φύλλο εργασίας και περίληψη προηγουμένων

1. Ραψωδία χ - Μνηστηροφονία
Περίληψη φ = Η Πηνελόπη παρακινημένη από τη θεά Αθηνά προκηρύσσει αγώνα
τοξοβολίας:Όποιοςκαταφέρει να λυγίσει το τόξο του Οδυσσέα και να στερεώσει τη
χορδή και αφού περάσει το βέλος μέσα από δώδεκα σταυρωτά πελέκια θα πάρει τη
βασίλισσα γυναίκα του . ( η υπόθεση θυμίζει λαϊκά παραμύθια που για να πάρει
κάποιος τη βασιλοπούλα πρέπει να καταφέρει κάτι πολύ δύσκολοκαι σπουδαίο – να
φέρει το αμίλητο νερό , να σκοτώσει το δράκο, να λύσει ένα άλυτο αίνιγμα , να
σκοτώσει ένα θηρίο κ.α. )
Στη συνέχεια δοκιμάζει τρεις φορέςο Τηλέμαχος και αφού αποτυγχάνει με νεύμα
του Οδυσσέα κάθεται κάτω . Ο μάντης Ληώδης δοκιμάζει και αποτυγχάνει κι αυτός
ενώ προφητεύει ότι αυτός ο αγώνας θα φέρει συμφορές . (προσήμανση –προοικονομία
). Μετά το όραμα του Θεοκλύμενου με το αίμα να ρέει στο παλάτι υπάρχει δεύτερη
θεϊκή προειδοποίηση , ωστόσο ούτε ο Ληώδης ούτε κανείς άλλος ανησυχεί ώστε να
φύγει από εκεί. Γιατί ;
Μετά την προσβολή τουΑντίνοουστο Ληώδηγια το σχόλιο του και την
υπόδειξη να αλείψουν το τόξο με λίπος για να μαλακώσει, οι μνηστήρες όλοι
αποτυγχάνουν ενώ δεν έχουν δοκιμάσει ο Αντίνοοςκαι ο Ευρύμαχος
Τότε ο Οδυσσέας – ζητιάνος ζητά να διαγωνιστεί και αυτός . Όπως είναι φυσικό οι
μνηστήρες τον ειρωνεύονται ενώ με τρόμο βλέπουνότι ο «ζητιάνος» λυγίζει το τόξο
με μεγάλη ευκολία και περνά το βέλος μέσα από τα δώδεκασταυρωτά πελέκια . (στο
μεταξύ οι πιστοί δούλοι με υπόδειξη του Οδυσσέα είχαν κλείσει της πόρτες της
αίθουσας αλλά και την αυλόθυρα . έτσι το παλάτι, από χώρος διασκέδασηςγια τους
μνηστήρες γίνεται τώρα χώρος παγίδευσης και πεδίο θανάτου. Η θεϊκή δικαιοσύνη
απαιτεί να τιμωρηθούν οι μνηστήρες στο χώρο που διέπρατταν τα ανομήματα και τις
ύβρεις τουςπρος την οικογένεια του Οδυσσέα.
Ραψωδία χ 1- 345 περιληπτικά
● Ο Οδυσσέαςπετά από πάνω του τα κουρέλια και ζητώνταςβοήθεια από τον
Απόλλωνα , το θεό της τοξοβολίας, σκοτώνει πρώτα τον Αντίνοο. (Γιατί ο ποιητής
παρουσιάζει τον Αντίνοο να σκοτώνεται πρώτος;)
● Στην αναταραχή των μνηστήρων τουςαποκαλύπτει ποιος είναι και δικαιολογεί το
επικείμενο φονικό:
- τόσα χρόνια σπαταλούν την περιουσία του
- εύχονταν και έλεγαν ότι δε θα γυρίσει
-παρενοχλούσαν ερωτικάτις δούλες
-ζητούν να παντρευτούν τη γυναίκα του
- υπερόπτεςως το τέλος θεωρούσαν αδύνατη την τιμωρία τουςκαι δε φοβήθηκαν
ούτε τους θεούς για τα ανομήματα τους.
● Ο Ευρύμαχος διπρόσωποςόπωςπάντα και διπλωμάτης προσπαθεί να ενοχοποιήσει
για όλα τον νεκρό Αντίνοο. Δέχεται με υποτιθέμενημεταμέλεια τη δίκαιη οργή του
Οδυσσέα και προτείνει χρηματική αποζημίωση . Ωστόσο , ο Οδυσσέας θεωρεί ότι η
μόνη τιμωρία που ταιριάζει σε τέτοια ανόσια έργα είναι ο θάνατος και τους προκαλεί να
υπερασπιστούν τον εαυτό τους. Η ύβρη στο αρχαίο ελληνικό σύστημα αξιών
πληρώνεται με θάνατο και η υπέρβαση των ορίωντιμωρείται από τουςθεούς . Ο
Οδυσσέας είναι το όργανο εκδίκησηςτων θεών που τιμωρούν την αλαζονεία και το
άδικο. Άρα, δεν θα πάρει την απόφαση να αλλάξει την τιμωρία τους . Άλλωστε , οι
αδικίες που ανέχτηκε η οικογένειά του δενξεπληρώνονται με χρήματα και κοπάδια
Ωστόσο, δεν αναφέρει τις
ενέδρεςπρος τον Τηλέμαχο.

