HVQY | Sinh lý bệnh | Viêm

SINH LÝ BỆNH VIÊM
PATHOPHYSIOLOGY OF INFLAMMATION
Vietnam Military Medical University

SINH Lý BỆNH VIªM
VMMU
Dertp of pathophysiology
I./Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn æ viªm:
Çc kh¸i niÖm vµ ®Þnh nghÜa viªm
Nguyªn nh©n g©y viªm
Çc giai ®o¹n viªm vµ c¬ chÕ bÖnh sinh
ý nghÜa sinh häc cña viªm
Çc thÓ l©m sµng cña viªm
Çc chÊt trung gian ho¸ häc trong viªm:
 §¹i c¬ng
 XÕp lo¹i çc mediator viªm

I./Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn
VMMU
-Viªm: sng (Tumor), nãng (Calor), ®á
(Rubor), ®au (Dolor) [Celsus] vµ RL chøc
n¨ng [Galen]
1./C¸c kh¸i niÖm

VMMU
-Viªm chØ xÈy ra ë ®éng vËt cã x¬ng
sèng cã hÖ thÇn kinh ph¸t triÓn
-> lo¹i bá liªn hÖ thÇn kinh víi c¬ thÓ th×
tổ chức kh«ng viªm
-Ph¶n øng cña toµn c¬ thÓ, biÓu hiÖn ë
t¹i chỗ
1./C¸c kh¸i niÖm

VMMU
-Ph¶n øng hai mÆt ®èi lËp, vừa ph¸ huû vµ
b¶o vÖ ph¸t triÓn.
-B¶n chÊt nh÷ng tæn th¬ng cã sù gièng
nhau, kh«ng phô thuéc vµo nguyªn nh©n
1./C¸c kh¸i niÖm

VMMU
Viªm lµ mét ph¶n øng cã tÝnh quy luËt
do t¸c nh©n viªm g©y ra, lµ mét qu¸ tr×nh
phøc hîp ®iÒu hoµ ph¶n øng xÈy ra ë bé m¸y
liªn kÕt vµ vi m¹ch m¸u, g©y ra nh÷ng rèi lo¹n
vÒ ho¸ tæ chøc vµ tÝnh thÊm mao m¹ch, dÉn
®Õn nh÷ng biÓu hiÖn tho¸t dÞch, b¹ch cÇu
xuyªn m¹ch, th©m nhiÔm, t¨ng sinh tÕ bµo
vµ thùc bµo t¹i æ viªm.
§Þnh nghÜa:

VMMU
Bªn trong:
-urª m¸u -> viªm d¹ dµy, viªm ngo¹i t©m
m¹c
-viªm xung quanh c¸c tæ chøc ung th
-viªm kh«ng nhiÔm trïng do huû ho¹i tæ
chøc kÝn
-viªm ®éng m¹ch vµnh do t¨ng axit uric
2./C¸c nguyªn nh©n viªm

VMMU
Bªn ngoµi:
-VSV: vi khuÈn, virót, nÊm, KST
-ChÊt ®éc, ®éc tè vi khuÈn
-Acid, base m¹nh
-Tia x¹, tia tö ngo¹i
-Thuèc: Aspirin, Indomethacine...
2./C¸c nguyªn nh©n viªm

3./ C¸c giai ®o¹n vµ c¬ chÕ BÖnh sinh
VMMU
C¸c giai ®o¹n: 3 giai ®o¹n cã qui luËt, kÕ
tiÕp vµ xen kÏ nhau.
Thêi gian vµ møc ®é phô thuéc nguyªn
nh©n

G®1: tæn th¬ng tæ chøc
VMMU
• T¸c nh©n viªm võa g©y tæn th¬ng m«, võa
g©y RL tuÇn hoµn chuyÓn ho¸ t¹i chç
• G©y rèi lo¹n trao ®æi chÊt vµ chÕt tÕ bµo
• Hình thành mediators
3./ C¸c giai ®o¹n vµ c¬ chÕ bÖnh sinh

