Tăng cường rủi ro trong phương thức tín dụng chứng từ của hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng thương mại cổ phần sài gòn hà nội

Bé gi¸o dôc ®μo t¹o
Tr−êng ®¹i häc Th¨ng LonG
----o0o---
LuËn V¨n tèt nghiÖp
§Ò tµi:
T¨ng c−êng qu¶n trÞ rñi ro trong ph−¬ng thøc
tÝn dông chøng tõ cña ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ
t¹i Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn sµi gßn – hµ néi
Sinh viªn thùc hiÖn: Ph¹m Nguyªn h¹nh
M∙ Sinh viªn : A10565
Chuyªn ngμnh : tμi chÝnh – ng©n hμng
Hμ néi – 2010

Bé gi¸o dôc ®μo t¹o
Tr−êng ®¹i häc Th¨ng LonG
----o0o---
LuËn V¨n tèt nghiÖp
§Ò tµi:
T¨ng c−êng qu¶n trÞ rñi ro trong ph−¬ng thøc
tÝn dông chøng tõ cña ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ
t¹i Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn sµi gßn – hµ néi
Gi¸o viªn h−íng dÉn : Th.s Ng« Kh¸nh HuyÒn
Sinh viªn thùc hiÖn : Ph¹m Nguyªn H¹nh
M∙ sinh viªn : A10565
Chuyªn ngµnh : Tµi chÝnh – Ng©n hµng
LuËn v¨n ®−îc b¶o vÖ t¹i héi ®ång chÊm luËn v¨n tèt nghiÖp tr−êng §¹i häc Th¨ng Long
ngµy ..... th¸ng ..... n¨m 2010
§iÓm b¶o vÖ:.....
Hμ néi – 2010
Thang Long University Library

Lêi c¶m ¬n
Tr−íc hÕt, cho phÐp em ®−îc göi lêi c¶m ¬n s©u s¾c nhÊt ®Õn tËp thÓ çc nhµ
gi¸o khoa Qu¶n lý tr−êng §¹i häc Th¨ng Long, nh÷ng ng−êi ®· tËn t©m truyÒn ®¹t çc
kiÕn thøc nÒn t¶ng cho em trong suèt 4 n¨m häc tËp t¹i tr−êng. §Æc biÖt, em xin ®−îc
göi lêi c¶m ¬n tíi çc c« gi¸o ë Tæ bé m«n kinh tÕ, gi¶ng d¹y hai bé m«n Thanh to¸n
quèc tÕ vµ NghiÖp vô xuÊt nhËp khÈu ®· truyÒn cho em niÒm yªu thÝch, mong muèn
®−îc t×m hiÓu vµ lùa chän lÜnh vùc nµy ®Ó viÕt luËn v¨n. Em v« cïng biÕt ¬n c« gi¸o,
Th¹c sü Ng« Kh¸nh HuyÒn – ng−êi ®· dµnh cho em sù gióp ®ì trùc tiÕp vµ hÕt søc tËn
t×nh tõ viÖc ®Þnh h−íng, triÓn khai cho tíi khi hoµn thµnh luËn v¨n.
Em còng xin ®−îc göi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh nhÊt ®Õn çc çn bé phßng Thanh
to¸n quèc tÕ – Chi nh¸nh Bµ TriÖu vµ phßng Thanh to¸n quèc tÕ – Héi së chÝnh Ng©n
hµng Th−¬ng m¹i cæ phÇn Sµi Gßn – Hµ Néi ®· t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi, h−íng dÉn
vµ nhiÖt t×nh gióp ®ì em trong suèt qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i ng©n hµng ®Ó em hoµn thµnh
tèt luËn v¨n nµy.
Cuèi cïng, em xin ®−îc göi lêi c¶m ¬n s©u s¾c ®Õn gia ®×nh vµ b¹n bÌ ®· ñng
hé, ®éng viªn vµ gióp ®ì em trong qu¸ tr×nh häc tËp, nghiªn cøu còng nh− trong thêi
gian lµm luËn v¨n ®Ó em cã thÓ hoµn thµnh tèt vµ b¶o vÖ luËn v¨n tèt nghiÖp cña m×nh.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
Sinh viªn
Ph¹m Nguyªn H¹nh

MôC LôC
Lêi nãi ®Çu ..................................................................................................... 1
Ch−¬ng 1: Lý luËn chung vÒ rñi ro vμ qu¶n trÞ rñi ro
trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ cña ho¹t ®éng
thanh to¸n quèc tÕ t¹i ng©n hμng th−¬ng m¹i.................. 3
1.1. Tæng quan vÒ ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ cña ho¹t
®éng thanh to¸n quèc tÕ t¹i ng©n hμng th−¬ng m¹i...........3
1.1.1. Kh¸i niÖm.................................................................................................3
1.1.2. Nh÷ng ®Æc tr−ng c¬ b¶n cña ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ ...............4
1.1.2.1. Çc lo¹i th− tÝn dông..............................................................................4
1.1.2.2. Thñ tôc më th− tÝn dông ........................................................................7
1.1.2.3. Néi dung chñ yÕu cña mét th− tÝn dông ................................................9
1.1.2.4. Nguån luËt ®iÒu chØnh ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ .......................10
1.1.3. Quy tr×nh thanh to¸n cña ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ..................12
1.1.3.1. Çc chñ thÓ tham gia ...........................................................................12
1.1.3.2. Quy tr×nh thanh to¸n cña ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ ...................14
1.1.4. TÝnh −u viÖt cña ph−¬ng tÝn dông chøng tõ .........................................17
1.1.4.1. Lîi Ých ®èi víi nhµ nhËp khÈu .............................................................17
1.1.4.2. Lîi Ých ®èi víi nhµ xuÊt khÈu ..............................................................17
1.1.4.3. Lîi Ých ®èi víi ng©n hµng....................................................................18
1.2. Rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ ...................18
1.2.1. Kh¸i niÖm rñi ro ....................................................................................18
1.2.2. Çc lo¹i rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ ..........................19
1.2.2.1. Rñi ro kü thuËt/nghiÖp vô ....................................................................19
1.2.2.2. Rñi ro tÝn dông.....................................................................................20
1.2.2.3. Rñi ro hèi ®o¸i.....................................................................................21
1.2.2.4. Rñi ro ng©n hµng ®¹i lý .......................................................................21
1.2.2.5. Rñi ro chÝnh trÞ, ph¸p luËt....................................................................22
1.2.2.6. Rñi ro ®¹o ®øc kinh doanh...................................................................22
1.2.3. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ ...24

1.2.3.1. Nguyªn nh©n tõ b¶n th©n ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ...................24
1.2.3.2. Nguyªn nh©n tõ phÝa kh¸ch hµng (bªn NK vµ XK).............................25
1.2.3.3. Nguyªn nh©n tõ phÝa ng©n hµng ..........................................................25
1.3. Qu¶n trÞ rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ
t¹i çc ng©n hμng th−¬ng m¹i ............................................................26
1.3.1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña qu¶n trÞ rñi ro trong ho¹t ®éng TTQT ...26
1.3.2. Néi dung cña ho¹t ®éng qu¶n trÞ rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn dông
chøng tõ................................................................................................................26
1.3.2.1. NhËn d¹ng rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ ......................26
1.3.2.2. §o l−êng rñi ro, tæn thÊt trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ...........27
1.3.2.3. Gi¸m s¸t rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ..........................28
1.3.2.4. Lùa chän kü thuËt phßng ngõa rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn dông
chøng tõ ............................................................................................................28
1.3.2.5. B¸o ço vµ ®¸nh gi¸ vÒ ho¹t ®éng qu¶n trÞ rñi ro ................................29
1.3.3. Çc nh©n tè ¶nh h−ëng tíi qu¶n trÞ rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn dông
chøng tõ ...........................................................................................................29
1.3.3.1. Nh©n tè chñ quan.................................................................................30
1.3.3.2. Nh©n tè kh¸ch quan.............................................................................31
1.3.4. Sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao n¨ng lùc qu¶n trÞ rñi ro trong ph−¬ng thøc
tÝn dông chøng tõ ............................................................................................32
1.3.4.1. XuÊt ph¸t tõ hËu qu¶ cña rñi ro trong ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n
hµng th−¬ng m¹i ...............................................................................................32
1.3.4.2. N¨ng lùc qu¶n trÞ rñi ro tèt lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó n©ng cao chÊt
l−îng vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng th−¬ng m¹i...............33
1.3.4.3. Xu thÕ héi nhËp quèc tÕ vµ toµn cÇu ho¸ ®ßi hái ph¶i t¨ng c−êng qu¶n
trÞ rñi ro.............................................................................................................34

CH¦¥NG 2: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng qu¶n trÞ rñi ro trong
ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ t¹i ng©n hμng TMCP sμi
gßn – Hμ néi ................................................................................................. 36
2.1. Tæng quan vÒ ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ cña Ng©n
hμng TMCP Sμi Gßn – Hμ Néi......................................................................36
2.1.1. Kh¸i qu¸t vÒ Ng©n hµng TMCP Sµi Gßn – Hµ Néi..............................36
2.1.1.1. LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Ng©n hµng TMCP Sµi Gßn – Hµ
Néi ....................................................................................................................36
2.1.1.2. Tæng quan vÒ ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng TMCP Sµi Gßn –
Hµ Néi...............................................................................................................40
2.1.2. Ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ t¹i Ng©n hµng TMCP Sµi Gßn – Hµ
Néi .......................................................................................................................44
2.1.2.1. Tæ chøc ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ t¹i Ng©n hµng TMCP Sµi Gßn –
Hµ Néi...............................................................................................................44
2.1.2.2. KÕt qu¶ ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ t¹i Ng©n hµng TMCP Sµi Gßn –
Hµ Néi...............................................................................................................49
2.2. Thùc tr¹ng rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng
tõ t¹i Ng©n hμng TMCP Sμi Gßn – Hμ Néi..........................................56
2.2.1. C¸c rñi ro mang tÝnh chÊt vÜ m« ...........................................................56
2.2.1.1. Rñi ro chÝnh trÞ, ph¸p lý ......................................................................56
2.2.1.2. Rñi ro hèi ®o¸i.....................................................................................57
2.2.2. C¸c rñi ro trùc tiÕp ................................................................................58
2.2.2.1. Rñi ro khi Ng©n hµng TMCP Sµi Gßn – Hµ Néi lµ ng©n hµng ph¸t
hµnh ..................................................................................................................58
2.2.2.2. Rñi ro khi Ng©n hµng TMCP Sµi Gßn – Hµ Néi lµ ng©n hµng th«ng
b¸o ...................................................................................................................59
2.2.2.3. Rñi ro khi Ng©n hµng TMCP Sµi Gßn – Hµ Néi lµ ng©n hµng x¸c nhËn,
chiÕt khÊu..........................................................................................................60
2.3. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn
dông chøng tõ t¹i Ng©n hμng TMCP Sμi Gßn – Hμ Néi .............61

2.3.1. Nguyªn nh©n kh¸ch quan......................................................................61
2.3.1.1. Sù phøc t¹p cña luËt ®iÒu chØnh ...........................................................61
2.3.1.2. Sù biÕn ®éng trong t×nh h×nh chÝnh trÞ vµ kinh tÕ trªn thÕ giíi............63
2.3.1.3. Nguyªn nh©n tõ phÝa kh¸ch hµng ........................................................63
2.3.1.4. Thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ....................................................... 64
2.3.2. Nguyªn nh©n chñ quan (nguyªn nh©n tõ phÝa ng©n hµng)..................65
2.4. Thùc tr¹ng qu¶n trÞ rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn
dông chøng tõ t¹i Ng©n hμng TMCP Sμi Gßn – Hμ Néi .............65
2.4.1. M«i tr−êng qu¶n trÞ rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ t¹i
Ng©n hµng TMCP Sµi Gßn – Hµ Néi..............................................................65
2.4.2. NhËn d¹ng c¸c rñi ro cã thÓ x¶y ra.......................................................66
2.4.2.1. Nghiªn cøu nguyªn nh©n g©y nªn rñi ro .............................................67
2.4.2.2. Nghiªn cøu ®èi t−îng gÆp rñi ro .........................................................67
2.4.2.3. LËp b¶ng danh môc rñi ro....................................................................68
2.4.3. §o l−êng rñi ro, tæn thÊt........................................................................69
2.4.3.1. Ph−¬ng ph¸p tÝnh ®Þnh l−îng møc ®é rñi ro mµ SHB cã thÓ gÆp ph¶i
khi tiÕn hµnh thanh to¸n....................................................................................69
2.4.3.2. Ph−¬ng ph¸p ®Þnh tÝnh x¸c ®Þnh møc ®é rñi ro mµ SHB cã thÓ gÆp ph¶i
khi tiÕn hµnh thanh to¸n....................................................................................71
2.4.4. HÖ thèng kiÓm tra, gi¸m s¸t néi bé.......................................................73
2.4.5. Lùa chän kü thuËt phßng ngõa rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng
tõ .........................................................................................................................73
2.4.6. B¸o c¸o vµ ®¸nh gi¸ vÒ qu¶n trÞ rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn dông
chøng tõ trªn thùc tÕ .......................................................................................75
2.5. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng qu¶n trÞ rñi ro trong ph−¬ng thøc
tÝn dông chøng tõ t¹i Ng©n hμng TMCP Sμi Gßn – Hμ Néi ........75
2.5.1. Nh÷ng −u ®iÓm trong c«ng t¸c qu¶n trÞ rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn
dông chøng tõ..................................................................................................76
2.5.1.1. HÖ thèng kiÓm tra, gi¸m s¸t néi bé cã hiÖu lùc vµ ho¹t ®éng hiÖu qu¶
trong viÖc gi¸m s¸t quy tr×nh nghiÖp vô ........................................................76

2.5.1.2. TÝch cùc hoµn thiÖn quy tr×nh qu¶n trÞ rñi ro, tõ ®ã dù b¸o vµ phßng
ngõa ®−îc çc rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ..............................76
2.5.1.3. X©y dùng ®−îc bé m¸y qu¶n trÞ, ®iÒu hµnh lµm viÖc rÊt hiÖu qu¶, h¹n
chÕ tèi thiÓu ®−îc nh÷ng rñi ro.........................................................................76
2.5.1.4. CËp nhËt vµ øng dông c«ng nghÖ ng©n hµng hiÖn ®¹i trªn toµn hÖ
thèng ................................................................................................................77
2.5.2. Nh÷ng tån t¹i trong c«ng t¸c qu¶n trÞ rñi ro trong ph−¬ng tÝn dông
chøng tõ ...........................................................................................................78
2.5.2.1. Ch−a cã chiÕn l−îc qu¶n trÞ rñi ro tæng thÓ mang tÝnh dµi h¹n ...........78
2.5.2.2. Quy tr×nh thanh to¸n tÝn dông chøng tõ cßn béc lé mét sè h¹n chÕ....79
2.5.2.3. ChÕ ®é th−ëng ph¹t ch−a nghiªm minh ®èi víi çc ç nh©n, ®¬n vÞ
trong viÖc qu¶n trÞ rñi ro ...................................................................................80
Ch−¬ng 3: gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c−êng qu¶n trÞ rñi ro
trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ ................................... 82
3.1. §Þnh h−íng ph¸t triÓn ho¹t ®éng thanh to¸n quèc
tÕ ............................................................................................................................82
3.1.1. §Þnh h−íng ph¸t triÓn chung vÒ mäi ho¹t ®éng cña Ng©n hµng TMCP
Sµi Gßn – Hµ Néi.............................................................................................82
3.1.2. §Þnh h−íng ph¸t triÓn ho¹t ®éng TTQT cña Ng©n hµng TMCP Sµi Gßn
– Hµ Néi ...........................................................................................................83
3.1.2.1. Môc tiªu tæng qu¸t ..............................................................................83
3.1.2.2. KÕ ho¹ch cô thÓ ..................................................................................83
3.2. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c−êng qu¶n trÞ rñi ro
trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ..........................................84
3.2.1. Gi¶i ph¸p tõ néi t¹i Ng©n hµng ...............................................................84
3.2.1.1. Hoµn thiÖn chiÕn l−îc qu¶n trÞ rñi ro mang tÝnh chÊt dµi h¹n vµ tiÕn
hµnh phæ cËp réng r·i toµn ng©n hµng..............................................................84
3.2.1.2. N©ng cao n¨ng lùc chuyªn m«n cña çc çn bé qu¶n trÞ, ®iÒu hµnh
ho¹t ®éng TTQT, çc çn bé chuyªn tr¸ch qu¶n trÞ rñi ro vµ çc nh©n viªn
phßng TTQT .....................................................................................................85