2. ● όταν τελειώνουν τα βέλη αρχίζει μάχη με τα ξίφη αλλά ο Οδυσσέας , ο Τηλέμαχος
και οι πιστοί δούλοι έχουν το προβάδισμα .
● Ακολουθούν οι ικεσίες : α) του Ληώδη που απορρίπτεται με σκληρότητα αλλά
δικαίως από τον Οδυσσέα β)του αοιδούΦήμιου πουαντιμετωπίζεται με σεβασμό και
γ) του κήρυκα Μέδοντα πουδιακωμωδείται για τη δειλία του .
1. Με ποια επιχειρήματα ζήτησε ο Φήμιος να του χαρίσει ο Οδυσσέας τη ζωή ;( Τι
συμπεραίνουμε για τη θέση των αοιδών στην ομηρική εποχή;)
2.Περιγράψτε τη σκηνή της ικεσία ς του Μέδοντα . Ποια συναισθήματα σας προκαλεί;
Γιατί ο ποιητής βάζει μια τόσο αστεία σκηνή στο ενδιάμεσο ενός φονικού;
3. Να αναλύσετε την παρομοίωση των στίχων χ411 -416
Αναφορικό μέρος Δεικτικό μέρος Κοινό στοιχείο
4. Αφού μελετήσετε τους παρακάτω στίχουςμε την αντίδραση της Ευρύκλειαςκαι τις
υποδείξειςτου Οδυσσέα να μην πανηγυρίζει απαντήστε τις παρακάτω ερωτήσεις:
α) Πώς αντιμετωπίζει ο Οδυσσέαςτο κατόρθωμά του;
β) Συγκρίνετε την τωρινή στάση του με την αλαζονεία του μετά την τύφλωση του
Πολύφημου .
Mόλις η παραμάνα αντίκρισε νεκρά τα σώματα να κολυμπούν
στο αίμα, πήγε να βγάλειολολυγή, βλέποντας / το μεγάλο αυτό κατόρθωμα.
O Oδυσσέας όμως τη σταμάτησε, της έκοψε τη φόρα πριν ξεσπάσει[...]:
«Kράτησε τη χαρά σου μέσα σου, φυλάξου κιάσε τις κραυγές·
δεν είναικιόλας όσιο, μπροστά σε σκοτωμένους να καυχιέσαι.
Aυτούς τους δάμασε μοίρα θεού, τιμώρησε τα ανόσια έργα τους,
αφού δεν έδειχναν καμιά τιμή για τον συνάνθρωπό τους,
τον ταπεινό ή και τον πιο σπουδαίο, όποιος τούς έπεφτε μπροστά.
Γι' αυτό τους βρήκε θάνατος φριχτός, για τις φριχτές τους πράξεις.
Ας προσέξουμε:
Το φονικό εντάσσεται στο ιδεολογικόσύστημα ΥΒΡΙΣ – ΤΙΜΩΡΙΑ
Η μνηστηροφονία είναι ο τελευταίος άθλος του Οδυσσέα με τον οποίο γίνεται κύριος
του σπιτιού του και της ζωής του ( Αριστεία του Οδυσσέα : Μήτις + Γενναιότητα )
Την ίδια τύχη θα έχουν και οι άπιστες δούλες τουπαλατιού που θα πληρώσουν για την
απιστία τους
Η Πηνελόπη απουσιάζει από το σκηνικό της μνηστηροφονίας για να ακολουθήσει η
σκηνή της αναγνώρισης με το σύζυγό της .
Στην Oδύσσεια ισχύει, ως γνωστόν, η ηθική αρχή: (θεϊκή) προειδοποίηση – μη συμμόρφωση –
τιμωρία. Nα δείξετε (σε μια παράγραφο 3-4 γραμμών) πώς η αρχή αυτή εφαρμόζεται στην περίπτωση
των μνηστήρων:
Θεϊκή προειδοποίηση =μαντείες , προφητείες , η αποτυχία της ενέδρας εναντίον του Τηλέμαχου ,το
όραμα του Θεοκλύμενου, η κατάρα της υπηρέτριας και η ταυτόχρονη βροντή του Δία , η προφητεία
του Ληώδη για το αγώνισμα του τόξου είναι σημάδια θεϊκής οργής που οι μνηστήρες αγνοούν.
Μη συμμόρφωση= οι μνηστήρες συνεχίζουν τα φονικά τους σχέδια , τις ύβρεις και τις ασέβειες , την
πίεση προς την Πηνελόπη , τις κατάρες για τον Οδυσσέα και τον Τηλέμαχο, την ασεβή συμπεριφορά
και τις βιαιοπραγίες προς το ζητιάνο
Τιμωρία= Η σφαγή των μνηστήρων από τον Οδυσσέα