G®1: tæn th¬ng tæ chøc
VMMU
•QuyÕt ®Þnh diÔn biÕn ®ång nhÊt, gièng nhau
cña viªm
•Lµ c¬ së sö dông c¸c thuèc chèng viªm chung
trong ®iÒu trÞ.
3./ C¸c giai ®o¹n vµ c¬ chÕ BÖnh sinh

T¸c dông chung cña mediators
VMMU
-G©y t¨ng tÝnh thÊm thµnh m¹ch vµ h×nh
thµnh dÞch rØ viªm
-Thu hót hÊp dÉn b¹ch cÇu ®Õn æ viªm
-G©y tæn th¬ng tæ chøc tÕ bµo, ho¹i tö
-KÝch thÝch trùc tiÕp lªn sîi thÇn kinh dinh d-
ìng, g©y t¨ng tÝnh thÊm mµng

T¸c dông chung cña mediators
VMMU
-KÝch thÝch gi¶i phãng c¸c acetylcholin ë c¸c
synap thÇn kinh
-S¶n phÈm rèi lo¹n chuyÓn ho¸ (axit lactic, axit
bÐo) g©y gi¶m pH t¹i æ viªm

VMMU
-Nhiễm toan
-Ưu trương ngoại bào g©y phï
-Rối loạn trao đổi điện giải K+, Na+, Ca++
-Thiếu m¸u và thiếu oxy khu vực
HËU QU¶ cña Giai ®o¹n I

VMMU
-H×nh thành dịch viªm do d·n mạch và tăng
tÝnh thấm
-Bạch cầu xuyªn mạch và hấp dẫn đến ổ
viªm
-Enzymes nội bào bị hoạt ho¸ g©y tiªu hñy
lµm ổ viªm lan rộng.
HËU QU¶ cña Giai ®o¹n I

VMMU
Tác dụng mediators (tạo ở GĐ1) trên mạch
máu:
1- Gây giãn mạch vừa làm tăng tuàn hoàn, tăng
chuyển hoá và trao đổi chất tại ổ viêm.
2- Giãn liệt các tiểu động mạch gây hiện tượng
ứ máu ở mao mạch khu vực viêm
=> dòng máu chảy chậm, => các tiểu tĩnh
mạch dãn liệt => ngừng chảy dòng máu.
=> tắc mạch
G®2: rltuÇn hoµn-tho¸t dÞch viªm

VMMU
• Trªn tế bào nội mạc Mediators làm giãn rộng gây
thoát proteins và tế bào máu tạo thành dịch rỉ viêm
và gây phù
• Các histamin, serotonin làm co các TB nội mạc
càng làm tăng tính thấm thành mạch.
G® rl m¹ch m¸u-tho¸t dÞch viªm
Giản mạchTác nhân viêm BC xuyên mạch
Khe thành mạch

biÕn ®æi sím tb vµ mediators

The inflammatory signals induce upregulation of endothelial selectins and
immunoglobulin ‘superfamily’ members ( ICAM-1 and/or VCAM-1). Chemoattractants,
particularly chemokines, are produced by or translocated across venular endothelial
cells (red arrow) and are displayed in the lumen to rolling leukocytes.
Key migration
steps of infla- cells.
Inflammation due
to tissue damage
or infection
induces cytokines
and inflammatory
chemoattractants
(red arrowheads)
from mast cells
and macrophages

VMMU
Thµnh phÇn cña dÞch rØ viªm

02 thành phần chính:
-TP từ máu thoát ra: nước, muối, protein, tế bào
máu: HC, BC, TC phụ thuộc tính chất và giai đoạn
viêm
-Các chất mới hình thành do TT mô và RLCH.
+ Các mediators (5 nhóm) và các enzyme
(Protease, Hydrolase, hyaluronidase)
+ Các acid nhân
+ Các kháng thể…
VMMU
Dertp of pathophysiolo
Thµnh phÇn cña dÞch rØ viªm

VMMU
G®3: T¡NG SINH Tæ CHøC
§Æc ®iÓm:
- KÝch thÝch viªm gi¶m vµ ph©n bµo t¨ng
(growth factor) -> t¨ng sinh TB
- Gi¶m rèi lo¹n m¹ch m¸u vµ BC ë æ viªm.

