2. GI kanalda emilim; sindirim ürünlerinin
lümenden kana geçişidir.
Emilim yoğun olarak ince
bağırsaklarda gerçekleşir.
Emilimin ince bağırsaklarda çok iyi bir
şeklide gerçekleşmesi, intestinal
mukozada emilim yüzeyini artıran özel
yapılarla sağlanır.
3.
4. İnce bağırsaklarda emilim yüzeyini
artıran yapılar:
1. Yakınlaşan valvüller: Keckring
kıvrımları
Özellikle duodenum ve jejunumda 8 mm’lik
çıkıntılar yaparlar.
emilim yüzeyini 3 kat artırırlar.
2. Villuslar emilim yüzeyini 10 kat artırırlar.
3. Mikrovilluslar emilim yüzeyini 20 kat
artırırlar.
Bu yapılar yüzey alanın toplam 600 kat
artmasını sağlayarak incebağırsaklarda 250
m2’lik bir yüzey alan oluştururlar.
5.
6.
7.
8. İnce bağırsaklarda günde ortalama
birkaç yüz gram ............. CH
100 g. ................................ Yağ
50-100 g. ............................. Aminoasit
7-8 lt. ................................... Su
emilimi gerçekleştirilir.
Ancak kapasite bunun çok daha
üstündedir.
9. Suyun emilimi:
İnce bağırsaklara gelen, günlük su miktarı
yaklaşık 9 lt.’dir. Bunun 7-7,5 lt’si ince
bağırsaklarda, 1-1,5 lt’si kolonda emilir.
Suyun emilimi ozmozla gerçekleştirilir.
Mideden duodenuma hiperozmotik kimus
geçtiğinde,duodenumda suyun geçişi
önce lümene doğrudur.
10. Duodenumda izoozmotiklik
sağlandıktan sonra suyun emilimi
diğer maddelerle eşzamanlı olarak ve
ozmolariteyi sabit tutacak şekilde
gerçekleşir. Difüzyon daha çok
hücreler arası sıkı bağlantılardan
paraselüler taşınma şeklinde çok az da
hücreler üzerinden transselüler
taşınma şeklinde gerçekleşir.
12. İyonların emilimi
Sodyum emilimi:
Besinlerle alınan günlük Na+ ........ 5-8 g.
Salgılardan kaynaklanan Na+.........20-30 g.
Kanaldaki Na+’un hemen hepsi emilir,
feçesle atılan miktar 1 meq kadardır.
Na+’nınLümenden hücre içine geçişi:
* kolaylaştırılmış difüzyon,
* sekonderaktiftransport-ikincil etkin taşıma ,
* H+, K+ la değişimli olarak aktiftransport-
etkin taşıma ile sağlanır.
13. İkincil etkin taşınma aminoasitler veya
monosakkaritlerle birlikte özel taşıyıcılar
tarafından gerçekleştirilir.
Sodyum emilimi etkin olarak jejunumda
gerçekleştirilir.
Aldosteron; özellikle kişide su kaybı
varsa Na+ emilimi ile ilgili tüm
işlergeleri uyarır. Na+ emilimini Cl- ün,
diğer bazı iyonların ve suyun emilimi
izler.
14. Hücre içinden interselüler alana
geçiş Na+ K+ ATP az aracılığında
etkin taşıma ile olup hücre içi değer
50 mEq/L de tutulup lümenden
hücreye geçişin sürekliliği sağlanır.
15. HCO-3 emilimi:
İncebağırsağın üst bölgelerinde salgılanan
HCO-3 ın emilimi özellikle jejunumda ve
indirekt olarak gerçekleşir.
• HCO-3; Na+ la değişimli olarak lümene
salgılanan H+ ları ile H2CO3 i oluşturur.
• H2CO3; H2O ve CO2’e ayrışır.
• CO2 kolayca kana geçer.
ekspirasyonla akciğerlerden atılır.
16. Ca++ emilimi:
Besinlerle alınan kalsiyumun %
30-80’i emilir.
Emilim ince bağırsakların tüm
bölümlerinde gerçekleştirilir.
Emilim etkin taşıma ile, az bir kısmı
için de pasifdifüzyonla=kendiliğinden
sızma ile gerçekleşir.
