Liên hệ page để tải tài liệu
https://www.facebook.com/garmentspace
My Blog: http://congnghemayblog.blogspot.com/
http://congnghemay123.blogspot.com/
Từ khóa tìm kiếm tài liệu : Wash jeans garment washing and dyeing, tài liệu ngành may, purpose of washing, definition of garment washing, tài liệu cắt may, sơ mi nam nữ, thiết kế áo sơ mi nam, thiết kế quần âu, thiết kế veston nam nữ, thiết kế áo dài, chân váy đầm liền thân, zipper, dây kéo trong ngành may, tài liệu ngành may, khóa kéo răng cưa, triển khai sản xuất, jacket nam, phân loại khóa kéo, tin học ngành may, bài giảng Accumark, Gerber Accumarkt, cad/cam ngành may, tài liệu ngành may, bộ tài liệu kỹ thuật ngành may dạng đầy đủ, vật liệu may, tài liệu ngành may, tài liệu về sợi, nguyên liệu dệt, kiểu dệt vải dệt thoi, kiểu dệt vải dệt kim, chỉ may, vật liệu dựng, bộ tài liệu kỹ thuật ngành may dạng đầy đủ, tiêu chuẩn kỹ thuật áo sơ mi nam, tài liệu kỹ thuật ngành may, tài liệu ngành may, nguồn gốc vải denim, lịch sử ra đời và phát triển quần jean, Levi's, Jeans, Levi Straus, Jacob Davis và Levis Strauss, CHẤT LIỆU DENIM, cắt may quần tây nam, quy trình may áo sơ mi căn bản, quần nam không ply, thiết kế áo sơ mi nam, thiết kế áo sơ mi nam theo tài liệu kỹ thuật, tài liệu cắt may,lịch sử ra đời và phát triển quần jean, vải denim, Levis strauss cha đẻ của quần jeans. Jeans skinny, street style áo sơ mi nam, tính vải may áo quần, sơ mi nam nữ, cắt may căn bản, thiết kế quần áo, tài liệu ngành may,máy 2 kim, máy may công nghiệp, two needle sewing machine, tài liệu ngành may, thiết bị ngành may, máy móc ngành may,Tiếng anh ngành may, english for gamrment technology, anh văn chuyên ngành may, may mặc thời trang, english, picture, Nhận biết và phân biệt các loại vải, cotton, chiffon, silk, woolCÁCH MAY – QUY CÁCH LẮP RÁP – QUY CÁCH ĐÁNH SỐTÀI LIỆU KỸ THUẬT NGÀNH MAY –TIÊU CHUẨN KỸ THUẬT – QUY CÁCH ĐÁNH SỐ - QUY CÁCH LẮP RÁP – QUY CÁCH MAY – QUY TRÌNH MAY – GẤP XẾP ĐÓNG GÓI
Giáo trình Di truyền học tế bào - PGS.TS Nguyễn Như Hiền
Similar to Luận án tiến sĩ địa chất đặc điểm môi trường trầm tích và lịch sử phát triển địa chất holoxen vùng cửa sông ven biển của hệ thống sông cửu long
Nghiên cứu ảnh hưởng của nguồn phân tán tới hệ thống bảo vệ cho lưới phân phố...Man_Ebook
Similar to Luận án tiến sĩ địa chất đặc điểm môi trường trầm tích và lịch sử phát triển địa chất holoxen vùng cửa sông ven biển của hệ thống sông cửu long (20)
30 ĐỀ PHÁT TRIỂN THEO CẤU TRÚC ĐỀ MINH HỌA BGD NGÀY 22-3-2024 KỲ THI TỐT NGHI...
Luận án tiến sĩ địa chất đặc điểm môi trường trầm tích và lịch sử phát triển địa chất holoxen vùng cửa sông ven biển của hệ thống sông cửu long
1. i
VI N HÀN LÂM KHOA H C VÀ CÔNG NGH VI T NAM
H C VI N KHOA H C VÀ CÔNG NGH
VŨ VĂN HÀ
C I M MÔI TRƯ NG TR M TÍCH VÀ L CH
S PHÁT TRI N A CH T HOLOXEN VÙNG C A
SÔNG VEN BI N C A H TH NG SÔNG C U LONG
LU N ÁN TI N SĨ A CH T
HÀ N I – 2015
2. ii
VI N HÀN LÂM KHOA H C VÀ CÔNG NGH VI T NAM
H C VI N KHOA H C VÀ CÔNG NGH
VŨ VĂN HÀ
C I M MÔI TRƯ NG TR M TÍCH VÀ L CH
S PHÁT TRI N A CH T HOLOXEN VÙNG C A
SÔNG VEN BI N C A H TH NG SÔNG C U LONG
Chuyên ngành: a ch t h c
Mã s : 62 44 02 01
LU N ÁN TI N SĨ A CH T
Cán b hư ng d n:
PGS.TSKH Nguy n ch D
TS. inh Văn Thu n
HÀ N I – 2015
3. iii
L I CAM OAN
Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u c a riêng tôi. Các s
li u, k t qu nêu trong lu n án là trung th c và chưa t ng ư c ai công b
trong b t c công trình nào khác.
Tác gi
Vũ Văn Hà
4. iv
L I C M ƠN
Lu n án ư c th c hi n t i Phòng a ch t t , Vi n a ch t – Vi n
Hàn lâm Khoa h c và Công ngh Vi t Nam dư i s hư ng d n c a
PGS.TSKH. Nguy n ch D và TS. inh Văn Thu n.
Trong quá trình th c hi n lu n án NCS ã ư c Lãnh o Phòng a
ch t t và Lãnh o Vi n t o i u ki n t t nh t t p trung hoàn thành
lu n án. Dư i s hư ng d n và giúp t n tình c a các th y hư ng d n NCS
ã hình thành ư c b n lu n án.
NCS cũng nh n ư c nhi u s giúp và góp ý sâu s c trong quá trình
th c hi n lu n án và t i H i th o lu n án c a các nhà khoa h c như: PGS.TS.
Doãn ình Lâm, PGS.TS Ph m Huy Ti n, GS.TS. Tr n Nghi, TS. Nguy n
Xuân Huyên, GS.TSKH Lê c An, PGS.TS Nguy n Xuân Khi n, TS. Mai
Thành Tân, TS. Ngô Quang Toàn, TS. Vũ Quang Lân, TS. Phan ông Pha,
TS. inh Xuân Thành...
Nhân d p này, NCS xin bày t lòng bi t ơn sâu s c n các th y hư ng
d n, các nhà khoa h c và các ng nghi p trong và ngoài cơ quan ã giúp
và góp ý ki n NCS hoàn thành b n lu n án này.
NCS xin chân thành c m ơn Ban Lãnh o Vi n a ch t và Phòng a
ch t t ã t o m i i u ki n thu n l i cho NCS trong su t th i gian làm
lu n án.
Tác gi lu n án
Vũ Văn Hà
5. v
M C L C
M U .......................................................................................................1
CHƯƠNG 1: L CH S NGHIÊN C U VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN
C U ............................................................................................7
1.1. L ch s nghiên c u .............................................................................7
1.2. H phương pháp nghiên c u.............................................................22
1.2.1. Phương pháp lu n........................................................................22
1.2.2. Các phương pháp nghiên c u ......................................................23
CHƯƠNG 2: C I M A M O – A CH T VÙNG C A SÔNG
VEN BI N H TH NG SÔNG C U LONG .............................................29
2.1. c i m a m o.............................................................................29
2.1.1. a hình ngu n g c sông .............................................................29
2.1.2. a hình ngu n g c h n h p sông – bi n.....................................32
2.1.3. a hình ngu n g c bi n..............................................................33
2.2. c i m a ch t.............................................................................36
2.2.1. a t ng.......................................................................................36
2.2.2. Ki n t o.......................................................................................53
CHƯƠNG 3: C I M TƯ NG TR M TÍCH HOLOXEN VÙNG
C A SÔNG VEN BI N C A H TH NG SÔNG C U LONG ...............61
3.1. Cơ s lý lu n ....................................................................................61
3.1.1. Khái ni m v châu th (Delta).....................................................61
3.1.2. Khái ni m v estuary...................................................................62
3.1.3. Khái ni m v thung lũng c t x ...................................................63
3.1.4. nh nghĩa v tư ng tr m tích. ....................................................63
3.1.5. T h p tư ng tr m tích................................................................64
3.1.6. nh lu t Walther ........................................................................64
3.2. Nhóm tư ng b i l p thung lũng c t x ..............................................65
3.2.1. Tư ng cát s n s i lòng sông ........................................................65
3.2.2. Tư ng b t cát ê t nhiên............................................................66
3.2.3. Tư ng sét b t m l y nư c ng t.................................................67
3.2.4. Tư ng b t sét ng b ng ng p l t................................................68
6. vi
3.2.5. Tư ng b t sét trên tri u................................................................69
3.3. Nhóm tư ng tr m tích estuary – vũng v nh.......................................73
3.3.1. Tư ng sét b t cát bãi tri u ..........................................................73
3.3.2. Tư ng cát b t l ch tri u...............................................................74
3.3.3. Tư ng sét b t vũng v nh..............................................................74
3.3.4. Tư ng bar cát ch n c a v nh........................................................76
3.3.5. Tư ng cát b t sét sau b ..............................................................77
3.3.6. Tư ng cát b t sét ti n b .............................................................79
3.4. Nhóm tư ng tr m tích châu th ........................................................84
3.4.1. Tư ng sét b t chân châu th ........................................................84
3.4.2. Tư ng b t sét ti n châu th ..........................................................85
3.4.3. Tư ng cát b t c a phân lưu .........................................................86
3.4.4. Tư ng cát b t lòng phân lưu........................................................87
3.4.5. Tư ng b t sét v ng gian lưu........................................................88
3.4.6. Tư ng cát-b t-sét i gian tri u..................................................89
3.4.7. Tư ng cát b t l ch tri u...............................................................91
3.4.8. Tư ng b t sét i trên tri u .........................................................93
3.4.9. Tư ng c n cát ven bi n................................................................94
CHƯƠNG 4: L CH S PHÁT TRI N A CH T HOLOXEN VÙNG
C A SÔNG VEN BI N C A H TH NG SÔNG C U LONG ............. 105
4.1. Giai o n b i l p thung lũng c t x ................................................. 106
4.2. Giai o n estuary – vũng v nh ........................................................ 115
4.3. Giai o n châu th .......................................................................... 120
K T LU N VÀ KI N NGH .................................................................... 129
CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG B LIÊN QUAN N LU N ÁN .............. 132
TÀI LI U THAM KH O.......................................................................... 134
7. vii
DANH M C CÁC BI U B NG
B ng 1.1. Tu i tuy t i các b c th m bi n trên o Vi t Nam .................13
B ng 2.1. B ng liên h a t ng Holoxen vùng ng b ng sông C u Long ..40
B ng 3.1. c i m th ch h c, khoáng v t nhóm tư ng b i l p thung lũng c t
x .................................................................................................................71
B ng 3.2. c i m c sinh và hóa – lý môi trư ng nhóm tư ng b i l p thung
lũng c t x ....................................................................................................72
B ng 3.3. c i m th ch h c, khoáng v t nhóm tư ng estuary – vũng v nh82
B ng 3.4. c i m c sinh và hóa – lý môi trư ng nhóm tư ng estuary -
vũng v nh .....................................................................................................83
B ng 3.5. c i m th ch h c, khoáng v t nhóm tư ng châu th .................96
B ng 3.6. c i m c sinh và hóa – lý môi trư ng nhóm tư ng châu th ...97
DANH M C CÁC HÌNH V
Hình 1. Sơ v trí vùng nghiên c u………………………………………....6
Hình 1.1. Phân lo i châu th (theo Galloway, 1975) ......................................8
Hình 1.2. Dao ng m c nư c bi n trong Holoxen (Nguy n Ng c và Nguy n
Th Ti p, 1998)............................................................................................13
Hình 1.3. C u t o h t m n d n (graded bedding)......................................24
Hình 2.1. Sơ a m o vùng c a sông ven bi n c a h th ng sông C u Long
.....................................................................................................................35
Hình 2.2. C t a t ng t ng h p Holoxen vùng nghiên c u ..........................51
Hình 2.3. Sơ a ch t Holoxen vùng c a sông ven bi n c a h th ng sông
C u Long .....................................................................................................52
Hình 2.4. Sơ tân ki n t o và a ng l c hi n i vùng nghiên c u và khu
v c lân c n...................................................................................................59
Hình 3.1. M t c t phân chia các vùng bi n (theo Reading H.G. 1996)..........79
8. viii
Hình 3.2. M t c t tư ng tr m tích l khoan Sóc Trăng (LKST)....................98
Hình 3.3. M t c t tư ng tr m tích l khoanTrà Vinh (LKTV). .....................99
Hình 3.4. M t c t tư ng tr m tích l khoan B n Tre 1 (LKBT1)................ 100
Hình 3.5. M t c t tư ng tr m tích l khoan B n Tre 2 (LKBT2)................ 101
Hình 3.6. M t c t tư ng tr m tích l khoan B n Tre 3 (LKBT3)................ 102
Hình 3.7. M t c t tư ng á c a lý Holoxen vùng c a sông ven bi n c a h
th ng sông C u Long................................................................................. 103
Hình 4.1. Sơ dao ng m c nư c bi n trong Holoxen t i th m Sunda
Hanebuth và nnk (2000)............................................................................ 108
Hình 4.2. M t c t a ch n nông phân gi i cao tuy n c a i - c a Hàm
Luông......................................................................................................... 111
Hình 4.3. M t c t a t ng phân t p – tư ng tr m tích Holoxen vùng c a sông
ven bi n c a h th ng sông C u Long........................................................ 112
Hình 4.4. M t c t 3D a t ng phân t p Holoxen vùng c a sông ven bi n c a
h th ng sông C u Long. ........................................................................... 113
Hình 4.5. Sơ tư ng á c a lý th i kỳ gi a Holoxen s m ................... 114
Hình 4.6. Sơ dao ng m c nư c bi n trong Holoxen (Lê c An, 1996)
................................................................................................................... 115
Hình 4.7. Estuary do sóng th ng tr (Gary Nichol, 2009) ........................... 116
Hình 4.8. Sơ tư ng á c a lý th i kỳ u Holoxen gi a .................... 119
Hình 4.9. Sơ d ch chuy n ư ng b giai o n bi n lùi Holoxen vùng c a
sông ven bi n c a h th ng sông C u Long ............................................... 126
Hình 4.10. Sơ tư ng á c a lý th i kỳ cu i Holoxen mu n ............... 127
DANH M C NH
nh 3.1. Tr m tích cát s n s i lòng sông trong l khoan LKBT2 .................66
nh 3.2. Tr m tích cát b t ê t nhiên trong l khoan LKBT2.....................67
9. ix
nh 3.3. Tr m tích sét b t m l y nư c ng t..............................................68
nh 3.4. Tr m tích b t sét ng b ng ng p l t t i l khoan LKBT3 ..............69
nh 3.5. Tr m tích b t sét i trên tri u trong l khoan LKBT2..................70
nh 3.6. Tr m tích cát b t sét bãi tri u trong l khoan LKBT2....................73
nh 3.7. Tr m tích cát b t l ch tri u t i l khoan LKBT3............................74
nh 3.8. Tr m tích sét b t estuary – vũng v nh trong l khoan LKBT3........76
nh 3.9. Tr m tích bar cát ch n c a v nh trong l khoan LKBT2 ................77
nh 3.10. Tr m tích cát b t sét sau b t i l khoan LKTV............................78
nh 3.11. Tr m tích cát b t ti n b (ph n cao) t i l khoan LKTV..............80
nh 3.12. Tr m tích cát b t sét ti n b (ph n th p) trong l khoan LKTV...81
nh 3.13. Tr m tích sét b t chân châu th trong l khoan LKBT1...............84
nh 3.14. Tr m tích sét b t ti n châu th trong l khoan LKBT1 ................85
nh 3.15. Tr m tích cát b t c a phân lưu t i l khoan Trà Vinh ..................86
nh 3.16. Tr m tích cát b t lòng phân lưu t i l khoan LKBT1...................88
nh 3.17. Tr m tích b t sét v ng gian lưu trong l khoan LKBT3...............89
nh 3.18. Tr m tích cát b t sét i gian tri u trong l khoan LKBT2..........91
nh 3.19. Tr m tích c n cát ven bi n trong l khoan LKTV........................95
10. x
DANH M C CÁC CH VI T T T
BP : Before present - Trư c ngày nay
BTPH : Bào t ph n hoa
BNB : ng b ng Nam B
B : ông b c
B-TN : ông b c – Tây nam
N : ông nam
HST : Highstand systems tract - H th ng tr m tích bi n cao
LST : Lowstand systems tract - H th ng tr m tích bi n th p
NCS : Nghiên c u sinh
TB : TB
TB- N : TB - N
TN : TN
TST : Transgressive systems tract - H th ng tr m tích bi n ti n
11. 1
M U
Sông C u Long là ph n h lưu c a sông Mekong ch y trên lãnh th
Vi t Nam. Sông Mekong là m t trong nh ng con sông l n nh t th gi i, b t
ngu n t Trung Qu c, ch y qua Lào, Myanma, Thái Lan, Campuchia và ra
bi n ông Vi t Nam.
