2. 165-176 , περιγραφικό (κυρίωσ) μζροσ
Οδυςςζασ
Ροφ τον βρίςκει θ νεράιδα;
Στο περιγιάλι (167)
Ρϊσ παρουςιάηεται ;
Μόνοσ να κλαίει / να οδφρεται / τα ςωκικά του να τρϊει
με δάκρυα, ςτεναγμοφσ και λφπεσ / επικυμεί τθν
επιςτροφι του, μζνει ςτθν Ωγυγία παρά τθ κζλθςι του
(167-175)
Ποια ςτοιχεία τθσ παρουςίαςθσ του Οδυςςζα μασ είναι
καινοφργια;
Μοιράηεται θ ηωι ςε μζρα και νφχτα αλλά και ςε μια
αποδεκτι ηωι με τθν Καλυψϊ ςτθν αρχι, απροςδιόριςτθ
πάντωσ χρονικά, και ςε μια δφςφορθ πολφχρονθ
ζπειτα, χωρίσ ακριβι χρονικό προςδιοριςμό και αυτι.
3. Οδυςςζασ
Ο Οδυςςζασ ςασ κυμίηει τον τυπικό ιρωα
που ζχουμε ςτο μυαλό μασ;
Δεν είναι ο τυπικόσ ιρωασ τθσ δφναμθσ και
τθσ δράςθσ. Θα αποκαλυφκοφν όμωσ άλλα
χαρίςματα, που διαμορφϊνουν μια νζα
ταυτότθτα του ιρωα (κυμθκείτε τι είπαμε
ςτθν ειςαγωγι για τον θρωιςμό ςτθν Ιλιάδα
και ςτθν Οδφςςεια)
4. Διαλογικό μζροσ, 177-211
Οδυςςζασ
Πταν θ Καλυψϊ ανακοινϊνει ςτον Οδυςςζα τθν
απόφαςθ να φφγει, αυτόσ αντί να χαρεί ρίγηςε,
ςτ. 188. Γιατί;
Είναι πονθρόσ, επιφυλακτικόσ, καχφποπτοσ,
δφςπιςτοσ, φοβάται ότι κάτι κρφβεται πίςω από
αυτι τθν εντελϊσ ξαφνικι απόφαςθ τθσ κεάσ.
Περιμζνει το χειρότερο που, μετά από όςα
πζραςε, δεν μπορεί να φανταςτεί τι μπορεί να
είναι.
5. Οδυςςζασ
Ρϊσ τον χαρακτθρίηει θ ίδια θ Καλυψϊ γι' αυτι του τθν
αντίδραςθ;
Όχι μόνο ξφπνιο, αλλά και πονθρό. Αυτό αποτελεί βαςικό ςτοιχείο
τθσ ταυτότθτασ του Οδυςςζα.
Συμφωνείτε μαηί τθσ; Γιατί; Τι πζτυχε ο Οδυςςζασ με αυτό τον
τρόπο;
Δζςμευςε τθ κεά με τον μεγαλφτερο όρκο εξαςφαλίηοντασ ζτςι ότι
δεν κα τον παγιδεφςει .
Η δυςπιςτία και θ ενεργοποίθςθ του νου για αναηιτθςθ λφςθσ
χαρακτθρίηουν τον Οδυςςζα. Είναι ιδιότθτεσ ςφμφυτεσ με τον
βαςικό χαρακτθριςμό που του αποδίδει ο ποιθτισ: πολφτροποσ
/πολυμιχανοσ
6. Καλυψϊ
Η Καλυψϊ δεν αποκαλφπτει ςτον Οδυςςζα τθν
επίςκεψθ του Ερμι οφτε τθν εντολι του Δία,
αλλά παρουςιάηει ωσ δικι τθσ τθν απόφαςθ να
τον κατευοδϊςει. Τι εξυπθρετεί αυτόσ ο
χειριςμόσ τόςο για τθν Καλυψϊ όςο και για τον
Οδυςςζα;
Η Καλυψϊ διατθρεί τθν αξιοπρζπειά τθσ.
Κακίςταται δυνατό να βρεκεί ςε δίλθμμα ο
Οδυςςζασ και να ζχει αξία θ απόφαςι του να
φφγει από τθν Ωγυγία.
7. Καλυψϊ
Νομίηετε ότι αυτι θ απόφαςθ τθν
ικανοποιεί; Ραραιτείται τόςο εφκολα
από τθ διεκδίκθςθ του Οδυςςζα;
Δεν τθν ικανοποιεί κακόλου και δεν
παραιτείται εφκολα. Του παρακζτει
δείπνο και εκεί προςπακεί με πονθριά
να τον πείςει να μείνει μαηί τθσ
8. Αφθγθματικό (κυρίωσ) μζροσ, 212-222
Στθν πορεία προσ τθ ςπθλιά και ςτο δείπνο
που ακολουκεί πϊσ υπογραμμίηει ο ποιθτισ
το χάςμα που χωρίηει τον κνθτό από τθ κεά;
Γυρίηουν ςτθ ςπθλιά περπατϊντασ όχι δίπλα
δίπλα αλλά ο ζνασ πίςω από τον άλλον.