3.2.1.3. Cñng cè vµ t¨ng c−êng kh¶ n¨ng qu¶n trÞ rñi ro, kiÓm tra, gi¸m s¸t néi
bé ......................................................................................................................77
3.2.1.4. Thùc hiÖn th−ëng, ph¹t nghiªm minh ®èi víi çc ç nh©n, ®¬n vÞ trong
viÖc qu¶n trÞ rñi ro.............................................................................................86
3.2.2. Gi¶i ph¸p phèi hîp víi çc ®èi t¸c tham gia .........................................87
3.2.2.1. Ph¸t triÓn dÞch vô t− vÊn kh¸ch hµng ..................................................87
3.2.2.2. T¨ng c−êng hîp t¸c quèc tÕ víi çc Ng©n hµng ®¹i lý........................87
3.2.2.3. X©y dùng chÝnh s¸ch kh¸ch hµng phï hîp ..........................................88
3.3. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cho ph−¬ng
thøc tÝn dông chøng tõ............................................................................89
3.3.1. §èi víi Ng©n hµng Nhµ n−íc ...................................................................89
3.3.1.1. Chñ ®éng trong viÖc ban hµnh çc v¨n b¶n d−íi LuËt h−íng dÉn çc
ho¹t ®éng TTQT ...............................................................................................89
3.3.1.2. Duy tr× chÝnh s¸ch tû gi¸ linh ho¹t, phï hîp víi thùc Tõ ....................90
3.3.1.3. Hç trî çc ng©n hµng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn héi nhËp quèc tÕ vÒ
ng©n hµng tµi chÝnh...........................................................................................90
3.3.2. §èi víi chÝnh phñ ......................................................................................91
3.3.2.1. ChÝnh phñ cÇn t¨ng c−êng quyÒn tù chñ kinh doanh vµ tÝnh ®éc lËp cho
çc NHTM ........................................................................................................91
3.3.2.2. ChÝnh phñ cÇn cã biÖn ph¸p më réng quan hÖ ®¹i lý vµ ký hîp ®ång
quan hÖ b¶o l·nh thanh to¸n hµng xuÊt khÈu víi nh÷ng thÞ tr−êng cã nhiÒu rñi
ro ......................................................................................................................91
3.3.3. §èi víi Ng©n hµng TMCP Sµi gßn – Hµ Néi .........................................91
3.3.3.1. N©ng cao tr×nh ®é qu¶n lý ®iÒu hµnh cho çc çn bé TTQT ..............91
3.3.3.2. T¹o ®iÒu kiÖn cho çc chi nh¸nh ph¸t triÓn vµ n©ng cao chÊt l−îng ho¹t
®éng TTQT .......................................................................................................92
KÕt luËn ........................................................................................................ 94

Danh môc çc b¶ng
Trang
B¶ng 1: Nguån vèn huy ®éng n¨m 2007-2009 40
B¶ng 2: D− nî tÝn dông n¨m 2007-2009 42
B¶ng 3: Doanh sè kinh doanh ngo¹i tÖ vµ thanh to¸n n¨m 2007-2009 50
B¶ng 4: Sè liÖu thanh to¸n L/C xuÊt khÈu cña phßng TTQT t¹i SHB 51
B¶ng 5: Sè liÖu thanh to¸n L/C nhËp khÈu cña phßng TTQT t¹i SHB 52
B¶ng 6: Tæng sè quy ®æi USD qua çc n¨m 2006-2009 cña çc giao dÞch
thanh to¸n t¹i SHB 53
B¶ng 7: B¶ng danh môc rñi ro n¨m 2007-2009 68
B¶ng 8: Tæng sè quy ®æi USD cña çc giao dÞch thanh to¸n
vµ tæn thÊt cña SHB qua çc n¨m 2007-2009 70
B¶ng 9: Tû lÖ rñi ro gi÷a çc ph−¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ
n¨m 2007-2009 70
B¶ng 10: Çc kü thuËt phßng ngõa rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn dông
chøng tõ t¹i SHB trong giai ®o¹n 2007-2009 73

Danh môc çc s¬ ®å
Trang
S¬ ®å 1: Quy tr×nh ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ t¹i Ng©n hµng
ph¸t hµnh 14
S¬ ®å 2: Quy tr×nh ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ t¹i Ng©n hµng
®−îc chØ ®Þnh 16
Danh môc çc BiÓu ®å
Trang
BiÓu ®å 1: Tèc ®é t¨ng tr−ëng nguån vèn qua çc n¨m 2007-2009 41
BiÓu ®å 2: Tèc ®é t¨ng tr−ëng tæng d− nî tÝn dông qua
çc n¨m 2007-2009 43
BiÓu ®å 3: Tæng sè quy ®æi USD qua çc n¨m cña çc giao dÞch
thanh to¸n t¹i SHB 53

Danh môc c¸c thuËt ng÷ viÕt t¾t
Ký hiÖu viÕt t¾t Tªn ®Çy ®ñ
Icc Phßng th−¬ng m¹i quèc tÕ
l/c Letter of Credit: Th− tÝn dông
nhck Ng©n hµng chiÕt khÊu
nh®c® Ng©n hµng ®−îc chØ ®Þnh
nhnn Ng©n hµng nhµ n−íc
nhph Ng©n hµng ph¸t hµnh
nhtb Ng©n hµng th«ng b¸o
nhtm Ng©n hµng th−¬ng m¹i
nhxn Ng©n hµng x¸c nhËn
nk NhËp khÈu
shb Ng©n hµng th−¬ng m¹i Cæ phÇn Sµi Gßn – Hµ Néi
tctd Tæ chøc tÝn dông
tmcP Th−¬ng m¹i cæ phÇn
ttqt Thanh to¸n quèc tÕ
usd United states dollars: ®ång ®«la Mü
vnd ViÖt Nam ®ång
wto Tæ chøc th−¬ng m¹i thÕ giíi
xk XuÊt khÈu
xnk XuÊt nhËp khÈu

Lêi nãi ®Çu
Cïng víi xu thÕ më cöa vµ héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi mµ ®Ønh cao lµ trë
thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña tæ chøc th−¬ng m¹i thÕ giíi WTO, ho¹t ®éng kinh tÕ
nãi chung, ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i cña ViÖt Nam nãi riªng ngµy cµng më réng.
Th−¬ng m¹i hãa quèc tÕ ph¸t triÓn víi tèc ®é nhanh chãng vµ ®i s©u vµo mäi mèi quan
hÖ trao ®æi th−¬ng m¹i tõ th«ng th−êng ®Õn nh÷ng mèi quan hÖ lín. Sù giao l−u, bu«n
b¸n hµng hãa gi÷a çc quèc gia kh¸c nhau víi khèi l−îng ngµy mét lín ®· ®ßi hái qu¸
tr×nh thanh to¸n ph¶i nhanh chãng thuËn tiÖn cho çc bªn, gi¶m bít khã kh¨n vÒ mÆt
®Þa lý. §Ó thùc hiÖn nhiÖm vô nµy ph¶i kÓ ®Õn vai trß thiÕt yÕu cña çc ng©n hµng
th−¬ng m¹i (NHTM) víi nghiÖp vô thanh to¸n quèc tÕ (TTQT). TTQT cã t¸c dông b«i
tr¬n vµ thóc ®Èy çc ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i nãi chung vµ ®èi víi ngo¹i th−¬ng nãi
riªng. Tuy nhiªn, TTQT vèn dÜ lµ ho¹t ®éng phøc t¹p vµ nhiÒu rñi ro h¬n thanh to¸n
néi ®Þa v× nã chÞu chi phèi cña nh÷ng luËt lÖ vµ tËp qu¸n ®Þa ph−¬ng cïng víi nh÷ng
luËt lÖ vµ tËp qu¸n quèc tÕ.
Ph−¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ ®−îc sö dông réng r·i nhÊt hiÖn nay lµ ph−¬ng
thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ – Documentary Credit. §©y lµ ph−¬ng thøc ®−îc çc
ng©n hµng −a chuéng bëi tÝnh −u viÖt trong viÖc ®¶m b¶o quyÒn lîi cho çc bªn. MÆc
dï vËy, do tÝnh chÊt phøc t¹p cña ph−¬ng thøc nµy nªn bªn c¹nh nh÷ng −u ®iÓm, vÉn
cã nh÷ng rñi ro kh«ng mong muèn. Cã nhiÒu tr−êng hîp rñi ro x¶y ra hoµn toµn cã thÓ
nhËn diÖn ®−îc tõ tr−íc nh−ng thùc tÕ l¹i dÉn ®Õn tæn thÊt cho çc bªn tham gia. Çc
rñi ro ph¸t sinh tõ rÊt nhiÒu nguyªn nh©n, phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau.
ChÝnh v× vËy, tuy kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò míi nh−ng rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn
dông chøng tõ lu«n lµ mét vÊn ®Ò ®−îc çc ng©n hµng hÕt søc quan t©m bëi tæn thÊt mµ
çc rñi ro g©y nªn ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn uy tÝn, sù tÝn nhiÖm cña b¹n bÌ quèc tÕ dµnh
cho çc ng©n hµng ViÖt Nam. MÆc dï ®· nhËn thøc ®−îc ¶nh h−ëng cña nh÷ng rñi ro
cã thÓ x¶y ®Õn tõ ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ trong qu¸ tr×nh thanh to¸n nh−ng çc
ng©n hµng ViÖt Nam vÉn cßn lóng tóng trong qu¸ tr×nh xö lý rñi ro.
XuÊt ph¸t tõ vÊn ®Ò nªu trªn, trong qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i Ng©n hµng th−¬ng m¹i
cæ phÇn Sµi Gßn – Hµ Néi (SHB), em ®· nhËn thÊy ®−îc tÇm quan träng cña viÖc
nghiªn cøu çc rñi ro ph¸t sinh trªn thùc tÕ vµ ®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò t¨ng c−êng c«ng t¸c
qu¶n trÞ rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ. Tõ ®ã, d−íi sù gióp ®ì nhiÖt t×nh
cña çc çn bé ng©n hµng t¹i Ng©n hµng SHB vµ ®−îc sù chØ b¶o tËn t×nh cña gi¸o viªn
h−íng dÉn, em ®· m¹nh d¹n ®i s©u nghiªn cøu ®Ò tµi “T¨ng c−êng qu¶n trÞ rñi ro trong
ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ cña ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ t¹i Ng©n hµng th−¬ng
m¹i cæ phÇn Sµi Gßn – Hµ Néi” nh»m t×m hiÓu vÒ thùc tr¹ng qu¶n trÞ rñi ro trong
ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ th«ng qua viÖc ph©n tÝch ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ®ã t¹i
1

Ng©n hµng SHB. Tõ ®ã ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p ®Ó n©ng cao chÊt l−îng qu¶n trÞ rñi ro t¹i
ng©n hµng nµy.
LuËn v¨n cña em gåm 3 ch−¬ng:
Ch−¬ng 1: Lý luËn chung vÒ rñi ro vµ qu¶n trÞ rñi ro trong ph−¬ng thøc
tÝn dông chøng tõ cña ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ t¹i ng©n hµng th−¬ng m¹i.
Ch−¬ng 2: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng qu¶n trÞ rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn dông
chøng tõ t¹i Ng©n hµng TMCP Sµi Gßn – Hµ Néi.
Ch−¬ng 3: Gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c−êng qu¶n trÞ rñi ro trong ph−¬ng thøc
tÝn dông chøng tõ.
2

Ch−¬ng 1:
Lý luËn chung vÒ rñi ro vμ qu¶n trÞ rñi ro trong
ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ cña ho¹t ®éng thanh
to¸n quèc tÕ t¹i ng©n hμng th−¬ng m¹i
Trong ho¹t ®éng TTQT cña çc ng©n hµng th−¬ng m¹i, ph−¬ng thøc tÝn dông
chøng tõ lµ mét ph−¬ng thøc thanh to¸n chiÕm tû träng lín nhÊt, ®¹t gi¸ trÞ lín nhÊt vµ
lµ mét nghiÖp vô cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn trong t−¬ng lai. Tuy vËy, bªn c¹nh tÝnh −u viÖt
næi tréi, trong qu¸ tr×nh thanh to¸n, ph−¬ng thøc thanh to¸n nµy vÉn ph¸t sinh nh÷ng
rñi ro. VËy rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ lµ g×? C«ng t¸c qu¶n trÞ rñi ro
trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ bao gåm nh÷ng néi dung g× vµ t¹i sao l¹i ph¶i
qu¶n trÞ rñi ro? Trong ch−¬ng nµy, luËn v¨n sÏ hÖ thèng nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ
rñi ro vµ qu¶n trÞ rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ nh»m lµm râ sù cÇn thiÕt
ph¶i qu¶n trÞ rñi ro trong ph−¬ng thøc thanh to¸n nµy t¹i çc ng©n hµng th−¬ng m¹i.
1.1. Tæng quan vÒ ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ cña ho¹t
®éng thanh to¸n quèc tÕ t¹i ng©n hμng th−¬ng m¹i
1.1.1. Kh¸i niÖm
Ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ lµ mét trong nh÷ng ph−¬ng thøc TTQT ®ang
®−îc çc doanh nghiÖp sö dông rÊt phæ biÕn trong th−¬ng m¹i quèc tÕ. §©y lµ ph−¬ng
thøc cã −u ®iÓm néi tréi vµ ®¶m b¶o ®−îc lîi Ých çc bªn trong qu¸ tr×nh thanh to¸n.
Mét çch tæng qu¸t: Ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ lµ mét sù tháa thuËn mµ
trong ®ã, mét ng©n hµng (ng©n hµng më th− tÝn dông) theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng
(ng−êi xin më th− tÝn dông) cam kÕt sÏ tr¶ mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh cho ng−êi kh¸c (ng−êi
h−ëng lîi sè tiÒn cña th− tÝn dông) hoÆc chÊp nhËn hèi phiÕu do ng−êi nµy kÝ ph¸t
trong ph¹m vi sè tiÒn ®ã khi ng−êi nµy xuÊt tr×nh cho ng©n hµng mét bé chøng tõ thanh
to¸n phï hîp víi nh÷ng quy ®Þnh cña th− tÝn dông (Gi¸o tr×nh thanh to¸n quèc tÕ, nhµ
xuÊt b¶n Lao ®éng - X· héi, GS.NG¦T §inh Xu©n Tr×nh).
Theo çc nguån luËt ®iÒu chØnh th× ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ ®−îc ®Þnh
nghÜa nh− sau:
Tr−íc hÕt theo UCP 500, “Quy t¾c vµ thùc hµnh thèng nhÊt vÒ tÝn dông chøng
tõ” – V¨n b¶n luËt ®iÒu chØnh ho¹t ®éng thanh to¸n tÝn dông chøng tõ cña phßng
th−¬ng m¹i quèc tÕ (ICC) ph¸t hµnh lÇn ®Çu tiªn vµo n¨m 1993 th×: Ph−¬ng thøc tÝn
dông chøng tõ dï ®−îc gäi hay m« t¶ nh− thÕ nµo, mµ theo ®ã mét ng©n hµng (Ng©n
3

hµng ph¸t hµnh) hµnh ®éng theo yªu cÇu vµ theo chØ thÞ cña mét kh¸ch hµng (ng−êi
yªu cÇu ph¸t hµnh th− tÝn dông) hoÆc trªn danh nghÜa chÝnh m×nh:
i. ph¶i tiÕn hµnh viÖc tr¶ tiÒn cho hoÆc chÊp nhËn theo lÖnh cña mét bªn thø ba
(ng−êi h−ëng lîi), hoÆc ph¶i chÊp nhËn vµ tr¶ tiÒn hèi phiÕu do ng−êi h−ëng lîi
ký ph¸t, hoÆc:
ii. ñy quyÒn cho mét ng©n hµng kh¸c tiÕn hµnh thanh to¸n nh− thÕ, hoÆc chÊp
nhËn vµ tr¶ tiÒn çc hèi phiÕu nh− thÕ hoÆc:
iii. ñy quyÒn cho mét ng©n hµng kh¸c chiÕt khÊu, khi çc chøng tõ quy ®Þnh ®−îc
xuÊt tr×nh vµ tu©n thñ ®óng çc ®iÒu kiÖn cña tÝn dông.
Vµo th¸ng 5 n¨m 2003, phßng th−¬ng m¹i quèc tÕ (ICC) ®· ñy quyÒn cho ñy
ban kü thuËt nghiÖp vô ng©n hµng xem xÐt l¹i UCC 500 ®Ó cã thÓ cã nh÷ng söa ®æi cÇn
thiÕt ®¸p øng. Tõ ngµy 01/07/2007, b¶n UCP 600 víi nhiÒu söa ®æi ®¸ng kÓ so víi UCP
500 ®· b¾t ®Çu cã hiÖu lùc. T¹i ®iÒu 2 UCP 600 còng ®· ®−a ra söa ®æi vÒ ®Þnh nghÜa
tÝn dông chøng tõ nh− sau:
TÝn dông chøng tõ lµ bÊt cø mét sù tháa thuËn nµo, dï cho nã ®−îc m« t¶ hoÆc
®Æt tªn nh− thÕ nµo, lµ kh«ng thÓ hñy bá vµ theo ®ã lµ mét sù cam kÕt ch¾c ch¾n cña
ng©n hµng ph¸t hµnh ®Ó thanh to¸n khi xuÊt tr×nh phï hîp. Thanh to¸n cã nghÜa lµ:
i. tr¶ tiÒn ngay khi xuÊt tr×nh, nÕu tÝn dông cã gi¸ trÞ thanh to¸n tr¶ ngay.
ii. cam kÕt thanh to¸n vÒ sau vµ tr¶ tiÒn khi ®¸o h¹n, nÕu tÝn dông cã gi¸ trÞ thanh
to¸n vÒ sau.
iii. chÊp nhËn hèi phiÕu (“draft”) do ng−êi thô h−ëng ký ph¸t vµ tr¶ tiÒn khi ®¸o
h¹n, nÕu tÝn dông cã gi¸ trÞ thanh to¸n b»ng chÊp nhËn.
1.1.2. Nh÷ng ®Æc tr−ng c¬ b¶n cña ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ
1.1.2.1. Çc lo¹i th− tÝn dông
 Kh¸i niÖm th− tÝn dông – Letter of credit (L/C): Th− tÝn dông lµ mét cam
kÕt b»ng v¨n b¶n cña mét ng©n hµng (ng©n hµng ph¸t hµnh – NHPH), ®−îc ph¸t hµnh
theo chØ thÞ cña ng−êi mua (ng−êi yªu cÇu më L/C) cho ng−êi b¸n (ng−êi thô h−ëng
L/C) nÕu hä xuÊt tr×nh ®−îc bé chøng tõ thanh to¸n phï hîp víi néi dung cña L/C.
Trong ho¹t ®éng ngo¹i th−¬ng, tÝn dông chøng tõ lµ lo¹i tÝn dông do ng©n hµng
më cho ng−êi nhËp khÈu (NK) ®−îc ®¶m b¶o b»ng chøng tõ göi hµng cña ng−êi xuÊt
khÈu (XK). Cßn L/C lµ v¨n b¶n thÓ hiÖn lo¹i tÝn dông ®ã vµ lµ sù cam kÕt trùc tiÕp cña
ng©n hµng ®èi víi ng−êi XK. Mét çch tæng qu¸t, cã thÓ xem L/C lµ sù “b¶o l·nh
4