Trong giai o n Holoxen – hi n i, quá trình b i p c a sông C u
Long ã hình thành nên châu th sông C u Long, châu th có di n tích l n
nh t nư c ta ch a ng ngu n tài nguyên thiên nhiên phong phú như th y h i
s n, nông s n và tài nguyên khoáng s n. Châu th sông C u Long là v a lúa
l n nh t nư c ta, s n lư ng hàng năm chi m hơn 50% t ng s n lư ng lúa và
óng góp kho ng 90% s n lư ng g o xu t kh u c a c nư c. Vùng ng b ng
sông C u Long cũng là m t trong nh ng trung tâm kinh t l n c a c nư c,
t p chung nhi u thành ph l n, có m ng lư i giao thông phát tri n c v
ư ng b và ư ng th y, nơi giao thương c a các nư c trong khu v c và
qu c t .
Bên c nh s ưu ãi v tài nguyên v th , vùng châu th sông C u Long
cũng ch u nhi u tác ng do thiên nhiên gây ra như lũ l t, h n hán, ho t ng
c a th y tri u… Trong nh ng th p niên g n ây, bi n i khí h u ang là v n
nóng b ng trên toàn c u, nhi u tác ng x u ư c d báo có th x y ra như
hi n tư ng nư c bi n dâng kéo theo quá trình ng p úng, xói l , s t l gây tác
ng nghiêm tr ng n vùng c a sông ven bi n. Vùng c a sông ven bi n c a
h th ng sông C u Long cũng ư c d báo là vùng ch u nh hư ng n ng nh t
c a châu th sông C u Long.
Nh ng l i th v tài nguyên thiên nhiên hay nh ng tác ng tiêu c c do
thiên nhiên gây ra có liên quan tr c ti p t i môi trư ng tr m tích Holoxen, do
v y nghiên c u môi trư ng tr m tích Holoxen vùng c a sông ven bi n c a h
12. 2
th ng sông C u Long th c s c n thi t cho vi c nh hư ng vi c s d ng h p
lý tài nguyên thiên nhiên và phòng ch ng thiên tai.
M t khác, môi trư ng tr m tích là hư ng nghiên c u quan tr ng trong
tr m tích h c, c bi t là các i tư ng châu th hi n i, có liên quan n t
bi n ti n g n ây nh t x y ra trong Holoxen.
1. M c tiêu c a lu n án: Làm sáng t môi trư ng tr m tích Holoxen
và thi t l p các giai o n phát tri n a ch t trong Holoxen vùng nghiên c u.
2. Nhi m v nghiên c u:
- Chính xác hóa các phân v a t ng Holoxen vùng c a sông ven bi n
c a h th ng sông C u Long.
- Phân chia tư ng tr m tích Holoxen xác l p i u ki n môi trư ng tr m
tích Holoxen vùng c a sông ven bi n c a h th ng sông C u Long.
- Thi t l p l ch s phát tri n a ch t Holoxen vùng c a sông ven bi n
c a h th ng sông C u Long.
3. i tư ng và ph m vi nghiên c u:
i tư ng nghiên c u là các tr m tích Holoxen vùng c a sông ven
bi n c a h th ng sông C u Long trong ph m vi 15-20 km t b bi n vào
t li n (hình 1).
4. Cơ s tài li u:
+ Tài li u kh o sát th c a
Trong quá trình th c hi n các tài liên quan n lu n án, NCS ã ti n
hành các t kh o sát th c a t i vùng nghiên c u c a tài lu n án:
- t 1, kh o sát th c a năm 2009, tham gia là thành viên chính c a
tài c p nhà nư c “Nghiên c u bi n ng c a sông và môi trư ng tr m tích
13. 3
Holoxen-hi n i vùng ven b châu th sông C u Long, ph c v phát tri n
b n v ng kinh t -xã h i”, mã s KC09.06/06-10.
- t 2 (năm 2011), kh o sát và l y m u t i khu v c c a Ti u, c a i
v i tư cách là thành viên chính th c hi n tài cơ b n “Nghiên c u quá trình
h p ph các kim lo i n ng c a tr m tích t ng m t khu v c c a sông ven bi n
trong b i c nh bi n i khí h u. L y ví d c a Ti u, sông Ti n” mã s
105.99-2010.17.
+ S li u, tài li u
Là thành viên chính c a tài KC09.06/06-10, NCS ã tr c ti p x lý
các tài li u, s li u c a tài và tr c ti p vi t các báo cáo chuyên v a
t ng, chuyên tư ng tr m tích và tham gia vi t báo cáo t ng k t c a tài.
- Thu th p và x lý: 300 m u h t; 20 m u khoáng v t sét; 150 m u
vi c sinh; 150 m u bào t ph n hoa; 70 m u t o Diatomeaee; 150 m u
foraminifera và 30 m u tu i tuy t i phân tích b ng phương pháp 14
C thu c
tài KC09/06-06.10.
- NCS tr c ti p mô t , l y m u và phân tích c u t o 300m khoan c a 5
l khoan vùng nghiên c u.
- M u do NCS phân tích b sung g m: 70 m u h t, 50 m u khoáng
v t sét b ng phương pháp nhi t - rơnghen, 40 m u lát m ng th ch h c, 50
m u a hóa môi trư ng, 30 m u bào t ph n hoa và 20 m u t o Diatomeaee.
5. Lu n i m b o v :
Lu n i m 1: Môi trư ng tr m tích Holoxen vùng nghiên c u ư c
ph n ánh qua 20 tư ng tr m tích thu c ba nhóm tư ng c trưng cho môi
trư ng tr m tích châu th và trư c khi hình thành châu th :
- Nhóm tư ng b i l p thung lũng c t x g m 5 tư ng tr m tích
14. 4
- Nhóm tư ng estuary – vũng v nh g m 6 tư ng tr m tích
- Nhóm tư ng châu th g m 9 tư ng tr m tích.
Lu n i m 2: L ch s phát tri n a ch t Holoxen vùng c a sông ven
bi n h th ng sông C u Long tr i qua ba giai o n phát tri n a ch t. (1)
Giai o n b i l p thung lũng c t x di n ra vào cu i Pleistoxen mu n -
Holoxen s m, (2) giai o n estuary - vũng v nh di n ra trong Holoxen gi a,
(3) giai o n châu th di n ra trong Holoxen gi a – mu n.
6. Nh ng i m m i c a lu n án
- M t s ki u ngu n g c tr m tích m i ư c xác nh g m: tr m tích
ngu n g c sông- m l y thu c h t ng Bình i; tr m tích ngu n g c sông-
bi n- m l y thu c h t ng H u Giang.
- Xác nh 20 tư ng tr m tích thu c ba nhóm tư ng (nhóm tư ng b i
l p thung lũng c t x , nhóm tư ng estuary vũng v nh và nhóm tư ng châu
th ) c trưng cho môi trư ng tr m tích Holoxen vùng c a sông ven bi n c a
h th ng sông C u Long.
- Xác l p 3 giai o n phát tri n a ch t trong Holoxen vùng c a sông
ven bi n h th ng sông C u Long.
7. Ý nghĩa khoa h c và th c ti n
+ Ý nghĩa khoa h c: K t qu c a lu n án làm sáng t môi trư ng tr m
tích và l ch s phát tri n a ch t Holoxen và góp ph n hoàn thi n a t ng
Holoxen vùng c a sông ven bi n c a h th ng sông C u Long
+ Ý nghĩa th c ti n: K t qu c a lu n án là b d li u cơ s cho nh ng
nghiên c u v tai bi n thiên nhiên vùng c a sông ven bi n, nh hư ng cho
vi c quy ho ch và khai thác tài nguyên khoáng s n...
15. 5
8. B c c c a lu n án
M u
- Chương 1: L ch s nghiên c u và phương pháp nghiên c u
- Chương 2: c i m a m o – a ch t vùng c a sông ven bi n c a
h th ng sông C u Long.
- Chương 3: c i m tư ng tr m tích vùng c a sông ven bi n c a h
th ng sông C u Long.
- Chương 4: L ch s phát tri n a ch t vùng c a sông ven bi n c a h
th ng sông C u Long.
K t lu n
17. 7
CHƯƠNG 1: L CH S NGHIÊN C U VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN C U
1.1. L ch s nghiên c u
a. Nghiên c u v châu th
Vùng nghiên c u thu c m t ph n c a châu th sông C u Long do v y
vùng nghiên c u s có nh ng nét chung v c i m môi trư ng tr m tích hay
l ch s phát tri n a ch t c a m t châu th cũng như nh ng cơ s lý lu n v
châu th . V n nghiên c u châu th là hư ng nghiên c u ư c các nhà khoa
h c trên th gi i quan tâm t r t s m. Dư i ây là nh ng k t qu nghiên c u
trên th gi i và trong nư c v châu th .
+ Tình hình nghiên c u trên th gi i
Các nghiên c u v châu th t p trung nhi u trong kho ng 50-60 năm
tr l i ây v i r t nhi u công trình nghiên c u a ch t trên các châu th như
châu th Mississippi, Nile, Hoàng Hà, Trư ng Giang, H ng, Bramaputra,…
i di n cho nh ng nhà khoa h c i sâu vào nghiên c u châu th là Coleman
và Wright. Trên cơ s thu th p d li u c a 34 châu th hi n i Coleman và
Wright (1975) ã ưa ra h th ng phân lo i châu th g m 6 b c. Ti p theo
Galloway (1975) ã ưa ra b ng phân lo i ư c s d ng ph bi n hi n nay
d a trên cơ s s th ng tr c a các quá trình ng l c g m sông, sóng và th y
tri u (Hình 1.1).
1) Châu th do ng l c sông ưu th , như châu th Mississippi (M ),
Hoàng Hà (Trung Qu c), và Po (Italia): châu th lo i này có d ng chân chim,
lư i x ng. Thành ph n giàu bùn, ph bi n các doi cát c a sông, cát lòng sông
và cát rìa châu th .
2) Châu th do ng l c sóng ưu th như châu th sông Nile và sông
Danube. Châu th có hình d ng mũi tên, d ng x ng, thành ph n ch y u là cát
t o nên các doi cát.
18. 8
3) Châu th tri u ưu th như Amazon, sông Dương T và sông Fly
Galloway (1975). Châu th có h ng hình ph u (estuary) n phân nhánh.
S ti n hóa c a m t h th ng châu th là m t quá trình không n nh và
thư ng ư c c trưng b i s d ch chuy n c a thùy châu th , ch ng h n như sông
Mississippi (Roberts, 1997, 1998) và châu th Po (Correggiari và nnk., 2005).
Hình 1.1. Phân lo i châu th (theo Galloway, 1975)
Vào nh ng năm u th k 20 ã có nhi u công trình nghiên c u v
tr m tích Holoxen c a các châu th l n trên th gi i, c bi t i v i vùng
ven bi n các châu th . Nh ng công trình nghiên c u kinh i n v châu th
Mississippi c a Barrell (1912, 1914), Johnstons (1921, 1922), Trowbridge
(1930), Russell (1936), Fisk (1944). Nh ng công trình này ã t n n móng
cho các công trình ti p theo c a Coleman & Gagliano (1964), Wright & Coleman
(1973, 1975), Galloway (1975), David R.A (1978), Reading H.G. (1986, 1996),
Elliott (1965, 1986)…
19. 9
C u trúc châu th , c i m tư ng tr m tích và ti n hóa các thành t o
Holoxen vùng c a sông ven bi n các châu th l n trên th gi i như: châu th
sông Rhôn, châu th sông Niger, châu th sông Mahakam, châu th sông
Hoàng Hà…. ã ư c c p n trong các công trình c a Fisk & Mc Farlan
và nnk (1954), Fisk (1955, 1961), Oomkens (1967, 1974), Weber (1971),
Elliott (1974, 1986), Reading H.G, (1965, 1986)…. ó là nh ng công trình
mang tính kinh i n v quá trình ti n hóa c a sông ven bi n c a các châu th
trong Holoxen. Elliott (1986) trong công trình “Châu th ” ã phân tích quá
trình d ch chuy n các thùy châu th liên quan t i quá trình phát tri n c a sông
ven bi n c a châu th sông Mississippi.
Công trình nghiên c u c a Elliott (1986) v “ ư ng b l c nguyên” ã
phân tích chi ti t quá trình thành t o và ti n hóa các ê cát, gi ng cát ven bi n
(beach sand ridges) trong các ng b ng cát ven bi n (chenier plain). Các
thành t o này có nhi u i m chung v i các thành t o cát ven bi n c a châu
th sông C u Long.
+ David R.A (1978) ã phân tích t m i u ki n sinh thái và quá trình
phát sinh phát tri n c a vùng m l y ven bi n c a sông (salt marshes). ây
là m t trong các công trình tiêu bi u v h th ng m l y c a sông ven bi n.
+ Tình hình nghiên c u trong nư c
Các nhà khoa h c trong nư c như Tr n Nghi, Doãn ình Lâm, Tr n
c Th nh, Nguy n ch D , inh Văn Thu n, Ngô Quang Toàn, Vũ Quang
Lân, Nguy n Bi u có nhi u công trình nghiên c u khá chi ti t v a ch t
t c a các châu th Sông H ng, châu th sông C u Long và các ng b ng
ven bi n mi n Trung [3,8-17,23-26,29-31].
Nghiên c u v châu th Sông H ng, Doãn ình Lâm (2001, 2002, 2003) ã
thi t l p 3 giai o n ti n hóa c a châu th Sông H ng trong Holoxen: giai o n
estuary-vũng v nh, giai o n châu th và giai o n aluvi [23,24].
Tr n c Th nh (1993), trong lu n án Ti n sĩ v ti n hoá a ch t vùng
c a sông B ch ng trong Holoxen, ã phân chia quá trình ti n hoá vùng c a
20. 10
sông B ch ng trong Holoxen thành các giai o n và xác l p các ơn v
tư ng tr m tích Holoxen cho vùng c a sông B ch ng.
Trong chương trình h p tác gi a C c a ch t và Khoáng s n Vi t Nam
và C c a ch t Nh t B n các nhà khoa h c ã quan tâm n các thành t o
Holoxen c a châu th Sông H ng. Các k t qu nghiên c u c a các tác gi
như: Tanabe S (2004), Saito Y (2004), Ngô Quang Toàn (2004), Vũ Quang
Lân (2004)… ã nêu lên ư c quá trình ti n hoá các tr m tích Holoxen cũng
như dao ng ư ng b trong Holoxen c a châu th Sông H ng.
b. K t qu nghiên c u v dao ng m c nư c bi n
+ Tình hình nghiên c u trên th gi i
Trên th gi i có nhi u công trình nghiên c u ư c công b v v n
dao ng m c nư c bi n, i n hình là các công trình như: công trình c a Van
Straaten (1959), Baeteman C (1984,1992), Pirazzoli (1987), David (1987),
Tooley (1979, 1987), Morner (1984, 1985), Shennan (1983), Jelgersma (1966,
1986), Kidson (1982), Zhao Shongling (1986), Huang Zhenguo (1984,
1987)….Trong các công trình nêu trên, bi n ng và ti n hóa môi trư ng tr m
tích Holoxen vùng c a sông ven bi n có m i quan h m t thi t v i s thay i m c
nư c bi n trong Holoxen..
