1. PENGENALAN
Pengajaran dan pembelajaran sains yang berkesan melibatkan di antaranya
penggunaan sumber pengajaran dan pembelajaran yang tersedia, yang disediakan atau
yang diubahsuaikan oleh guru sendiri. Dengan demikian pembelajaran oleh murid akan
menjadi lebih konkrit dan eksplisit. Oleh yang demikian, seorang guru sains perlu dapat
menyediakan, mengubahsuaikan, mengulas dan memilih pelbagai sumber pengajaran dan
pembelajaran untuk diguna pakai dalam interaksi di kelas dengan murid-muridnya. Tiga
tajuk yang berikut dalam modul ini akan memperlengkapi pelajar dengan kemahiran dan
prinsip-prinsip yang berkaitan dengan penyediaan, pengubasuaian, pengulasan and
pemilihan sumber pengajaran dan pembelajaran yang baik.
Penggunaan bahan sumber pengajaran dan pembelajaran adalah untuk membantu
murid mengalami pengalaman pembelajaran yang lebih mengayakan dan konkrit. Perkara
abstrak yang susah untuk difahami dirapatkan jurang kefahaman dengan menggunakan
pelbagai bahan pengajaran dan pembelajaran.
Bahan-bahan pengajaran dan pembelajaran merangkumi bahan realia, bahan
simulasi, bahan bukan projeksi, bahan projeksi pandang-dengar, bahan multi-media dan
bahan sumber internet.
Bahan realia adalah bahan dalam bentuk asalnya seperti bulb, bateri, wayar, tumbuhan
dan binatang. Bahan simulasi pula adalah bahan yang seakan-akan sama, menyerupai atau
meniru bahan yang sebenar. Bahan-bahan jenis ini sering terdapat di sekolah dan
digunakan oleh guru-guru untuk mengendalikan pengajaran dan pembelajaran yang banyak
melibatkan deria pandang.Di antara bahan simulasi yang biasa digunakan di sekolah ialah
model,carta,transparensi dan nota edaran.
Bahan bantu mengajar yang inovatif memang dapat meningkatkan keberkesanan
pengajaran sains. Walaupun guru berasa terbeban dengan perancangan dan
persediaan pengajaran sains yang rapi, namun murid akan melalui pengalaman
pembelajaran yang menyeronokkan lagi bermakna berbanding kaedah
pengajaran ‘chalk and talk’, menggunakan buku teks semata-mata atau„ teaching
the test’.Justeru itu saya bersama rakansaya telah mereka cipta” Model Sistem Suria” daripada
bahan buangan sebagai bahan bantu mengajar yang sesuai digunakan dalam kelas sains
terutama murid tahun 4.
Model adalah perwakilan tiga-dimensi bahan realia. Sebuah model boleh lebih besar,
lebih kecil atau sama saiz dengan bahan realia. Ia boleh diperbuat daripada pelbagai jenis
bahan seperti kertas, kayu, tanah liat, plastik, logam, kaca, plastisin atau polistirena.
Terdapat tiga jenis model iaitu model pepejal,model keratan dan model pergerakan.Model
Sistem Suria daripada bahan buangan yang dicipta oleh saya dan rakan saya ini adalah
2. dari jenis model pepejal. Model pepejal biasanya dibina untuk membesarkan realia yang
terlalu kecil (serangga kecil seperti semut) atau yang terlalu besar (contoh glob untuk
mewakli bumi). Dengan menggunakan model pepejal maka murid dapat memerhatikan ciri-
ciri fizikal relia dengan lebih baik dan terperinci.
TAJUK BBB : MODEL SISTEM SURIADARIPADABAHAN TERBUANG
Objektif :
Objektif kumpulan kami mereka cipta BBB ini ialah :
a) Untuk memotivasi dan merangsang minat murid untuk belajar
b) Untuk memudahkan murid memahami sesuatu konsep sains
c) Untuk membantu pemahaman murid terhadap topik yang diajar dan
mempercepatkan proses perkembangan mengingati nama-nama- planet
Bahan / alatan :
Bahan / alatan yang digunakan untuk menghasilkan BBM ini ialah :
1. Surat Khabar Lama
2. Kertas Tisu.
3. Pita Perekat
4. Warna Poster.
5.Gam PVC
6. Spray "Clear"
7. Mounting Board Hitam.
Langkah-langkah Penyediaan Bahan Bantu Belajar
Langkah pertama, ambil beberapa helaian surat khabar dan gumpalkannya
membentuk sebiji bola atau sfera untuk mewakili 8 buah planet. Buat satu gumpalan
atau sfera yang besar sekali untuk mewakili Matahari. Pastikan saiz setiap planet adalah
berbeza dan juga Matahari. Rujuk Sistem Suria untuk menggambarkan saiz
perbandingan kesemua planet-planet dan Matahari. Gunakan Pita perekat untuk
mengekalkan bentuk sfera model anda. Kemudian menggunakan gam PVC yang
dicampur dengan air, balut kesemua model dengan kertas tisu iaitu dalam 3 atau 4
lapisan. Biarkan kering di bawah cahaya matahari.
