1. Σχέδιο μαθήματος στη Νεοελληνική Γλώσσα Β΄ γυμνασίου με
επεξεργαστή κειμένου
6η Ενότητα Α: Αντωνυμίες , Οικογένειες λέξεων
Διδακτικοί Στόχοι:
1.Να διακρίνουν τους τύπους των αντωνυμιών και να αναγνωρίζουν το
συντακτικό τους ρόλο (επιμέρους στόχοι : α. να διακρίνουν το δυνατό και
αδύνατο τύπο της προσωπικής αντωνυμίας και να δικαιολογούν τη χρήση
τους β. Να διακρίνουν τον αδύνατο τύπο της προσωπικής αντωνυμίας
από την κτητική)
2. Να κατανοήσουν τον όρο ετυμολογικές οικογένειες λέξεων και να
ασκηθούν στο σχηματισμό τους
Βήμα πρώτο: Αφού παρουσιάσουμε στους μαθητές μας το παρακάτω
κείμενο από το σχολικό βιβλίο τους ζητάμε να δουλέψουν κατά ομάδες
και να υπογραμμίσουν όλους τους τύπους των αντωνυμιών .Κάθε ομάδα
εργάζεται στο πεδίο δράσης που της αναλογεί. π. χ. μπλε , κόκκινη,
πράσινη και μωβ ομάδα.
Κείμενο 1 Αυτή η μαγική εικόνα
Στην Ελλάδα η τηλεόραση κάνει τα πρώτα της βήματα το 1966, με
ένα κανάλι, και λίγα νοικοκυριά θα νιώσουν τη μαγεία του «σπιτικού
κινηματογράφου».
Από την εποχή της παρεΐστικης τηλεθέασης στα καφενεία και στα
σπίτια φίλων έως σήμερα, την πολυκαναλική κοινωνία, πολλά έχουν
αλλάξει· κυρίως έχει αλλάξει η σχέση μας με αυτό το μέσο που οι
ειδικοί το αποκαλούν το κατεξοχήν Μέσο Μαζικής Επικοινωνίας ή
Ενημέρωσης.
Σήμερα, όλα σχεδόν τα νοικοκυριά στις δυτικές χώρες έχουν
τουλάχιστον μία τηλεόραση, ενώ πολλά πλέον διαθέτουν και δύο και
τρεις τηλεοπτικές συσκευές, διασκορπισμένες σε διάφορα δωμάτια του
σπιτιού… (Μήπως σας θυμίζει κάτι αυτό;)
Αυτό και μόνο το γεγονός δείχνει πόσο πολύ έχει εισβάλει στη
ζωή μας μια οικιακή συσκευή, η οποία όχι μόνο μας ψυχαγωγεί, αλλά
μας πληροφορεί, μας μαθαίνει, μας δείχνει πώς θα είμαστε στον αφρό
των ημερών.

2. Εμείς, πιστοί απέναντί της, της αφιερώνουμε τουλάχιστον δύο
ώρες τη μέρα, αφού τη θεωρούμε το σημαντικότερο μέσο ψυχαγωγίας,
αφού οι εκπομπές της γίνονται σημείο αναφοράς, αφού τα πρόσωπά
της γίνονται δικά μας.
Και όμως, αυτός ο κόσμος, ο βουτηγμένος στην απέραντη
απελπισία ή στην ανεξήγητη αισιοδοξία και τρέλα, εξακολουθεί να μην
είναι ο αληθινός, ο δικός μας κόσμος. Εξακολουθεί να είναι ένας
κόσμος όπου εμείς δεν έχουμε παρά μόνο ένα μέσο αντίδρασης και
άρνησης, το ζάπινγκ και το μαύρισμα της οθόνης.
Για να μην έχουμε λοιπόν «Έγχρωμη ΤV, ασπρόμαυρη ζωή», ας
μετατρέψουμε αυτό το μαγικό κουτί σε εργαλείο γνώσης και γνωριμίας
με τον Άλλο, τον Κόσμο έξω και γύρω από εμάς.
Χρύσα Παϊδούση, περ. «Ερευνητές», εφημ. Η
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 23/11/2002
Βήμα δεύτερο : Για να προχωρήσουν οι ομάδες σε έλεγχο των
αποτελεσμάτων παρουσιάζουμε το παρακάτω γράφημα.
Αντωνυμίες
Προσωπικές(Εγώ, Εσύ ,αυτός)
Κτητικές(Δικός μου/σου/ του/μας/σας/τους)
Αυτοπαθείς (του εαυτού
μου/σου/του/μας/σας/τους)
Οριστικές(ίδιος, μόνος)
Δεικτικές( αυτός, ετούτος, εκείνος,τέτοιος,τόσος)
Αναφορικές(όποιος,οποίος, που,ό,τι ,οποιοσδήποτε,όσος)
Ερωτηματικές(ποιος,πόσος,τι,)
Αόριστες(ένας,κανένας,κάποιος,μερικοί,
άλλος,κάθε,καθένας, κάτι