17. Ca++’un etkin taşıma ile emilimi; PTH
etkisinde ve proksimal tübüllerde 25OH-
kolekalsiferol (OH-Vit D3) den oluşturulan 1,25
dihidroksikolekalsiferol ile artırılır. 1,25
dihidroksikolekalsiferol mukoza hücrelerinde
Ca++ bağlayıcı proteinlerin sentezini artırarak
etkili olur.
Kalsiyum bağlayıcı proteinler enterositlerin
zarlarındaki (IMCal) ve sitozolündeki
CaBP=kalbindinlerdir.
Besinlerle alınan proteinler Ca++ emilimini artırır;
okzalatlar, fosfatlar, +2 değerli bazı iyonlar
çözünmeyen kalsiyum tuzlarını oluşturdukları
için emilimi azaltırlar.Bu tuzlar düşük pH’da
çözünürler mide ortamının asiditesi kalsiyum
emeilimini artırır.
18. Kalsiyum enterositlerin sitozolünde
veziküller içinde de taşınır.
Kalsiyum bazolateral zardan Ca ++ ATPaz
ile,Na+ Ca ++ değiştirici kanallarla veya
veziküllerdeki kalsiyum ekzositoz ile
hücre dışına çıkartılır.
Kalbindinler hücre içindeki kalsiyumun
anyonlarla çözünmeyen tuzlar
oluşturmasını engeller.
19. Demir emilimi-1
Demir hayvansal gıdalarla hemoglobin ya da
miyoglobin şeklinde alınır, bitkisel gıdalarla ise
Fe +3 şeklinde alınır.
Ancak demir duodenum ve jejunumdan Fe+2
olarak emilir.
• Mide asiti ve askorbat Fe+3 ü Fe+2’ye
indirgeyerek emilimin gerçekleşmesini sağlar.
Fe+2 emilimi etkin taşıma ile olur.
Hem kolaylaştırılmış taşıma ile hücreye alınıp
hemoksijenazla Fe hemden ayırılır .
• Hayvansal gıdalardaki demir pinositozla da
emilebilir.
20. Demir Emilimi-2
Fitik asit (tahıllarda bulunur), okzalatlar,
fosfatlar çözünmeyen demir bileşiklerini
oluşturdukları için emilimi düşürürler.
Enterositlerde Fe+2 Fe+3 şeklinde oksitlenip Fe
bağlayıcı proteinlerle bağlanıp mobil
çözünebilen kısmı, Fe’in fazlası da apoferritin
ile ferritini oluşturur.
- Özel taşıyıcı bir proteinle kana geçirilen
Fe+++ apotransferrinle bağlanıp transferrin
şeklinde kanda taşınır.
- Dokulara geçtiğinde ise apoferritinle
bağlanıp ferritin şeklinde depolanır.
21.
22. Demir emilim hızı vücut gereksinimine göre
ayarlanır. İhtiyaç fazlası demirin emilimini
kısıtlayan işlerge mukoza bloku olarak bilinir.Bu
işlerge demirin enterositlerde ferritin olarak
depolanan fazlasının hücrenin ölüp lümene
atılması sonunda feçesle atılması ile gerçekleşir..
Demir emiliminin ihtiyaçtan ve ferritin şeklinde
depolanabilecek miktardan fazla olması
dokularda hemosiderin şeklinde çökmesine ve
hemosideroza neden olur.
K+, Mg++, Po≡ 4 lar ve diğer iyonlar da mukozadan
genelde etkin taşıma ile emilirler.
23. Vitaminlerin emilimi:
• Yağda çözünen vitaminlerin emilimi yağ
emilimi ile eş zamanlı olarak yürütülür.
• Suda çözünen vitaminlerin emilimi daha
hızlıdır.
• Vitaminlerin büyük bir kısmı
incebağırsağın üst kısımlarında emilirken,
Vit B12 ileumdan muhtemelen özel
almaçlar aracılığı ile pinositozla ya da
etkin taşıma ile emilir. Vit B12 emilimi için R
proteinlerine ve intrensek faktöre
gereksinim vardır.
24. Karbonhidratların emilimi:
• Hemen hemen tamamı monosakkaridler
şeklinde emilir. Çok azı disakkaritler
şeklinde emilir.