Bi n ti n sau băng hà cu i cùng hay còn g i là bi n ti n Flandrian có
vai trò quy t nh v i vi c hình thành các châu th và i b hi n t i, do v y
các nhà khoa h c ã t p trung nghiên c u khá t m v t bi n ti n này, k t
qu tu i tuy t i cũng phong phú hơn nhi u, chính vì th có nhi u tác gi ã
nghiên c u và ưa ra các k t lu n khá chi ti t v t bi n ti n này.
Theo Kaplin P. A, bi n ti n Flandrian là do s tan băng g n ây nh t
(băng hà Valdai, Vurm, Vikosin) b t u t 18-17 ngàn năm trư c ây. Ngư i
ta còn g i là bi n ti n sau băng hà mu n, Dubois(1924).
21. 11
R t nhi u nhà nghiên c u c p n các c i m c a bi n ti n sau
băng hà bao g m : th i gian bi n ti n, cư ng (t c ) và s dao ng c a
m c nư c bi n.
V m c bi n trư c bi n ti n, Menard, (1964) cho r ng nó th p hơn hi n
i -90m còn Kuenen (1954) l i cho là -100 n -120m.
V th i gian b t u nâng lên c a bi n ti n có nhi u ý ki n khác nhau,
Ericson (1964) cho là 18-11 ngàn năm, Markov và Verlicko (1967) cho là 18
ngàn năm, Menard (1964) cho là 30-40 ngàn năm.
V t c nâng c a m c bi n sau băng hà Menard cho r ng m c dao
ng trong th i kỳ tan và rút lui c a băng cu i cùng châu Âu và châu M ã
nâng lên v i t c 9m/1000năm.
Stride (1963) và Donovan (1962) cho r ng s dâng lên nhanh chóng
c a m c nư c t -120m b t u t 20 ngàn năm BP, trong th i kỳ u m c
bi n nâng lên v i t c 9 mm/năm, sau ó ch m l i ch còn 1mm/năm.
Nhìn chung có r t nhi u k t lu n v bi n ti n sau băng hà nhưng nhi u
nhà nghiên c u (Kaplin P.A, Troiski S.L, Kulakov A.I) ng ý v i nhau r ng
t n t i ba trư ng phái l n v c i m bi n ti n sau băng hà (bi n ti n
Flandrian) mà i di n là Fairbrige P, Fisk H và Shepard F.
Fairbrige và Shepard ã th ng nh t v i nhau v m t c i m quan
tr ng ó là bi n ti n sau băng hà cu i cùng ã phát tri n r t m nh m trong
th i kỳ u cho n 5.000 – 6.000 năm BP, t c dâng c a m c bi n b t u
gi m m nh. S b t ng cơ b n gi a h là Fairbrige cho r ng trong 6.000
năm qua m c bi n cao hơn hi n i, còn Shepard cho r ng bi n ti n trong th i
kỳ sau băng hà không bao gi t n m c bi n hi n nay.
22. 12
Nh ng k t lu n c a Fairbrige v s dao ng tương i c a m c i
dương trong 6000 năm qua ư c xác nh b i các s li u tr m tích bi n b i
phương pháp Cacbon phóng x các vùng khác nhau trên Trái t ( Úc, v nh
Mexico, các o Thái Bình Dương...). Các tài li u này cho phép ông chia ra
m t vài giai o n dâng lên c a m c bi n trong 6000 năm tr l i ây. M c
bi n 5,0 và 3,7 ngàn năm vư t quá hi n i n 3-4m.
Shepard cho r ng trong s nâng lên c a m c bi n 6000 năm qua t n t i
s d ng l i ho c h th p trong th i gian ng n v i quy mô không l n, i u ó
ư c gây ra do s dao ng c a rìa băng.
Quan i m th ba ư c Fisk ưa ra (Fisk 1994, Fisk và Mc Farlan
1961) là bi n ti n sau băng hà ã k t thúc kho ng 5.000 năm trư c, t ó m c
bi n d ng l i. Le Blane và Bernard (1954) ã ch ng minh quan i m c a Fisk
khi nh n th y nh ng thành t o b c và tr có cao tương t d i b bi n
Mexico trong 5000 năm qua.
+ Tình hình nghiên c u trong nư c
V v n dao ng m c nư c i dương Vi t Nam ã ư c các tác
gi như: Lê c An (1996), Tr n Nghi (1996, 2001, 2004), Tr n c Th nh
(1993, 1996), Doãn ình Lâm, W.Boyd (2001), Nguy n Th Ti p, Nguy n
Ng c (1993), Nguy n Ng c Th y (1993), Nguy n Th Ti p (1998), Nguy n
ch D (1987),... c p n trong hàng lo t các công trình công b trên các
t p chí trong và ngoài nư c. Qua ó, nh ng k t qu v dao ng m c nư c
bi n trong Holoxen Vi t Nam c a các th i kỳ 8000-7000 năm, 7000-4000
năm, 4000-3000 năm, 3000-2000 năm và 2000 năm cách ngày nay ã ư c
làm sáng t . Các tác gi cũng ã xây d ng chi ti t sơ dao ng m c nư c
bi n trong th i kỳ Holoxen Vi t Nam g m: 1 t bi n ti n v i quy mô l n
vào th i kỳ 6000-5000 năm, 2 t bi n ti n nh trong giai o n 3000-2000
năm và t 1000 năm t i ngày nay.
23. 13
Theo tác gi Nguy n Ng c và Nguy n Th Ti p (Hình 1.2), trong m i
th i kỳ bi n ti n m c nư c không n nh trong quá trình t n t i c a chúng
mà có s dao ng liên t c t o nên b c tranh bi n lúc lên lúc xu ng, nhưng
nh ng l n m c bi n h th p nh t cũng không vư t ra kh i ph m vi t li n
hi n i.
Hình 1.2. Dao ng m c nư c bi n trong Holoxen (Nguy n Ng c và Nguy n
Th Ti p, 1998)
Nguy n ch D và nnk, trong báo cáo k t qu nghiên c u c a tài:
“ a ch t t và ánh giá ti m năng khoáng s n liên quan” (KT 01-07) ưa
ra b c tranh khá chi ti t v các m c th m bi n trên d i ven bi n Vi t Nam.
Trong ó, th m bi n, th m sông ven bi n ng b ng sông C u Long có các
m c: 2m ; 4m ; 5-15m ; 25-40m ; 50-70m và 80-100m. Trong ó, m c th m
bi n cao 2m, 4m ư c x p vào các th m bi n c a bi n ti n Flandrian [7].
Trên các o ven b A.M Korofki ã ưa ra khá nhi u s li u phân tích
tu i tuy t i t các m u l y ư c trong t kh o sát Vi t Xô trên tàu
Nesmeanov (1987-1989).
B ng 1.1. Tu i tuy t i các b c th m bi n trên o Vi t Nam
Tên o Th m và cao Tu i tuy t i (năm)
o Cô Tô - Th m LaGun (0,5m) 7520 ±120 và 7680 ±165
o Hòn Tre
- Th m bi n ( 3-4m )
-Th m bi n (3-3,5m )
- Th m bi n (3m )
1525 ±89 và 1471 ± 105
1200 ± 87 và 1148 ± 102
1190 ±86 và 1126 ± 100
- Th m Lagun (3m) 3526 ±705
24. 14
Côn o - Th m Lagun ( 4m ) 4395 ±145 và 5065 ±193
o B y C nh - Th m bi n (5m )
2260 ± 60 ; 3790 ± 90
4830 ± 60 ; 6200 ± 70
6700 ± 90
o Th Chu -Th m bi n ( 3-4m)
- Th m bi n (2m)
4090 ± 60
2170 ± 90
Phú Qu c - Th m bi n 3400 ±60
(Ngu n: A.M Korofki,1987-1989)
K t qu phân tích ph n ánh v trí l y m u và hoàn c nh phát tri n t ng
khu v c trong ó phát tri n các b c th m.
H u h t các tác gi u công nh n bi n ti n cu i cùng Flandrian mà k t
qu c a nó là thành t o nên các b c th m trong Holoxen trung (1-3m và 3-
6m) và các d u v t (ng n nư c) trên l c a và th m l c a.
Nhìn chung các k t qu nghiên c u v dao ng m c bi n ư c ưa ra
u d a trên cơ s nghiên c u các b c th m và các d u v t t n t i c a m c
bi n trên l c a cũng như trên th m l c a.
M t s d a trên cơ s phương pháp tr m tích so sánh v i các th i kỳ
thành t o các t p tr m tích bi n hay trong các b n trũng l n (b n trũng sông
H ng, sông C u Long và các b n trũng khác). Các s li u nghiên c u xác
nh tu i tuy t i còn r t ít và r i r c. Vi c xác nh cao các b c th m ch
y u là ư c lư ng nên không tránh kh i sai s và s khác nhau gi a các tài li u
v cao b c th m trên cùng m t khu v c, th m chí nh m l n c v tu i các
b c th m.
c, Tình hình nghiên c u a ch t t vùng nghiên c u và lân c n
Trư c năm 1975 vi c ti n hành o v b n a ch t nói chung và các
công trình nghiên c u v a ch t t nói riêng, ít ư c th c hi n. Giai o n
này công tác a ch t nư c ta ch y u do ngư i Pháp ti n hành. Trong s
các công trình i sâu v a ch t t ph i k n công trình c a Saurin E
(1937) [60], ông ã ưa ra khái ni m v “phù sa c ” và “phù sa tr ” phân
chia các thành t o b r i Kainozoi ph n nam ông Dương và ý nghĩa khoa
25. 15
h c c a nó ư c th a nh n ch ã xác nh ư c gi a phù sa c và phù sa
tr là ranh gi i gi a Pleistoxen và Holoxen.
Theo Saurin E (1973), phù sa c có tu i khác nhau và t o nên hai m c
a hình: 50-70m và 10-25m. Trong phù sa c có nhi u laterit và thư ng g p
tectit m c a hình 50-70m. Ông còn cho r ng phù sa tr ph n l n thành t o
sau phun trào bazan [60].
Trong giai o n này còn có m t s công trình c a các nhà a ch t Vi t
Nam như các nghiên c u v tr m tích lưu v c sông ng Nai c a Tr n Kim
Th ch (1970), v ki n t o c a Tr n Kim Th ch, inh Th Kim Ph ng (1972).
Liên quan n vi c o v b n a ch t ng b ng Nam B có công trình
“B n a ch t 1:25 000 các t Phú Cư ng, Biên Hoà, Th c, Sài Gòn và
Nhà Bè c a Fontaine H và Hoàng Th Thân (1971), trong công trình này các
tác gi có c p n hai thành t o phù sa c và tr tương t như cách phân
chia c a Saurin E.
Sau năm 1975, ngành a ch t Vi t Nam ti n hành công tác o v b n
a ch t và khoáng s n ph n Mi n Nam Vi t Nam các t l khác nhau. Tiêu
bi u là b n a ch t-khoáng s n, t l 1/500.000 Mi n Nam do Nguy n
Xuân Bao, Tr n c Lương ch biên (1981); b n a ch t -khoáng s n
nhóm t BNB t l 1/200.000 do Nguy n Ng c Hoa ch biên (1990-1991),
lo t b n a ch t - khoáng s n t l 1/200.000 (hi u ính) trong ó có di n
tích vùng BNB do Nguy n Xuân Bao ch biên (1994).
Trong công trình “B n a ch t khoáng s n t l 1: 200.000 lo t t
ng b ng Nam B ” Nguy n Ng c Hoa và nnk (1991) [20,21] ã thi t l p các
h t ng: H u Giang, C u Long, Bình Chánh, U Minh, C n Gi ,…Các h t ng
này ư c thi t l p d a vào vùng phân b c a chúng theo cách phân chia ng
b ng Nam B thành 3 h p ph n: ông B c ( B), trung tâm và Tây Nam
26. 16
(TN). Các thành t o tr m tích Holoxen ít ư c quan tâm trong công tác o v
b n a ch t và khoáng s n. Song nh ng k t qu o v th hi n trên b n
cho phép nh n bi t quy lu t phát tri n và phân b các thành t o tr m tích
Holoxen.
Ngoài nh ng k t qu o v a ch t còn có các tài khoa h c công
ngh các c p, các lu n án, án, chuyên nghiên c u cũng c p và t p
trung nghiên c u a t ng Holoxen thu c vùng ng b ng Nam B .
Các tài nghiên c u v tr m tích t trên ph m vi c nư c ã
c p n m t s v n a t ng các tr m tích t trên di n tích ng b ng
Nam B . Tiêu bi u là các công trình “C a lý các ng b ng ven bi n Vi t
Nam trong k t ” tài c p B do Nguy n ch D và Nguy n Tr ng
Yêm làm ch nhi m, 1986. “B n a ch t t Vi t Nam”, t l
1/500.000 (Nguy n c Tâm và Tuy t ng ch biên, 1994), “ a ch t
t và ánh giá ti m năng khoáng s n liên quan” ( tài KT 01-07, Nguy n
ch D ch nhi m, 1996), “B n v phong hóa và tr m tích t Vi t
Nam”, t l 1/1.000.000 (Ngô Quang Toàn ch biên, 2000)….
inh Văn Thu n, Nguy n ch D (2002, 2004, 2005) ã có nhi u công
b v c sinh a t ng, c a lý ng b ng Nam B trong k t . Trong
lu n án ti n sĩ c a inh Văn Thu n (2005) ã t ng h p nh ng tư li u v c
sinh, c bi t ã xây d ng ư c các ph c h sinh thái bào t ph n hoa và ý
nghĩa a t ng c a chúng t i vùng ng b ng Nam B .
Nguy n Ng c, Nguy n H u C (1997), ã công b các ph c h
Foraminifera trong các thành t o tr m tích Holoxen ng b ng Nam B .
Nh ng ph c h này là cơ s nghiên c u, phân chia a t ng các thành t o
tr m tích Holoxen - hi n i vùng c a sông ven bi n châu th sông C u Long.
27. 17
Các công trình nghiên c u a ch t th m l c a Vi t Nam c a Ph m
Huy Ti n, Tr n Nghi (1999); Tr n Nghi (1995 – 2000), ã xây d ng các b n
a ch t t và b n tư ng á c a lý th m l c a. Nh ng tài li u
này có th liên h v i tr m tích trên t li n, góp ph n làm sáng t quá trình
thành t o các ng b ng châu th .
Trong công trình công b c a Tr n Nghi (2005) “Quy lu t chuy n tư ng
lòng sông c c a tr m tích Neogen mu n - t trong m i quan h v i ho t
ng ki n t o vùng ng b ng Nam B ” i t nghiên c u tr m tích dư i góc
tư ng á nhìn nh n ho t ng a ng l c cũng như m i quan h c a chúng
trong ph m vi sông H u, sông Ti n.
Nguy n ch D , Vũ Cao Minh (1996) ã th c hi n tài nhánh:
“Nghiên c u các chuy n ng tương i gi a t li n và bi n d c b bi n
Vi t Nam” thu c d án “Nghiên c u hi n tư ng nư c bi n dâng”, các tác gi
ã s d ng phương pháp phân tích xu th di n bi n ư ng b bi n và vùng
c a sông trong Holoxen, phương pháp tính t c s t lún d a trên chi u dày
tr m tích, phương pháp phân tích c i m tr m tích bãi bi n hi n i. K t
qu ã phác h a nh ng nét cơ b n v l ch s thay i ư ng b bi n trong
Holoxen như sau: Kho ng 7000 năm n 4000-4500 năm trư c ây, bi n ti n
khá sâu vào khu v c ng b ng B c B và h u như toàn b ng b ng Nam
B b ng p chìm dư i m c nư c bi n. Kho ng 2000 năm trư c ây, t bi n
ti n tr l i xâm nh p ch y u vùng ven bi n ng b ng B c B , ng b ng
Nam B . T kho ng 1000 năm tr l i ây xu hư ng bi n l n l i ư c ti p t c
t i ngày nay.