3. Εναλλακτικά επισκεπτόμαστε την ιστοσελίδα του Ψηφιακού σχολείου
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYMB110/622/4013,1
8004/ και προβάλλουμε το παρακάτω πίνακα
ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ
α/α Είδος Αντωνυμίες
1. Προσωπικές εγώ, εσύ, αυτός, -ή, -ό (μου, σου, του/της, τος, τη, το)
2. Κτητικές 1. μου, σου, του/της 2. δικός, -ή, -ό
μου,σου, του
3. δικός, -ή, -ό
μας,
σας, τους
3. Αυτοπαθείς ο εαυτός μου, σου, του
4. Οριστικές 1. ο ίδιος, η ίδια, το ίδιο 2. μόνος, -η, -ο
μου, σου, του
5. Δεικτικές 1. αυτός, -ή, -ό
2. (ε)τούτος, -η, -ο
3. εκείνος, -η, -ο
4. τέτοιος, -α, -ο
5. τόσος, -η, -ο
6. Αναφορικές 1. που
2. ο οποίος, η -α, το -ο
3. όποιος, -α, -ο
4. όσος, -η, -ο
5. ό,τι
6.οποιοσδήποτε,
οσοσδήποτε,
οτιδήποτε
7. Ερωτηματικές1. τι 2. ποιος, -α, -ο 3. πόσος, -η, -ο
8. Αόριστες 1.ένας, μια/μία, ένα
2.κανένας/κανείς,
καμιά/καμία, κανένα
3. κάποιος, -α, -ο
4. μερικοί, -ές, -ά
5.κάτι, κατιτί
6.τίποτε/τίποτα
7.κάμποσος, -η, -ο
8.κάθε
9.καθένας,
καθεμιά/καθεμία,
καθένα
10.καθετί
11.ο, η, το δείνα,
ο, η, το τάδε
12. άλλος, -η, -ο

4. Βήμα τρίτο :α. Κάθε ομάδα δουλεύοντας στο απόσπασμα της θα
χρωματίσει με καφέ τους τύπους της προσωπικής αντωνυμίας π. χ.
Και όμως, αυτός ο κόσμος, ο βουτηγμένος στην απέραντη
απελπισία ή στην ανεξήγητη αισιοδοξία και τρέλα, εξακολουθεί να μην
είναι ο αληθινός, ο δικός μας κόσμος. Εξακολουθεί να είναι ένας κόσμος
όπου εμείς δεν έχουμε παρά μόνο ένα μέσο αντίδρασης και άρνησης, το
ζάπινγκ και το μαύρισμα της οθόνης.
β. συμπληρώνουμε τον πίνακα (ο χειριστής κάθε ομάδας
συμπληρώνει για το πεδίο που αναλογεί στην ομάδα)
Δυνατοί τύποι προσωπικής
αντωνυμίας
Αδύνατοι τύποι προσωπικής
αντωνυμίας
γ. μας μαθαίνει : προσωπική ή κτητική
ο δικός μας κόσμος: προσωπική ή κτητική
οι εκπομπές της: προσωπική ή κτητική
εμείς της αφιερώνουμε: προσωπική ή κτητική
Κάθε ομάδα χρωματίζει με το δικό της χρώμα τη σωστή επιλογή
δ. Κάθε ομάδα εντοπίζει τις αντωνυμίες και δηλώνει το
συντακτικό τους ρόλο:
(Μήπως σας θυμίζει κάτι αυτό;)
η οποία όχι μόνο μας ψυχαγωγεί
αφού τα πρόσωπά της γίνονται δικά μας.
όπου εμείς δεν έχουμε παρά μόνο ένα μέσο αντίδρασης
Εναλλακτικά χρησιμοποιούμε την εισαγωγή σχολίου και δηλώνουμε το
συντακτικό ρόλο πάνω στο κείμενο

5. Βήμα τέταρτο: Χρησιμοποιώντας την εφαρμογή ΘΗΣΑΥΡΟΣ ζητάμε
από τις ομάδες να βρουν συνώνυμα για τις λέξεις πιστός, αληθινός,
διαθέτω, εξακολουθώ.
Βήμα πέμπτο: ζητάμε από τους μαθητές να φτιάξουν οικογένεια λέξεων
από το κόσμος με απλές και σύνθετες λέξεις. Κατόπιν επισκεπτόμαστε
την Πύλη για την ελληνική γλώσσα για να αξιολογήσουμε τα
αποτελέσματά μας
http://www.greeklanguage.gr/greekLang/ancient_greek/tools/lexicon/lem
ma.html?id=131