Ανκρϊπινο το δείπνο για τον κνθτό, κεϊκό για
τθν ακάνατθ κεά.
9.
10. Διαλογικό μζροσ, 223-248
Μια φςτατθ προςπάκεια τθσ Καλυψϊσ να
κρατιςει κοντά τθσ τον Οδυςςζα.
Απορεί (!) με τθ βιαςφνθ του να φφγει
(υποβακμίηει το κζμα του γυριςμοφ λεσ και ο
Οδυςςζασ ζφυγε απ' το ςπίτι του μόλισ χκεσ). Του
εφχεται ωςτόςο ςτο καλό και αμζςωσ μετά…
αραδιάηει τα επιχειριματα που κα μποροφςαν να
τον κλονίςουν.
Ροια είναι τα επιχειριματα αυτά;
11. Καλυψϊ
1. Η Καλυψϊ προςπακεί να τον εκφοβίςει με τα
πάκθ που κα περάςει, ςτ. 227-9 (προοικονομία)
2. Προςπακεί να τον δελεάςει με τθν υπόςχεςθ
τθσ ακαναςίασ, ςτ. 230
3. Τον προκαλεί να τθ ςυγκρίνει με τθν Πθνελόπθ,
ςτ. 232-5. Μια τζτοια ςφγκριςθ ενδεχομζνωσ κα
προκαλοφςε τθν οργι, τθ βίαιθ αντίδραςθ και
τιμωρία τθσ κεάσ.
12.
Γνωρίηετε, μιπωσ, άλλεσ γυναίκεσ τθσ Οδφςςειασ
που ζθεςαν ςε κίνδυνο την επιςτροφή του
Οδυςςζα;
Κίρκθ, Ναυςικά.
13. Απάντθςθ Οδυςςζα
Αντιπαρζρχεται με ευγζνεια, διακριτικότθτα και
ετοιμότθτα το δίλθμμα που του ορκϊνει θ
Καλυψϊ.
Ξεκινά από το τελευταίο, τθ ςφγκριςθ με τθν
Ρθνελόπθ, για να πει ότι …
δεν τίκεται κζμα ςφγκριςθσ, αφοφ θ Καλυψϊ
είναι ςε όλα ανϊτερθ.
14.
Παρουςιάηει τθ ςτακερότθτά του ςτο κζμα τθσ
επιςτροφισ, ακόμα και αν πρόκειται να βρει ςτο
δρόμο του νζουσ κινδφνουσ. Είναι ζτοιμοσ να
υπομείνει τα πάντα. Ο Οδυςςζασ επιβεβαιϊνει ότι
είναι πολφτλασ, ζχει υπομείνει πολλά, και πολύμητισ,
ζχει τθν ευφυΐα και πονθριά να ξεπερνά τουσ
κινδφνουσ.
Εδϊ προοικονομείται …
θ επίκεςθ που κα δεχτεί ςε λίγο από τον Ποςειδϊνα
15.
Δεν απαντά ςτθν προςφορά τθσ ακαναςίασ.
Ο Οδυςςζασ λοιπόν επζλεξε τα ανκρϊπινα
γνωρίηοντασ τισ ςυνζπειεσ,
γιατί για τον Οδυςςζα δεν τίκεται καν τζτοιο κζμα, ο
ιρωασ δεν μπαίνει καν ςτον πειραςμό να το ςκεφτεί.
Η απόφαςι του είναι ςτακερι και αμετάκλθτθ.
Προτιμά τον κόςμο των κνθτϊν, προτιμά να
παραμείνει ο ιρωασ παρά να κερδίςει τθν ακαναςία
και να μείνει ζξω από τον ανκρϊπινο κόςμο. Επιλζγει
ςυνειδθτά τθ κνθτι του φφςθ.
16.
Επζλεξε βζβαια αυτό που του όριςε θ μοίρα και
κακόριςε ο Δίασ αλλά υπακοφοντασ ςε μια
εςωτερικι ανάγκθ, ανεπθρζαςτοσ από τισ μεγάλεσ
κεϊκζσ δυνάμεισ.
Η αναχϊρθςθ του Οδυςςζα από τθν Ωγυγία είναι
προϊόν τθσ ελεφκερθσ βοφλθςθσ του ιρωα. Αυτι
θ προτίμθςθ για τθν ανκρϊπινθ ηωι με τα βάςανά
τθσ και τουσ αγϊνεσ τθσ υπογραμμίηει τον
ανκρωποκεντρικό χαρακτιρα τθσ Οδφςςειασ.