Trong công trình “Vài c i m v các tr m tích tr nam Vi t Nam”, Lê
c An và các c ng s (1982) ã c p t i nh ng c i m c a các thành
t o tr m tích tr nam Vi t Nam, c bi t v các gi ng cát phân b vùng
28. 18
ven bi n ng b ng sông C u Long. Chúng ư c phân tích dư i góc c a
m i tương quan gi a a m o và tr m tích tr . Năm 1999, Nguy n Công M n
và các c ng s ã th c hi n nghiên c u tài “ c i m a ch t m t s
gi ng Holoxen vùng ng b ng sông C u Long’’, tài ã th c hi n m t s
l khoan t i các gi ng cát và phân tích các y u t a hình, a m o, c u trúc,
th ch h c, c sinh và tu i tuy t i... K t qu phân tích tu i tuy t i cho th y
các gi ng có tu i t Holoxen gi a tr l i ây.
V ranh gi i Neogen - t ng b ng Nam B , Nguy n Ng c Hoa
(1991) và Hà Quang H i (1994) l y ranh gi i là t ng tr m tích lót áy c a các
h t ng t Cu c, M Tho, Cà Mau, Tr ng Bom có tu i Pleistoxen s m n m
ph tr c ti p trên t á có tu i Plioxen ho c c hơn.
Ranh gi i Pleistoxen và Holoxen ng b ng Nam B , trư c năm
2010 các nhà a ch t t Vi t Nam g n như th ng nh t v i m c 10.000
năm. Theo thang a t ng qu c t (2008) ghi nh n m c này vào 11.700 năm BP.
n năm 2010, trong quá trình th c hi n tài KC09.06/06-10, Nguy n ch
D và các c ng s l y m c 11.700 năm BP và ch n các tr m tích lót áy c a 3
h t ng (h t ng Bình i, h t ng H u Giang và h t ng Bình Chánh) làm ranh
gi i Pleistoxen – Hololoxen. Ranh gi i này cũng ư c h u h t các nhà a ch t
s d ng i v i vùng ng b ng Nam B .
d, Tình hình nghiên c u môi trư ng a ch t vùng nghiên c u c a
lu n án.
V n môi trư ng a ch t vùng ng b ng châu th sông C u Long
ã ư c nhi u nhà khoa h c trong và ngoài nư c quan tâm, nghiên c u và
ti p c n dư i nhi u góc khác nhau.
Trong lu n án ti n sĩ c a inh Văn Thu n (2005) trên c s phân chia các
ph c h bào t ph n hoa trong tr m tích t , ã làm n i b t ý nghĩa a t ng
29. 19
c a các ph c h bào t ph n hoa (BTPH) và t ó thi t l p 04 sơ c a lý
trong k t , trong ó có sơ c a lý th i kỳ Holoxen s m –gi a [36].
tài “Nghiên c u bi n ng c a sông và môi trư ng tr m tích Holoxen
- hi n i vùng ven b châu th sông C u Long, ph c v phát tri n b n v ng
kinh t -xã h i”, mã s KC09.06/06-10 do Nguy n ch D làm ch nhi m ã
có nh ng óng góp m i v a t ng Holoxen vùng châu th sông C u Long
như xác l p h t ng Bình i, s p x p l i thang a t ng Holoxen vùng nghiên
c u g m: H t ng Bình i tu i Holoxen s m (Q2
1
b ), h t ng H u Giang tu i
Holoxen gi a (Q2
2
hg) và h t ng C u Long tu i Holoxen mu n (Q2
3
cl) bên
c nh ó xây d ng hàng lo t b n như: B n tư ng á c a lý, lo t b n
a m o vùng bi n, b n bi n ng ư ng b và b n bi n ng môi
trư ng tr m tích. Các k t qu c a tài ã phác h a nh ng nét ch m phá v a
t ng và bi n ng môi trư ng tr m tích Holoxen vùng ven bi n châu th sông
C u Long t o i u ki n cho nh ng nghiên c u chi ti t hơn v a t ng, ch ng
h n như các ki u ngu n g c trong các h t ng có th xác nh chi ti t hơn n u
ư c u tư nghiên c u hơn n a, hay môi trư ng tr m tích cũng có th xác
nh m t cách t m hơn, g n lý lu n khoa h c v i nghiên c u th c ti n nh m
làm sáng t quá trình ti n hóa môi trư ng tr m tích Holoxen vùng ven bi n
châu th sông C u Long cũng như toàn b châu th .
Các công trình i sâu vào nghiên c u môi trư ng tr m tích Holoxen
vùng châu th sông C u Long dư i góc c sinh thái ph i k n các công
trình c a Nguy n Văn L p, T Th Kim Oanh, Phân Vi n a lý – Vi n Hàn
lâm Khoa h c và Công Ngh Vi t Nam.
Bên c nh ó nhi u nhà khoa h c nư c ngoài cũng quan tâm nghiên c u và
ã công b nhi u công trình v môi trư ng tr m tích Holoxen vùng châu th sông
C u Long. Trong ó ông o nh t là các nhà a ch t Nh t B n như Yoshiki
30. 20
Saito, Toru Tamura, Dan Matsumoto n t C c a ch t Nh t B n; Masaaki
Tateishi, Iwao Kobayashi, Susumu Tanabe – Khoa a ch t, i h c Niigata, Nh t
B n; Shota Yamashita - Khoa các khoa h c trái t, i h c Chiba, Nh t B n;
Toshio Nakamura - Trung tâm nghiên c u a kh o c , i h c Nagoya, Nh t
B n và Fumio Akiba cán b Phòng Lab AKBA, Saitama, Nh t B n.
Các nhà khoa h c C ng hòa Liên Bang c cũng ã ti n hành kh o sát
và công b các công trình v tr m tích Holoxen vùng châu th sông C u Long
như Ulrike Proske, Till J.J. Hanebuth. Jens Gröger thu c i h c Bremen,
CHLB c và Hermann Behling n t i h c Göttinggen, CHLB c.
M t s nhà khoa h c thu c khoa H i dương h c, Khoa h c trái t và
khí quy n; i h c North Carolina State, Hoa Kỳ như Zuo Xue, Paul Liu J,
Dave DeMaster ã ti n hành kh o sát a ch n nông phân gi i cao và phân
tích m u tr m tích t ng m t t i vùng châu th ng m sông C u Long.
Nhà khoa h c Mark D. Bateman n t trư ng i h c Vương qu c Anh
(University of Sheffield) cũng tham gia cùng các nhà a ch t Nh t B n và Vi t
Nam ti n hành nghiên c u tr m tích Holoxen vùng châu th sông C u Long.
Nh ng th ng kê trên cho th y tr m tích Holoxen vùng ng b ng châu
th sông C u Long ư c r t nhi u các nhà a ch t trong nư c và qu c t
quan tâm nghiên c u.
Kho ng th i gian trư c năm 2000, Nguy n Văn L p và T Th Kim
Oanh cùng v i các nhà a ch t Nh t B n ti n hành m t lo t l khoan trong
Holoxen vùng B n Tre, Trà Vinh, Vĩnh Long, ng Tháp…và có m t lo t
các công trình công b g m:
K t qu nghiên c u m t lo t các l khoan B n Tre, Trà Vinh, Vĩnh
Long và ng Tháp c a T Th Kim Oanh và Nguy n Văn L p k t h p v i
các nhà a ch t Nh t B n (vào các năm 2001, 2002, 2006, 2008, 2010,
31. 21
2012…) ã xác nh trong tr m tích Holoxen vùng ng b ng sông C u Long
có 41 loài và 54 gi ng Diatomeae và chia thành 5 i, bi n trôi n i, m n-l ,
l , ng t, ng t-l và ng t. Bên c nh ó, xác nh ư c 71 loài Foraminifera
thu c 39 gi ng và chia thành 7 nhóm. Trên cơ s phân chia t o Diatomeae,
Foraminifera, c u trúc tr m tích và thành ph n h t, các tác gi ã xác nh
9 tư ng tr m tích trong các thành t o Holoxen g m: tư ng cát b t l ch tri u
estuary, tư ng ng b ng b t sét và m l y ng p m n, tư ng b t cát bi n
estuary, tư ng cát b t vùng chuy n ti p, tư ng b t sét v nh m , tư ng b t sét
chân châu th , tư ng b t cát ti n châu th , tư ng cát b t dư i tri u n gian
tri u và tư ng ng b ng châu th ng m [27,33,34,50,52].
Các k t qu phân chia tư ng tr m tích nêu trên ã ư c các gi ti p c n
theo hư ng c sinh thái, do v y các hóa th ch c sinh trong tr m tích Holoxen
c a các l khoan vùng châu th sông C u Long ư c phân chia khá chi ti t.
Bên c nh ó các m u tu i tuy t i phân tích b ng phương pháp 14
C và
phương pháp OSL ư c l y trong l khoan v i m t khá dày và ư c phân
tích các phòng thí nghi m hi n i trên th gi i như Nh t B n, M …
K t qu lu n án c a Nguy n Th Thu Cúc v a b o v thành công tháng
1/2015 v “ a t ng và môi trư ng tr m tích vùng ven bi n sông Ti n”, trên
cơ s nghiên c u T o Diatomeae, tác gi ã xác nh 4 nhóm sinh thái trong
các tr m tích Holoxen vùng nghiên c u chúng tương ng v i ba ki u môi
trư ng tr m tích, môi trư ng sông – sông bi n giai o n Holoxen s m – u
Holoxen gi a; môi trư ng Estuary vũng v nh trong giai o n Holoxen gi a và
môi trư ng châu th trong Holoxen gi a - mu n. Lu n án ã ia sâu vào
nghiên c u c i m hóa th ch t o Diatomeae trong tr m tích Holoxen t ó
phân chia các i sinh thái, ây là ngu n d li u r t quan tr ng và chi ti t
lu n gi i cho các k t qu nghiên c u a t ng và môi trư ng tr m tích [5].
Nh ng nghiên c u k trên ã phác h a nh ng nét chính v môi trư ng
tr m tích, ã xây d ng ư c ngu n s li u r t có giá tr trong nghiên c u môi
trư ng tr m tích Holoxen cũng như l ch s ti n hóa c a châu th . Tuy nhiên
phân chia tư ng và lu n gi i môi trư ng tr m tích m t cách chi ti t và t m
32. 22
c n ti p c n theo hư ng phân tích t ng h p các c i m v tr m tích như c
i m môi trư ng a hóa, khoáng v t, th ch h c, c sinh… ó cũng là n i
dung mà lu n án th c hi n gi i quy t m c tiêu ra c a tài lu n án.
1.2. H phương pháp nghiên c u
1.2.1. Phương pháp lu n
Môi trư ng tr m tích (depositional environment) là i u ki n l ng ng
tr m tích c a t ng á tr m tích c th và có c i m riêng v thông s v t lý,
hóa h c và sinh h c c a tr m tích [56]. Do ó, có nhi u cách ti p c n trong
nghiên c u môi trư ng tr m tích và ánh giá môi trư ng tr m tích nhi u
khía c nh khác nhau.
Ch ng h n như ti p c n theo hư ng c sinh thái gi i quy t v n môi
trư ng tr m tích cũng thư ng ư c các nhà a ch t áp d ng. Theo cách này,
các k t qu phân tích c sinh ư c t ng h p và phân chia thành thành các ph c
h sinh thái như các ph c h Bào t ph n hay các ph c h T o Diatomeaee.
M i ki u ph c h c trưng cho m t môi trư ng l ng ng tr m tích, như môi
trư ng sông, h trên l c a, môi trư ng bãi tri u, môi trư ng m l y, môi
trư ng bi n nông ven b … Bên c nh ó, các hư ng ti p c n theo c i m
hóa-lý, nghiên c u thành ph n khoáng v t sét, khoáng v t t o á hay c i m
thành ph n th ch h c… cũng là nh ng tiêu chí xác nh môi trư ng tr m tích.
M i m t cách ti p c n khác nhau s cho nh ng k t qu nghiên c u v
môi trư ng khác nhau. Do v y, nghiên c u m t cách y v môi trư ng
tr m tích, c bi t là môi trư ng tr m tích trong quá kh c n nghiên c u m t
cách t ng h p, ti p c n theo nhi u hư ng khác nhau. Reading H.G. (1996)
cho r ng xác nh môi trư ng tr m tích trong quá kh c n áp d ng t ng h p
33. 23
các phương pháp nghiên c u v tư ng tr m tích (lithofacies) và t h p tư ng
tr m tích (facies associations) [56].
Theo Rukhin (1962), khái ni m tư ng tr m tích bao hàm “ c i m
tr m tích” và “ i u ki n thành t o tr m tích” [59].
T nh ng khái ni m v môi trư ng tr m tích và tư ng tr m tích cho
th y r ng, phân tích tư ng tr m tích làm sáng t môi trư ng tr m tích trong
quá kh là cách ti p c n khá y . th c hi n m c tiêu và nhi m v c a
lu n án, NCS s d ng các phương pháp nghiên c u sau:
1.2.2. Các phương pháp nghiên c u
1.2.2.1. Phương pháp phân tích c u t o
Phân tích c u t o là phương pháp quan tr ng trong nghiên c u tư ng
tr m tích ư c th c hi n b ng vi c mô t các v t l trên th c a ho c lát c t
l khoan. Phương pháp phân tích c u t o có th phân tích trên nh X-ray, nh
có phân gi i cao giúp cho vi c xác nh các y u t c u trúc trong lát c t
tr m tích có chính xác cao.
Có nhi u d ng c u t o r t c trưng cho môi trư ng tr m tích, ví d
như vùng gian tri u thư ng g p các c u t o d ng phân l p xen k p
(heterolithic) gi a cát, b t sét. Tùy theo t l gi a cát và b t sét trong tr m
tích, c u t o xen k p này g m có 3 d ng sau: (1) d ng xiên sóng (flaser
bedding), thành ph n ch y u là cát có xen các l p m ng b t, sét; (2) d ng
phân l p g n sóng (wavy bedding), thành ph n cát và b t sét tương ương
nhau phân l p xen k p; (3) c u t o d ng h t u (lenticular), thành ph n ch
y u là sét b t có ch a các th u kính cát. C u t o d ng xen k p ư c hình
thành do s ho t ng lên xu ng c a th y tri u
C u t o phân l p xiên chéo d ng lòng máng (trough cross bedding)
thư ng g p trong tr m tích lòng sông (aluvi channel), lòng phân lưu
(distributary channel) hay l ch tri u (tidal channel). C u trúc theo c p h t
34. 24
m n d n (Graded bedding) (Hình 1.3) ho c thô d n (inverse graded bedding)
thư ng g p bar cát ch n c a phân lưu… và r t nhi u các d ng c u t o khác
c trưng cho các ki u môi trư ng khác nhau.
Hình 1.3. C u t o h t m n d n (graded bedding)
1.2.2.2. Phương pháp phân tích thành ph n h t
Phân tích h t là nh m xác nh t l ph n trăm (%) các c p h t khác
nhau c a v t li u tr m tích và các thông s h t như kích thư c h t trung
bình (Md), ch n l c (So), h s b t i x ng (Sk). Nguyên t c cơ b n là
phân chia các c p h t b ng b rây tiêu chu n và phương pháp pipet. Thông
thư ng s d ng b rây tiêu chu n 2 hay 10
10 . K t qu phân tích h t ư c
bi u di n dư i d ng ư ng cong tích lu trên sơ phân b c p h t logarit.
Trên ư ng cong tích lu này s xác nh ư c giá tr Q1- c p h t tương ng
25%, Md-tương ng c p h t chi m 50% và Q3 -c p h t tương ng 75%. Các
thông s ư c tính theo công th c:
So= 3
1
Q
Q
Sk=
Md
QQ 3.1
K t qu phân tích h t có th phân lo i và xác nh tên tr m tích. S
bi n thiên c a h t trong các m t c t có th xác nh quy lu t phân b tr m
tích theo không gian và th i gian làm cơ s lu n gi i môi trư ng l ng ng
tr m tích.
35. 25
1.2.2.3. Phương pháp phân tích th ch h c
Phương pháp này phân tích các m u lát m ng th ch h c trên kính hi n
vi phân c c, các m u lát m ng th ch h c ư c ch t o t tr m tích b r i.