thanh to¸n cã ®iÒu kiÖn” bëi mét ng©n hµng cho ng−êi thô h−ëng. Thùc chÊt, L/C lµ
mét cam kÕt b»ng v¨n b¶n cña NHPH, theo chØ thÞ cña ng−êi mua (ng−êi yªu cÇu më
L/C) cho bªn b¸n ®−îc h−ëng nÕu bªn b¸n xuÊt tr×nh ®−îc bé chøng tõ phï hîp víi néi
dung cña L/C.
ThuËt ng÷ “tÝn dông – Credit” ë ®©y ®−îc dïng theo nghÜa réng, tøc lµ “tÝn
nhiÖm” chø kh«ng ph¶i ®Ó chØ “mét kho¶n cho vay” theo nghÜa th«ng th−êng. Thùc
chÊt phÇn nhiÒu trong thanh to¸n L/C, nhµ NK dùa vµo tÝn nhiÖm cña ng©n hµng ®Ó
giao dÞch víi nhµ XK. NHPH L/C dïng uy tÝn cña m×nh ®Ó thùc hiÖn thanh to¸n cho
giao dÞch cña nhµ NK. Gi¸ trÞ hîp ®ång th× ng−êi NK ph¶i thanh to¸n trong mäi tr−êng
hîp. Khi ng−êi NK yªu cÇu më L/C t¹i NHPH th× ng−êi NK ph¶i ký quü mét phÇn
hoÆc toµn bé gi¸ trÞ cña hîp ®ång tïy thuéc vµo uy tÝn vµ mèi quan hÖ cña ng−êi NK
víi NHPH L/C. Nh− vËy, thuËt ng÷ “tÝn dông” trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ chØ
thÓ hiÖn kho¶n “tÝn dông trõu t−îng” b»ng lêi høa tr¶ tiÒn cña nhµ NK, v× ng©n hµng cã
hÖ sè tÝn nhiÖm cao h¬n nhµ NK.
Do tÝnh chÊt nh¹y c¶m cña ph−¬ng thøc thanh to¸n L/C lµ dùa trªn sù tÝn nhiÖm
nªn L/C thùc sù lµ mét b¶n cam kÕt rµng buéc tr¸ch nhiÖm ph¸p lý cña tÊt c¶ çc bªn
tham gia. Bªn NK ph¶i cã ®¬n xin më L/C vµ chÞu tr¸ch nhiÖm ph¸p lý trong thanh
to¸n gi¸ trÞ L/C, NHPH cã tr¸ch nhiÖm thanh to¸n khi kiÓm tra vµ x¸c nhËn bé chøng
tõ xuÊt tr×nh lµ hoµn toµn phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña L/C, vµ còng nh− vËy, nhµ XK chØ
nhËn ®−îc tiÒn khi xuÊt tr×nh ®−îc bé chøng tõ hoµn h¶o, tøc lµ ®óng nh− yªu cÇu
trong L/C.
Mét ®Æc ®iÓm quan träng n÷a cña L/C lµ L/C ®−îc h×nh thµnh trªn c¬ së hîp
®ång ngo¹i th−¬ng nh−ng khi ra ®êi th× nã hoµn toµn ®éc lËp víi hîp ®ång. Ng©n hµng
chØ chÞu tr¸ch nhiÖm kiÓm tra sù ®óng khíp vÒ mäi mÆt cña bé chøng tõ xuÊt tr×nh víi
nh÷ng ®iÒu kiÖn quy ®Þnh trong L/C chø kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm víi néi dung ghi
trong hîp ®ång. Nhµ NK vµ nhµ XK cã thÓ thay ®æi çc ®iÒu kho¶n gèc trong hîp
®ång nh−ng nÕu kh«ng söa ®æi trong L/C th× NHPH kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ nh÷ng
söa ®æi ®ã. Còng nh− thÕ, viÖc hñy bá hîp ®ång kh«ng cã nghÜa lµ hñy bá L/C vµ
ng−îc l¹i. Nh− vËy, trong giao dÞch L/C, ng©n hµng tham gia chØ c¨n cø vµo chøng tõ
mµ kh«ng c¨n cø vµo hµng hãa hoÆc dÞch vô
Ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ ®¶m b¶o mét çch t−¬ng ®èi quyÒn lîi cña ng−êi
b¸n vµ ng−êi mua trong ho¹t ®éng ngo¹i th−¬ng.
 Mét sè lo¹i th− tÝn dông chñ yÕu
1. Th− tÝn dông kh«ng thÓ hñy ngang (Irrevocable L/C) lµ lo¹i th− tÝn dông sau
khi ®· ®−îc ph¸t hµnh th× NHPH L/C kh«ng ®−îc söa ®æi bæ sung, hñy bá toµn phÇn
5

hay tõng phÇn néi dung trong thêi h¹n hiÖu lùc cña nã. L/C kh«ng thÓ hñy bá lµ mét sù
cam kÕt tr¶ tiÒn ch¾c ch¾n cña NHPH ®èi víi ng−êi h−ëng lîi L/C. V× vËy, L/C nµy
®−îc ¸p dông rÊt phæ biÕn trong thanh to¸n quèc tÕ.
2. Th− tÝn dông kh«ng thÓ hñy ngang cã x¸c nhËn (Confirmed L/C) lµ lo¹i th−
tÝn dông kh«ng thÓ hñy bá, ®−îc mét ng©n hµng kh¸c x¸c nhËn tr¶ tiÒn theo yªu cÇu
cña NHPH L/C. Lo¹i L/C nµy ®· ®−îc hai ng©n hµng cïng cam kÕt tr¶ tiÒn cho ng−êi
h−ëng lîi nªn ®é an toµn trong thanh to¸n rÊt cao. Mäi tu chØnh L/C x¸c nhËn ®Òu ph¶i
cã sù ®ång ý cña ng©n hµng x¸c nhËn th× sù tu chØnh ®ã míi cã gi¸ trÞ thùc hiÖn.
3. Th− tÝn dông kh«ng thÓ hñy ngang miÔn truy ®ßi (Irrevocable L/C without
Recourse) lµ lo¹i th− tÝn dông mµ sau khi ng−êi XK ®· ®−îc tr¶ tiÒn th× NHPH kh«ng
cßn quyÒn ®ßi l¹i tiÒn tõ ng−êi XK trong bÊt cø tr−êng hîp nµo.
4. Th− tÝn dông cã thÓ hñy ngang (Revocable L/C) lµ lo¹i th− mµ sau khi ph¸t
hµnh, NHPH cã quyÒn tù ý söa ®æi, bæ sung hoÆc hñy bá L/C mét phÇn hoÆc toµn phÇn
mµ kh«ng cÇn sù chÊp thuËn cña ng−êi b¸n. Tuy nhiªn, hiÖn nay lo¹i L/C nµy chØ tån
t¹i trªn lý thuyÕt v× nã kh«ng t¹o ra sù cam kÕt mang tÝnh chÊt ph¸p lý vÒ viÖc thanh
to¸n cña ng©n hµng, kh«ng ®¶m b¶o ®−îc quyÒn lîi cña ng−êi XK.
5. Th− tÝn dông cã thÓ chuyÓn nh−îng (Transferable L/C) lµ th− tÝn dông trong
®ã quy ®Þnh quyÒn cña ng−êi h−ëng lîi thø nhÊt cã thÓ yªu cÇu NHPH L/C hoÆc ng©n
hµng chØ ®Þnh chuyÓn nh−îng toµn bé hay mét phÇn quyÒn thùc hiÖn L/C cho mét hay
nhiÒu ng−êi kh¸c. L/C chuyÓn nh−îng chØ ®−îc chuyÓn nh−îng mét lÇn. Chi phÝ
chuyÓn nh−îng do ng−êi h−ëng lîi ®Çu tiªn chÞu.
6. Th− tÝn dông tuÇn hoµn (Revolving L/C) lµ lo¹i th− kh«ng thÓ hñy bá, sau
khi sö dông xong nã l¹i cã gi¸ trÞ nh− cò, vµ cø nh− vËy nã cø tuÇn hoµn cho ®Õn khi
tæng gi¸ trÞ hîp ®ång ®−îc thùc hiÖn. Cã ba c¸ch tuÇn hoµn:
+ TuÇn hoµn tù ®éng: L/C tù ®éng cã gi¸ trÞ nh− cò kh«ng cÇn cã sù th«ng b¸o
cña NHPH cho ng−êi h−ëng lîi.
+ TuÇn hoµn h¹n chÕ: chØ khi nµo NHPH th«ng b¸o cho ng−êi h−ëng lîi th× L/C
kÕ tiÕp míi cã gi¸ trÞ hiÖu lùc.
+ TuÇn hoµn b¸n tù ®éng: sau khi L/C ®Çu tiªn hÕt h¹n mét vµi ngµy mµ kh«ng
cã th«ng b¸o g× tõ phÝa NHPH, L/C nµy l¹i tù ®éng cã gi¸ trÞ nh− cò.
7. Th− tÝn dông gi¸p l−ng (Back to back L/C) lµ lo¹i th− tÝn dông mµ ng−êi
h−ëng lîi mét L/C dïng L/C nµy nh− mét kho¶n thÕ chÊp ®Ó yªu cÇu ph¸t hµnh mét
L/C kh¸c cho ng−êi h−ëng lîi kh¸c h−ëng, L/C ph¸t hµnh sau gäi lµ L/C gi¸p l−ng. L/C
6

gi¸p l−ng th−êng dïng trong mua b¸n th«ng qua trung gian khi mµ ng−êi trung gian kh«ng
muèn sö dông L/C chuyÓn nh−îng v× kh«ng muèn tiÕt lé bÝ mËt kh¸ch hµng.
8. Th− tÝn dông ®èi øng (Reciprocal L/C) lµ lo¹i th− tÝn dông chØ b¾t ®Çu cã hiÖu
lùc khi th− tÝn dông kia ®èi øng víi nã ®−îc më ra.
9. Th− tÝn dông dù phßng (Stand – by L/C) lµ lo¹i th− tÝn dông do ng©n hµng phôc
vô nhµ XK ph¸t hµnh theo yªu cÇu cña nhµ NK, trong ®ã cam kÕt víi nhµ NK lµ ng©n
hµng sÏ hoµn tr¶ l¹i sè tiÒn ®· ®Æt cäc, tiÒn øng tr−íc vµ chi phÝ më L/C cho nhµ NK. L/C
nµy ®−îc dïng ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña nhµ NK trong tr−êng hîp nhµ XK ®· nhËn ®−îc
L/C, tiÒn ®Æt cäc vµ tiÒn øng tr−íc nh−ng kh«ng cã kh¶ n¨ng giao hµng, hoÆc kh«ng hoµn
thµnh nghÜa vô giao hµng nh− ®· quy ®Þnh trong L/C.
10. Th− tÝn dông thanh to¸n dÇn (Deffered payment L/C) lµ lo¹i th− tÝn dông kh«ng
thÓ hñy bá, trong ®ã NHPH hay ng©n hµng x¸c nhËn cam kÕt víi ng−êi h−ëng lîi sÏ thanh
to¸n dÇn dÇn toµn bé sè tiÒn cña L/C trong nh÷ng thêi h¹n quy ®Þnh râ trong L/C ®ã. §©y
lµ mét lo¹i L/C tr¶ chËm tõng phÇn.
11. Th− tÝn dông ®iÒu kho¶n ®á (Red clause L/C) lµ lo¹i th− tÝn dông øng tr−íc mét
phÇn tiÒn cho ng−êi h−ëng lîi L/C tr−íc khi giao hµng.
1.1.2.2. Thñ tôc më th− tÝn dông
§Ó thanh to¸n ®−îc b»ng L/C, th× ng−êi NK ph¶i viÕt ®¬n yªu cÇu ng©n hµng phôc
vô m×nh ph¸t hµnh mét L/C. C¨n cø ®Ó viÕt ®¬n gåm:
- MÉu ®¬n in s½n cña ng©n hµng.
- Hîp ®ång th−¬ng m¹i ®· ký.
- UCP 600 vµ ISBP 681.
- Çc v¨n b¶n ph¸p quy cña ViÖt Nam ®iÒu chØnh th−¬ng m¹i vµ thanh to¸n quèc tÕ
(LuËt th−¬ng m¹i, Ph¸p lÖnh qu¶n lý ngo¹i hèi, Quy chÕ thanh to¸n qua ng©n hµng...).
 §iÒu kiÖn më L/C
§Ó më ®−îc L/C, doanh nghiÖp ph¶i nép t¹i ng©n hµng: GiÊy ®¨ng ký kinh doanh,
tµi kho¶n ngo¹i tÖ t¹i ng©n hµng (muèn më tµi kho¶n ph¶i ®ãng Ýt nhÊt 500 USD vµo tµi
kho¶n chuÈn bÞ më cïng çc giÊy tê: quyÕt ®Þnh thµnh lËp c«ng ty, quyÕt ®Þnh bæ nhiÖm
gi¸m ®èc vµ kÕ to¸n tr−ëng).
 Çch thøc më L/C
Çc giÊy tê cÇn nép khi ®Õn ng©n hµng ®Ó më L/C ®ã lµ:
- §èi víi L/C at sight:
7

+ GiÊy phÐp NK (nÕu hµng hãa ®−îc qu¶n lý b»ng giÊy phÐp).
+ Quota (®èi víi hµng hãa qu¶n lý b»ng h¹n ng¹ch).
+ Hîp ®ång NK b¶n sao.
+ §¬n xin më L/C at sight (theo mÉu in s½n cña ng©n hµng). C¬ së viÕt ®¬n lµ
hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th−¬ng ®· ký kÕt.
- §èi víi L/C tr¶ chËm:
+ GiÊy phÐp NK (nÕu cã) hoÆc quota nhËp.
+ Ph−¬ng ¸n b¸n hµng ®Ó thanh to¸n NK.
+ §¬n xin më L/C tr¶ chËm (theo mÉu in s½n cña ng©n hµng). C¬ së viÕt ®¬n lµ
hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th−¬ng ®· ký kÕt.
+ §¬n xin b¶o l·nh vµ cam kÕt tr¶ nî (theo mÉu cña ng©n hµng).
 L−u ý khi lµm ®¬n xin më L/C
- C¬ së viÕt ®¬n lµ hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th−¬ng ®· ký kÕt nh−ng nhµ NK cã
thÓ viÕt thªm mét sè néi dung cã lîi cho m×nh.
- Trªn ®¬n ph¶i cã ch÷ ký cña gi¸m ®èc vµ kÕ to¸n tr−ëng ®¬n vÞ NK. NÕu thùc
hiÖn NK ñy th¸c, trªn ®¬n xin më L/C ph¶i cã ®Çy ®ñ bèn ch÷ ký: ch÷ ký cña gi¸m ®èc
vµ kÕ to¸n tr−ëng ®¬n vÞ NK ñy th¸c vµ ch÷ ký cña gi¸m ®èc vµ kÕ to¸n tr−ëng cña ®¬n
vÞ nhËn ñy th¸c.
- §Ó tr¸nh L/C ph¶i tu chØnh nhiÒu lÇn mÊt thêi gian vµ tèn kÐm, nhµ NK cã thÓ
fax ®¬n xin më L/C ®Õn nhµ XK xem tr−íc vµ xin ý kiÕn.
- Nhµ NK nªn xem L/C b¶n gèc vµ ®Ò nghÞ tu chØnh nÕu cÇn ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi
cho m×nh.
 Ký quü më L/C
HiÖn nay c¸c ng©n hµng quy ®Þnh tû lÖ ký quü (100%, d−íi 100% hoÆc kh«ng
cÇn ký quü) ®èi víi doanh nghiÖp NK cÇn c¨n cø vµo: Uy tÝn thanh to¸n cña doanh
nghiÖp, mèi quan hÖ cña doanh nghiÖp víi ng©n hµng, sè d− ngo¹i tÖ trªn tµi kho¶n cña
doanh nghiÖp, tÝnh kh¶ thi trong ph−¬ng ¸n kinh doanh hµng nhËp khÈu cña ®¬n vÞ NK.
 C¸ch thøc ký quü
- NÕu sè d− tµi kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch hµng lín h¬n sè tiÒn ký quü, ng©n
hµng sÏ trÝch tõ tµi kho¶n tiÒn göi chuyÓn sang tµi kho¶n ký quü. Phßng XNK trùc tiÕp
lµm phiÕu chuyÓn kho¶n néi dung ký quü më L/C sau ®ã sÏ chuyÓn sang Phßng kÕ
to¸n ®Ó thùc hiÖn.
8