17.
Ο τίτλοσ του ζργου
είναι: "ο Οδυςςζασ
αναπαφεται ςτο νθςί
τθσ Καλυψϊσ ι το
μιλο του Αδάμ".
Πϊσ εξθγείται κατά τθ
γνϊμθ ςασ ο
δεφτεροσ τίτλοσ του
ζργου;
18. Καταςκευι ςχεδίασ και ταξίδι
Ο Οδυςςζασ καταςκευάηει μζςα ςε 4 μζρεσ τθ ςχεδία του και
τθν κυβζρνθςε ξάγρυπνοσ 17 μζρεσ ζχοντασ τθ Μεγάλθ
Άρκτο ςτο αριςτερό του χζρι δείχνοντασ ζτςι τισ ναυπθγικζσ
και ναυτικζσ γνϊςεισ και ικανότθτεσ.
Ο ιρωασ περνάει ζτςι από τθν απραξία και τθν αδράνεια ςτθ
δράςθ.
Ο Οδυςςζασ είναι πολύτλασ και πολύτροποσ. Και τα δφο
επίκετα οπτικοποιοφνται μζςα από το ςφμβολο τθσ ςχεδίασ.
21. Αφθγθματικόσ χρόνοσ
http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/
document/file.php/DSGYMA115/HTML/taksidi/main.html
Στο ςτίχο 252 χαράηει θ 8θ μζρα τθσ Οδφςςειασ, όταν αρχίηει θ καταςκευι
τθσ ςχεδίασ.
Στθ ςυνζχεια, χωρίσ να δθλϊνεται δφςθ ι άλλθ ανατολι, αναλϊνονται
αρκετζσ μζρεσ ςε ζνα μόνο ςτίχο (289) και με αρικμθτικι μόνο αναφορά
(τζςςερισ μζρεσ, 8θ-11θ): ο χρόνοσ τθσ αφιγθςθσ εδϊ είναι πιο μικρόσ από
τον χρόνο τθσ ιςτορίασ (εκτόσ από τθν 8θ μζρα, οι υπόλοιπεσ περνάνε
άδειεσ από αφθγθματικι φλθ, δθλαδι δεν μασ αφθγείται ο ποιθτισ τι ζγινε
αυτζσ τισ μζρεσ, λζει απλϊσ ότι ολοκλιρωςε τθν καταςκευι τθσ ςχεδίασ).
Στο ςτίχο 290 ξθμερϊνει θ 12θ μζρα (θ πζμπτθ από τθν ζναρξθ καταςκευισ
τθσ ςχεδίασ) και πάλι με αρικμθτικι μόνο αναφορά ο ποιθτισ καλφπτει το
διάςτθμα πολλϊν θμερϊν (12θ-28θ, 17 μζρεσ ποντοπόρθςε): και εδϊ ο
χρόνοσ τθσ αφιγθςθσ είναι μικρότεροσ από τον χρόνο τθσ ιςτορίασ, τον
πραγματικό δθλαδι χρόνο (εκτόσ από τθν 12θ, οι υπόλοιπεσ περνοφν
άδειεσ από αφθγθματικι φλθ). Στο ςτίχο 307 περνάμε ςτθν 29θ μζρα τθσ
Οδφςςειασ = θ 18θ από τθν αρχι του ταξιδιοφ, όταν ο Οδυςςζασ ζφτανε
ςτο τζλοσ ςχεδόν του προγραμματιςμζνου από το Δία εικοςαιμερου
ταξιδιοφ του, χωρίσ να ζχει όμωσ περάςει ακόμα τα επίςθσ
προγραμματιςμζνα πάκθ (ε 38-39).
22. Aναηθτιςτε κοινά ςθμεία ςτθν απάντθςθ που ζδωςε ο Oδυςςζασ
ςτθν Kαλυψϊ (ςτ. 237-248) και ςτο απόςπαςμα από το ποίθμα του
Λ. Aλεξίου.
Λ. Aλεξίου (1890-1964), O Oδυςςζασ ςτθν Kαλυψϊ (απόςπαςμα)
Tο ςϊμα ςου ωσ ναόσ φεγγοβολάει *...+.
Mα εντόσ μου εμζνα αίμα κνθτό κυλάει *...+.
Θζλω να φφγω. Tου κανάτου θ μοίρα
είναι ςτα κόκαλά μου ριηωμζνθ.
Aπό του Oλφμπου με τραβάει τθ κφρα
θ ηωι μου θ χιλιοπικραμζνθ.
Λφςε με πια απ' το δίχτυ ςου το πλάνο,
να ηιςω, να παλζψω, να πεκάνω.
*Σπ. Kοκκίνθσ, Aνθολογία Nεοελληνικήσ ποίηςησ
(1708-1984), ς. 29, εκδ. Eςτία, Aκινα 1984]