B ng phương pháp này cho phép xác nh các hình thái, kích thư c và m c
bi n i c a thành ph n h t v n và thành ph n khoáng v t v n cơ h c như
th ch anh feldspat, mica, các m nh á…. Bên c nh ó, s d ng phương pháp
này còn xác nh thêm các thông s tr m tích như mài tròn, c u,
ch n l c c a tr m tích.
1.2.2.4. Phương pháp phân tích c sinh
Các d ng Bào t ph n hoa, t o Diatomeaee hay các gi ng loài vi c
sinh ch a trong tr m tích là các ch tiêu quan tr ng ph n ánh môi trư ng tr m
tích.
- Phân tích Bào t ph n hoa nh m xác nh các gi ng loài th c v t
ng p m n t n t i và phát tri n trong giai o n l ng ng tr m tích. K t qu
phân tích Bào t ph n cho phép xác nh môi trư ng l ng ng tr m tích, i u
ki n c a lý, c khí h u thông qua thành ph n các ph c h Bào t ph n hoa
c a các m u ư c phân tích như bào t , ph c h h t tr n, ph c h h t kín,
th c v t nư c ng t, th c v t nư c l , th c v t nư c m n, th c v t ưa m, ưa
khô, c n nhi t, nhi t i…
- Diatomeaee là m t ngành c a th c v t b c th p. ây là lo i t o ơn
bào có kích thư c t vài micron n vài trăm micron và có v b c b ng silic.
Khuê t o s ng trong môi trư ng nư c ng t, nư c l và nư c m n. Chúng
ư c chia thành hai l p: t o trung tâm (Centrophyceae) và t o lông chim
(Pennatrophyceae). Diatomeaee r t nh y c m v i môi trư ng s ng nên có th
d a vào các t p h p Diatomeaee xác nh môi trư ng và ngu n g c các
t p tr m tích ch a chúng.
36. 26
- Hóa th ch trùng l a s s ng trong môi trư ng bi n. Chúng g m hai
nhóm: nhóm trôi n i (planton) và nhóm bám áy (benton) g n b . S phân
b c a Foraminifera ph thu c vào sâu, mu i, nhi t , ch sóng...
Do v y k t qu phân tích Foraminifera s cho phép chúng ta nêu ư c nh ng
c i m sinh thái áng tin c y. Phương pháp này phát huy t t cho tr m tích
bi n.
K t qu nghiên c u bào t ph n hoa, t o Diatomeaee, trùng l và
mollucs cho nh ng d u hi u ch th môi trư ng tr m tích giúp cho vi c xác
l p a t ng tr m tích cũng như c i m môi trư ng tr m tích.
1.2.2.5. Phương pháp phân tích hóa – lý môi trư ng
M t s ch tiêu hoá - lý môi trư ng có ý nghĩa quan tr ng trong vi c
xác nh môi trư ng tr m tích như pH, Eh, Kt, Fe2+
S/Corg.,.... Trong ó Kt
là ch s kation trao i ư c tính theo công th c c a Grim (1974) như sau:
Kt=Na+
+K+
/Ca2+
+Mg2+
Ch s Kt dao ng trong kho ng t 0,1 n 1-2. Trong ó môi trư ng
l c a có giá tr Kt nh hơn 0,5; môi trư ng chuy n ti p có giá tr Kt t 0,5
n 1,0 và môi trư ng bi n có giá tr Kt l n hơn 1.
Ch s Fe2+
S/Corg. là ch s bi u th t s gi a hàm lư ng s t hoá tr hai
trong sulfua v i hàm lư ng cacbon h u cơ. Ch s này dao ng t 0,02 n
0,4-0,5. Môi trư ng l c a có giá tr Fe2+
S/Corg nh hơn 0,06. Môi trư ng
chuy n ti p sông-bi n có giá tr Fe2+
S/Corg t 0,06 n 0,2 và môi trư ng bi n
th c th giá tr này l n hơn 0,2. Các ch s pH và Eh trong môi trư ng m
l y u có giá tr th p, pH dao ng t 4 n 6, Eh dao ng t -100 n
10-20mV [32].
1.2.2.6. Phương pháp phân tích thành ph n khoáng v t sét
Phân tích thành ph n khoáng v t sét trong tr m tích b r i hi n nay
thư ng áp d ng phương pháp phân tích nhi t - rơnghen, xác nh ph n trăm
37. 27
các khoáng v t sét cơ b n trong tr m tích như montmorinolit, hydromica,
kaolinit… t h p các khoáng v t sét có s bi n i tương quan các môi
trư ng khác nhau, ví d trong môi trư ng axit hàm lư ng kaolinit thư ng cao
hơn trong môi trư ng ki m còn i v i montmorinolit thì có s bi n i
ngư c l i.
1.2.2.7. Phương pháp phân tích tu i tuy t i
Xác nh tu i tuy t i b ng phương pháp 14
C là m t trong nh ng
phương pháp thư ng ư c áp d ng trong nghiên c u tr m tích t . Phương
pháp này cho k t qu v i chính xác cao i v i các tr m tích có kho ng
th i gian nh tu i dư i 40.000 năm. Phương pháp 14
C d a trên nguyên t c
bán phân rã c a Cacbon 14 trong t nhiên, thông thư ng áp d ng chu kỳ bán
phân rã 14
C là 5.785 năm. M u v t dùng cho phân tích 14
C là các m nh v sò
c hay các di tích th c v t trong tr m tích.
1.2.2.8. Phương pháp thành l p b n tư ng á – c a lý
B n tư ng á - c a lý là lo i b n t ng h p, trên ó th hi n
nh ng c i m môi trư ng tr m tích ( i u ki n a lý t nhiên thành t o tr m
tích), phương v n chuy n c a v t li u v n, vùng xâm th c bóc mòn, ranh gi i
phân b các b tr m tích và c i m tư ng á c a chúng [32].
1.2.2.9. Phương pháp phân tích t ng h p
Phương pháp phân tích t ng h p là phương pháp không th thi u trong
các công trình nghiên c u khoa h c, c bi t i v i nh ng nghiên c u sâu,
r ng, có nhi u m i liên quan m t thi t v i nhau. nghiên c u l ch s phát
tri n a ch t vùng nghiên c u, c n có nh ng nghiên c u phân tích t ng h p
như v a t ng, ki n t o, a m o, môi trư ng tr m tích, quá trình dao ng
m c nư c bi n…
38. 28
Ti u k t chương 1:
T nh ng k t qu nghiên c u t ng h p v l ch s nghiên c u trong
nư c và qu c t cho th y nh ng thành t u khoa h c ã t ư c v nghiên
c u châu th trên th gi i trong nhi u th p k tr l i ây, ã xây d ng thành
nh ng lý lu n khoa h c cơ b n. Nh ng cơ s lý lu n trên ang ư c áp d ng
vào các nghiên c u các châu th trên toàn th gi i.
V n a t ng t nói chung hay a t ng Holoxen nói riêng ã
ư c th c hi n trên ph m vi toàn ng b ng Nam B , tuy nhiên v n còn
nh ng t n t i trong vi c phân chia a t ng như ranh gi i a t ng hay các
phân v a t ng n nay v n chưa ư c th ng nh t. Ch ng h n như h t ng
H u Giang v n ang t n t i v i hai quan i m là Q2
1-2
và Q2
2
. Cũng tương t
v y h t ng C u Long cũng chưa ư c th ng nh t. V n này ư c làm sáng
t trong chương 2 c a lu n án.
V môi trư ng tr m tích Holoxen ng b ng sông C u Long cũng ư c
nhi u tác gi trong và ngoài nư c nghiên c u, tuy nhiên m i tác gi ti p c n
nghiên c u b ng nh ng phương pháp khác nhau do v y cũng cho nh ng k t
qu khác nhau.
gi i quy t v n v môi trư ng tr m tích Holoxen vùng nghiên c u,
NCS d a trên phương pháp lu n nghiên c u và áp d ng h phương pháp
nghiên c u phân tích tư ng tr m tích làm sáng t môi trư ng tr m tích trong
chương 3 và xác l p l ch s phát tri n a ch t trong chương 4 c a lu n án.
39. 29
CHƯƠNG 2: C I M A M O – A CH T VÙNG C A
SÔNG VEN BI N H TH NG SÔNG C U LONG
2.1. c i m a m o
Vùng nghiên c u thu c ph n c a sông ven bi n c a ng b ng châu th
sông C u Long có cao t 0,5m n 2m, không b ng p ho c b ng p nư c
c c b , ng p không thư ng xuyên do tri u ho c do lũ. Trên ng b ng phân
b các h th ng gi ng cát, ch y liên t c theo hình vòng cung và song song v i
b bi n. Càng v phía bi n, các gi ng này càng cao và càng l n. Do s chia
c t b i các gi ng và h th ng tr c l , kênh r ch ch ng ch t nên a hình khá
ph c t p. Các vùng trũng xen k p v i các gi ng cao, xu th d c ch th hi n
trên t ng cánh ng.
Trên ng b ng có h th ng sông, kênh r ch và các l ch tri u phát tri n.
Gi a lòng sông thư ng phát tri n các cù lao có kích thư c l n có chi u dài
n hàng ch c km và r ng n vài km.
Ph n ven bi n phát tri n các bãi tri u l y g n c a sông và uôi các cù
lao. Nh ng khu v c b bi n ch u tác ng m nh c a sóng và th y tri u, hình
thành các bãi cát ven bi n.
Nhìn chung các d ng a hình này v cơ b n ã n nh, có tu i Holoxen
mu n, tuy nhiên các d ng a hình gi ng cát l i ang ch u tác ng m nh m
t chính con ngư i [15].
2.1.1. a hình ngu n g c sông
a hình ngu n g c sông bao g m sông và các cù lao d c sông. Các cù
lao n m gi a lòng sông thu c m t ph n c a a hình sông.
Sông H u: v phía c a sông, lòng sông m r ng d n, cù lao có kích
thư c l n d n, l n nh t là t h p cù lao Dung, dài 37 km, r ng 5-10km. T
40. 30
h p này g m 3 cù lao k li n, g n như song song v i nhau: cù lao Dung, cù
lao C n C c và cù lao Tròn. Cù lao Dung trung tâm có di n tích l n nh t,
cù lao C n C c n m phía B cù lao Dung, dài 16 km, r ng 1,5km, cù lao
này b ngăn cách v i cù lao Dung b i Khem Bang Co, r ng 200-400m. Cù lao
Tròn phía TN; dài 22,5 km, r ng 1,5-2,5 km b ngăn cách v i cù lao Dung
b i l ch r ng 20-350m, sâu c n không u. nh ng o n l ch h p, c n, cù
lao Tròn ang ghép n i v i cù lao Dung.
Khi hình thành cù lao Dung, t i i sông phân nhánh (g m c dòng ch y
và cù lao) có b r ng 8-18 km, r ng d n v phía c a sông.
Sông Ti n: ch y g n như song song v i sông H u trên chi u dài kho ng
85km. T i Vĩnh Long, sông Ti n phân thành 2 nhánh: sông C Chiên và sông
M Tho. Sông M Tho sau khi i hư ng t ng t 2 l n trên chi u dài
kho ng 20km, n Châu Thành ã phân thành 3 nhánh sông: sông M Tho,
sông Ba Lai và sông Hàm Luông. Các sông này, sau kho ng 10-17 km ch y
theo hư ng ông, l i g n như t ng t i sang hư ng ông nam ( N). T
Châu Thành, sau khi ch y ti p 25 km, n An Cư, sông M Tho l i phân
thành 2 nhánh ch y theo hư ng ông: sông C a Ti u và sông M Tho ( o n
ra C a i).
Sông M Tho ( o n An Cư-C a i): ch y hư ng ông - N, Trư c khi
phân nhánh, sông r ng 1,2km. Gi a 2 nhánh là t h p cù lao Hòa ông, dài
33 km, r ng 2,8-5,3km. Trong t h p này, cù lao Hòa ông là cù lao l n
nh t. cù lao T o và cù lao N nh hơn (dài 7-15 km, r ng 0,5-1km ) phát tri n
phía Nam cù lao Hòa ông. Hai cù lao này ngăn cách v i cù lao Hòa ông
b i nhánh sông C a i nh , chi u r ng 150-400m, sâu 1-3m. So v i chi u
ngang và sâu c a sông M Tho thì nhánh sông C a i nông và nh hơn
41. 31
h n, có xu hư ng c n d n. Theo xu hư ng này cù lao T o và cù lao N s d n
d n n i nh p v i cù lao Hòa ông.
Sau 15 km ch y hư ng ông, sông C Chiên ch y khá n nh theo
hư ng N trên chi u dài, tính t i bi n kho ng 55 km. Hư ng và ư ng ch y
c a sông này, v cơ b n, v n theo hư ng và ư ng ch y c a sông Ti n, nên
sông có th nh n ư c nhi u hơn v lư ng nư c và b i tích t sông Ti n. Cù
lao Hòa Minh là cù lao sát c a sông C Chiên, dài 36 km, r ng 2,5 - 3,3 km.
uôi c n là bãi ng p nư c, tính n sâu 2 m, còn kéo dài 4,2 km. i sông
phân nhánh trên o n này r ng 5,8-9,5 km.
Sông Hàm Luông: cũng có các cù lao nhưng không nhi u và kích thư c
không l n. Cách c a sông 14 km v phía thư ng lưu, có 01 cù lao phát tri n
cùng v i sông phân nhánh, dài 4,2 km, r ng 1,7 km.
Các cù lao ư c thành t o trong các sông, ph n trên c a sông, b t u là
t các bãi ng m. Khi ư c hình thành, chúng thư ng n m gi a sông, phân ôi
dòng ch y, dài t i 15 - 37 km, chi u dài g p nhi u l n chi u r ng. Theo lý
thuy t, tr m tích t o cù lao ph n dư i là h t thô, tư ng lòng, thành ph n ch
y u là cát, cát b t; ph n trên là h t m n, tư ng bãi b i, thành ph n ch y u là b t,
sét b t; ph n u cù lao h t thô hơn ph n uôi c a cù lao. Trên th c t , các
cù lao phát tri n g n c a sông còn ch u nh hư ng c a th y tri u; ph n uôi
c a các cù lao thư ng b ng p tri u, ây có các b ph n tương ng v i các
ng b ng tri u cao, ng b ng gian tri u và ng b ng tri u th p, b r ng tính
chung t i 4 – 10 km. Tích t các ph n này thư ng là b t sét, sét xám en, nâu
nh t, b dày th y ư c l khoan LK1-AT trên cù lao Dung là ~ 18m.
Phân tích hình thái các d i ng b ng gi a các sông, sông và cù lao
th y r ng: 1)- Trên t ng d i ng b ng gian sông, các gi ng và ư ng b hi n
i u n cong g n như song song v i nhau; 2)-Các nhánh sông C u Long liên
42. 32
t c là ranh gi i d ng tuy n khá n nh phân cách các d i ng b ng gian
sông; 3)-Các c a sông, cù lao sông u l n bi n cùng v i s l n bi n c a các
ư ng b gi a các c a sông nhưng ch m hơn so v i s l n bi n c a các
ư ng b t 2800 m n 9200 m. Như v y, trong vùng nghiên c u, s hình
thành, phát tri n c a các d i ng b ng, dòng ch y, cù lao v a có tính c l p
tương i v a liên quan v i nhau. Trong quá trình ho t ng, dòng ch y, m t
m t, t phân nhánh, t o cù lao, kéo dài, bi n i lòng d n, c a sông, cù lao,
kéo dài chúng v phía bi n; m t khác, là ngu n cung c p v t li u chính t o
ra các delta c a sông và các ng b ng rìa delta, d ch chuy n ư ng b v
phía bi n. Các ng b ng gi a các nhánh sông C u Long không ph i b chia
b i các nhánh sông C u Long sau khi chúng ư c thành t o mà ư c thành
t o cùng v i s n i dài c a các nhánh sông, c a sông C u Long v phía bi n.
2.1.2. a hình ngu n g c h n h p sông – bi n
a. a hình ng b ng ư c thành t o do sông và th y tri u chi m ưu th
a hình ng b ng do sông và th y tri u chi m ưu th phân b r ng
rãi trong vùng nghiên c u, hình thành dư i d ng các d i ng b ng th p.