- NÕu sè d− tµi kho¶n tiÒn göi nhá h¬n sè tiÒn ký quü, cã thÓ mua ngo¹i tÖ ®Ó ký
quü hoÆc vay ngo¹i tÖ ®Ó ký quü.
- Thanh to¸n phÝ më L/C: tïy theo møc nhµ NK thùc hiÖn ký quü.
1.1.2.3. Néi dung chñ yÕu cña mét th− tÝn dông
Mçi mét th− tÝn dông chøa ®ùng nh÷ng néi dung riªng biÖt tïy ý theo tháa
thuËn cña ng−êi XK vµ NK. Néi dung cña th− tÝn dông cã vai trß quan träng, cã tÝnh
chÊt quyÕt ®Þnh viÖc thanh to¸n cã diÔn ra su«n sÎ hay kh«ng. Bëi nÕu th− tÝn dông
®−îc më cã néi dung phøc t¹p, khã thùc hiÖn hay kh«ng râ rµng th× sÏ g©y khã kh¨n
cho çc bªn liªn quan trong viÖc hiÓu vµ thùc hiÖn nã. §ång thêi, néi dung cña th− tÝn
dông còng lµ c¨n cø ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi còng nh− xem xÐt viÖc thùc hiÖn nghÜa vô cña
çc bªn liªn quan. ChÝnh v× vËy mµ néi dung cña th− tÝn dông ph¶i ®Çy ®ñ, râ rµng,
chÝnh x¸c. Sau ®©y lµ mét sè néi dung c¬ b¶n trong th− tÝn dông:
- Lo¹i th− tÝn dông: ®©y lµ néi dung rÊt quan träng, cã t¸c dông quyÕt ®Þnh
nghÜa vô vµ quyÒn lîi cña çc bªn tham gia.
- Sè tiÒn cña th− tÝn dông: sè tiÒn cña th− tÝn dông võa ph¶i ghi b»ng sè võa ph¶i
ghi b»ng ch÷ vµ ph¶i b»ng nhau, tªn cña ®¬n vÞ tiÒn tÖ còng ph¶i ®−îc ghi râ rµng, cô
thÓ.
- Thêi h¹n giao hµng: ®©y lµ thêi h¹n quy ®Þnh bªn b¸n ph¶i chuyÓn giao cho
bªn mua kÓ tõ khi th− tÝn dông cã hiÖu lùc thùc hiÖn. Thêi h¹n giao hµng cã liªn quan
chÆt chÏ ®Õn thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C.
- M« t¶ hµng hãa: nh÷ng néi dung cô thÓ liªn quan ®Õn hµng hãa nh− n¬i göi
hµng, giao hµng, çch vËn chuyÓn, ph−¬ng tiÖn, çch giao hµng còng ®−îc ghi ®Çy ®ñ
vµo néi dung cña th− tÝn dông.
- Çc chøng tõ mµ ng−êi XK ph¶i xuÊt tr×nh: sè l−îng vµ chñng lo¹i cña chøng
tõ phô thuéc vµo yªu cÇu cô thÓ cña tõng L/C. Nh×n chung, bé chøng tõ ®−îc chia lµm
2 lo¹i lµ chøng tõ tµi chÝnh (hèi phiÕu, sÐc...), chøng tõ th−¬ng m¹i (hãa ®¬n th−¬ng
m¹i, chøng tõ vËn t¶i, chøng tõ b¶o hiÓm ...).
Ngoµi nh÷ng néi dung c¬ b¶n trªn, trong th− tÝn dông cßn mét sè néi dung kh¸c
nh−: ®Þa ®iÓm më th− tÝn dông, ngµy më th− tÝn dông, tªn vµ ®Þa chØ cña nh÷ng ng−êi
cã liªn quan ®Õn L/C, thêi h¹n hiÖu lùc vµ ®Þa ®iÓm xuÊt tr×nh L/C, thêi h¹n thanh to¸n,
ngµy giao hµng, néi dung vÒ vËn t¶i, giao nhËn hµng hãa...
Çc bªn liªn quan khi sö dông ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ cÇn chó ý ®Õn tÊt
c¶ çc néi dung nªu trªn, ®Æc biÖt lµ ®iÒu kho¶n quy ®Þnh vÒ bé chøng tõ hµng hãa mµ
ng−êi XK ph¶i xuÊt tr×nh tíi ng©n hµng sau khi giao hµng, bëi theo ®óng tinh thÇn cña
9

ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ th× NHPH sÏ chØ thùc hiÖn cam kÕt thanh to¸n víi ®iÒu
kiÖn bé chøng tõ phï hîp víi quy ®Þnh cña L/C.
1.1.2.4. Nguån luËt ®iÒu chØnh ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ
Ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ hiÖn nay ®−îc sö dông réng r·i trong thanh to¸n
quèc tÕ ë kh¾p çc quèc gia trªn thÕ giíi. Tuy nhiªn ë tõng quèc gia, tËp qu¸n vµ luËt
ph¸p l¹i cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau cã thÓ dÉn ®Õn tranh chÊp n¶y sinh. Bé tËp qu¸n
®iÒu chØnh ho¹t ®éng TTQT ra ®êi tõ chÝnh lý do nµy. Bé tËp qu¸n ®· trë thµnh hµnh
lang ph¸p lý cho çc giao dÞch tÝn dông chøng tõ. Bé tËp qu¸n ®ã bao gåm:
 Quy t¾c vµ thùc hµnh thèng nhÊt vÒ ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ ( The
Uniform Customs and Practice for Documentary Credit): UCP sè 500 b¶n söa ®æi
n¨m 1993 vµ UCP sè 600 b¶n söa ®æi n¨m 2007 cña phßng th−¬ng m¹i quèc tÕ –
ICC.
UCP lµ v¨n b¶n ph¸p lý mang tÝnh chÊt quèc tÕ réng r·i, chØ ¸p dông trong
thanh to¸n quèc tÕ chø kh«ng ¸p dông trong thanh to¸n néi ®Þa. UCP lµ v¨n b¶n mang
tÝnh chÊt quy ph¹m tïy ý, kh«ng mang tÝnh chÊt b¾t buéc, cã nghÜa lµ çc bªn tham gia
giao dÞch cã thÓ chän hoÆc kh«ng chän UCP ®Ó ®iÒu chØnh çc ho¹t ®éng liªn quan ®Õn
th− tÝn dông. Tuy nhiªn, khi çc bªn liªn quan ®· tháa thuËn ¸p dông UCP b»ng çch
dÉn chiÕu trªn L/C th× v¨n b¶n ph¸p lý nµy sÏ mang tÝnh b¾t buéc, rµng buéc tr¸ch
nhiÖm vµ nghÜa vô cña çc bªn tham gia. Çc bªn ph¶i tháa thuËn ghi vµo L/C ¸p dông
theo b¶n nµo, UCP 500 hay UCP 600, ®ång thêi cã thÓ cã çc tháa thuËn kh¸c miÔn lµ
cã ghi trong néi dung cña L/C. Çc b¶n UCP sau kh«ng hñy bá çc b¶n tr−íc, nªn tÊt
c¶ çc b¶n UCP ®Òu cã gi¸ trÞ nh− nhau.
Nh÷ng néi dung chÝnh cña b¶n quy t¾c nµy bao gåm:
- Nguyªn t¾c chung vµ ®Þnh nghÜa vÒ tÝn dông chøng tõ.
- H×nh thøc vµ th«ng b¸o th− tÝn dông.
- NghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm cña ng©n hµng.
- Chøng tõ.
- Nh÷ng ®iÒu kho¶n kh¸c nh−: quy ®Þnh vÒ sè l−îng vµ sè tiÒn, giao tõng phÇn,
ngµy hÕt hiÖu lùc, çch bèc xÕp hµng, xuÊt tr×nh chøng tõ.
- ChuyÓn nh−îng L/C.
- Nh−îng tiÒn thu ®−îc.
10

B¶n UCP 500 sau 3 n¨m so¹n th¶o vµ chØnh lý ®· ®−îc söa ®æi thµnh b¶n UCP
600 vµ chÝnh thøc ®−îc ¸p dông vµo ngµy 01/07/2007, trong ®ã cã mét sè thay ®æi c¬
b¶n víi UCP 500 nh− sau:
- Thø nhÊt, UCP 600 bæ sung nhiÒu ®Þnh nghÜa vµ gi¶i thÝch thuËt ng÷ míi ®Ó
lµm râ nghÜa cña thuËt ng÷ th−êng g©y tranh c·i trong b¶n UCP 500.
- Thø hai, thuËt ng÷ “thêi gian hîp lý” (reasonable time) cho viÖc tõ chèi hoÆc
chÊp nhËn çc tµi liÖu ®· ®−îc thay thÕ b»ng kho¶ng thêi gian cè ®Þnh lµ “5 ngµy lµm
viÖc ng©n hµng”.
- Thø ba, UCP 600 bæ sung thªm çc quy ®Þnh míi cho viÖc chiÕt khÊu tÝn dông
th− tr¶ chËm.
- Thø t−, theo UCP 600, çc ng©n hµng cã thÓ chÊp nhËn tµi liÖu b¶o hiÓm cã
çc néi dung dÉn chiÕu ®Õn çc ®iÒu kho¶n miÔn trõ (exclusion clause).
 V¨n b¶n ph¸p lý quèc tÕ kh¸c ®iÒu chØnh ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ
- TËp qu¸n ng©n hµng theo tiªu chuÈn quèc tÕ ¸p dông cho kiÓm tra chøng tõ
theo L/C (International Standard Banking Practice For The Examination Of
Documentary Credit Subject): ISBP sè 645 n¨m 2003 tu©n thñ theo UCP 500 vµ ISBP
sè 681 n¨m 2007 tu©n thñ UCP 600 cña phßng th−¬ng m¹i quèc tÕ (ICC). Hai b¶n
ISBP nµy cô thÓ hãa çc ®iÒu trong UCP t−¬ng øng “Çc ng©n hµng ph¶i kiÓm tra tÊt c¶
çc chøng tõ quy ®Þnh trong L/C víi sù cÈn thËn hîp lý ®Ó x¸c minh çc chøng tõ cã
hay kh«ng cã thÓ hiÖn trªn bÒ mÆt cña chóng lµ phï hîp víi çc ®iÒu kiÖn cña L/C. Sù
phï hîp víi çc ®iÒu kiÖn cña L/C thÓ hiÖn trªn bÒ mÆt çc chøng tõ quy ®Þnh sÏ ®−îc
quyÕt ®Þnh bëi tËp qu¸n ng©n hµng tiªu chuÈn quèc tÕ ®· ®−îc ph¶n ¸nh trong ®iÒu
kho¶n nµy. Çc chøng tõ thÓ hiÖn trªn bÒ mÆt cña chóng lµ m©u thuÉn víi nhau sÏ ®−îc
coi nh− trªn bÒ mÆt cña chóng lµ kh«ng phï hîp víi çc ®iÒu kho¶n tÝn dông”. Theo ®ã
th×: nÕu ¸p dông UCP 600 th× sÏ ¸p dông ISBP 681 cßn nÕu ¸p dông UCP 500 th× sÏ ¸p
dông ISBP 645.
- B¶n phô tr−¬ng UCP 500 vÒ viÖc xuÊt tr×nh chøng tõ ®iÖn tö – B¶n diÔn gi¶i sè
1.0 – eUCP 1.0 lµ tËp qu¸n quèc tÕ bæ sung cho UCP 500 vµ B¶n phô tr−¬ng UCP 600
vÒ viÖc xuÊt tr×nh chøng tõ ®iÖn tö - B¶n diÔn gi¶i sè 1.1 – eUCP 1.1 lµ tËp qu¸n quèc
tÕ bæ sung cho UCP 600. Çc b¶n eUCP ®−îc dïng nh»m ®Ó ®iÒu chØnh viÖc xuÊt tr×nh
chøng tõ ®iÖn tö hoÆc kÕt hîp víi viÖc xuÊt tr×nh chøng tõ v¨n b¶n. eUCP sÏ ®−îc ¸p
dông nh− mét b¶n phô tr−¬ng cña UCP nÕu th− tÝn dông ®ã nªu râ tham chiÕu eUCP.
Mét th− tÝn dông ph¶i nªu râ sè cña b¶n diÔn gi¶i cã thÓ ¸p dông. NÕu kh«ng nªu râ
nh− vËy th× nã sÏ ®−îc tham chiÕu theo b¶n diÔn gi¶i ®ang cã hiÖu lùc vµo ngµy mµ th−
tÝn dông ®−îc ph¸t hµnh.
11

Ngoµi ra cßn mét sè çc v¨n b¶n kh¸c còng ®−îc tham kh¶o sö dông ®iÒu chØnh
ho¹t ®éng thanh to¸n tÝn dông chøng tõ, ®ã lµ:
- §iÒu kiÖn th−¬ng m¹i quèc tÕ Incoterms 2000.
- Quy t¾c hoµn tr¶ tiÒn gi÷a çc ng©n hµng theo ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ –
b¶n söa ®æi sè 525, n¨m 1995 (URR 525 – ICC) vµ b¶n sè 725 (URR 725) ¸p dông tõ
ngµy 01/10/2008.
- LuËt thèng nhÊt hèi phiÕu theo c«ng −íc Geneve n¨m 1930 (ULB 1930
Geneve).
- C«ng −íc Geneve vÒ sÐc n¨m 1931 (Geneve Convetion for check 1933).
- Vµ luËt ph¸p th−¬ng m¹i quèc tÕ cña çc n−íc.
 Mèi quan hÖ gi÷a v¨n b¶n ph¸p lý quèc tÕ vµ ph¸p luËt ViÖt Nam
NghiÖp vô thanh to¸n quèc tÕ thùc hiÖn ph¶i phï hîp vµ dùa trªn c¬ së ph¶p lý
quèc tÕ ®iÒu chØnh ®ång thêi ph¶i tu©n thñ theo quy ®Þnh ph¸p luËt hiÖn hµnh cã liªn
quan cña ViÖt Nam nh−:
- Ph¸p lÖnh ngo¹i hèi ngµy 13/12/2005.
- NghÞ ®Þnh sè 160/2006/N§-CP ngµy 28/12/2006 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chi
tiÕt thi hµnh ph¸p lÖnh ngo¹i hèi.
- NghÞ ®Þnh sè 12/2006/N§-CP ngµy 23/01/2006 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chi
tiÕt thi hµnh LuËt th−¬ng m¹i vÒ ho¹t ®éng mua b¸n hµng hãa quèc tÕ vµ çc ho¹t ®éng
®¹i lý mua b¸n, gia c«ng, qu¸ c¶nh hµng hãa víi n−íc ngoµi.
- QuyÕt ®Þnh sè 711/2001/Q§-NHNN ngµy 25/5/2001 cña Thèng ®èc Ng©n
hµng Nhµ n−íc vÒ viÖc ban hµnh “Quy chÕ më th− tÝn dông nhËp hµng tr¶ chËm”.
- LuËt çc c«ng cô chuyÓn nh−îng 2005.
- Vµ çc v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt thay thÕ, söa ®æi, bæ sung, h−íng dÉn thi
hµnh çc v¨n b¶n trªn cïng çc v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt hiÖn hµnh cã liªn quan
kh¸c.
1.1.3. Quy tr×nh thanh to¸n cña ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ
1.1.3.1. Çc chñ thÓ tham gia
Theo ®iÒu 2 cña UCP 600, çc chñ thÓ tham gia ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ
®−îc m« t¶ nh− sau:
 Ng−êi yªu cÇu, ng−êi më, ng−êi xin më L/C (Applicant) lµ bªn mµ L/C
®−îc ph¸t hµnh theo yªu cÇu cña hä (hay tÝn dông ®−îc ph¸t hµnh theo yªu cÇu cña
12

