1. 1
Παιδαγωγική Αξιοποίηση των ΤΠΕ για την Ανάπτυξη των Οριζοντίων
Ικανοτήτων των Μαθητών
Παναγιώτης Αναστασιάδης
Καθηγητής Δια Βίου και εξ
Αποστάσεως Εκπαίδευσης με τη χρήση
ΤΠΕ
Π.Τ.Δ.Ε. Πανεπιστημίου Κρήτης
panas@edc.uoc.gr
Χαράλαμπος Μουζάκης
Δρ Παιδαγωγικής Αξιοποίησης
Συστημάτων Τηλεδιάσκεψης
Συνεργάτης Π.Τ.Δ.Ε. Πανεπιστημίου
Αθηνών
hmouzak@primedu.uoa.gr
Η ένταξη των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών (ΤΠΕ)
στην εκπαιδευτική διαδικασία αποτελεί έναν υπό έμφαση στόχο των επίσημων
εκπαιδευτικών πολιτικών σε πολλές χώρες του κόσμου, μεταξύ των οποίων και
στη χώρα μας. Οι πρωτοβουλίες που αναλαμβάνονται από εκπαιδευτικούς και
επιστημονικούς φορείς καθώς και οι καινοτόμες προσπάθειες που
καταγράφονται στο πεδίο της διδασκαλίας και της μάθησης, αναδεικνύουν με
εμφανή τρόπο, την πρόθεση αξιοποίησης των ΤΠΕ με σκοπό την αναβάθμιση
της διδακτικής διαδικασίας και τη βελτίωση της ποιότητας της μάθησης
(Anderson & Van Weert, 2002). Η επιστημονική έρευνα επιδεικνύει έναν
συνεχώς αυξανόμενο αριθμό μελετών και εργασιών οι οποίες εξετάζουν τη
συμβολή των ΤΠΕ στην εκπαίδευση πέρα από το επίπεδο της καλλιέργειας του
πληροφορικού γραμματισμού, επικεντρώνοντας σε ζητήματα της διδασκαλίας
και της μάθησης (Crook et al., 2010). Στο πλαίσιο αυτό, οι ΤΠΕ εμπλουτίζουν την
εκπαιδευτική διαδικασία με πλούσιες πηγές πολυμορφικού εκπαιδευτικού
υλικού μέσα από τις εφαρμογές πολυμέσων, τις ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες, τον
Παγκόσμιο Ιστό και τα εργαλεία της διαδικτυακής επικοινωνίας. Επίσης, οι ΤΠΕ
παρέχουν περιβάλλοντα όπου η μάθηση μπορεί να προκύψει μέσα από την
ανακάλυψη, τη διερεύνηση και την οικοδόμηση της γνώσης από τον ίδιο το
μαθητή (Αναστασιάδης, κ.ά. 2010, Κόμης, 2004).
Η παιδαγωγική αξιοποίηση των ΤΠΕ δίνει έμφαση στη δημιουργία νέων
τύπων δραστηριοποίησης των μαθητών, οι οποίοι όχι μόνο εξοικειώνονται και
μαθαίνουν να διαχειρίζονται ψηφιακές μορφές πληροφορίες αλλά αποκτούν
οριζόντιες ικανότητες οι οποίες τους επιτρέπουν να πειραματίζονται και να
οικοδομούν τη γνώση, να δημιουργούν μαθησιακά προϊόντα, να αλληλεπιδρούν
και να συνεργάζονται μεταξύ τους (Μικρόπουλος, 2006). Στο πλαίσιο της
διδακτικής και μαθησιακής διαδικασίας, η αξιοποίηση των ΤΠΕ οργανώνεται
στο πλαίσιο δομημένων δραστηριοτήτων και σεναρίων διδασκαλίας, τα οποία
σχεδιάζονται κυρίως με βάση τις αρχές των εποικοδομητικών και
κοινωνιογνωστικών προσεγγίσεων για τη μάθηση, όπου ο μαθητής
τοποθετείται στο επίκεντρο της διαδικασίας και αλληλεπιδρά με το
περιεχόμενο, τον εκπαιδευτικό, τους συμμαθητές του και την τεχνολογία
(Ράπτης & Ράπτη, 2009).