Trên ng b ng phân b nhi u h th ng gi ng cát, gi a các gi ng cát là các
d ng a hình trũng ch u tác ng c a sông và th y tri u. Các trũng gi a
gi ng có b r ng t 1,5 km n 5km, cao tuy t i t 0,7m n 2m. Tr m
tích c u t o nên ng b ng trũng th p có thành ph n ch y u là b t sét có xen
k p các l p cát m ng màu en, xám en, nâu en, giàu di tích h u cơ. Theo
m t c t ngang, ng b ng có d ng trũng lòng ch o, ph n th p nh t là các l ch
tri u. Ph n a hình th p c a ng b ng, v n b ng p tri u, ng p lũ c c b .
b. Bãi bi n ư c thành t o do sông, th y tri u chi m ưu th
Bãi bi n ư c thành t o do sông và th y tri u chi m ưu th phân b
ph n uôi các cù lao l n như cù lao Dung và cù lao Hòa Minh b r ng c a bài
43. 33
t 7,3 n 9,5 km. Các d ng a hình này n m ngay v trí ch u nh hư ng
m nh c a dòng ch y sông và tri u, tuy nhiên do bãi r t tho i ( d c 0,2 -
0,3‰) cho nên nh hư ng c a sóng i v i bãi không l n. Tích t ây là bùn
sét ch y, nhão, cát. Bùn sét có th g p ngay mép b ho c tr i r ng trên bãi.
trên b m t, cát có th g p nh ng ph n khác nhau c a bãi, n m cách xa b m t
vài trăm mét ho c m t vài km.
Do cù lao có ph n uôi n m c a sông nơi dòng tri u b t u i vào
trong các sông nên c u trúc l p ph tr m tích t o cù lao không hoàn toàn
gi ng v i c u trúc l p ph tr m tích uôi các cù lao sông khác. uôi cù lao
cũng s g m các tr m tích h t thô, ho c thô m n phân l p xiên chéo ph c t p.
Do tác ng c a th y tri u, c th là dòng tri u mà uôi cù lao không
ph i ư c b i t hoàn toàn, xen k v i b i t có quá trình xâm th c c c b
c a sông và dòng tri u. Vì v y so v i các bãi bi n ư c t o ra do sóng và
th y tri u n i hai c a sông, b i t là chính, bãi bi n uôi các cù lao sông b i
t y u hơn và d ch v phía bi n ch m hơn. So v i ư ng b n i c a sông k
li n, ư ng b Cù Lao Dung còn n m sâu hơn trong t li n 8,9km, ư ng
b cù lao Hòa Minh - 6,2km.
2.1.3. a hình ngu n g c bi n
a. Bãi bi n ư c thành t o do sóng, th y tri u chi m ưu th
Trong vùng nghiên c u bãi bi n ư c thành t o do sóng, th y tri u chi m
ưu th t o thành các d i r ng 1-6,5km k li n v phía N ư ng b hi n i
n i các c a sông. Chúng thư ng có d ng cong l i v phía bi n, song song ho c
g n song song v i các gi ng cát trên ng b ng. M t b nơi chúng phân b
tính n sâu 2 m r ng 4,2-12 km, trung bình 7,2 km; d c 0,2 - 0,5‰. Theo
tương quan v i m c tri u lên xu ng, bãi bi n ư c phân chia tương ng v i d i
ng b ng gian tri u. ng b ng gian tri u b ng p kho ng 1/2 th i gian c a
44. 34
chu kỳ tri u, v t li u ư c v n chuy n theo ki u trư t áy và lơ l ng, tr m tích
g m cát, cát xen k p v i bùn. Ph n giáp v i b thư ng g p là cát, cát l n nhi u
m nh vò sò c. phía nam C a Cung H u, o n b gi a c a sông Hàm
Luông và C Chiên; phía b c và nam c a M Th nh, cát phân b trên
kho ng r ng t vài trăm mét n hơn 1km. Trong vùng nghiên c u cát ư c
thành t o các bãi bi n thư ng có i m xu t phát t các ê ng m - bán l
thiên, các thùy c a sông nơi cát ư c t p trung. M t ph n do tác ng c a dòng
ch y sông nhưng ch y u do tác ng c a sóng, k t h p v i th y tri u, m t
ph n cát c a sông ã ư c t i lên bãi, di chuy n d c theo ư ng b .
b. a hình gi ng cát ư c thành t o do sóng chi m ưu th
Trên b m t ng b ng sông C u Long, d u tích tác ng c a sóng bi n
hình thành các gi ng cát tu i Holocen mu n n m k ti p nhau, tr d n v phía
bi n. Các y u t a hình này ư c thành t o trong th i kỳ bi n lùi trong
Holocen.
Các gi ng cát ư c hình thành có hình d ng khác nhau, d ng ơn ho c
phân nhánh, chi u dài t m t vài km n 28 km, chi u r ng thông thư ng
t 0,4km n 1km, cao c a gi ng ph bi n 1,5-3,5 m, cong l i v phía
N. Các gi ng này thư ng ư c c u t o ch y u là cát có chi u dày m t
vài mét n 15m.
Gi ng cát phát tri n v i m t cao các vùng n m gi a c a Ba Lai
và c a nh An (1,9-2,1km/ gi ng), th p hơn vùng C a i- c a Ba Lai,
th p nh t vùng c a Tr n - c a M Th nh.
45. 35
Hình 2.1. Sơ a m o vùng c a sông ven bi n c a h th ng sông C u Long
46. 36
2.2. c i m a ch t
2.2.1. a t ng
2.2.1.1. a t ng trư c Holoxen
a t ng khu v c nghiên c u bao g m các thành t o a ch t có tu i t
Mesozoi n t . Dư i ây là nh ng nét khái quát v các phân v a t ng
trư c Holoxen vùng nghiên c u theo th t t c n tr .
GI I MESOZOI
Tr m tích gi i Mesozoi g m có h t ng Ðray Linh tu i Jura s m (J1 l)
có thành ph n là cát k t xen b t k t ch a vôi màu xám xi măng, xám s m,
phân l p v a n m ng và h t ng Long Bình (J3lb) thành ph n á g m
an esit và tuf c u t o kh i màu xám xanh t i xám s m.
GI I KAINOZOI
H Neogen
Tr m tích Neogen vùng nghiên c u g m có 4 h t ng: H t ng B n Tre
(N1
2-3
bt), H t ng Ph ng Hi p (N1
3
ph), H t ng C n Thơ (N2
1
ct) và H t ng
Năm Căn (N2
2
nc).
H t
- Các tr m tích Pleistoxen vùng nghiên c u g m các h t ng sau: h t ng
Bình Minh, tr m tích sông (aQ1
2
bm); h t ng t Qu c tr m tích sông
(aQ1
3
c); h t ng M Tho tr m tích sông-bi n (amQ1
3
mt); h t ng Long
Toàn, tr m tích bi n (mQ1
2-3
lt); h t ng Th y ông, tr m tích sông-bi n
(amQ1
2-3
t g); h t ng Th c, tr m tích sông (aQ1
2-3
t ); h t ng Long M ,
tr m tích bi n (mQ1
3
lm).
Trong vùng nghiên c u tr m tích h t ng Long M - Pleistoxen thư ng
47. 37
là b m t bào mòn b các tr m tích Holoxen ph b t ch nh h p. Dư i ây là
mô t chi ti t h t ng Long M .
M t c t chu n H t ng Long M t i l khoan 211 Long M , tr m tích
H t ng Long M phân b t sâu 23m n 52m ư c phân thành 4 t p t
dư i lên như sau:
- T p 1 (52-43m): sét b t pha ít cát màu xám tr ng, vàng, loang l v i
các , v t oxyt s t màu nâu vàng. Dày 9m.
- T p 2 (43-41m): sét, b t, cát màu xám tr ng. Dày 2m.
- T p 3 (41-28,5m): sét b t cát màu tím nh t, vàng nh t, loang l . Dày 12,5m
- T p 4 (28,5-23,0m): sét b t vàng nh t loang l tr ng. B m t b
phong hoá laterit k t vón r n ch c. Dày 4,5m.
B dày chung c a m t c t 29m
Trong tr m tích có ch a t o nư c m n (Centrophyceae) sâu 31m
và Foraminifera t p trung ph n cao c a m t c t v i các d ng ph bi n:
Ammonia sp., Cornuspiroides oinomikadoi, Amphistegina lessoni,
Pseudorotalia schroeteriana.
H t ng Long M tu i Pleistoxen mu n (mQ1
3
lm) có ngu n g c bi n.
H t ng Long M ph trên b m t bào mòn c a các tr m tích Pleistocen
trung-thư ng và b các tr m tích Holoxen ph không ch nh h p lên.
- Các thành t o Holoxen: ư c mô t chi ti t ph n sau.
2.2.1.2. a t ng Holoxen
a, Ranh gi i Pleistoxen – Holoxen
Ranh gi i dư i c a Holoxen l n u tiên ư c ti n hành th o lu n m t
cách r ng rãi t i H i ngh a t ng Qu c t l n th VI Ba Lan (1961). Tuy
48. 38
nhiên v n này n nay v n còn tranh lu n chưa ngã ngũ. Hi n t i còn có
nhi u quan i m khác nhau v ranh gi i dư i c a Holoxen trên ph m vi toàn
c u như sau:
- M t là: xem s bi n m t c a nh ng ng v t có vú Pleistoxen lo i l n
trên ph m vi toàn th gi i làm m c ranh gi i Pleistoxen và Holoxen. Th i
gian kho ng 6.500-7.500 năm tr l i ây.
- Hai là: l y ranh gi i gi a Dias tr (young Dias) v i Bôling làm ranh
gi i dư i c a Holoxen. Ranh gi i này có tu i tuy t i kho ng 10.000 năm
tr l i ây.
- Ba là: t Alorot tr i như là ranh gi i Pleistoxen và Holoxen. Ranh
gi i này có tu i tuy t i t 11.000-12.000 năm cách nay.
- B n là: xem ranh gi i này b t u t cu i th i kỳ băng hà cu i cùng,
ho c u th i kỳ băng cu i cùng. Th i gian c a m c này dao ng r t l n, t
13.000 - 14.000 năm n 15.000 năm tr l i ây.
S khác bi t này là do các nhà nghiên c u Holoxen dư i nh ng góc
khác nhau. Có nh ng tác gi xác nh ranh gi i dư i c a Holoxen thu n túy
theo ng v t, ngư i khác l i theo th c v t. M t s khác xác nh theo di n
bi n c a i u ki n khí h u. M t s n a xét nó dư i góc dao ng m c
nư c i dương....
Như v y, ranh gi i dư i c a Holoxen ư c xem xét và xác nh khác
nhau nhưng u xu t phát t 2 cách ti p c n, ó là sinh a t ng và khí h u a
t ng. Còn v th i gian thì ranh gi i dư i c a Holoxen dao ng t 12.000-
10.000 năm tr l i ây [7].
T i H i ngh a t ng Qu c t M (1989), các nhà a ch t ã th ng
nh t l y m c 10.000 năm làm ranh gi i dư i c a Holoxen.
49. 39
Thang a t ng qu c t (2008) ghi nh n vào ranh gi i Pleistoxen –
Holoxen là 11.700 năm BP. Hi n nay ư c các nhà a ch t Vi t Nam ang s
d ng m c ranh gi i này.
Vi t Nam, Th ng Holoxen ư c chia làm 3 ph th ng g m: ph th ng
Holoxen s m, ph th ng Holoxen gi a và ph th ng Holoxen mu n. V n
ranh gi i gi a các ph th ng trong Holoxen còn có nhi u quan i m khác nhau.
Ranh gi i hi n ư c h u h t các nhà a ch t s d ng có cùng quan i m và
cách phân c a Nguy n ch D và nnk (2010) [15] ã phân chia như sau:
- Ranh gi i Pleistoxen – Holoxen là 11.700 năm BP,
- Ranh gi i Holoxen s m – Holoxen gi a là 8.000 năm BP
- Ranh gi i Holoxen gi a - Holoxen mu n là 3.000 năm BP.
ng b ng Nam B , ranh gi i Pleistoxen – Holoxen ư c xác nh
b ng b m t phong hóa loang l , k t vón laterit c a tr m tích h t ng Long
M và h t ng M c Hóa b các tr m tích Holoxen ph b t ch nh h p. Trong
lu n án này, NCS cũng s d ng m c ranh gi i Holoxen – Pleistoxen và ranh
gi i các ph th ng trong Holoxen ư c Nguy n ch D và các c ng s ã
phân chia như trên.
b. Phân chia a t ng Holoxen vùng nghiên c u
a t ng Holoxen vùng ng b ng Nam B ã ư c nhi u tác gi phân
chia, nhìn chung các tác gi u th ng nh t phân chia theo nguyên t c tu i và
ngu n g c. Tuy nhiên vi c phân chia a t ng Holoxen vùng nghiên c u v n
còn theo nhi u quan i m khác nhau. Lê c An (1982) là ngư i u tiên
xu t phân chia a t ng Holoxen vùng ng b ng Nam B g m h t ng H u
Giang (Q2
1-2
) và h t ng C u Long (Q2
2-3
) [1,2], sau ó các tác gi như
Nguy n Ng c Hoa, Hoàng Ng c K , Nguy n Huy Dũng, Nguy n ch D và
50. 40
nnk (2010) ã k th a và phát tri n vi c phân chia a t ng Holoxen vùng
nghiên c u g m 3 phân v a t ng (h t ng Bình i (Q2
1
), h t ng H u
Giang (Q2
2
) và h t ng C u Long (Q2
3
) [6,15,20,21,22] (B ng 2.1).
B ng 2.1. B ng liên h a t ng Holoxen vùng ng b ng sông C u Long
Th ng
Ph
th ng
Lê c
An
(1982)
Nguy n
Ng c Hoa
và nnk
(1991)
Hoàng
Ng c K
(1988)
Nguy n
Huy Dũng
(2004)
Nguy n
ch D ,
Vũ Văn
Hà và nnk
(2010)
T ng U
Minh (Q2
3
)Holoxen
trên
Tr m tích
Holoxen
trên Q2
3
H t ng
C u Long
Q2
3H t ng
C u Long
Q2
2-3 H t ng
C u Long
Q2
2-3
cl
B c C n
Gi Q2
2-3
cg
Holoxen
gi a
H t ng
H u
Giang Q2
2
H t ng
H u Giang
Q2
2
Holoxen
Holoxen
dư i
H t ng
H u Giang
Q2
1-2
T ng An
Giang Q2
1-2
B c H u
Giang Q2
1-2
H t ng
Bình i
Q2
1
Pleistoxen
H t ng
B n Tre
T ng loess
Th c
H t ng
Long M
a t ng Holoxen vùng nghiên c u, theo Nguy n ch D và nnk
(2010) bao g m 3 phân v a t ng (h t ng Bình i (Q2
1
), h t ng H u
Giang (Q2
1
) và h t ng C u Long (Q2
3
). Dư i ây là mô t các phân v a
t ng Holoxen vùng nghiên c u theo th t t c n tr .
51. 41
Th ng Holoxen - Ph th ng dư i
H t ng Bình i (a, ab, am) Q2
1
b
H t ng Bình i ư c Nguy n ch D và nnk xác l p năm 2010 l
khoan LKBT3 t i xã Bình Tri - huy n Bình i - t nh B n Tre bao g m các tr m
tích có ngu n g c sông và sông bi n ph tr c ti p lên h t ng Long M (Q1
3
lm).
Trên cơ s phân tích b sung, tr m tích c a h t ng Bình i ư c xác
nh có 3 ki u ngu n g c (ngu n g c sông, sông m l y và sông bi n) trong
ó tr m tích ngu n g c sông - m l y ư c xác nh m i. Dư i ây là mô t
theo th t t dư i lên trên các ki u ngu n g c tr m tích h t ng Bình i.
+ Tr m tích ngu n g c sông (aQ2
1
b )
Tr m tích h t ng Bình i ngu n g c sông b t g p trong l khoan BT2
vùng nghiên c u t sâu 65,3 m n 45m bao g m 3 t p t dư i lên trên.