hä). §ã th−êng lµ nhµ NK hay ng−êi mua, yªu cÇu ng©n hµng phôc vô m×nh (NHPH)
ph¸t hµnh mét L/C vµ cã tr¸ch nhiÖm ph¸p lý vÒ viÖc tr¶ tiÒn cña NHPH cho ng−êi thô
h−ëng L/C nµy.
 Ng−êi thô h−ëng, ng−êi h−ëng, ng−êi h−ëng lîi L/C (Beneficiary) lµ bªn
mµ v× quyÒn lîi cña bªn ®ã L/C ®−îc ph¸t hµnh (hay ®−îc h−ëng lîi tõ th− tÝn dông
®−îc ph¸t hµnh). §ã lµ ng−êi ®−îc h−ëng sè tiÒn ®−îc thanh to¸n hay së h÷u hèi phiÕu
®· chÊp nhËn ®−îc thanh to¸n. Tïy hoµn c¶nh cô thÓ mµ ng−êi thô h−ëng cã thÓ cã
nh÷ng tªn gäi kh¸c nhau nh−: ng−êi b¸n (seller), nhµ XK (exporter), ng−êi ký ph¸t hèi
phiÕu (drawer), ng−êi th¾ng thÇu (contractor).
 Ng©n hµng ph¸t hµnh – NHPH (Issuing Bank) lµ ng©n hµng thùc hiÖn
ph¸t hµnh L/C theo yªu cÇu cña ng−êi më. NghÜa lµ NHPH th− tÝn dông dùa trªn yªu
cÇu cña bªn xin më th− tÝn dông hoÆc trªn danh nghÜa cña chÝnh m×nh. NHPH th−êng
®−îc hai bªn mua vµ b¸n tháa thuËn vµ quy ®Þnh trong hîp ®ång mua b¸n. NÕu trong
hîp ®ång kh«ng cã sù tháa thuËn tr−íc th× bªn mua ®−îc phÐp tù chän NHPH. NHPH
cßn cã tªn gäi kh¸c lµ ng©n hµng më (Opening Bank).
 Ng©n hµng th«ng b¸o – NHTB (Advising Bank) lµ NHTB th− tÝn dông theo
yªu cÇu cña NHPH. NHTB th−êng lµ ®¹i lý hay chi nh¸nh cña NHPH ë n−íc ngoµi.
 Ng©n hµng x¸c nhËn – NHXN (Confirming Bank) lµ ng©n hµng bæ sung
sù x¸c nhËn cña m×nh vµo th− tÝn dông ®· ph¸t hµnh dùa trªn sù ñy quyÒn hoÆc yªu cÇu
cña NHPH. Trong tr−êng hîp nhµ XK muèn cã sù ®¶m b¶o cho L/C, th× mét ng©n
hµng cã thÓ ®øng ra x¸c nhËn tÝn dông theo yªu cÇu hoÆc ñy quyÒn cña NHPH. Th«ng
th−êng, NHXN lµ mét ng©n hµng lín cã uy tÝn. Trong nhiÒu tr−êng hîp, NHTB ®−îc
®Ò nghÞ lµm ng©n hµng x¸c nhËn. Muèn ®−îc x¸c nhËn, NHPH ph¶i tr¶ phÝ rÊt cao vµ
th−êng ph¶i ®Æt cäc tr−íc, gi¸ trÞ kho¶n ®Æt cäc cã thÓ lªn ®Õn 100% gi¸ trÞ cña L/C.
 Ng©n hµng ®−îc chØ ®Þnh – NH®C§ (Nominated Bank) lµ ng©n hµng mµ
t¹i ®ã gi¸ trÞ cña L/C ®−îc thanh to¸n hoÆc chiÕt khÊu, hoÆc lµ bÊt cø ng©n hµng nµo
nÕu L/C cã gi¸ trÞ tù do. Thùc chÊt theo sù chØ ®Þnh cña NHPH, ng©n hµng nµy sÏ tiÕn
hµnh thanh to¸n bé chøng tõ xuÊt tr×nh phï hîp cho bªn XK theo c¸c c¸ch: tr¶ ngay,
tr¶ chËm, chÊp nhËn hèi phiÕu, bé chøng tõ hay chiÕt khÊu. NH®C§ bao gåm:
+ Ng©n hµng x¸c nhËn
+ Ng©n hµng tr¶ tiÒn
+ Ng©n hµng chiÕt khÊu
+ Ng©n hµng chÊp nhËn
+ Ng©n hµng tr¶ chËm
13

1.1.3.2. Quy tr×nh thanh to¸n cña ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ
 Tr−êng hîp L/C cã gi¸ trÞ t¹i NHPH (Available with issuing bank)
S¬ ®å 1: Quy tr×nh ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ t¹i
Ng©n hµng ph¸t hµnh
(Nguån: Gi¸o tr×nh thanh to¸n quèc tÕ, Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª, PGS.TS
NguyÔn V¨n TiÕn)
(1) Hai bªn mua b¸n ký kÕt hîp ®ång ngo¹i th−¬ng víi ®iÒu kho¶n thanh
to¸n theo ph−¬ng thøc L/C.
(2) Trªn cë së c¸c ®iÒu kho¶n vµ ®iÒu kiÖn cña hîp ®ång ngo¹i th−¬ng, nhµ
NK lµm ®¬n (theo mÉu) göi ®Õn ng©n hµng phôc vô m×nh yªu cÇu ph¸t hµnh mét
L/C cho nhµ XK h−ëng.
(3) C¨n cø vµo ®¬n xin më L/C, nÕu ®ång ý, NHPH lËp L/C vµ th«ng qua
ng©n hµng ®¹i lý hoÆc chi nh¸nh cña m×nh ë n−íc nhµ XK ®Ó th«ng b¸o L/C cho
nhµ XK.
Ng©n hµng th«ng b¸o
Advising bank
Ng©n hµng chuyÓn
chøng tõ
Remitting Bank
Ng©n hµng ph¸t hµnh L/C
L/C Issuing bank
Nhµ xuÊt khÈu
Importer
(6) XuÊt tr×nh chøng tõ
Document for presentation
Document for
presentation
(4) Th«ng b¸o L/C
Advise L/C
(3) Ph¸t hµnh L/C
Issue L/C
(2) Xin më L/C
Apply L/C
(8) §ßi tiÒn
Retirement
Nhµ xuÊt khÈu
Exporter
(5) Giao
hµng
Shipment of
goood
(7) Tr¶
tiÒn
(1) Hîp ®ång
ngo¹i th−¬ng
Sale contract
14

(4) Khi nhËn ®−îc L/C, NHTB th«ng b¸o L/C cho nhµ XK.
(5) Nhµ XK nÕu chÊp nhËn L/C th× tiÕn hµnh giao hµng, nÕu kh«ng chÊp
nhËn th× ®Ò nghÞ söa ®æi, bæ sung L/C cho phï hîp víi hîp ®ång ngo¹i th−¬ng.
(6) Sau khi giao hµng, nhµ XK lËp bé chøng tõ theo yªu cÇu cña L/C vµ
xuÊt tr×nh (th«ng qua NHTB hoÆc mét ng©n hµng kh¸c) cho NHPH ®Ó ®−îc thanh
to¸n.
(7) NHPH sau khi kiÓm tra bé chøng tõ, nÕu thÊy xuÊt tr×nh bé chøng tõ
phï hîp th× tiÕn hµnh thanh to¸n cho nhµ XK, nÕu thÊy kh«ng phï hîp th× tõ chèi
thanh to¸n vµ göi tr¶ l¹i toµn bé vµ nguyªn vÑn bé chøng tõ cho nhµ XK.
(8) NHPH ®ßi tiÒn nhµ NK vµ chuyÓn bé chøng tõ cho nhµ NK sau khi ®·
nhËn ®−îc tiÒn hoÆc ®ang chÊp nhËn thanh to¸n.
 L−u ý:
ViÖc thÓ hiÖn hai ng©n hµng lµ NHTB vµ Ng©n hµng chuyÓn chøng tõ trong
s¬ ®å trªn kh«ng cã nghÜa lµ hai ng©n hµng nµy ph¶i hoµn toµn kh¸c nhau, mµ nh»m
môc ®Ých lµm râ:
- NghiÖp vô th«ng b¸o L/C vµ viÖc chuyÓn chøng tõ thanh to¸n lµ hai viÖc
®éc lËp víi nhau. NghÜa lµ NHTB L/C kh«ng nhÊt thiÕt ®ång thêi ph¶i lµ ng©n hµng
chuyÓn chøng tõ.
- Trong thùc tÕ, NHTB L/C th−êng ®ång thêi lµ ng©n hµng chuyÓn chøng tõ
thanh to¸n.
 L/C cã gi¸ trÞ t¹i Ng©n hµng ph¸t hµnh bao gåm hai tr−êng hîp:
Thø nhÊt: lµ lo¹i L/C trùc tiÕp (straight credit), quy ®Þnh ng−êi thô h−ëng chØ
xuÊt tr×nh chøng tõ cho NHPH ®Ó ®−îc ng©n hµng nµy thanh to¸n trùc tiÕp. NHPH
kh«ng thanh to¸n cho ai ngoµi ng−êi h−ëng L/C nh− vËy cã ®iÒu kho¶n thanh to¸n
quy ®Þnh: “Available with the Issuing bank by ...”
Thø hai: L/C cã chØ ®Þnh NH®C§ (kh«ng ph¶i lµ NHXN), nh−ng ng©n hµng
nµy kh«ng thùc hiÖn chøc n¨ng ®−îc ñy quyÒn, mµ chØ ®¬n thuÇn lµ ng©n hµng
chuyÓn chøng tõ cho NHPH, nghÜa lµ bé chøng tõ ®−îc thanh to¸n t¹i NHPH.
15

 Tr−êng hîp L/C cã gi¸ trÞ thanh to¸n t¹i Ng©n hµng ®−îc chØ ®Þnh
S¬ ®å 2: Quy tr×nh ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ t¹i Ng©n hµng ®−îc chØ ®Þnh
Ng©n hµng th«ng b¸o
Advising bank
Ng©n hµng ®−îc chØ
®Þnh
Nominated Bank
Ng©n hµng ph¸t hµnh L/C
L/C Issuing bank
Nhµ xuÊt khÈu
Importer
Document for presentation
(7) §ßi båi hoµn
Claim reimbursement
(4) Th«ng b¸o L/C
Advise L/C
(3) Ph¸t hµnh L/C
Issue L/C
(2) Xin më L/C
Apply L/C
(8) §ßi tiÒn
Retirement
Nhµ xuÊt khÈu
Exporter
(5) Giao
hµng
Shipment of
goood
(1) Hîp ®ång
ngo¹i th−¬ng
Sale contract
(Nguån: Gi¸o tr×nh thanh to¸n quèc tÕ, Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª, PGS.TS
NguyÔn V¨n TiÕn)
C¸c b−íc tõ (1) – (5) gièng nh− tr−êng hîp L/C cã gi¸ trÞ t¹i NHPH
(6) Sau khi giao hµng, nhµ XK lËp bé chøng tõ theo yªu cÇu cña L/C vµ xuÊt
tr×nh cho Ng©n hµng ®−îc chØ ®Þnh ®Ó ®−îc thanh to¸n.
(7) NH®C§ xuÊt tr×nh chøng tõ cho NHPH vµ ®ßi båi hoµn tiÒn
(8) NHPH ®ßi tiÒn nhµ NK vµ chuyÓn bé chøng tõ cho nhµ NK sau khi ®·
®−îc nhµ NK tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n.
L−u ý: ViÖc thÓ hiÖn hai ng©n hµng lµ NHTB vµ NH®C§ trong s¬ ®å trªn
kh«ng cã nghÜa lµ hai ng©n hµng nµy hoµn toµn kh¸c nhau, mµ nh»m môc ®Ých lµm
râ:
16

- ViÖc th«ng b¸o L/C vµ viÖc ®−îc ñy quyÒn thanh to¸n chiÕt khÊu L/C lµ hai
viÖc ®éc lËp víi nhau. NghÜa lµ NHTB kh«ng nhÊt thiÕt ®ång thêi ph¶i lµ NH®C§.
- Trong thùc tÕ, NHTB th−êng ®ång thêi lµ NH®C§. Nh− vËy, mét ng©n hµng
chØ ®¬n thuÇn thùc hiÖn th«ng b¸o L/C th× kh«ng trë thµnh ng©n hµng ®−îc chØ ®Þnh,
mét NHTB L/C l¹i ®−îc chØ ®Þnh thanh to¸n hay chiÕt khÊu L/C th× nã ®ång thêi lµ
NHTB vµ NH®C§.
1.1.4. TÝnh −u viÖt cña ph−¬ng tÝn dông chøng tõ
Qua quy tr×nh thanh to¸n L/C víi tr×nh tù çc b−íc tiÕn hµnh cô thÓ ®· m« t¶ ë
trªn cho thÊy ®©y lµ mét ph−¬ng thøc thanh to¸n sßng ph¼ng, ®¶m b¶o quyÒn lîi cho
c¶ hai bªn XK vµ NK vµ çc ng©n hµng. HiÖn nay, ph−¬ng thøc thanh to¸n nµy ®−îc
sö dông nhiÒu nhÊt trong TTQT bëi chÝnh nh÷ng lîi Ých næi tréi mµ nã mang l¹i.
1.1.4.1. Lîi Ých ®èi víi nhµ nhËp khÈu
- Nhµ NK sÏ nhËn ®−îc mäi chøng tõ hµng hãa mµ m×nh yªu cÇu trong L/C vµ
tr¸ch nhiÖm kiÓm tra bé chøng tõ thuéc vÒ NHPH. NÕu bé chøng tõ cã lçi nh−ng do
NHPH kiÓm tra kh«ng kü nªn ®· tiÕn hµnh thanh to¸n. Nh− thÕ, trong tr−êng hîp
nµy, nhµ NK sÏ b¶o vÖ ®−îc vèn.
- Nhµ NK tËn dông ®−îc tÝn dông cña ng©n hµng, bëi lÏ kho¶ng thêi gian tõ
khi më L/C cho ®Õn khi thu ®−îc tiÒn hµng lµ mét kho¶ng thêi gian kh¸ dµi bao gåm
giai ®o¹n chuÈn bÞ hµng, chuyÓn hµng, b¸n hµng; nÕu ng©n hµng cho phÐp nhµ NK ký
quü mét phÇn hoÆc miÔn toµn bé, ®iÒu ®ã sÏ rÊt cã lîi cho nhµ NK (kho¶ng thêi gian
®ã, nhµ NK cã thÓ sö dông tiÒn ®Ó thùc hiÖn mét c«ng cuéc ®Çu t− kh¸c).
1.1.4.2. Lîi Ých ®èi víi nhµ xuÊt khÈu
Nhµ XK ®−îc ®¶m b¶o thanh to¸n khi xuÊt tr×nh ®−îc bé chøng tõ phï hîp víi
çc ®iÒu kiÖn quy ®Þnh trong L/C tíi NHPH/NH®C§/NHXN mµ kh«ng ph¶i chê ®Õn
khi nhµ NK nhËn hµng, tr¸nh ®−îc çc tr−êng hîp mµ nhµ NK thiÕu thiÖn chÝ tr¶ tiÒn
hoÆc tr× ho·n thanh to¸n sau khi nhËn ®−îc hµng nh− trong çc ph−¬ng thøc kh¸c.
Víi mét L/C kh«ng hñy ngang cã x¸c nhËn, kh«ng chØ NHPH mµ c¶ NHXN
còng bÞ rµng buéc tr¸ch nhiÖm ph¸p lý trong thanh to¸n tiÒn hµng cho nhµ XK. H¬n
n÷a theo quy ®Þnh, viÖc thanh to¸n L/C ®−îc thùc hiÖn trªn nguyªn t¾c kh«ng truy ®ßi
ng−êi thô h−ëng. Nãi çch kh¸c nã cung cÊp sù an toµn tèt nhÊt cho nhµ XK.
H×nh thøc chiÕt khÊu hèi phiÕu hay chiÕt khÊu bé chøng tõ trong thanh to¸n
L/C sÏ ®em l¹i lîi Ých lín, ®Æc biÖt trong tr−êng hîp nhµ XK cÇn quay vßng vèn
nhanh ®Ó thùc hiÖn mét giao dÞch kh¸c. ChØ cÇn nhµ XK vµ nhµ NK tháa thuËn vµ ghi
17

vµo trong L/C “negotiation available at any bank”, nhµ XK cã thÓ ®−îc chiÕt khÊu t¹i
ng©n hµng phôc vô m×nh hoÆc bÊt kú ng©n hµng nµo kh¸c.
1.1.4.3. Lîi Ých ®èi víi ng©n hµng
 §èi víi NHPH
+ Cã thu nhËp tõ viÖc thu phÝ ph¸t hµnh L/C, phÝ söa ®æi..., çc thu nhËp liªn
quan ®Õn chuyÓn ®æi ngo¹i tÖ.
+ Th«ng qua viÖc cung cÊp dÞch vô thanh to¸n cho kh¸ch hµng, çc ho¹t ®éng
kh¸c cña ng©n hµng còng ph¸t triÓn theo nh− t¨ng ®−îc tµi kho¶n ký quü, t¨ng ®−îc
quan hÖ tÝn dông víi nhµ nhËp khÈu, t¨ng doanh sè mua b¸n ngo¹i tÖ...
+ T¨ng c−êng mèi quan hÖ víi çc ng©n hµng ®¹i lý, lµm t¨ng tiÒm n¨ng kinh
doanh ®èi øng gi÷a çc ng©n hµng víi nhau.
 §èi víi NHTB/chØ ®Þnh x¸c nhËn
+ Thu phÝ tõ viÖc th«ng b¸o/thanh to¸n/x¸c nhËn L/C vµ çc kho¶n thu nhËp
kh¸c liªn quan ®Õn chuyÓn ®æi tiÒn tÖ.
+ Th«ng qua viÖc cung cÊp çc dÞch vô th«ng b¸o/thanh to¸n/x¸c nhËn gióp
kh¸ch hµng ph¸t triÓn kinh doanh, çc ho¹t ®éng kh¸c cña ng©n hµng còng tõ ®ã ph¸t
triÓn theo nh− më réng çc kho¶n tÝn dông xuÊt khÈu, chiÕt khÊu bé chøng tõ ...
+ T¨ng c−êng mèi quan hÖ víi ng©n hµng ®¹i lý, lµm t¨ng tiÒm n¨ng kinh
doanh ®èi øng gi÷a çc ng©n hµng víi nhau.
Tãm l¹i, ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ ®¶m b¶o quyÒn lîi cho c¶ nhµ XK vµ
nhµ NK trong ho¹t ®éng th−¬ng m¹i quèc tÕ vµ n©ng cao vai trß cña ng©n hµng trong
ho¹t ®éng TTQT, kh¾c phôc ®−îc nh÷ng m©u thuÉn cña ph−¬ng thøc TTQT kh¸c.
1.2. Rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ
1.2.1. Kh¸i niÖm rñi ro
Nãi ®Õn rñi ro lµ ®Ò cËp ®Õn nh÷ng sù kiÖn kh«ng may m¾n, bÊt ngê x¶y ra g©y
nªn nh÷ng thiÖt h¹i vÒ lîi Ých cña con ng−êi gåm: søc khoÎ, tinh thÇn, sù nghiÖp tµi
s¶n... VËy rñi ro lµ nh÷ng sù kiÖn bÊt lîi, x¶y ra ngoµi sù mong ®îi vµ g©y nªn tæn thÊt
cho con ng−êi. Tõ kh¸i niÖm chung vÒ rñi ro, chóng ta ®i ®Õn kh¸i niÖm vÒ rñi ro trong
ho¹t ®éng TTQT ®Æc biÖt lµ trong ph−¬ng tÝn dông chøng tõ. §ã lµ nh÷ng rñi ro vÒ
kinh tÕ, ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ho¹t ®éng thanh to¸n, do çc nguyªn nh©n
ph¸t sinh tõ quan hÖ gi÷a çc bªn tham gia thanh to¸n (nhµ NK, XK, çc tæ chøc, ç
nh©n vµ çc t¸c nh©n trung gian...) hoÆc do nh÷ng nh©n tè kh¸ch quan g©y nªn.
18