Τα τελευταία χρόνια η ραγδαία εξάπλωση του Web 2.0 έχει προσελκύσει
το ενδιαφέρον της εκπαιδευτικής κοινότητας για τη διερεύνηση της συμβολής
των διαδικτυακών υπηρεσιών και εφαρμογών στην αναβάθμιση της διδακτικής
διαδικασίας και στη βελτίωση της ποιότητας της μάθησης (Tess, 2013). Ο όρος
Web 2.0 αναφέρεται στις εφαρμογές και τις υπηρεσίες του Παγκόσμιου Ιστού οι
οποίες έχουν σκοπό να ενισχύσουν τη δημιουργικότητα, την επικοινωνία, την

2. 2
ασφαλή διαμοίραση της πληροφορίας και τη συνεργασία στο Διαδίκτυο
(O’Reilly, 2004). Στις πιο αντιπροσωπευτικές εφαρμογές του Web 2.0
περιλαμβάνονται τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα ιστολόγια, τα Wikis, οι
ιστοσελίδες κοινωνικής σελιδοσήμανσης και οι ιστοσελίδες διαμοίρασης βίντεο
και φωτογραφιών (Luo, 2009).
Η παιδαγωγική αξιοποίηση των Web 2.0 υπηρεσιών και εφαρμογών
εντάσσεται σε δραστηριότητες που προάγουν την αυτενέργεια, τη διερεύνηση,
την επίλυση προβλημάτων, την αιτιολόγηση, τη διατύπωση συμπερασμάτων, τη
δημιουργικότητα και την καινοτομία. Η υποστήριξη καινοτόμων παιδαγωγικών
προσεγγίσεων με τη χρήση του Web 2.0, προϋποθέτει την εξοικείωση, την
προετοιμασία και την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών (Voogt, 2010). Μέσα από
την επιμόρφωσή τους, οι εκπαιδευτικοί καθίστανται ικανοί να
επανακαθορίσουν το ρόλο τους στη διδακτική πράξη, να υιοθετήσουν νέες
παιδαγωγικές πρακτικές και να βοηθήσουν τους μαθητές να αναπτύξουν
ποικίλες δεξιότητες και να υιοθετήσουν θετικές στάσεις προς τη μάθηση.
Βιβλιογραφία
Αναστασιάδης, Π., Μικρόπουλος Α., Σοφός, Α. και Φραγκάκη, Μ. (2010). Ο
διαδραστικός πίνακας στη σχολική τάξη: Παιδαγωγικές προσεγγίσεις -
διδακτικές εφαρμογές, Αθήνα: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.
http://users.sch.gr/geoman22/ epimorfosi_B/diadrastikoi-
A%20theoritiko%20plaisio.pdf
Anderson, J. & Van Weert, T. (2002). Information and Communication
Technologies in teacher education: A curriculum for schools and Programme of
teacher development, UNESCO, Paris.
http://unesdoc.unesco.org/images/0012/001295/129538e.pdf
Crook, C., Harrison, C., Farrington-Flint, L., Tomás, C. and Underwood, J. (2010).
The Impact of Technology: Value-added classroom practice Coventry: Becta.
Κόμης, Β. (2004). Εισαγωγή στις εκπαιδευτικές εφαρμογές των Τεχνολογιών της
Πληροφορίας και των Επικοινωνιών, Αθήνα: Εκδόσεις Νέων Τεχνολογιών.
Luo, L. (2009). Web 2.0 integration in information literacy instruction: An
overview. The Journal of Academic Librarianship, 36, 32-40.
Μικρόπουλος, Τ. Α. (2006). Ο υπολογιστής ως γνωστικό εργαλείο. Αθήνα:
Ελληνικά Γράμματα.
O'Reilly, T. & Battelle, J. (2004). Opening welcome: State of the internet industry.
In Web 2.0 Conference, San Francisco, California, October 5, available at
http://conferences.oreillynet.com/cs/web2con/view/e_sess/5854.
Ράπτης, Α και Ράπτη, Α. (2009). Μάθηση και διδασκαλία στην εποχή της
Πληροφορίας, τομ. Α’, Αθήνα: Έκδοση Νέων Τεχνολογιών.
Tess, P. (2013). The role of social media in higher education classes (real and
virtual) – A literature review, Computers in Human Behaviour, 29, 60-68.
Voogt, J. (2010). Teacher Factors Associated with Innovative Curriculum Goals
and Pedagogical Practices: Differences between Extensive and Non-Extensive
ICT-Using Science Teachers, Journal of Computer Assisted Learning, 26/6,
453–464.