VMMU
§Æc ®iÓm:
- §TB t¨ng sinh rÊt nhanh, s¾p xÕp l¹i trËt tù
t¹i æ viªm
-M¹ch m¸u t©n t¹o ph¸t triÓn

VMMU

VMMU
Ba giai ®o¹n cña ph¶n øng viªm
I
II
III
Tác nhân viêm

VMMU
ý nghÜa sinh häc cña viªm
b¶o vÖ:
-Lµm lo·ng chÊt cã ®éc tÝnh
-Trung hoµ, tiªu diÖt t¸c nh©n viªm
-Thùc bµo

VMMU
ý nghÜa sinh häc cña viªm
b¶o vÖ:
- Ph©n huû vµ tiªu tÕ bµo chÕt
- T©n t¹o m¹ch.
-Thu hÑp vµ bao v©y æ viªm
-T¸i t¹o æ viªm

VMMU
ý nghÜa sinh häc cña p.øng viªm
T¸c h¹i:
-G©y ®au (kÝch thÝch dÉn truyÒn TK)
-G©y sèt (TNF-alfa, IL-1-beta vµ IL-6)
-G©y rèi lo¹n chuyÓn ho¸ vµ chøc n¨ng

VMMU
H×nh thøc kÕt thóc viªm
•T¸i t¹o gÇn nh hoµn toµn
•Tæ chøc h¹t ph¸t triÓn x¬ ho¸ vµ
thµnh sÑo
•Viªm m¹n tÝnh

VMMU
C¸c thÓ l©m sµng cña viªm
Viªm xuÊt tiÕt (Exudative Inflammation)
Phase II ®iÓn h×nh, viªm cÊp tÝnh
-Viªm thanh dÞch: dÞch viªm lµ dÞch thanh
huyÕt

VMMU
Viªm xuÊt tiÕt (Exudative Inflammation)
-Viªm niªm dÞch: thÊy ë c¸c tuyÕn, niªm m¹c
g©y t¨ng tiÕt nhÇy: phÕ qu¶n, ruét non,..
-Viªm t¬ huyÕt: dÞch viªmnhiÒu Fibrinogen
-Viªm mñ: dÞch viªm cã nhiÒu BC vµ TB ho¹i tö

VMMU
Viªm xuÊt tiÕt
-Viªm ch¶y m¸u: dÞch viªm chøa nhiÒu HC
-Viªm t¨ng BC ®¬n nh©n (mononuclear
infections): nhiÒu L, t¬ng bµo (Plasmocyte)
-Viªn hçn hîp: viªm mñ+nhÇy
viªm mñ + m¸u
viªm thanh dÞch + t¬ huyÕt...

VMMU
Viªm xuÊt tiÕt: ph©n theo vÞ trÝ:
-Viªm niªm m¹c
-Viªm mµng gi¶: ë mÆt biÓu m« thanh - khÝ qu¶n
-Viªm ho¹i tö: ruét
-Viªm loÐt ë da, niªm m¹c

VMMU
Viªm xuÊt tiÕt: ph©n theo vÞ trÝ:
-Viªm abscess: ë c¬ quan s©u
-Viªm ho¹i th: do mÇm bÖnh g©y ho¹i th
-Viªm môn níc: ë bÒ mÆt da niªm m¹c

VMMU
Viªm t¨ng sinh (Proliferative Inflammation):
Phase III chiÕm u thÕ; chia ra 2 thÓ:
-Viªm t¨ng sinh TB: Fibroblasts, Fibrocytes,
Histocytes, Reticulocytes, Plasmocytes, Mastocytes...

VMMU
Viªm t¨ng sinh (Proliferative Inflammation):
-Viªm t¨ng sinh h¹t: tæ chøc h¹t t¹o thµnh tõ c¸c
tÕ bµo non vµ m¹ch m¸u t©n t¹o…
Cuèi giai ®o¹n viªm t¨ng sinh, h×nh thµnh c¸c tæ
chøc x¬ vµ thµnh sÑo.