1.2.2. Çc lo¹i rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ
1.2.2.1. Rñi ro kü thuËt/nghiÖp vô
Rñi ro kü thuËt lµ nh÷ng rñi ro do sai sãt mang tÝnh kü thuËt trong quy tr×nh
thanh to¸n th− tÝn dông, nh− sai kh¸c gi÷a bé chøng tõ thanh to¸n víi th− tÝn dông hoÆc
hîp ®ång, hay viÖc çc bªn tham gia kh«ng thùc hiÖn ®óng mét kh©u nµo ®ã trong quy
tr×nh nghiÖp vô thanh to¸n dÉn ®Õn sù tõ chèi thanh to¸n hay tõ chèi nhËn hµng cña
phÝa ®èi t¸c. Trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ, mçi ng©n hµng cã nh÷ng tr¸ch
nhiÖm nhÊt ®Þnh vµ do vËy còng cã thÓ gÆp nh÷ng rñi ro liªn quan.
 Rñi ro ®èi víi NHPH L/C (IssuingBank)
- Rñi ro trong nghiÖp vô më L/C:
VÊn ®Ò quan träng nhÊt trong kh©u më L/C chÝnh lµ viÖc ng©n hµng ph¶i kiÓm
tra cÈn thËn doanh nghiÖp xin ph¸t hµnh L/C vÒ çc mÆt nh− tÝnh ph¸p lý, ®¬n xin më
L/C, nguån vèn ®Ó thanh to¸n, uy tÝn (tõ ®ã ®−a ra møc kü quü hîp lý)... §Æc biÖt, ng©n
hµng cßn ph¶i lµm tèt vai trß t− vÊn trong kh©u nµy khi ph¸t hiÖn cã nh÷ng ®iÒu kho¶n
bÊt lîi cho nhµ NK thÓ hiÖn trong hîp ®ång th−¬ng m¹i, vÒ ph−¬ng thøc thanh to¸n,
®iÒu kiÖn vËn chuyÓn... §ã chÝnh lµ nh÷ng bÊt lîi cã thÓ dÉn ®Õn nh÷ng tranh chÊp vÒ
sau vµ do ®ã cã thÓ trë thµnh nh÷ng rñi ro cho ng©n hµng.
- Rñi ro trong kiÓm tra bé chøng tõ:
§©y lµ kh©u quan träng vµ bao trïm tr¸ch nhiÖm lín nhÊt cña ng©n hµng, viÖc
ng©n hµng quyÕt ®Þnh thanh to¸n hay kh«ng lµ phô thuéc vµo kh©u nµy. Do ®ã, nÕu
ng©n hµng kh«ng kiÓm tra bé chøng tõ víi mét “sù cÈn thËn hîp lý” mµ vÉn thùc hiÖn
thanh to¸n th× nh÷ng rñi ro tiÒm tµng rÊt cã thÓ sÏ ph¸t sinh. ViÖc kiÓm tra chøng tõ
nh− thÕ nµo, còng nh− néi dung chøng tõ ®· ®−îc thÓ hiÖn trong v¨n b¶n UCP 600. Tuy
nhiªn, l¹i cã rÊt nhiÒu quan niÖm kh¸c nhau vÒ v¨n b¶n nµy, tõ ®ã dÉn ®Õn nh÷ng rñi ro
vµ tranh chÊp ph¸t sinh gi÷a çc ng©n hµng tham gia.
 Rñi ro ®èi víi NHTB
NhiÖm vô cña NHTB lµ kiÓm tra tÝnh ch©n thùc cña L/C, tr¸nh th«ng b¸o L/C
gi¶ khiÕn bªn XK giao hµng mµ kh«ng thu håi ®−îc tiÒn. V× vËy, nh÷ng rñi ro x¶y ra
®èi víi NHTB cã thÓ lµ mét trong nh÷ng tr−êng hîp sau:
- Th«ng b¸o nhÇm mét L/C gi¶ hoÆc mét söa ®æi gi¶.
- Th«ng b¸o söa ®æi L/C trong khi L/C kh«ng cã hiÖu lùc (ch−a x¸c minh ®−îc tÝnh
ch©n thùc bÒ ngoµi – test key hay mÉu SWIFT kh«ng phï hîp).
19

- NÕu NHTB thÊy ch−a x¸c minh ®−îc tÝnh ch©n thùc bÒ ngoµi cña mét L/C vµ
quyÕt ®Þnh kh«ng th«ng b¸o L/C ®ã nh−ng l¹i kh«ng göi th«ng b¸o vÒ vÊn ®Ò nµy hoÆc
göi chËm trÔ ®Õn NHPH, ®ã còng sÏ lµ rñi ro cho NHTB.
 Rñi ro ®èi víi ng©n hµng x¸c nhËn
NHXN cã nhiÖm vô lµ ®−a thªm sù x¸c nhËn cña m×nh vµo th− tÝn dông ®· ph¸t
hµnh dùa trªn sù ñy quyÒn hoÆc yªu cÇu cña NHPH. Rñi ro x¶y ra khi NHXN kh«ng
n¾m ®−îc n¨ng lùc tµi chÝnh cña NHPH L/C nh−ng vÉn tiÕn hµnh x¸c nhËn theo yªu
cÇu. NHXN sÏ gÆp rñi ro khi NHPH kh«ng cã thiÖn chÝ thanh to¸n hoÆc bÞ mÊt kh¶
n¨ng thanh to¸n.
 Rñi ro ®èi víi ng©n hµng chiÕt khÊu
Ng©n hµng chiÕt khÊu (NHCK) lµ ng©n hµng phôc vô ng−êi thô h−ëng, cã tr¸ch
nhiÖm chiÕt khÊu bé chøng tõ do nhµ XK xuÊt tr×nh. NHCK ph¶i kiÓm tra bé chøng tõ
cÈn thËn ®Ó ®¶m b¶o bé chøng tõ hoµn toµn phï hîp vµ NHPH kh«ng thÓ tõ chèi thanh
to¸n. Rñi ro víi NHCK cã thÓ x¶y ra trong nh÷ng tr−êng hîp sau:
- Nhµ nhËp khÈu tr× ho·n hoÆc tõ chèi thanh to¸n bé chøng tõ:
Cã thÓ do kh¶ n¨ng yÕu kÐm cña bªn mua hoÆc bªn mua muèn kiÓm tra thùc
tr¹ng hµng hãa míi tr¶ tiÒn ®Ó tr¸nh rñi ro vÒ hµng hãa hoÆc sau khi tr× ho·n thanh to¸n
®Ó kiÓm tra hµng, thÊy hµng kh«ng nh− tháa thuËn, nhµ NK cã thÓ tõ chèi thanh to¸n
(tr−êng hîp nµy NHPH sÏ cè t×nh b¾t lçi ®Ó tõ chèi tr¶ tiÒn). Ng−êi b¸n sÏ chÞu thiÖt
h¹i lín kÐo theo rñi ro cho ng©n hµng chiÕt khÊu: bÞ ®äng vèn hoÆc bÞ mÊt vèn.
- NHCK hµnh ®éng kh«ng ®óng theo tinh thÇn cña UCP: Th«ng b¸o ®ßi tiÒn v−ît
qu¸ 5 ngµy lµm viÖc cña ng©n hµng ®èi víi v¨n b¶n UCP 600 vµ 7 ngµy lµm viÖc cña
ng©n hµng ®èi víi UCP 500.
1.2.2.2. Rñi ro tÝn dông
Rñi ro tÝn dông lµ nh÷ng rñi ro ph¸t sinh do viÖc cÊp tÝn dông cho c¸c bªn liªn
quan ®Õn ho¹t ®éng thanh to¸n nh−ng hä kh«ng cã kh¶ n¨ng hoµn tr¶. Rñi ro tÝn dông
liªn quan trùc tiÕp ®Õn t×nh h×nh tµi chÝnh, kh¶ n¨ng thanh to¸n cña c¸c bªn. Trong
ph¹m vi cña ®Ò tµi chØ xem xÐt ®Õn kho¶n tÝn dông ®−îc cÊp trong ph−¬ng thøc tÝn
dông chøng tõ. Rñi ro tÝn dông x¶y ra ®èi víi ng©n hµng khi bªn NK mÊt kh¶ n¨ng
thanh to¸n hoÆc bÞ ph¸ s¶n.
 Rñi ro khi nhµ NK mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n hoÆc bÞ ph¸ s¶n
 Cã thÓ do kh©u thÈm ®Þnh khi më L/C ng©n hµng lµm kh«ng tèt.
20

 Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, nhµ NK cã thÓ gÆp nh÷ng biÕn ®éng xÊu
(uy tÝn gi¶m sót víi b¹n hµng, hµng kh«ng tiªu thô ®−îc, hoÆc b¸n chÞu kh«ng thu ®−îc
tiÒn, c¬ së s¶n xuÊt bÞ thiÖt h¹i nÆng do nguyªn nh©n kh¸ch quan...) dÉn ®Õn thua lç
liªn tôc trong khi ng©n hµng l¹i kh«ng n¾m b¾t ®−îc t×nh h×nh, ®iÒu nµy khiÕn ng©n
hµng kh«ng thu håi ®−îc vèn tõ nhµ NK.
 Rñi ro trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn
Phßng th−¬ng m¹i quèc tÕ ICC ®· ban hµnh “Çc ®iÒu kiÖn th−¬ng m¹i quèc tÕ”
víi môc ®Ých gióp bªn NK vµ bªn XK ph©n chia l¹i chi phÝ vµ rñi ro mét çch cô thÓ,
gi¶m thiÓu nh÷ng rñi ro cã thÓ gÆp ph¶i. Tuy nhiªn, ®Ó lùa chän mét ®iÒu kiÖn giao
hµng phï hîp, nhµ NK vÉn xem xÐt ®Õn rÊt nhiÒu yÕu tè nh− chi phÝ tr¶ tr−íc hay sau,
mua b¶o hiÓm l« hµng, hµng hãa vËn chuyÓn b»ng container, b»ng ro – ro (giao qua lan
can tµu) hay kh«ng... nh÷ng ®iÒu nµy sÏ quyÕt ®Þnh trùc tiÕp ®Õn viÖc lùa chän ®iÒu
kiÖn th−¬ng m¹i nµo. Tuy nhiªn, vÉn cã nh÷ng nhµ NK muèn lùa chän nh÷ng ®iÒu kiÖn
th−¬ng m¹i víi chi phÝ tiÕt kiÖm nhÊt mµ l¹i kh«ng ®Ó ý ®Õn nh÷ng rñi ro kh¸c. Do vËy,
khi sù cè x¶y ra nh− mÊt m¸t, h− háng, va ch¹m, ®¾m tµu mµ tr¸ch nhiÖm kh«ng thuéc
vÒ h·ng tµu vµ nhµ NK kh«ng mua b¶o hiÓm hµng th× rñi ro ®ã nhµ NK hoµn toµn ph¶i
chÞu tr¸ch nhiÖm vµ kÐo theo ng©n hµng còng gÆp rñi ro.
1.2.2.3. Rñi ro hèi ®o¸i
Ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ liªn quan ®Õn nhiÒu quèc gia kh¸c nhau víi
nh÷ng ®ång tiÒn kh¸c nhau, v× vËy, tû gi¸ biÕn ®éng lu«n còng lµ mét trong nh÷ng rñi
ro lín ®èi víi çc bªn tham gia. Khi ®ång néi tÖ rít gi¸ so víi ngo¹i tÖ m¹nh ë møc
v−ît qu¸ dù ®o¸n cña nhµ NK, ®èi víi nh÷ng mÆt hµng b¸n gi¸ c¹nh tranh, kh«ng thÓ
t¨ng gi¸ ®−îc, nÕu nhËp hµng vÒ ng−êi NK sÏ ph¶i ®èi mÆt víi nguy c¬ chÞu lç cao.
ChÝnh v× thÕ, nhµ NK kh«ng muèn nhËn l« hµng nµy trong khi ng©n hµng ®· thanh
to¸n. Rñi ro sÏ x¶y ®Õn víi ng©n hµng khi tû lÖ ký quü kh«ng ®ñ bï ®¾p ®−îc tû lÖ
tr−ît gi¸. HoÆc trong tr−êng hîp ng©n hµng cho kh¸ch hµng vay ngo¹i tÖ ®Ó thanh to¸n
L/C vµ nguån ngo¹i tÖ cã thÓ huy ®éng ë n¬i kh¸c, th× khi tû gi¸ gi¶m, kho¶n l·i thu
®−îc ch−a ch¾c ®· ®ñ bï ®¾p cho kho¶n lç do chªnh lÖch tû gi¸ g©y ra.
1.2.2.4. Rñi ro ng©n hµng ®¹i lý
T×nh h×nh tµi chÝnh thÕ giíi lu«n biÕn ®éng kh«ng ngõng, ®Æc biÖt lµ çc cuéc
khñng ho¶ng tµi chÝnh, nã g©y ra nh÷ng ¶nh h−ëng kh«ng tèt ®Õn nh÷ng tËp ®oµn ng©n
hµng – tµi chÝnh trªn thÕ giíi. §ã còng lµ mét yÕu tè tiÒm Èn rñi ro trong TTQT. Trong
qu¸ tr×nh TTQT, ch¾c ch¾n ph¶i cã sù tham gia cña ng©n hµng ®¹i lý, rñi ro x¶y ra khi
ng©n hµng ®¹i lý ®ã bÞ gi¶i thÓ hoÆc ph¸ s¶n, ng©n hµng bÞ mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n
trong khi tiÒn ®· chuyÓn ®Õn ng©n hµng ®ã mµ nã vÉn ch−a ®−îc thanh to¸n ®i.
21