Rajah 1 : Gambar sfera dari surat khabar yang dibalut tisu
3. Hasilkan bentuk sfera mewakili setiap planet menggunakan helaian surat khabar dan
kemudiannya dibaluti dengan tisu menggunakan gam PVC. Pastikan saiz model
berbeza bagi mewakili saiz planet-planet dalam Sistem Suria.
Langkah kedua, setelah model kering, warnakan dengan warna Poster. Pastikan
merujuk gambar setiap planet untuk mewarnakan planet tersebut. Keringkan dan guna
semburkan model planet menggunakan Spray "Clear" untuk mendapatkan efek dan kesan
yang lebih menarik. Untuk planet Zuhal, gegelungnya boleh dibuat daripada kad manila dan
diwarnakan. Bagi pelantar model tersebut ataupun ruang angkasa lepas, gunakan Mounting
Board hitam dan lukis orbit setiap planet menggunakan “liquid paper”. Pelantar ini boleh
dihias dengan serbuk "Glitter" emas untuk memberikan efek bintang-bintang di angkasa
lepas.
Rajah 2 : Mewarna model mengikut warna planet sebenar.
Rajah 3 : Model Planet-planet yang telah siap diwarnakan.
4. Rajah 5 : Menggunakan “Spray Clear “ untuk efek berkesan
Terakhir sekali, susun model planet dan Matahari mengikut turutan dalam Sistem
Suria dengan betul. Labelkan. Model ini boleh dipamerkan di dalam bilik Sains dan
digunakan khusus dalam membantu guru-guru untuk mengajar subjek ini dengan lebih
efektif. Sudah tentu murid berasa teruja dan dapat menarik perhatian mereka dalam sesi
pembelajaran dan pengajaran..
Rajah 6 : Model Sistem Suria
Rajah 4 : Model Matahari
5. Sasaran
i) BBB ini direka cipta untuk murid tahun 4 bertajuk “Sistem Suria”
ii) BBB ini juga sesuai digunakan untuk pelbagai topik sains yang menggunakan
berkaitan bahan guna semula dan bahan kitar semula
iii) BBB ini boleh menggunakan model ini sebagai bahan bantu belajar bagi
mewujudkan suasana yang kondusif dan adalah lebih menarik lagi bermakna.
Sesuai sebagai bahan mengajar khusus di fasa "Penstrukturan Semula Idea".
Nilai Inovasi :
Nilai inovasi yang terdapat dalam rekaan BBM kumpulan kami ialah:
a) Boleh diubah suai mengikut kesesuaian topik sains
BBM rekaan kumpulan kami ini boleh diubah suai mengikut kesesuaian topik sains
tahun satu hingga tahun 6 . Di sini kami memilih untuk menggunakan topik “ Siistem Suria” “”
sebagai contoh. Selain daripada topik ini, terdapat banyak lagi topik sains yang boleh
menggunakan papan elektronik sebagai bahan bantu mengajar. Antara topik-topik yang
sesuai ialah bahan yang boleh diguna semula dan dikitar semula serta bahan buangan.
b) Boleh digunakan dalam pengajaran pelbagai mata pelajaran
Model Sistem Suria ini juga boleh digunakan untuk matapelajaran lain terutama mata
pelajaran Bahasa Malaysia, Bahasa Inggeris dan Pendidikan Seni. Dalam matapelajaran
Bahasa Malaysia dan Bahasa Inggeris, BBB ini boleh digunakan untuk menambahkan
pengetahuan tentang angkasa lepas dan memperkenalkan nama-nama planet.
c) Boleh dipraktikan dalam pengajaran Kemahiran Proses Sains iaitu kemahiran
memerhati dan membuat inferens
Selain itu model sistem suria ini juga amat sesuai untuk mempraktikkan Kemahiran
Proses Sains iaitu kemahiran memerhati dan membuat inferens. Memerhati ialah proses
mengumpul maklumat berkaitan dengan objek dengan menggunakan kelima-lima
pancaindera lihat,dengar,sentuh dan rasa..Manakala membuat inferens pula ialah
penerangan atau interprestasi sesuatu pemerhatian. Melalui model sistem suria ini , murid-
murid dapat dapat menggunakan pemerhatian mereka tentang nama-nama
planet,kedudukan planet dari matahari,saiz planet dan cii-ciri fizikal planet.Malahan mereka
dapat membuat inferens dengan mengatakan bahawa planet yang berhampiran dengan
matahari akan mengalami suhu yang tinggi dan cuaca yang amat panas.
d) Merangsang minat dan kreativiti murid dalam bidang inovasi dan rekacipta.