T p 1 t sâu 65,3m n 54,7 m g m: Cát s n s i lòng sông; s i có
kích thư c 2-5mm, s n s i chi m 15-20%, cát thô n trung chi m t 75 n
80%, b t sét có t l r t th p, chi m 4-5%, kích thư c h t trung bình (Md)
dao ng t 0,2 n 0,92mm, tr m tích có ch n l c kém, giá tr So t 1,91
n 2,46, Sk có giá tr 0,53-1,09.
T p 2 t sâu 54,7m n 47,8m g m: B t cát màu nâu v i thành ph n
b t chi m 55-65%, cát chi m 30-40%, sét chi m t l r t th p, Kích thư c h t
trung bình (Md) dao ng t 0,14 n 0,18mm. ch n l c trung bình, So
dao ng t 1,5 n 1,75.
T p 3 t sâu t 47,8m n 45m g m: sét b t màu nâu ôi ch có
xen k p l p cát m ng. Thành ph n h t, b t sét chi m 80-90%, cát chi m
10-20%, kích thư c h t trung bình Md dao ng t 0,009-0,07mm, ch n
l c kém, giá tr So t 2,07 n 3,16; giá tr Sk t 0,43 n 2,88. Tr m tích có
52. 42
ch a các d ng BTPH nư c ng t như Cyathea sp., Pinus sp., Pteris sp.,...và
m t s t o nư c ng t như Aulacosira granulata, Gomphonema sp., ...
+ Tr m tích ngu n g c sông – m l y (abQ2
1
b )
Tr m tích ngu n g c sông m l y h t ng Bình i g p trong l khoan
LKBT3 vùng nghiên c u, phân b sâu sâu 54,5 - 53,56m, thành
ph n ch y u là sét b t màu en, ch a nhi u mùn th c v t và thân cây, c u
t o thành t ng l p song song n m ngang. Các thân (cành) cây phát hi n trong
l khoan có ư ng kính 4-5cm b hóa than nhưng v n còn nguyên hình d ng
c u trúc c a thân (cành) cây. K t qu phân tích h t cho th y sét b t chi m
ch y u (90-95%); cát chi m 5-10%; kích thư c h t trung bình (Md) dao
ng t 0,005-0,009 mm; ch n l c trung bình n kém, So dao ng t 1,5
n 2,23; Sk có giá tr t 0,8 – 0,9. Tr m tích có ch a các d ng Bào t ph n
hoa c trưng cho môi trư ng m l y nư c ng t g m: Coniogramme sp.,
Pteris sp. Selaginella sp., Polypodiaceae gen. indet., Dicksonia sp.,
Polypodium sp…. Các hóa th ch T o nư c ng t cũng g p khá nhi u trong
tr m tích, như: Aulacosira granulata, Cymbella affinis, Epithemia sp.,
Eunotia sp.. K t qu phân tích 14
C m u th c v t t i sâu 54 m có tu i là
10.130 ± 110 năm BP.
+ Tr m tích sông – bi n (amQ2
1
b )
Tr m tích b t sét ngu n g c sông-bi n b t g p trong các l khoan
LKBT2 và LKBT3 vùng nghiên c u sâu t 48m n 44m. Thành ph n
ch y u là b t sét (chi m 80-90%), cát chi m 10-15%, tr m tích có màu nâu
xám n xám en kích thư c h t trung bình Md dao ng trong kho ng 0,003
- 0,350mm, ch n l c trung bình n kém, giá tr So dao ng t 1,58 n
4,78, giá tr Sk t 0,35 n 1,57. Tr m tích có ch a các d ng Bào t ph n bao
g m: Phragmite communis, Typha sp., Cynodon dactylon, Ipomea
53. 43
maritima,.... Các loài t o m n-l cũng chi m ưu th như: Cyclotella stylorum,
Cyc. striata, Paralia sulcata, Coscinodiscus asteromphalus, Coscinodiscus
curvatulus.
- T ng b dày h t ng Bình i t 10 m n 21 m.
- Tu i c a h t ng Bình i x p vào Holoxen s m, d a vào k t qu phân
tích 14
C m u th c v t t i sâu 54m có tu i là 10.130 ± 110 năm BP.
- H t ng Bình i ph b t ch nh h p trên tr m tích h t ng Long M
có tu i Pleistoxen mu n và b các tr m tích h t ng H u Giang tu i Holoxen
gi a ph lên trên.
Th ng Holoxen- Ph th ng Holoxen gi a
H t ng H u Giang (amb, mb, ma, m)Q2
2
hg
H t ng H u Giang ư c Lê c An (1982) xu t thành l p khi ti n
hành kh o sát o v b n a ch t mi n Nam Vi t Nam t l 1/500.000, khi
ó ông xu t x p các tr m tích thu c kỳ bi n ti n tu i Holoxen s m - gi a
(Q2
1-2
) vào h t ng H u Giang [1].
Năm 1991, khi ti n hành o v lo t t b n a ch t 1/200.000 vùng
ng b ng Nam B , Nguy n Ng c Hoa xác l p h t ng H u Giang tu i
Holoxen gi a (Q2
2
) g m các tr m tích ngu n g c bi n và bi n m l y.
Năm 2010, Nguy n ch D và nnk th c hi n tài KC09.06/06-10,
xác nh tr m tích c a h t ng H u Giang vùng c a sông ven bi n c a h th ng
sông C u Long có 2 ki u ngu n g c (ngu n g c bi n và sông bi n).
K t qu phân tích b sung c a lu n án ã xác nh H t ng H u Giang
vùng nghiên c u có 4 ki u ngu n g c g m: sông-bi n- m l y, bi n- m l y,
bi n-sông và bi n (amb, mb, ma, m), trong ó tr m tích ngu n g c sông-bi n-
m l y ư c xác nh m i.
54. 44
Dư i ây là mô t các ngu n g c tr m tích c a h t ng H u Giang vùng
c a sông ven bi n c a h th ng sông C u Long theo th t t dư i lên.
+ Tr m tích ngu n g c sông-bi n- m l y (ambQ2
2
hg)
Tr m tích ngu n g c sông-bi n- m l y h t ng H u Giang vùng
nghiên c u g p trong các l khoan LKBT2 và LKBT3 sâu t 44 m n
32m thành ph n g m cát m n và b t sét màu xám en có ch a nhi u mùn th c
v t và các tàn tích cành, r cây. Hàm lư ng cát chi m t 30 n 35%, lư ng
b t sét t 65-70%. Kích thư c h t trung bình (Md) dao ng t 0,04 n 0,14
mm; ch n l c (So) t 1,68 n 4,47; Sk dao ng t 0,21 n 0,98. Tr m
tích ch a Bào t ph n bao g m các loài như: Avicennia sp., Bruguiera sp.,
Nypa sp., Cyperus sp., Phragmite communis, Typha sp., Cynodon dactylon,
Ipomea maritima, Kandela sp., Rhizophora sp., ..Các d ng t o m n-l g m:
Coscinodiscus lacustris, Cyclotella striata, Actinocyclus ehrenbergii, Caloneis
bannajensis, Cocconeis placentula…T o nư c ng t: Aulacosira granulata,
Cymbella affinis. Các gi ng loài Mollusca g m: Crasoostrea gravitesta, Ostrea
rivularis, Placuna placentalin, Anadara granosa, Mactra sp..
K t qu phân tích tu i tuy t i 14
C m u mùn th c v t l y trong tr m
tích c a l khoan LKBT2 sâu 39,4m có tu i 8.118 ± 115 năm.
+ Tr m tích ngu n g c bi n - m l y (mbQ2
2
hg)
Tr m tích bi n – m l y h t ng H u Giang vùng nghiên c u g p trong
l khoan Trà Vinh sâu t 24,3m n 23,4m g m b t sét màu en có ch a
nhi u tàn tích th c v t và thân, cành cây. Tr m tích có nhi u cu i s n laterit n m
lót áy, kích thư c cu i t 5mm n 10mm. Trong tr m tích b t g p các d ng
Bào t ph n hoa g m: Avicennia sp., Bruguiera sp., Cyperus sp., Nypa sp.,
Cyperus sp., Cyras sp.,. Các d ng t o nư c m n và nư c l g m: Coscinodiscus
asteromphalus, Coscinodiscus curvatulus, Coscinodiscus lineatus, Cyclotella
55. 45
stylorum..... và hóa th ch Foraminifera c trưng như: Ammonia beccarii, Am.
japonica, Bolivina dilatata, Bol. punctata, Quinqueloculina elongata, Quin.
oblonga, Corbicula sp., Anadara granosa, Lentidium laevis...
K t qu phân tích tu i tuy t i 14
C l y t thân cây sâu 23,9m có tu i
7.470 ± 240 năm BP. Tr m tích có ngu n g c bi n m l y(mbQ2
2
hg).
+ Tr m tích ngu n g c bi n – sông (maQ2
2
hg)
Tr m tích ngu n g c bi n – sông h t ng H u Giang vùng nghiên c u
g p trong các l khoan LKBT2 và LKBT3 sâu t 33m n 21,7m g m
b t sét màu xám en n xám xanh; b t sét chi m 90-95%, cát m n chi m 5-
10%, kích thư c h t trung bình Md dao ng t 0,003-0,08, ch n l c (So)
t 1,25 n 3,5; giá tr Sk t 0,24 n 1,3.
Tr m tích ch a phong phú các d ng t o bám áy g m: Achnanthes
brevipes, Navicula glacialis, Caloneis formosa, Grammatophora marina,
Diploneis interrupta, Dip. smithii, Dip. splendida, Dip. suborbicularis, Dip.
weissflogii,.. Hóa th ch trùng l g m các gi ng loài ưa m n r ng như: Ammonia
beccarii, Am. japonica, Asterorotalia pulchella, Quinqueloculina reticulata,
Elphidium sp.. K t qu phân tích tu i tuy t i 14
C l y t m u v sò c trong
tr m tích t i l khoan LKBT3 sâu 32,8m có tu i 7.050 ± 230 năm.
+ Tr m tích ngu n g c bi n (mQ2
2
hg)
Tr m tích ngu n g c bi n h t ng H u Giang vùng nghiên c u g p
trong các l khoan vùng nghiên c u sâu t 25,95m n 11,06m. Thành
ph n ch y u là b t sét ch a cát m n phân l p m ng n m ngang ho c lư n
sóng song song. Thành ph n c p h t b t sét chi m 80- 85%; cát chi m 15-
20%, kích thư c h t trung bình (Md) dao ng t 0,006-0,14mm, ch n l c
(So) t 1,4 n 3,9; giá tr Sk t 0,38 n 1,42.
56. 46
Tr m tích có ch a ph c h t o m n chi m ưu th g m: Actinocyclus
curvatulus, A. divisus, Coscinodiscus asteromphalus, Cos. lineatus Navicula
gracialis, Cyclotella stylorum, Tharasiosira sp.. Ph c h Foraminifera g m
các gi ng loài: Ammonia beccarii, Ammonia advenum, Am. Japonica,
Quinqueloculina seminulum, Elphidium sp., Spiroloculina sp.. K t qu phân
tích tu i tuy t i 14
C m u v sò l y t i l khoan LKBT1 sâu 14,3m có
tu i 5.860 ± 160 năm. T i l khoan LKBT3, phân tích m u 14
C l y t mùn
th c v t sâu 13,5m có tu i 3.860 ± 150 năm.
- T ng b dày tr m tích h t ng H u Giang t 10 m n 30 m
- H t ng H u Giang x p vào tu i Holoxen gi a, d a vào k t qu phân
tích tu i tuy t i 14
C t i l khoan LKBT2 và LKBT3 có tu i t 3.860 ± 150
năm n 8.118 ± 115 năm BP.
- H t ng H u Giang ph b t ch nh h p trên tr m tích h t ng Long
M , tu i Pleistoxen mu n và ph ch nh h p trên tr m tích h t ng Bình i
tu i Holoxen s m thung lũng c t x khu v c B n Tre. Tr m tích h t ng
H u giang b ph b i các tr m tích h t ng C u Long tu i Holoxen mu n.
Th ng Holoxen - Ph th ng Holoxen trên
H t ng C u Long (m, am, mb, amb, ab, a) Q2
3
cl
H t ng C u Long ư c Lê c An (1982) xu t thành l p khi ti n
hành kh o sát o v b n a ch t – khoáng s n nam Vi t Nam t l
1/500.000, khi ó Ông xu t x p các tr m tích thu c kỳ bi n ti n tu i
Holoxen s m - gi a (Q2
1-2
) vào h t ng H u Giang còn các tr m tích kỳ bi n lùi
tu i Holoxen gi a-mu n (Q2
2-3
) vào h t ng C u Long.
57. 47
Hoàng Ng c K (1988) ã thi t l p h t ng C u Long tu i Holoxen
gi a-mu n, ngu n g c sông bi n (aQ2
2-3
), m t c t chu n t i l khoan LK209
th tr n Cái n, huy n Bình Minh t nh Vĩnh Long.
Nguy n ch D và nnk (2010), trong k t qu tài KC09.06/06-10
ã x p các tr m tích Holoxen mu n (Q2
3
) vào h t ng C u Long g m các
tr m tích a ngu n g c. Dư i ây mô t chi ti t các ki u ngu n g c tr m tích
h t ng C u Long.
+ Tr m tích ngu n g c sông- bi n (amQ2
3
)
Tr m tích ngu n g c h n h p sông bi n h t ng C u Long (amQ2
3
cl)
khá ph bi n Sóc Trăng, Trà Vinh và B n Tre, v i di n l l n ven lòng
sông và b t g p c trong các l khoan. B dày tr m tích dao ng t 2m n
5m, chúng thư ng có quan h chuy n tư ng v i tr m tích bi n, bi n - m l y
- sông cùng m c a t ng. Thành ph n th ch h c khá ng nh t ch y u là sét
b t, b t sét ph n dư i c a m t c t có l n các th u kính cát h t m n, v sò c.
Hàm lư ng sét: 70-80%; cát: 20-30%. Tr m tích có màu xám nâu, xám tr ng,
xám xanh, xám vàng ôi ch b r m, loang vàng, xu ng sâu có màu
xám, xám xanh và có ch a Foraminifera: Asterorotalia sp., Ammonia sp.,
Elphidium sp.. và bào t ph n hoa g p m t s d ng: Stenochlaena sp.,
Acrostichum sp., Microsium sp., Rhizophora sp., Sonneratia sp., Nypa sp.,
Poaceae, Euphorbiaceae...
+ Tr m tích ngu n g c bi n (mQ2
3
cl)
Tr m tích ngu n g c bi n h t ng C u Long (mQ2
3
cl) l trên m t dư i
d ng các “gi ng” có hình dáng cánh cung, lưng quay ra phía bi n, khá ph
bi n ng b ng Nam B . Các gi ng thư ng có b ngang không n nh, ch
r ng nh t t 1-2km, ch h p nh t là 200-300m. Thành ph n ch y u là cát
h t m n l n ít b t màu nâu vàng.
58. 48
Các “gi ng” Trà Vinh, Th ch Phú có thành ph n ch y u là cát h t
trung n m n màu xám vàng, xám nâu l n ít b t sét. Trong các tr m tích có
ch a nhi u m nh v v sò b o t n t t, có nơi chúng t p trung thành l p m ng
n m sâu 1-2m tr xu ng.
T i các l khoan vùng nghiên c u xác nh ư c b dày c a các gi ng cát t
2m n 7,72m. Thành ph n tr m tích các c n cát ven bi n ư c c u thành ch y u
b i cát và cát b t, trong ó hàm lư ng cát chi m t 85 n 90%, hàm lư ng b t sét
chi m 10-15%; h t trung bình (Md) dao ng t 0,1 n 0,185mm. Cát có
ch n l c t t (So) t 1,08 n 2,5. Thành ph n cát b t g m ch y u là th ch anh
chi m t 80 n 85%, feldspat chi m t 3 n 8 %, m nh á chi m kho ng 12%.
Tr m tích các c n cát ven bi n thư ng nghèo các di tích th c v t và vi c sinh.
