajnik (ovarium)
Jajnik je parna polna
zlezda,oblik badema,koja je
smestena u maloj jamici
koju gradi trbusna
maramica.Izgradjen je od
epitelnog omotaca i
jajnickog tkiva.Epitelni
omotac,u vidu jednoslojne
celijske opne,pokriva
jajnicko tkivo.Jajnicko tkivo
sastoji se iz dva dela,u kori
jajnika nalaze se nezreli
jajnicki meskovi koji tokom
razvoja imaju razlicite
stupnjeve razvoja do zrele
jajne celije.
4. Jajovod (tuba uterina)
To je sluzokozno-misicni
kanal,dug od 14-16cm,koji
se proteze od matericne
duplje do jajnika,u gornjem
delu siroke matericne
veze.Njegova uloga je da
prihvati zrelu jajnu celiju i da
je sprovede do matericne
duplje.Pocetni deo jajovoda
je povezan sa matericnom
dupljom preko
unutrasnjeg,matericnog
otvora jajovoda,prolazi kroz
debljinu zida materice,i
nastavlja sa jednim suzenim
delom.Sledeci,najduzi deo
jajovoda je prosiren u vidu
ampule,a njegov zavrsni deo
se sve vise siri i dopire do
gornjeg pola jajnika.
5. Materica (uterus)
Materica ima oblik naopako okrenute kruške, na
jednom kraju se nalazi grlić ili vrat materice
( cervix) čiji otvor je u vagini i on čini donju trećinu
materice. Manjim dijelom građen je od mišića, a
većim delom od vezivnog tkiva. U sredini grlića je
kanal, obložen sluznicom koja je tanja od sluznice
tijela materice i sadrži brojne žlijezde, koje izlučuju
sluz koja se mijenja tokom ciklusa. Na druga dva
kraja materice su vezani jajovodi.
Materica je smještena između mokracne bešike i
završnog dijela debelog creva. Ukupna dužina
materice kod odrasle žene je 7 do 8 cm. U toku
trudnoće materica se povećava, da bi se poslije
poroda ponovo vratila na normalnu veličinu. Dakle,
stanje materice varira sa fazama menstrualnog
ciklusa i sa godinama žene. Građena je od tri sloja:
Spoljašnji glatki sloj - perimetrijum
Mišićni srednji sloj - miometrijum
Unutrašnji sloj sluznice - endometrijum
Endometrijum je sloj materice koji je važan za
trudnoću, jer se u njemu smješta oplođena jajna
ćelija. Naime, u toku trudnoće endometrijum
zadebljava i postaje ispunjen krvnim žilama za
smještaj i potporu razvoju fetusa. Ukoliko do
začeća ne dođe, endometrijum se ljušti i odlazi kao
dio menstrualnog krvarenja.
6. Usmina (vagina)
Usmina je misicno-
sluzokozni organ,duzine
od 10-12cm,koji se pruza
od matericnog vrata
nanize,prolazi kroz
medjicu i zavrsava se
otvorom koji se nalazi
izmedju malih stidnih
usana.Gornji kraj
obuhvata vrat materice i
oko njega vadi
svod.Otvor vagine je
nepotpuno zatvoren
tankom koznom
duplikaturom koja se
naziva devicnjak
(hyimen),obicno prsne
tokom prvog snosaja.
7. Spoljasnji zenski polni organi
Su:
Stidnica (pudendum
femininum)
Velike stidne usne (labia
majora pudendi)
Male stidne usne (labia
minora pudendi)
Trem vagine (vestibulum
vaginae)
Tremna glavica (bulbus
vestibuli)
Velike i male tremne zlezde
(glandulae vestibulares
majores et minores)
Drazica (clitoris)
8. Dojka (mamma)
Grudi ( mamma), žlezda karakteristična za ženski pol, po
kojoj je nazvan čitav rod sisara. Nalazi se na prednjoj
strani grudnog koša na granici kosti i hrskavice četvrtog
rebra.Grudi su genetski apokrina kožna žlezda.Grudi
ženskog novorođenčeta ne razlikuje se od grudi muškog
novorođenčeta. Jedna i druga neposredno nakon
rođenja izlučuju sekret pod uticajem hormona prolaktina.
Do početka puberteta se muške i ženske grudi razvijaju
jednako, a onda se muške grudi u pravilu dalje ne
razvija, dok se ženska pod uticajem ženskih polnih
hormona razvija i njen razvitak završava tek za vreme
trudnoće i dojenja.