1.2.2.5. Rñi ro chÝnh trÞ, ph¸p luËt
Do ®Æc ®iÓm cña ph−¬ng thøc TTQT lµ ®a d¹ng vÒ ngµnh nghÒ, lÜnh vùc, chÞu
sù ®iÒu chØnh cña nhiÒu tËp qu¸n, th«ng lÖ vµ ph¸p luËt quèc gia nªn khi cã nh÷ng thay
®æi vÒ t×nh h×nh kinh tÕ, chÝnh trÞ, chÝnh s¸ch, quyÕt ®Þnh cña çc quèc gia cã liªn quan
trong qu¸ tr×nh thanh to¸n dï lµ nhá nh−ng theo chiÒu h−íng bÊt lîi còng sÏ t¹o thµnh
nh÷ng rñi ro trong ho¹t ®éng TTQT ®Æc biÖt lµ ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ.
Ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng c¬ b¶n cña ng©n
hµng th−¬ng m¹i, ®ãng vai trß quan träng kh«ng chØ víi ng©n hµng mµ cßn víi c¶ nÒn
kinh tÕ. ChÝnh v× thÕ, çc giao dÞch tÝn dông chøng tõ ®ßi hái ph¶i cã hµnh lang ph¸p lý
®Ó thùc hiÖn. ViÖc ¸p dông nh÷ng v¨n b¶n ph¸p lý ®iÒu chØnh quan hÖ chøng tõ sao cho
cã hiÖu qu¶ phô thuéc vµo luËt ph¸p cña çc quèc gia. HiÖn nay, mét trong nh÷ng vÊn
vÒ næi lªn lµ viÖc tranh chÊp giao dÞch tÝn dông chøng tõ ph¸t sinh ngµy cµng nhiÒu vµ
cµng phøc t¹p. Do vËy, ®ßi hái hÖ thèng ph¸p luËt cña mçi quèc gia cÇn ph¶i æn ®Þnh
chÆt chÏ, hoµn thiÖn ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ ®−îc tr«i ch¶y
vµ gi¶m thiÓu ®−îc rñi ro. §èi víi nh÷ng n−íc cã hÖ thèng ph¸p luËt ch−a ®ång bé,
cßn thiÕu sãt, th−êng xuyªn söa ch÷a, bæ sung sÏ g©y nªn rñi ro cho çc bªn tham gia
thanh to¸n tÝn dông chøng tõ, bëi nh÷ng thay ®æi nµy khiÕn cho çc bªn kh«ng thùc
hiÖn ®−îc nghÜa vô cña m×nh, dÉn tíi viÖc hñy bá L/C vµ g©y thiÖt h¹i cho çc bªn.
Nh÷ng m©u thuÉn, xung ®ét lín vÒ chÝnh trÞ gi÷a çc n−íc hay ë t¹i mét sè n−íc
cã chiÕn tranh, cÊm vËn, bao lo¹n... nh− tr−êng hîp cÊm vËn kinh tÕ b¾t nguån tõ môc
®Ých chÝnh trÞ nh− ®èi víi Cuba vµ Iraq hiÖn nay còng ®em l¹i rñi ro t−¬ng tù nh− mÊt
m¸t hµng hãa, chøng tõ, ng©n hµng bÞ phong táa hoÆc ngõng ho¹t ®éng.
Çc biÕn ®éng vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ th−êng lµ rÊt khã cã thÓ dù ®o¸n tr−íc vµ
n»m ngoµi tÇm kiÓm so¸t cña ng©n hµng vµ kh¸ch hµng, chÝnh v× vËy, rñi ro chÝnh trÞ
lu«n lµ mèi ®e do¹ ®Õn ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ.
1.2.2.6. Rñi ro ®¹o ®øc kinh doanh
MÆc dï trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ, quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña çc bªn
tham gia ®−îc quy ®Þnh râ rµng nh−ng kh«ng ph¶i lóc nµo çc nghÜa vô vµ quyÒn lîi ®ã
còng ®−îc t«n träng. Rñi ro ®¹o ®øc x¶y ra khi mét bªn tham gia cè t×nh kh«ng thùc
hiÖn ®óng nghÜa vô cña m×nh, lµm ¶nh h−ëng ®Õn quyÒn lîi cña çc bªn cßn l¹i.
VÒ phÝa ng−êi NK, lµm nhiÖm vô thanh to¸n cho ng©n hµng më, nÕu cã thiÖn
chÝ th× viÖc thanh to¸n sÏ diÔn ra thuËn tiÖn, nhanh chãng, ngay c¶ khi bé chøng tõ cã
lçi hä còng s½n sµng bá qua vµ tr¶ tiÒn. Nh−ng khi hä thiÕu thiÖn chÝ thanh to¸n, ng−êi
mua kh«ng muèn tiÕp tôc thùc hiÖn hîp ®ång, cã thÓ do gi¸ c¶ trªn thÞ tr−êng bÊt lîi
cho hä... th× hä cã thÓ dùa vµo nh÷ng sai sãt rÊt nhá ®Ó ®ßi gi¶m gi¸, kÐo dµi thêi gian
22

thanh to¸n hoÆc thËm chÝ kh«ng thanh to¸n, g©y thiÖt h¹i cho phÝa ng−êi XK. HoÆc
còng cã thÓ nhµ NK cè t×nh tr× ho·n thanh to¸n, lõa g¹t ng©n hµng b»ng çch sö dông
tiÒn b¸n hµng vµo môc ®Ých kh¸c – mét h×nh thøc chiÕm dông vèn cña ng©n hµng.
VÒ phÝa nhµ XK, nhµ XK cã nhiÖm vô chuyÓn giao hµng ®óng hîp ®ång vµ
chuyÓn bé chøng tõ cho ng−êi mua ®Ó ng−êi mua cã thÓ ®i nhËn hµng. Tuy nhiªn,
kh«ng ph¶i lóc nµo nhµ XK còng thùc hiÖn nghiªm tóc nh÷ng nghÜa vô nãi trªn. Cã
nhiÒu tr−êng hîp, khi ng−êi mua ®· tiÕn hµnh më L/C theo ®óng yªu cÇu cña ng−êi
b¸n nh−ng khi t×nh h×nh gi¸ c¶ trªn thÞ tr−êng cã chiÒu h−íng t¨ng hoÆc gi¶m, ng−êi
b¸n t×m ®−îc ng−êi mua kh¸c tr¶ gi¸ cao h¬n th× ng−êi b¸n nhiÒu khi s½n sµng hñy bá
hîp ®ång ®· ký vµ kh«ng giao hµng nh− ®· tháa thuËn. Lóc nµy rñi ro mµ ng−êi mua
gÆp ph¶i lµ mÊt chi phÝ më th«ng b¸o L/C hoÆc ¶nh h−ëng ®Õn kÕ ho¹ch kinh doanh...
HoÆc còng cã tr−êng hîp, ng−êi b¸n kh«ng trung thùc, lîi dông sù ®éc lËp cña L/C vµ
hîp ®ång ngo¹i th−¬ng còng nh− quy ®Þnh vÒ tr¸ch nhiÖm cña ng©n hµng chØ lµ kiÓm
tra sù phï hîp cña chøng tõ vµ L/C ®Ó cè t×nh giao hµng kÐm chÊt l−îng, sai sãt vÒ sè
l−îng, bao b×, mÉu m·, ®ãng gãi... nh−ng vÉn lËp chøng tõ ®Ó thanh to¸n. Theo quy
®Þnh cña UCP, çc bªn tham gia chØ lµm viÖc dùa trªn chøng tõ chø kh«ng c¨n cø vµo
çc giao dÞch hµng hãa trªn thùc tÕ, do vËy ng−êi mua sÏ ph¶i thanh to¸n cho ng©n
hµng më kÓ c¶ khi hµng hãa nhËn ®−îc kh«ng ®óng víi trong hîp ®ång hoÆc kh«ng
nhËn ®−îc hµng nÕu ng−êi b¸n xuÊt tr×nh bé chøng tõ hoµn h¶o. Çc vi ph¹m vÒ hîp
®ång cã thÓ gi¶i quyÕt sau ®ã nh−ng ph¶i mÊt nhiÒu thêi gian vµ phÝ tæn, thiÖt h¹i tr−íc
m¾t cña ng−êi mua lµ mÊt c¬ héi kinh doanh vµ bÞ chiÕm dông vèn.
VÒ phÝa ng©n hµng, çc ng©n hµng còng cã thÓ vi ph¹m tr¸ch nhiÖm khi ng©n
hµng th«ng ®ång víi çc nhµ NK b¾t lçi bé chøng tõ ®Ó tõ chèi thanh to¸n. Vµ ng−îc
l¹i ng©n hµng còng chÞu ¶nh h−ëng gi¸n tiÕp tõ nh÷ng rñi ro cña kh¸ch hµng nh− khi
nhµ NK kh«ng nhËn ®−îc hµng hoÆc hµng nhËn ®−îc kh«ng ®óng nh− yªu cÇu th× hä
khã cã thÓ tr¶ cho ng©n hµng sè tiÒn hä vay ®Ó thanh to¸n L/C...
Nguyªn nh©n dÉn ®Õn çc rñi ro vÒ ®¹o ®øc lµ do çc bªn tham gia thanh to¸n
kh«ng cã nh÷ng th«ng tin ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh, ho¹t ®éng kinh
doanh còng nh− vÒ uy tÝn vµ tÝnh trung thùc cña ®èi t¸c... ChÝnh v× vËy, quyÕt ®Þnh cña
çc bªn ®−a ra sÏ kh«ng chÝnh x¸c vµ g©y nªn rñi ro trong thanh to¸n. V× thÕ, ®Ó h¹n
chÕ nh÷ng rñi ro nµy, chóng ta cÇn ph¶i gi¶i quyÕt vÊn ®Ò th«ng tin kh«ng c©n xøng.
Çc ng©n hµng cÇn thiÕt lËp riªng mét bé phËn ®iÒu tra, thu thËp th«ng tin, nghiªn cøu
kh¸ch hµng ®Ó h¹n chÕ rñi ro cho chÝnh m×nh ®ång thêi cã thÓ t− vÊn cho chÝnh kh¸ch
hµng cña m×nh.
23

1.2.3. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ
Dùa trªn nh÷ng rñi ro th−êng gÆp nªu trªn, d−íi ®©y lµ phÇn ®¸nh gi¸ vÒ çc
nguyªn nh©n dÉn ®Õn nh÷ng rñi ro ®ã.
1.2.3.1. Nguyªn nh©n tõ b¶n th©n ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ
Ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ lµ ph−¬ng thøc TTQT ®−îc çc bªn XNK vµ ng©n
hµng sö dông nhiÒu nhÊt do nh÷ng lîi Ých mµ nã ®em l¹i cho tÊt c¶ çc bªn. Tuy vËy, ®©y
còng lµ ph−¬ng thøc thanh to¸n phøc t¹p, diÔn ra víi nhiÒu kh©u trung gian, ®ßi hái sù am
hiÓu vÒ nghiÖp vô nh− ngo¹i th−¬ng, b¶o hiÓm vËn t¶i bªn c¹nh çc nghiÖp vô thanh to¸n.
ChÝnh v× phøc t¹p nªn b¶n th©n ph−¬ng thøc còng nh− çc quy ®Þnh, th«ng lÖ quèc tÕ vÒ
lo¹i h×nh thanh to¸n nµy còng kh«ng tr¸nh khái nh÷ng tån t¹i cã thÓ dÉn ®Õn rñi ro nh−:
- C¨n cø ®Ó ng©n hµng vµ bªn NK thanh to¸n tiÒn trong ph−¬ng thøc chÝnh lµ bé
chøng tõ. Bé chøng tõ hoµn h¶o ®ång nghÜa víi viÖc tiÒn sÏ ®−îc thanh to¸n cho bªn XK.
Nh−ng thÕ nµo lµ bé chøng tõ hoµn h¶o cßn tuú thuéc vµo ng©n hµng kiÓm tra chøng tõ
còng nh− thiÖn chÝ tr¶ tiÒn cña NHPH vµ bªn NK. Tuy ®· cã v¨n b¶n UCP 600 h−íng dÉn
vÒ viÖc kiÓm tra cña chøng tõ nh−ng ngay trong çch hiÓu vÒ çc quy ®Þnh nµy gi÷a çc
ng©n hµng còng kh«ng cã sù ®ång nhÊt. Çc tranh chÊp liªn quan tíi chøng tõ trong
ph−¬ng thøc thanh to¸n nµy còng cã phÇn lín ph¸t sinh tõ ®©y.
- Trong thanh to¸n b»ng L/C, ng©n hµng chØ cã tr¸ch nhiÖm kiÓm tra chøng tõ víi
viÖc xem xÐt tÝnh x¸c thùc cña chøng tõ, sù phï hîp cña bé chøng tõ víi L/C, phï hîp
gi÷a çc chøng tõ víi nhau vµ víi nguån luËt dÉn chiÕu chø kh«ng cã tr¸ch nhiÖm kiÓm tra
thùc tr¹ng hµng hãa. §©y chÝnh lµ c¬ së ®Ó bªn XK thùc hiÖn hµnh vi lõa ®¶o, giao hµng
sai hîp ®ång (thiÕu sè l−îng, chÊt l−îng yÕu kÐm, mÉu m· bao b× kh«ng phï hîp), nh−ng
vÉn lËp vµ xuÊt tr×nh mét bé chøng tõ phï hîp ®Ó ®ßi tiÒn. C¨n cø vµo ®ã, ng©n hµng tr¶
tiÒn, ®Õn khi nhµ NK nhËn ®−îc l« hµng kh«ng theo mong muèn, tranh chÊp ph¸t sinh,
ng©n hµng sÏ tèn thêi gian c«ng søc ®Ó gi¶i quyÕt hoÆc viÖc tiªu thô hµng kh«ng thùc hiÖn
®−îc, nhµ NK gÆp rñi ro kÐo theo ng©n hµng còng sÏ gÆp rñi ro theo trong tr−êng hîp nhµ
NK vay tiÒn ng©n hµng ®Ó thanh to¸n l« hµng.
- Do tÝnh chÊt phøc t¹p cña ph−¬ng thøc thanh to¸n nµy, çc bªn tham gia cÇn ph¶i
cã tr×nh ®é nghiÖp vô nhÊt ®Þnh míi cã thÓ tiÕn hµnh thanh to¸n mét çch chÝnh x¸c, h¹n
chÕ rñi ro. Ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ diÔn ra víi mét quy tr×nh nghiÖp vô bao gåm
nhiÒu kh©u, nhiÒu bªn tham gia còng nh− liªn quan ®Õn nhiÒu nghiÖp vô kh¸c. Mét sai sãt
nhá trong kh©u më th− tÝn dông, kh©u söa ®æi, kiÓm tra chøng tõ hay chØ lµ sù thiÕu hiÓu
biÕt nghiÖp vô XNK cña bªn mua, bªn b¸n, hoÆc sù thiÕu thiÖn chÝ thanh to¸n... ®Òu cã thÓ
dÉn ®Õn nh÷ng rñi ro víi nhiÒu møc ®é, cã thÓ chØ lµ g©y mÊt thêi gian thanh to¸n, tèn
kÐm chi phÝ nh−ng còng cã thÓ dÉn ®Õn nh÷ng tæn thÊt lín nh− ®äng vèn, mÊt uy tÝn...
24

1.2.3.2. Nguyªn nh©n tõ phÝa kh¸ch hµng (bªn NK vµ XK)
ViÖc thanh to¸n l« hµng XNK cã diÔn ra su«n sÎ hay kh«ng, kh«ng chØ phô
thuéc vµo tr×nh ®é, chÊt l−îng, nghiÖp vô thanh to¸n cña ng©n hµng mµ cßn phô thuéc
rÊt lín vµo sù am hiÓu cña hai ®èi t¸c XNK. Cã thÓ nhËn thÊy viÖc am hiÓu vÒ kinh
doanh XNK cña çc bªn sÏ khiÕn cho thêi gian thanh to¸n ®−îc rót ng¾n. Ch¼ng h¹n
nh−, bªn NK tr×nh mét ®¬n xin më th− tÝn dông víi néi dung ®Çy ®ñ, mÉu hîp lÖ sÏ
gióp cho ng©n hµng nhanh chãng ph¸t hµnh ®−îc L/C thay v× viÖc ph¶i t− vÊn qua l¹i
cho bªn NK ®Ó cã ®−îc mét ®¬n xin më th− tÝn dông phï hîp nhÊt. H¬n n÷a, chÝnh sù
hiÓu biÕt cña çc bªn vÒ kinh doanh XNK nãi chung vµ nghiÖp vô TTQT nãi riªng sÏ
gióp tr¸nh ®−îc nh÷ng rñi ro khi ®èi t¸c cã hµnh vi lõa ®¶o gian lËn.
Bªn c¹nh ®ã, thiÖn chÝ trong thanh to¸n còng lµ mét yÕu tè rÊt quan träng gióp
®Èy nhanh qu¸ tr×nh thanh to¸n. Trong tr−êng hîp bé chøng tõ cã lçi nh−ng nÕu hai
bªn cã sù tin t−ëng, thèng nhÊt vµ thiÖn chÝ tiÕn hµnh giao dÞch th× l« hµng vÉn ®−îc
giao vµ thanh to¸n ®Çy ®ñ. Nh−ng còng cã tr−êng hîp, bªn NK vµ NHPH thiÕu thiÖn
chÝ, cè t×nh b¾t lçi bé chøng tõ hoÆc tiÕn hµnh söa ®æi L/C nhiÒu lÇn g©y khã kh¨n cho
bªn XK. Rñi ro còng tõ ®ã ph¸t sinh.
1.2.3.3. Nguyªn nh©n tõ phÝa ng©n hµng
Ng©n hµng lµ bªn tham gia ph−¬ng thøc thanh to¸n víi vai trß ®Æc biÖt quan
träng. Sù ñy th¸c cña bªn NK cho ng©n hµng trong viÖc kiÓm tra vµ thanh to¸n tiÒn hµng
thÓ hiÖn sù rµng buéc tr¸ch nhiÖm lín lao còng nh− nh÷ng rñi ro kh«ng thÓ tr¸nh khái
nÕu nh− kh«ng hoµn thµnh tèt tr¸ch nhiÖm cña m×nh. Tuy vËy, kh«ng cã ®iÒu g× lµ tuyÖt
®èi, b¶n th©n ng©n hµng còng khã cã thÓ tr¸nh khái nh÷ng sai sãt dï lín dï nhá trong
qua tr×nh thanh to¸n. Sai sãt møc ®é nµo cßn phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè nh−:
- ChÊt l−îng thanh to¸n t¹i ng©n hµng thÓ hiÖn ë tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô
cña çn bé lµm thanh to¸n. Çn bé cã tr×nh ®é cao vµ cã nhiÒu kinh nghiÖm lµ mét trong
çc yÕu tè ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh thanh to¸n ®−îc diÔn ra nhanh chãng, su«n sÎ.
- C«ng nghÖ ng©n hµng còng lµ mét yÕu tè quan träng ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng
vµ tèc ®é thanh to¸n. C«ng nghÖ l¹c hËu, kh«ng ®−îc th−êng xuyªn cËp nhËt sÏ ¶nh
h−ëng ®Õn qu¸ tr×nh thanh to¸n gi÷a çc bªn vµ uy tÝn cña ng©n hµng.
- Mét yÕu tè kh¸c gãp phÇn më réng ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ còng nh− t¹o
®iÒu kiÖn dÔ dµng cho ho¹t ®éng nµy lµ çc mèi quan hÖ ®¹i lý víi çc ng©n hµng kh¸c.
Cµng cã nhiÒu mèi quan hÖ ®¹i lý víi ®é tin t−ëng cao cña çc ng©n hµng ®¹i lý sÏ lµ yÕu
tè gióp ng©n hµng th¾ng thÕ trong c¹nh tranh. Vµ ng−îc l¹i, Ýt mèi quan hÖ ®¹i lý sÏ lµ
trë ng¹i, g©y tèn kÐm chi phÝ, thêi gian, mÊt uy tÝn víi kh¸ch hµng vµ rñi ro gia t¨ng khi
ph¶i th«ng qua nhiÒu ng©n hµng kh¸c nhau ®Ó thùc hiÖn thanh to¸n cho kh¸ch hµng.
25