VMMU
II./C¸c chÊt trung gian hãa häc
H×nh thµnh ë ngay phase I cña viªm, lµ yÕu tè
quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt gièng nhau/đồng dạng cña
c¸c ph¶n øng viªm

VMMU
Medi. kh¸c nhau vÒ nguån gèc, cÊu tróc vµ c¬ chÕ
h×nh thµnh, TD hãa sinh:
-Ph©n bè réng r·i; h×nh thµnh vµ t¸c dụng chủ
yếu t¹i chç.
-Ho¹t tÝnh m¹nh nhÊt ë phase I
-BÞ bÊt ho¹t nhanh t¹i chç
-TD chñ yÕu trªn thµnh m¹ch vµ c¬ tr¬n
-HÊp dÉn c¸c BC xuyªn m¹ch ®i ®Õn æ viªm

VMMU
XÕp lo¹i çc mediator viªm: 5 nhãm:
Çc amine ho¹t m¹ch (hist. vµ serotonin)
Çc dÉn xuÊt cña axit bÐo (PG)
Çc enzyme lysosome
Çc lymphokin/cytokine
Çc chÊt hÖ kinin

1.1. Histamin (β-imidazolylethylamine)
+ Histamin hình thành từ Histidin nhờ decarboxylaza.
N CH Decarboxylaza N CH
HC CH
NH C -CH2-CHNH2 -COOH → NH C-CH2 -CH2 -NH2
-COO-
Histidin Histamin
1. C¸C AMIN HO¹T M¹CH
Có nhiều ở TB Mast.

b. Tác dụng:
Có vai trò quan trọng trong viêm (dị ứng), chấn
thương.
- Gây dãn mao mạch, nhưng gây co mạch máu lớn,
làm tăng tính thấm mao mạch và thoát dịch vào gian
bào.

b. Tác dụng:
- Cơ chế Histamin làm co tế bào nội mô,
- Gây co cơ trơn của tổ chức và cơ quan khác nhau.
- Gây tăng tiết HCL dạ dày-> thăm dò chức năng

c . Những nguyên nhân và yếu tố gây giải phóng His.
- Các Pư KN-KT (sôc phản vệ).
- Các phản ứng viêm
- Tổn thương tổ chức, chấn thương, đau…
- Các chất độc: Hoá học, vi khuẩn, nọc rắn.

c . Những nguyên nhân và yếu tố gây giải phóng His.
- Các chất cao phân tử: Dextran, Polyvinylpyrlidol.
- Các chất có hoạt tính bề mặt: Muối và axit mật, Tween-20
- Các chất kiềm.
- Quang tuyến nhiệt độ cao và thấp.
- Thiếu oxy.
- Các chất tổng hợp: Liberator.

1.2. Serotonine (5-Hydroxytryptamin, 5- HT)
-Có khắp nơi trong cơ thể, 90-95% ở ruột,
ngoài ra ở não, phổi…
-Hình thành từ Tryptophan, nhờ
hydroxylaza. Sau đó khử Caboxyl bởi
Decarboxylaza, DOPA
- Phân huỷ Ser nhờ Monoaninoxydaza.
Thời gian bán huỷ ngắn: 3-10 phút

2. dÉn xuÊt cña a. bÐo (Prostaglandin)
a) Nguån gèc vµ ho¸ sinh:
-PG (Euler vµ Goldblatt, 1933) cã t¸c dông g©y d·n
m¹ch rÊt m¹nh vµ co c¬ tr¬n.
-Nay ph©n lËp ®îc vµ biÕt cÊu tróc cña nhãm PG; -
Nguån gèc tõ c¸c acid bÐo cÇn thiÕt kh«ng no nh
Linoleic vµ Arachidonic

a) Nguån gèc vµ ho¸ sinh:
-PG b¶n chÊt lµ c¸c Phospholipide, phân lập PG PG-
A, -B, -E, -F, -G, -H, -I.
-Ph©n bè réng r·i trong c¬ thÓ, tói tinh, d¹ dµy, thËn
-Ph©n huû bëi dehydrogenaza vµ ®µo th¶i qua thËn
níc tiÓu