Grudi žene su složena tubuloalveolarna žlezda,
izgrađena od 20 do 25 pojedinačnih žlezda. Svaka od
njih zajedno s vezivnim i masnim tkivom izgrađuje po
jedan režanj. Režnjevi su međusobno podeljeni gušćim
vezivnim tkivom, a svakom režnju grudi pripada jedan
glavni odvodni kanal (ductus lactiferus), koji završava
levkastim proširenjem na bradavici (porus lactiferus).
Grudi polno zrele žene se ciklički menjaju zavisno od
menstrualnog ciklusu.
Bradavice grudi (mamilla mammae) i pojas koji je
okružuje (areola mammae) pokriveni su nežnom i jače
pigmentiranom kožom. Epidermis bradavice i areole kod
žena je jače orožen (kao zaštita kod dojenja). Vezivno
tkivo bradavice sadrži veliki broj krvnih i limfnih žila i
glatkih mišićnih stanica, koje su smeštene kružno i
uzdužno oko odvodnih kanala, a radijalno i transferzalno
na bazi bradavice. Tokom trudnoće se znatno
povećavaju žlezdani elementi na račun vezivnog tkiva
zahvaljujući delovanju estradiola i progesterona, a
promene su vidljive od drugog meseca trudnoće.
11. Semenik (testis)
je parna muška polna žlezda. Ima dve
funkcije: (a) gametogenu, jer
proizvodi muške gamete (polne
ćelije) - spermatozoide i (b)
endokrinu, jer sintetiše muške
polne hormone – androgene
(testosteron, androsteron i td.).
Spermatozoidi se proizvode u
semenim kanalićima (tubuli
seminiferi), smešteni, po dva, u
režnjićima testisa (lobuli testis).
Muški polni hormoni se sintetišu u
Lajdigovim ćelija, smeštenim
između zavoja semenih kanalića.
Tkivo testisa je obavijeno belom,
vezivnom ovojnicom (tunica
albuginea testis).
12. Pasemenik (epididymis)
je parni kanalikularni organ, smešten duž
uzdužne osovine testisa. Ima: glavu, koju
čine izvodni kanali iz testisa (ductulieferentes
testis), telo, koje je jedan kanal, jako izuvijan,
nastao spajanjem eferentnih kanalića u
glavi, i rep. Glava je postavljena na
dorzalnom, a rep na ventralnom polu
testisa.Izuvijan kanal repa se, postepeno,
ispravlja i nastavlja se u semevod. Kroz
epididimis se transportuju spermatozoidi iz
testisa u semevod. U epididimisu se vrši
dozrevanje spermatozoida i njihovo
lagerovanje (u repu) do momenta ejakulacije
ili uginuća i resorpcije. Transport
spermatozoida kroz epididimis traje 14 dana
13. Semevod (duktus deferens)
je parni kanalikularni
organ, koji sprovodi
spermatozoide iz repa
epididimisa do uretre.
Semevodi se završavaju
ampulastim
zadebljanjem (ampule
semevoda). U zidu
uretre imaju zajednički
otvor sa izvodnim
kanalima vezikularnih
žlezda
14. Mokraćni izvodnik(urethra masculina)
je kanalikularni organ,
koji polazi od
mokraćne bešike,
prolazi kroz karličnu
šupljinu, a na izlasku iz
karlice, ulazi u sastav
penisa. Završava se
otvorom na glansu
penisa. Izvodi mokraću
iz mokraćne bešike i
spermu, prilikom
ejakulacije
15. Muški kopulacioni organ(penis): glavić(glans),
telo(corpus) i koren(radix).Mošnica(scrotum).
Kožni nabor, u kome su smešteni testesi. Ima
ulogu zaštite i termoregulacije
testisa.Puzdra(praeputium) je kožni nabor
ventralnog zida abdomena, u kome je smešten
penis.Semeno uže (funiculus spermaticus):
semevod+arterije i vene+nervi+musculus
cremaster.Pridržava testis za ingvinalnikanal, tj.
ventralni zid abdomena.Ovojnice testisa: tunica
albuginea, tunica vaginalis communis, tunica
vaginalis.Akcesorne polne žlezde, sintetišu oko
90% ukupnog volumena spermalne plazme:-
Vezikularne(glandulae vesiculares),parne-
Prostata(glandula prostatica),neparna-
Bulbouretralne ili Kuperove(glandulae
bulbourethrales sue Cupheri)
16. Spoljasnji muski polni organi
Su:
Polni ud (penis)
Mokracna cev (urethra
masculina)
Mosnice (scrotum)