1.3. Qu¶n trÞ rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ
t¹i çc ng©n hμng th−¬ng m¹i
1.3.1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña qu¶n trÞ rñi ro trong ho¹t ®éng TTQT
Qu¶n trÞ lµ sù t¸c ®éng cña chñ thÓ qu¶n trÞ lªn ®èi t−îng qu¶n trÞ nh»m ®¹t
®−îc nh÷ng môc tiªu nhÊt ®Þnh trong ®iÒu kiÖn biÕn ®éng cña m«i tr−êng.
Qu¶n trÞ rñi ro lµ mét chøc n¨ng qu¶n trÞ chung ®Ó nhËn d¹ng, ®¸nh gi¸, ®èi phã
víi nh÷ng nguyªn nh©n vµ hËu qu¶ cña rñi ro ®èi víi mét tæ chøc.
Qu¶n trÞ rñi ro trong ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ lµ:
- NhËn diÖn rñi ro.
- Dù kiÕn tr−íc víi çc chi phÝ nhá nhÊt çc nguån lùc tµi chÝnh cÇn thiÕt trong
truêng hîp cã rñi ro x¶y ra.
- KiÓm so¸t çc rñi ro b»ng çch lo¹i bá, gi¶m nguy c¬, hoÆc di chuyÓn mét
çch hîp lý rñi ro cho çc ®èi t¸c kinh tÕ.
- §o l−êng nh÷ng hËu qu¶ cña rñi ro g©y ra vµ dù kiÕn çc biÖn ph¸p tæ chøc
nh»m gi¶m bít tíi møc thÊp nhÊt nh÷ng thiÖt h¹i vÒ ng−êi vµ cña ®èi víi ng©n hµng.
Nh− vËy, thùc chÊt qu¶n trÞ rñi ro trong ho¹t ®éng TTQT lµ nh÷ng biÖn ph¸p
mang tÝnh chñ ®éng nh»m ph¸t hiÖn, phßng ngõa, lo¹i bít, khoanh vïng çc rñi ro ®Ó
gi¶m nhÑ tæn thÊt trªn c¬ së tÝnh to¸n vµ so s¸nh víi chi phÝ qu¶n trÞ rñi ro.
1.3.2. Néi dung cña ho¹t ®éng qu¶n trÞ rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ
1.3.2.1. NhËn d¹ng rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ
NhËn d¹ng rñi ro lµ viÖc x¸c ®Þnh mét danh môc çc rñi ro mµ ng©n hµng cã thÓ
gÆp ph¶i khi tham gia ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ. Nh÷ng rñi ro nµy xuÊt ph¸t tõ
nguyªn nh©n chñ quan hay kh¸ch quan. Danh s¸ch çc rñi ro ®−îc ®−a ra cµng chi tiÕt
vµ ®Çy ®ñ th× cµng cã lîi cho ho¹t ®éng thanh to¸n diÔn ra gi÷a çc bªn tham gia.
§Ó nhËn d¹ng ®−îc çc rñi ro cã thÓ x¶y ra tõ ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ,
çc nhµ qu¶n trÞ cÇn ph¶i:
 Nghiªn cøu nguån xuÊt ph¸t rñi ro cña ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ
Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn thanh to¸n, çc ng©n hµng ph¶i ®èi phã víi çc nguån
rñi ro sau ®©y:
- Rñi ro ph¸t sinh tõ phÝa kh¸ch hµng.
26

- Rñi ro ph¸t sinh tõ chÝnh ng©n hµng vµ çc mèi quan hÖ ®¹i lý víi çc ng©n
hµng kh¸c cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn qu¸ tr×nh thùc hiÖn thanh to¸n.
- Ngoµi ra cßn cã çc rñi ro do nguyªn nh©n kh¸ch quan mang l¹i nh− sù kh«ng
æn ®Þnh, th−êng xuyªn thay ®æi çc chÝnh s¸ch, çc tËp qu¸n, th«ng lÖ, ph¸p luËt cña
quèc gia, t×nh h×nh kinh tÕ, chÝnh trÞ bÊt æn ®Þnh, tû gi¸ thÞ tr−êng biÕn ®æi, thiªn tai,
háa ho¹n...
 Nghiªn cøu ®èi t−îng gÆp rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ
C¨n cø vµo quy tr×nh thanh to¸n cña ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ vµ viÖc ph©n
lo¹i çc rñi ro cã thÓ gÆp ph¶i ®· ®−îc tr×nh bµy ë phÇn trªn, chóng ta cã thÓ biÕt ®−îc
nh÷ng ®èi t−îng chÞu rñi ro trong ph−¬ng thøc thanh to¸n nµy. §ã chÝnh lµ nhµ NK,
nhµ XK, NHPH, NHXN, NH®C§, NHTB, NHCK. §©y lµ nh÷ng thµnh phÇn tham gia
vµo qu¸ tr×nh thanh to¸n.
 LËp b¶ng danh môc çc rñi ro
ThiÕt kÕ b¶ng danh môc rñi ro nh»m liÖt kª mét çch cã hÖ thèng nh÷ng rñi ro
cã thÓ gÆp ph¶i trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ, tõ ®ã cã kÕ ho¹ch theo dâi, gi¸m
s¸t vµ cã biÖn ph¸p phßng ngõa còng nh− h¹n chÕ rñi ro nÕu x¶y ra. B¶ng danh môc
nh÷ng rñi ro ®· gÆp ph¶i, còng nh− ch−a bao giê gÆp ph¶i lu«n lµ ®iÒu nh¾c nhë cÇn
thiÕt ®Ó mäi ng−êi c¶nh gi¸c, cÈn träng víi nh÷ng rñi ro, ®Æc biÖt lµ nh÷ng rñi ro cã
tÝnh chÊt, møc ®é nghiªm träng cao.
- Môc ®Ých cña viÖc nhËn d¹ng rñi ro lµ nh»m ph¸t hiÖn kÞp thêi rñi ro ®Ó øng
phã mét çch cã khoa häc vµ ®ì tèn kÐm nhÊt cho ng©n hµng vµ kh¸ch hµng mµ m×nh
phôc vô. Ng©n hµng cã kh¶ n¨ng nhËn biÕt vµ x¸c ®Þnh chÝnh x¸c th× viÖc ph©n tÝch, ®o
l−êng... ë çc b−íc tiÕp theo míi thùc sù cã ý nghÜa vµ hiÖu qu¶.
NhËn biÕt vµ x¸c ®Þnh rñi ro ®ßi hái çn bé kh«ng nh÷ng ph¶i cã tr×nh ®é
chuyªn m«n v÷ng, cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm mµ quan träng nhÊt lµ buéc ph¶i cã kinh
nghiÖm vµ sù thËn träng cÇn thiÕt ®Ó tËp hîp ®−îc tÊt c¶ çc lo¹i rñi ro cã thÓ x¶y ra vµ
ph©n biÖt chóng víi çc tiªu thøc kh¸c nhau.
1.3.2.2. §o l−êng rñi ro, tæn thÊt trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ
§o l−êng rñi ro lµ tÝnh to¸n, dù ®o¸n møc ®é rñi ro mµ ng©n hµng ®ang ®èi mÆt
vµ møc ®é thiÖt h¹i nÕu rñi ro x¶y ra.
Ph©n tÝch vµ ®o l−êng rñi ro lµ ®iÒu mµ tÊt c¶ çc nhµ qu¶n trÞ ng©n hµng ®Òu
quan t©m, v× ®o l−êng chÝnh x¸c lµ c¬ së cho quyÕt ®Þnh lùa chän danh môc tµi s¶n
còng nh− çc biÖn ph¸p phßng ngõa, kiÓm so¸t vµ chÊp nhËn rñi ro mét çch chñ ®éng
vµ hiÖu qu¶.
27

§o l−êng vµ ph©n tÝch rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ ph¶i ®¹t ®−îc
hai yÕu tè c¬ b¶n:
+ TÝnh møc ®é hay x¸c suÊt gÆp ph¶i rñi ro.
+ Dù ®o¸n møc ®é tæn thÊt nÕu rñi ro x¶y ra.
Môc ®Ých cña viÖc ®o l−êng rñi ro ®Ó gióp cho çc cÊp ®iÒu hµnh, chØ ®¹o, kh¾c
phôc kÞp thêi çc tån t¹i, ®èi phã víi çc rñi ro tiÒm Èn, tõ ®ã gi¶m thiÓu rñi ro, n©ng
cao hiÖu qu¶ vµ chÊt l−îng cña ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ.
1.3.2.3. Gi¸m s¸t rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ
Gi¸m s¸t rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ lµ ho¹t ®éng gi¸m s¸t rñi ro
sao cho tæn thÊt x¶y ra Ýt nhÊt, n»m trong kh¶ n¨ng chÊp nhËn ®Ó ®¶m b¶o r»ng viÖc
thùc hiÖn çc ho¹t ®éng kinh doanh sÏ lu«n mang l¹i hiÖu qu¶ vµ thu nhËp cho ng©n
hµng. NÕu kh«ng cã kh¶ n¨ng qu¶n lý vµ kiÓm so¸t tèt, tæn thÊt x¶y ra cã thÓ v−ît qu¸
kh¶ n¨ng chÊp nhËn th× ng©n hµng rÊt dÔ r¬i vµo t×nh tr¹ng nguy hiÓm.
Gi¸m s¸t rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ lµ viÖc thùc hiÖn:
+ Gi¸m s¸t hµng ngµy çc rñi ro cã thÓ x¶y ra dùa theo b¶ng danh môc çc rñi
ro ®· lËp, ®Æc biÖt lµ ®èi víi nh÷ng kho¶n thanh to¸n tÝn dông chøng tõ cã gi¸ trÞ cao,
tõ ®ã ®èi chiÕu, kiÓm tra tÝnh tu©n thñ ®èi víi çc chÝnh s¸ch vµ chØ thÞ cña ng©n hµng.
+ Trao ®æi th«ng tin gi÷a çc bé phËn qu¶n lý rñi ro vµ ban l·nh ®¹o ®Ó thu thËp
ý kiÕn ph¶n håi vÒ çc chiÕn l−îc qu¶n trÞ rñi ro trong ho¹t ®éng kinh doanh th−¬ng
m¹i quèc tÕ nãi chung vµ trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ nãi riªng.
+ §¶m b¶o çc h¹n møc rñi ro kh«ng bÞ v−ît qu¸.
+ §¸nh gi¸ çc tæn thÊt tÝn dông tiÒm tµng vµ lËp ®ñ dù phßng tõ giai ®o¹n ®Çu.
1.3.2.4. Lùa chän kü thuËt phßng ngõa rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ
Lùa chän kü thuËt phßng ngõa rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ lµ çc
biÖn ph¸p kü thuËt, c«ng cô cè g¾ng nÐ tr¸nh, ®Ò phßng, h¹n chÕ hay nãi çch kh¸c lµ
kiÓm so¸t tÇn suÊt, ®é lín cña nh÷ng tæn thÊt vµ nh÷ng ¶nh h−ëng kh¸c kh«ng mong
®îi cña rñi ro.
§Ó phßng ngõa rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ vµ ho¹t ®éng TTQT
nãi chung cã thÓ lùa chän mét sè ph−¬ng ph¸p sau ®©y:
+ NÐ tr¸nh rñi ro: lµ chñ ®éng nÐ tr¸nh tr−íc nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra vµ lo¹i
bá nguyªn nh©n nh÷ng g©y ra rñi ro, cã thÓ lµ viÖc h¹n chÕ më L/C cho nh÷ng kh¸ch
28

hµng ®Õn tõ nh÷ng khu vùc cã nhiÒu rñi ro vÒ chÝnh trÞ, ph¸p lý; tu©n thñ chÆt chÏ çc
v¨n b¶n ph¸p lý liªn quan ®Õn viÖc kiÓm so¸t chøng tõ vµ thanh to¸n.
+ Chñ ®éng chÊp nhËn rñi ro: ChÊp nhËn rñi ro lµ dùa trªn c¬ së dù b¸o rñi ro cã
thÓ x¶y ra, t×m çch kh¾c phôc s½n sµng ®−¬ng ®Çu khi rñi ro, tæn thÊt x¶y ra.
+ Gi¶m thiÓu rñi ro: Khi rñi ro x¶y ra th× ®−¬ng nhiªn g©y ra tæn thÊt cho çc
nhµ ®Çu t−. Do vËy, kiÓm so¸t rñi ro cßn lµ biÖn ph¸p gi¶m nhÑ tæn thÊt b»ng çch
khoanh vïng çc rñi ro ®Ó tr¸nh çc rñi ro tæn thÊt kh¸c.
+ ChuyÓn giao rñi ro b»ng çch mua b¶o hiÓm
+ ¸p dông çc ®iÒu kho¶n chia sÎ rñi ro
+ §a d¹ng çc ®ång tiÒn
+ øng dông c«ng nghÖ th«ng tin hiÖn ®¹i sö dông vµo çc giao dÞch thanh to¸n
cña ng©n hµng.
1.3.2.5. B¸o ço vµ ®¸nh gi¸ vÒ ho¹t ®éng qu¶n trÞ rñi ro
§©y lµ b−íc mang tÝnh chÊt tæng kÕt vµ rót kinh nghiÖm sau mçi giai ®o¹n thùc
hiÖn qu¶n trÞ rñi ro trong ho¹t ®éng thanh to¸n cña ng©n hµng. Trªn c¬ së x¸c ®Þnh
nh÷ng tæn thÊt thùc tÕ, ®èi chiÕu víi kh¶ n¨ng chÊp nhËn cña mét ng©n hµng, cã thÓ
®−a ra nhËn xÐt vµ kÕt luËn vÒ hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng qu¶n trÞ rñi ro trong ph−¬ng thøc
tÝn dông chøng tõ ®· ®−îc ¸p dông trong ng©n hµng ®ã. B¸o ço ®¸nh gi¸ mét çch
trung thùc, kh«ng chØ khÐp kÝn quy tr×nh qu¶n trÞ rñi ro mµ cßn gãp phÇn hoµn thiÖn,
®iÒu chØnh çc b−íc ph©n tÝch, ®o l−êng vµ çc biÖn ph¸p qu¶n lý, kiÓm so¸t rñi ro ë
giai ®o¹n tiÕp theo cña c«ng t¸c qu¶n trÞ rñi ro.
1.3.3. Çc nh©n tè ¶nh h−ëng tíi qu¶n trÞ rñi ro trong ph−¬ng thøc tÝn dông
chøng tõ
Ho¹t ®éng qu¶n trÞ rñi ro ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ cña ng©n hµng chÞu sù
t¸c ®éng vµ ¶nh h−ëng cña rÊt nhiÒu çc nh©n tè kh¸c nhau tõ vÊn ®Ò con ng−êi ®Õn c¬
së vËt chÊt vµ kü thuËt, tõ m«i tr−êng ph¸p lý, thÓ chÕ, chÝnh trÞ ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò quy
m«, ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh, t©m lý, x· héi cña kh¸ch hµng... liªn quan ®Õn
ph−¬ng thøc thanh to¸n nµy cña ng©n hµng th−¬ng m¹i. C¨n cø vµo tÝnh chÊt cña çc
nh©n tè, sÏ tæng hîp ®−îc çc nh©n tè thµnh hai nhãm: nh©n tè chñ quan vµ nh©n tè
kh¸ch quan.
29

Tăng cường rủi ro trong phương thức tín dụng chứng từ của hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng thương mại cổ phần sài gòn hà nội

Tăng cường rủi ro trong phương thức tín dụng chứng từ của hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng thương mại cổ phần sài gòn hà nội

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (16)

Viewers also liked

Viewers also liked (8)

Similar to Tăng cường rủi ro trong phương thức tín dụng chứng từ của hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng thương mại cổ phần sài gòn hà nội

Similar to Tăng cường rủi ro trong phương thức tín dụng chứng từ của hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng thương mại cổ phần sài gòn hà nội (20)

More from https://www.facebook.com/garmentspace

More from https://www.facebook.com/garmentspace (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Tăng cường rủi ro trong phương thức tín dụng chứng từ của hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng thương mại cổ phần sài gòn hà nội