b) T¸c dông cña PG:
-G©y d·n m¹ch nhá vµ tăng tÝnh thÊm m¹ch
-G©y ®au, sèt vµ thu hót b¹ch cÇu ®Õn æ viªm
-PGE g©y gi¶i phãng Hist.,
-Ho¹t ho¸ adenylcyclaza lµm tÝch luỹ AMPc, øc chÕ
ho¹t tÝnh thc bµo
-G©y co c¬ tr¬n phÕ qu¶n

3. Çc enzyme lysosome
- Ph¸t hiÖn tõ n¨m 1955, lµ tiÓu thÓ cña bµo t¬ng. -
Lysosome chøa rÊt nhiÒu enzymes, ®îc gi¶i phãng ra
tõ çc tÕ bµo b¹ch cÇu khi thùc bµo hoÆc khi chÕt.
-protease vµ çc hydrolase cã vai trß lµ mét mediator
-T¸c ®éng trªn mastocyte tiÕt Hist. vµ Sero. …

4. C¸c Lymphokin/cytokin
lµ c¸c thµnh phÇn cã ho¹t tÝnh sinh häc do
lþmphocytes t¹o ra.
Vai trß trong viªm dÞ øng vµ tham gia vµo qu¸ tr×nh
viªm m¹n tÝnh.

4. Çc Lymphokin/cytokin
-YÕu tè øc chÕ di t¶n ®¹i thùc bµo (MIF) cã t¸c dông
gi÷ çc b¹ch cÇu ®· di t¶n ë l¹i trong vïng viªm.
- YÕu tè ho¸ øng ®éng (chemotactic factors) cã t¸c
dông ®èi víi §TB vµ çc b¹ch cÇu h¹t.

4. Çc Lymphokin/cytokin (TiÕp)
Çc cytokine IL-1, IL-8, TNF… t¸c động lªn tế bµo nội
mạc tại ổ viªm. Lµm thay đổi vµ điều hoµ çc gien và
h×nh thµnh chất kết dÝnh như chất selectin, intergrin
gây hiện tượng bạch cầu b¸m vµ xuyªn mạch
(ICAMs= intercellular adhension molecules)
IL-1, IL-6, TNFa, IFN-gama… kÝch thÝch gan tæng
hîp protein pha cấp (APP), C’, yÕu tè ®«ng m¸u…

5. Çc chÊt hÖ kinin
Đại diện Bradykinin vµ kallidin lµ những polypeptit
gồm 8-14 amino acids.
Nguồn gốc từ alfa-2 globulin của huyết tương.
Çc chất kinin bị ph¸ huỷ bởi enzymes
aminopeptidase hay còng gọi là çc kinase.

VMMU
STAT/SOCS Pathway
Cytoplasm
cell membrane
extracellular

VMMU
Diao et al., 2001; Murakami, 2001, Arbuthnot et al., 2000
STAT/SOCS Pathway
X-mutants
X-mutants
X
?
?
Cytoplasm
cell membrane
X-mutants
X-mutants
HBx
?
?
?
HBx
extracellular

2- Charles N Serhan & John. Savill. Resolution of
inflammation: the beginning programs the end. Nat
Immunol. 2005 Dec;6(12):1191-1197
3- Andrew D Luster, Ronen Alon & Ulrich H von
Andrian. Immune cell migration in inflammation:
present and future therapeutic targets pp1182 - 1190
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez
http://hinari-gw.who.int/
1- Han J., Ulvich RJ. Limiting inflammatory responses
during activation of innate immunity. Nat Immunol.
2005 Dec;6(12):1198-1205.
Tài liệu tham khảo:

HVQY | Sinh lý bệnh | Viêm

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to HVQY | Sinh lý bệnh | Viêm

Similar to HVQY | Sinh lý bệnh | Viêm (20)

More from Hồng Hạnh

More from Hồng Hạnh (20)

HVQY | Sinh lý bệnh | Viêm