Monosakkaritlerin çoğu özellikle heksozlar
ikincil etkin taşıma ile ve Na+ la eş zamanlı
olarak çeşitli sodyum bağımlı glukoz
taşıyıcıları (SGLT1) ile, ya da diğer
taşıyıcılarla (GLUT2) , çok azı da (özellikle
pentozlar) basit difüzyonla=kendiliğinden
sızma ile emilir.
Taşıyıcılar villuslardaki erişkin epitel
hücrelerde bulunurlar.
25. Monosakkaritlerin taşınma hızları
farklıdır.Bu farklılık; taşımayı sağlayan
taşıyıcıların farklılığından kaynaklanır.
Fruktoz enterositlere GLUT-5 aracılğı
ile ve kolaylaştırılmış difüzyon ile
taşınır.
26. Hücre içindeki glükoz, fruktoz vb
monosakkaritler bazolateral
membrandan GLUT-2 aracılığında
kolaylaştırılmış difüzyonla
ekstrasellüler sıvıya geçer.
İntestinal içerikteki glükoz hücreler
arası bağlantılar üzerinden çözücü
sürüklemesi şeklinde de
ekstrasellüler sıvıya geçiş yapabilir.
27. Proteinlerin emilimi:
• Genellikle aminoasitler şeklinde emilirler.
• A.A’lerin emiliminde ileum daha etkindir
ve taşınma etkin taşıma ile veya Na+ la
eşzamanlı olarak ikincil etkin taşıma ile
sağlanır.Bu taşımada en az 5 taşıyıcı
görev alır,taşıyıcıların ikisi ayrıca Cl- de
gereksinim duyarlar.
• Çok azı dipeptid ya da
tripeptid şeklinde ve öncelikle jejunumdan
emilir.Dipeptid ya da tripeptidlerin taşınması
Na+ yerine H+ ile birlikte olur.
28. • Çok az da olsa bazı proteinlerin
endositozla emilimi de mümkündür.
• Dipeptidlerin ve tripeptidlerin
emiliminde jejunum ileuma göre daha
etkindir.
• A.A lerin bazolateral membranlardan
çıkışı basit difüzyonla veya
kolaylaştırılmış difüzyonla olur.Bu
işlemde görev alan en az 5 taşıyıcı
vardır.
29. İnce bağırsaklarda sindirilen ve
emilen proteinlerin %50’si
besinlerden, %25’i sindirim
sıvılarından , %25’i mukozal hücre
döküntülerinden gelir.
İnce bağırsaklardaki proteinlerin
%2-5’i sindirim ve emilime
uğramaz,bunlar kolonda bakteri
etkisi ile parçalanıp emilirler.
Dışkıdaki protein bakteri kaynaklıdır.
30. Yağların emilimi:
• Yağ asitleri ve monogliseridler şeklinde
olur.
• Mikrovillus yüzeyinde basit difüzyonla
yada büyük zincirli yağ asitleri özel
taşıyıcılarla hücreye alınır.
• Hücreye alınan monogliseridler ve 10-12
karbon atomu içeren büyük zincirli yağ
asidleri hücre içinde düz endoplazmik
retikulumda tekrar trigliseridlere
dönüştürülür.
31.
32. Oluşan trigliseridler golgi apareyinde
işlenirler kolesterol ve fosfolipidlerle
apoprotein-B etkisinde şilomikronları
oluşturup beta lipoprotein aracılığunda
ekzositozla intersellüler alana, daha sonra
da merkezi lakteal kanala geçip
lenfatiklerle dolaşıma aktarılır.
Kısa zincirli yağ asitleri doğrudan portal
kana geçerler.
33. Kalın bağırsakta emilim:
• Kolona geçen suyun büyük bir kısmı,
iyonların ise hemen hemen tamamı emilir.
• Emilimin büyük bir kısmı kolonun
proksimal yarısında gerçekleşir.
• Kolonda; aktif Na+ emilimi, bunu izleyen
pasif Cl- difüzyonu vardır.
• Na+ ve Cl- emilimini suyun emilimi takip
eder.
• HCO-3 ise, ileumda ve kolonda aktif olarak
emilen Cl- ile değişimli olarak salgılanır.