+ Tr m tích ngu n g c bi n - m l y (mbQ2
3
cl)
Tr m tích ngu n g c bi n- m l y h t ng C u Long (mbQ2
3
cl) phân
b ch y u các vùng trũng th p. T i Trà Vinh, B n Tre chúng n m xen k
v i các c n cát, b dày c a tr m tích t 2m n 4m. Thành ph n g m bùn sét
màu xám nâu, xám en l n mùn th c v t. T i l khoan LKBT2 sâu t
2m n 0m, tr m tích bi n- m l y có thành ph n ch y u là b t sét màu xám
nâu, xám en trong ó b t sét chi m 86-94%, còn l i là cát m n chi m 6-14%;
kích thư c h t trung bình (Md) dao ng trong kho ng 0,008 – 0,06mm;
ch n l c kém, So có giá tr t 2,08 n 4,11; giá tr Sk t 0,66 n 3,13. Các
ch tiêu a hóa môi trư ng: pH t 5 n 6; tr s Eh t -30 n 20 mV; Cation
trao i (Kt) t 0,6 n 0,8; ch s Fe2+
S/Corg. t 0,08 n 0,13. Hàm lư ng
khoáng v t sét: kaolinit chi m 35-40%; hydromica t 20 n 30%;
montmorinolit t 10 n 20%.
T p h p Bào t ph n hoa c trưng g m các loài ưa m n cùng v i ph n
hoa nư c ng t g m: Phragmite communis, Cynodon dactylon, Typha sp.,
59. 49
Cyathea sp., Pinus sp.,... Các d ng t o nư c m n và nư c l g m:
Coscinodiscus asteromphalus, Coscinodiscus curvatulus, Coscinodiscus
lineatus, Coscinodiscus radiatus, Cyclotella stylorum.... Các di tích Trùng l
hi m g p trong tr m tích.
+ Tr m tích ngu n g c sông - bi n - m l y (ambQ2
3
cl)
Tr m tích ngu n g c sông-bi n- m l y h t ng C u Long (ambQ2
3
cl) phân
b khu v c trũng th p ngay c a sông và g n ư ng b bi n ho c các cù lao
gi a c a sông v i di n tích nh . khu v c C a Ti u, C a i, c a Ba Lai và c a
sông Hàm Luông chúng phân b r i rác hai bên b v i di n l h p, b dày t 2-
3m. Thành ph n là cát, b t, sét màu xám en có ch a tàn tích th c v t và v sò c.
Hàm lư ng sét t 23,31% n 53,64%, hàm lư ng b t t 47,48% n 17,66%,
hàm lư ng cát t 21,94% n 29,54%; Kích thư c h t trung bình dao ng t
0,006-0,039mm; h s i x ng Sk = 0,16 – 0,46; h s ch n l c trung bình n
kém (So = 2,0-3,57). Tr m tích ch a di tích t o Diatomae: Nitzschia sicula;
Cyclolella stylorum; Thalassiosira decipiens; Paralia sulcata; Actinella
brasiliensis; Cymbella lanceolata; Cocconeis placentula; bào t ph n:
Polypodium sp. ; Cyathea sp.; Nypa sp.; Acanthus sp.; Pinus sp.; Rhizophora sp.,
Acrostichum sp.; và vi c sinh: Operculina sp.; Amphistegina madagascariensis;
Cellathus craticulatus; Masselma sp.;Trochammina sp.; Quinqueloculina crenata.
+ Tr m tích ngu n g c sông - m l y (abQ2
3
cl)
Tr m tích ngu n g c sông- m l y h t ng C u Long (abQ2
3
cl) vùng
nghiên c u l ra ngay trên b m t, có di n phân b h p và ít ph bi n trong
vùng nghiên c u. Di n l duy nh t trên b n vùng nghiên c u n m ven
sông H u khu v c bãi Sào S t thu c huy n Trà Cú, nơi trũng th p và có
nhi u kênh r ch như r ch Chà Và, r ch Vàm Buôn… Thành ph n tr m tích
ch y u là b t sét màu xám en ch a tàn tích th c v t.
60. 50
Tr m tích ch a các d ng Bào t ph n hoa g m: Coniogramme sp.,
Polypodiaceae gen. indet., Nyphar sp., Morus sp.,. Các hóa th ch T o nư c
ng t cũng g p khá nhi u trong tr m tích, như: Aulacosira granulata,
Cymbella affinis, Eunotia sp..
+ Tr m tích ngu n g c aluvi (aQ2
3
cl).
Tr m tích ngu n g c sông h t ng C u Long (aQ2
3
cl) khu v c nghiên c u
ch y u là các bãi b i ven sông ho c các cù lao gi a sông và tr m tích lòng sông
c a h th ng sông C u Long v i thành ph n ch y u là cát, cát b t và b t sét.
M t c t tr m tích bãi b i c a sông Ti n và sông H u g m 2 l p:
- L p 1: sét, b t, cát xám nâu, xám vàng dày 0,6-2m. Trong ó sét
chi m: 70-80%; b t: 20-30%; cát: 1-2%.
- L p 2: b t sét pha cát màu xám nâu g , trong ó b t: 55-60%; sét: 40-
45%; cát h t m n: 3-5%, dày 1-2,5m.
Tr m tích ch a t p h p Bào t ph n hoa: Lycopodium sp., Sphagnum
sp., Cupressus sp., Pinus sp., Cedrus sp., Melia sp., Taxodium sp., Morus
sp.... Tr m tích vùng g n c a bi n có m t vài d ng Bào t ph n hoa nư c
m n: Acrostichum sp., Acanthus sp..
- T ng b dày c a h t ng C u Long t 2 m n 11,6 m.
- H t ng C u Long x p vào tu i Holoxen mu n.
- Tr m tích h t ng C u Long ph ch nh h p trên tr m tích h t ng H u
Giang tu i Holoxen gi a (Q2
2
hg).
61. 51
Hình 2.2. C t a t ng t ng h p Holoxen vùng nghiên c u
62. 52
Hình 2.3. Sơ a ch t Holoxen vùng c a sông ven bi n c a h th ng sông
C u Long
63. 53
2.2.2. Ki n t o
Vùng nghiên c u chi m m t di n tích nh cánh tây b c(TB) c a b n
trũng C u Long. B n trũng C u Long hình thành trên móng v l c a tu i
MZ b phá và ư c kh ng ch b i hai h t gãy có phương ông b c – tây
nam ( B – TN) và tây b c – ông nam (TB – N).
V c u trúc, b n trũng C u Long có c u t o hai t ng:
- T ng móng là các thành t o a ngu n g c tu i trư c Kainozoi, chúng l
ra nh ng kh i nâng (kh i nâng Côn Sơn, kh i nâng ng Nai-Vũng Tàu và
kh i nâng Corat-Natuna). T i vùng nghiên c u các thành t o t ng móng ch
b t g p trong các l khoan.
- T ng ph bao g m các thành t o Kainozoi có b dày trên 2.000 m.
2.2.2.1. Các h th ng t gãy và cơ ch ho t ng
Vùng nghiên c u n m trong ph m vi kh ng ch c a 3 t gãy sâu: t
Thu n H i - Minh H i, t gãy sông H u và t gãy Sông Sài Gòn.
Ba t gãy này ho t ng m nh trong Kainozoi và ã chia khu v c ra 3
kh i ki n trúc: kh i nâng ng Nai - Vũng Tàu, kh i s t Sông H u - Sông
Ti n và kh i nâng s t ông Nam [15].
• t gãy Thu n H i - Minh H i
t gãy Thu n H i - Minh H i có sâu xuyên c t 60km, kéo dài t
Phan Thi t n Cà Mau theo hư ng B-TN. t gãy ư c xác nh b ng tài
li u a v t lý, t gãy c m v N v i góc d c 700
. t gãy ư c hình thành
vào u Kainozoi và nh hư ng tr c ti p n quá trình hình thành b C u
Long. Trong hi n i, t gãy chuy n ng theo cơ ch trư t b ng trái và ghi
nh n ư c m t s ch n tâm ng t: năm 1990 v i M= 2,3; năm 1990 v i
M= 3,7, cách Vũng Tàu 20 km v phía nam.
64. 54
• t gãy Sông H u
t gãy Sông H u hình thành vào u Kainozoi, phát tri n theo hư ng
TB – N, dài trên 1000 km, trong ph m vi lãnh th Vi t Nam dài 350 km.
sâu nh hư ng c a t gãy t t i 50-60km. t gãy c m v B v i góc d c
70-800
. D c t gãy có bi u hi n ho t ng nư c khoáng có nhi t 31-37,50
C
(Cái Vôn 37,50
C; C u Kè 310
C; M Th i 360
C). ng t quan sát ư c v i
magnitude nh hơn 4 richter. Trong hi n i, t gãy chuy n ng theo cơ
ch trư t b ng ph i.
t gãy Sông H u ã nh hư ng n quá trình l ng ng tr m tích. B
dày tr m tích gi a hai cánh trong Neogen mu n có s phân d rõ r t, cánh TN
h t ng Năm Căn (N2
2
nc) dày 60m trong khi cánh B b dày t 107m.
Trong t , ho t ng c a t gãy Sông H u cũng th hi n rõ c th là cánh
TN s t lún y u, b dày tr m tích t t sâu 160m t i l khoan HG1 và
162m t i l khoan LK99-I; b dày tr m tích t t i cánh B ( B) l n hơn,
t i l khoan LK214A t 276m, t i l khoan l khoan LK99-II t 270m.
M t khác, trong hi n i d c t gãy Sông H u c a Tr n và c a nh
An cũng th hi n s khác bi t. C a nh An b khoét áy m nh m hơn c a
Tr n , có l liên quan n s s t lún m nh c a nh An.
• t gãy Sông Sài Gòn
t gãy Sông Sài Gòn phát tri n theo hư ng TB- N, sâu xuyên c t t
20km, c m v phía TN v i góc d c 60-800
. M t Moho cánh B sâu 32km,
cánh TN sâu 29 - 30 km. t gãy là ranh gi i gi a a kh i Sông H u - Sông
Ti n. Trong Kainozoi, cánh B nâng còn cánh TN s t lún. t gãy Sông Sài Gòn
ho t ng m nh trong t t o ra các b c th m, có d thư ng khí Radon và x y
ra ng t trong hi n t i. t gãy Sông Sài Gòn th hi n tính s t b c rõ gi a hai
cánh. cánh TB áy c a t sâu 116 m và 118 m, trong khi ó cánh TN
65. 55
sâu 220 m và 234 m. t gãy này nh hư ng l n n quá trình l ng ng
tr m tích trong Kainozoi: tr m tích Neogen m ng, n m trên m t bào mòn c a
ph c h granit èo C sâu 152 m. Trong khi ó tr m tích Neogen cánh TN
dày và ang s t sâu trên 1.000 m.
Trong pha hi n i (Plioxen- t ), nhi u tác gi cho r ng chúng chuy n
ng theo cơ ch trư t b ng ph i.
Ngoài 3 t gãy kh ng ch các kh i ki n trúc còn có s phát tri n c a
các t gãy theo hư ng TB- N và B-TN, g m các t gãy sau:
• t gãy Sông Cung H u
t gãy Sông Cung H u phát tri n theo hư ng TB- N. Trong Neogen,
cánh B nâng tương i so v i cánh TN, i u ó th hi n rõ: b dày h t ng
C n Thơ (N2
1
ct) cánh B t 40 m trong khi ó cánh TN t 150 m. D c
theo t gãy, sát hai bên t gãy m t áy tr m tích t s t t 300m t i l
khoan LK4 và 280m t i l khoan 22MC.
Trong Holoxen, cánh TN b dày t 24,5m còn cánh B t 44,5m.
Trong hi n i, cũng như các t gãy khác thu c h TB- N, t gãy Sông
Cung H u chuy n ng theo cơ ch trư t b ng ph i. Ngoài ra, trong hi n i
t i c a sông Cung H u quá trình khoét áy t i c a sông hình thành ph u ang
di n ra m nh.
* t gãy Cà Mau - B o L c
t gãy Cà Mau - B o L c phát tri n theo hư ng B-TN, c m v TB,
sâu xuyên c t t 35km. B dày tr m tích tu i Neogen hai bên cánh t
gãy có s phân d l n: cánh N c a t gãy b dày h t ng C n Thơ (N2
1
ct)
t 50m, trong khi ó cánh TB t 140m.
66. 56
Trong t , cánh N s t lún m nh hơn cánh TB (b dày tr m tích
t LK22MC t 280m, còn LK218 t 234m).
* t gãy Vĩnh Long- Tuy Hòa
t gãy Vĩnh Long- Tuy Hòa phát tri n theo phương B-TN, sâu
xuyên c t 30-40km, c m v TB.
Trong Neogen b dày tr m tích c a các h t ng C n Thơ và Năm Căn
có s phân d : cánh TB b dày h t ng C n Thơ (N2
1
ct) t 100m, h t ng
Năm Căn (N2
2
nc) t 80m, còn cánh N h t ng C n Thơ t g n 140m, h
t ng Năm Căn t 122m. Trong t , b dày tr m tích phân d y u và móng
t có xu hư ng n i cao v TB.
• t gãy Gò Công - M Tho
t gãy Gò Công- M Tho phát tri n theo hư ng á kinh tuy n, c m v
phía b c, sâu xuyên c t t 25 – 30 km. t gãy óng vai trò ranh gi i
gi a kh i rìa B và kh i trung tâm.
t gãy Gò Công-M Tho g p t gãy Sông Sài Gòn. Kh i ư c m
r ng v phía TB và qua thành ph H Chí Minh các thành t o Pleistoxen l
trên m t thành di n r ng. cánh TN c a t gãy, t i c a i quá trình khoét
áy t o c a sông hình ph u ang di n ra m nh. Tr m tích Holoxen t 53,5m.
So v i các vùng khác, có th cho r ng vùng c a i ang s t lún m nh.
• t gãy Tr n -M Xuyên
t gãy Tr n - M Xuyên phát tri n theo hư ng B-TN là ranh gi i
gi a kh i s t rìa TN và kh i nâng tương i ven b . T i kh i nâng tương i
ven b có m t móng t nhô cao sâu 160 m. Ngoài ra, trong kh i này
còn l m t vài nơi các tr m tích Pleistoxen.
67. 57
* t gãy ven b
t gãy ven b phát tri n theo hư ng B-TN, là ranh gi i gi a kh i
nâng tương i d c b và kh i s t ven b . t gãy này th hi n rõ trong phân
b tr m tích t và s thay i b dày tr m tích trong t .
2.2.2.2. Tân ki n t o- a ng l c vùng nghiên c u
Vùng nghiên c u n m g n trong kh i s t Sông Ti n - Sông H u. Tuy
nhiên, có b c tranh t ng th v bình ki n t o, vi c phân vùng tân ki n
t o - ki n t o hi n i ti n hành trên m t ph m vi r ng hơn và chia khu v c ra
3 kh i [15].
a, Kh i nâng ng Nai - Vũng Tàu (A)
Vùng nâng ng Nai - Vũng Tàu n m trong gi i h n hai t gãy L c
Ninh - Vũng Tàu và t gãy Sông Sài Gòn. Theo hư ng t B n TN, có
c u t o s t b c. Trong ph m vi sơ , th hi n m t ph n c a kh i nâng này
(ký hi u là AI).
Kh i AI có các thành t o móng là á thu c h t ng ray Linh (J1 l), La
Ngà (J2ln), h t ng Long Bình (J3lb) và ph c h èo C (γK c2) g p trong các
gi ng khoan. Các thành t o t ng ph Kainozoi v i b dày m ng 240m (t i
LK822) và 152m (t i LK821). T i áy bi n mũi Vùng Tàu, các thành t o
móng (γK c2, Knt) b tr m tích Holoxen ph lên v i b dày m ng. Trong
ph m vi t b n kh i AI thu c ph n rìa kh i nâng, nơi ti p giáp v i kh i s t
Sông Ti n - Sông H u. Do nh hư ng c a quá trình h võng c a kh i s t
Sông Ti n - Sông H u, ph n rìa kh i nâng b lôi kéo vào quá trình h võng,
i u ó th hi n rõ qua s phân b các thành t o Neogen, t d c theo i rìa t
mũi KỳLân n huy n Th ng Nh t v i kh i lư ng nh và b d ykhông áng k .