6. Model sistem suria rekaan kami ini amat berguna untuk mewujudkan gambaran
sesuatu pelajaran yang mempunyai daya komunikatif dan dapat merangsang dan
memotivasikan murid untuk terus belajar. Rekaan ini juga dapat merangsang minat dan
kreativiti murid dalam bidang inovasi dan reka cipta terutama daripada aspek menggunakan
bahan terbuang yang mampu melestarikan alam sekitar..
e) Mudah alih
Model sistem suria yang kami cipta ini merupakan model mudah alih. Model ini boleh
dibawa ke mana-mana dan tidak telalu berat atau besar. Model ini juga boleh digunakan
bagi keseluruhan pelajaran atau bahagian tertentu sahaja. Selain digunakan di dalam bilik
sains, malahan ia juga boleh digunakan di dalam kelas. Model sistem suria ini juga sesuai
untuk aktiviti kumpulan atau pun individu. Bahan bantu belajar rekaan kami ini juga praktikal
digunakan untuk aktiviti pemulihan dan penggayaan.
d ) Bersesuaian dengan standard kandungan dan standard pembelajaran sains tahun
empat
Model Sistem Suria dari bahan terbuang ini amat sesuai digunakan kerana
bertepatan dengan standard kandungan sistem suria dan standard pembelajaran
matapelajaran KSSR Sains tahun 4.Malahan untuk standard pembelajaran murid- murid
diminta membuat pemerhatian ahli-ahli dalam sistem suria menerusi pelbagai media
bertepatan dengan meminta murid memerhati model ini.Di samping itu daripada
pemerhatian yang dibuat murid akan membuat urutan planet dalam sistem suria mengikut
kedudukan dari matahari.Maka tahap kefahaman murid akan meningkat dan seterusnya
objektif pelajaran pada hari tersebut akan tercapai
e ) Kos penyediaan bahan yang minimum
Dari aspek penyediaan bahan untuk membuat model sistem suria ini hanya
menggunakan bahan terbuang seperti surat khabar lama dan tisu.Ia bukan sahaja dapat
menjimatkan kos malahan dapat menggurangkan masalah ancaman kepupusan tumbuhan.
Secara tidak langsung membantu untuk menjayakan kempen ”Hijaukan Bumi”.Penghasilan
model ini juga sangat mudah dan boleh dilakukan oleh murid sendiri sebagai tugasan projek
jika dibimbing oleh guru. Guru menentukan urutan penggunaan model ini di dalam proses
pembelajaran dan pengajaran di dalam kelas.
7. Penutup
Pelaksanaan pengalaman pembelajaran dengan bahan di mana bahan bantu belajar
disampaikan dengan guru sebagai penyampai atau fasilitator. Interaksi dengan murid dalam
bentuk soal-jawab dikendalikan untuk memantapkan kefahaman berdasarkan bahan yang
digunakan. Aktiviti susulan untuk menilai kefahaman murid dilaksanakan untuk memastikan
pembelajaran yang berjaya telah dicapai
Penggunaan bahan bantu belajar adalah sebagai alat pemudah untuk membantu
dalam penyampaian pengajaran guru bertujuan untuk mencapai objektif pengajaran yang
telah ditetapkan . Bahan bantu mengajar ini juga dapat mengelakkan proses pengajaran dan
pembelajaran dalam kelas diselubungi kebosanan. Dengan adanya bahan bantu belajar ini,
proses pengajaran dan pembelajaran dapat diselamatkan dari masalah disiplin murid di
dalam bilik sains.
Bahan bantu belajar juga dapat mencungkil kreativiti guru untuk menjadikan proses
pengajaran dan pembelajaran di dalam kelas lebih mencabar. Guru juga lebih terdedah
dengan kemajuan sains dan teknologi jika guru mempunyai inisiatif untuk meneroka dunia
tanpa sempadan ini dan mengaplikasikannya dalam pengajaran dan pembelajaran.
.
