Bài giảng của BS. Hoàng Văn Sơn, ĐH Y Hà Nội

1. MẠCH MÁU CHI DƯỚI
ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
BỘ MÔN GIẢI PHẪU
BS HOÀNG VĂN SƠN

2. MẠCH MÁU CHI DƯỚI
I. MỤC TIÊU:
 Nêu được các nguồn cấp máu cho chi dưới bao gồm ĐM chậu
trong và ĐM chậu ngoài
 Trình bày được nguyên ủy, đường đi, liên quan, phân nhánh của
các động mạch cấp máu cho chi dưới
 Trình bày được các tĩnh mạch chi dưới
 Nêu được 1 số áp dụng trên lâm sàng

3. MẠCH MÁU CHI DƯỚI
ĐM CHẬU TRONG
 Nguyên ủy : Là 1 trong 2 nhánh
tận của ĐM chậu chung
 Đường đi : Xuống dưới, vào
trong chậu hông bé
 Phân nhánh:
• Các nhánh cấp máu cho các tạng
chậu hông, thành chậu hông và
đáy chậu như: các Đm bàng
quang, Đm trực tràng …
• Các nhánh cấp máu vùng mông
: Đm mông trên, Đm mông
dưới, Đm bịt, Đm thẹn trong

4. MẠCH MÁU CHI DƯỚI
ĐM CHẬU TRONG
I. ĐM MÔNG TRÊN:
 Nguyên ủy: Thân sau ĐM chậu
trong
 Đường đi, liên quan: Đi giữa thân
TLC và S1 của ĐRTKC ở chậu
hông sau đó cùng TK mông trên
chui qua khuyết ngồi lớn, ở trên cơ
hình quả lê ra vùng mông
 Phân nhánh:
• Nhánh sâu: Chạy giữa 2 cơ mông
nhỡ và mông bé
• Nhánh nông : cơ mông to, tiếp nối
với ĐM mông dưới
TLC
S1

5. MẠCH MÁU CHI DƯỚI
ĐM CHẬU TRONGII. ĐM MÔNG DƯỚI:
 Nguyên ủy : Thân trước ĐM chậu
trong
 Đường đi, liên quan : Đi giữa ngành
trước của S2, S3, cùng TK mông dưới
qua khuyết ngồi lớn dưới cơ hình quả
lê. Ở mông đm nằm ngoài bó mạch
TK thẹn, nằm trong dây TK ngồi
 Phân nhánh:
• Nhánh cơ mông to, tiếp nối đm mông
trên
• Nhánh cho các cơ ụ ngồi-mấu
chuyển, tiếp nối với đm mũ đùi ngoài,
mũ đùi trong, nhánh xiên I của đm đùi
sâu
• Nhánh đi theo TK ngồi
S2
S3
TKN
TKT

6. MẠCH MÁU CHI DƯỚI
III. ĐM BỊT:
 Nguyên ủy : Là 1 nhánh của thân
trước đm chậu trong
 Đường đi, liên quan: Chạy từ trên
xuống dưới, chếch ra trước, dọc theo
bờ trên cơ bịt trong, qua ống bịt chia
làm 2 nhánh trước và sau , tiếp nối với
nhau 1 vòng quanh lỗ bịt
 Phân nhánh:
• Nhánh cấp máu cho 2 cơ bịt
• Nhánh cấp máu 1 phần cho các cơ
khép
• Nhánh ổ cối
ĐM CHẬU TRONG

7. MẠCH MÁU CHI DƯỚI
IV. ĐM THẸN TRONG:
 Nguyên ủy : Là 1 trong 2 nhánh tận
của thân trước đm chậu trong
 Đường đi, liên quan : Từ trong chậu
hông bé cùng với TK thẹn chạy ra
vùng mông, qua khuyết ngồi lớn, dưới
cơ hình quả lê, sau đó vòng quanh gai
ngồi qua khuyết ngồi bé vào lại chậu
hông
 Phân nhánh: Phân các nhánh cấp máu
cho vùng đáy chậu và cơ quan sinh
dục ngoài
GN
ĐM CHẬU TRONG

8. MẠCH MÁU CHI DƯỚI
ĐM CHẬU NGOÀI
 Nguyên ủy : Là 1 trong 2 nhánh
tận của ĐM chậu chung
 Đường đi : Xuống dưới, ra
trước, dọc theo cơ TL lớn, tới
điểm sau giữa dc bẹn đổi tên
thành đm đùi
 Phân nhánh: 2 nhánh bên
• Đm mũ chậu sâu
• Đm thượng vị dưới

9. MẠCH MÁU CHI DƯỚI
ĐM ĐÙI
 Nguyên ủy : Chạy tiếp đm chậu ngoài từ
điểm sau giữa dc bẹn
 Đường đi : Xuống dưới, chếch ra ngoài, đi
trước cơ TLC và các cơ khép đùi, chui qua
vòng cơ khép đổi tên đm khoeo
 Liên quan: Phân làm 2 đoạn
• Đoạn trong tam giác đùi
• Đoạn trong ống cơ khép

10. NAV
TAM GIÁC ĐÙI
 Giới hạn: 3 đường, 3 thành
• Trên : nếp lằn bẹn
• Ngoài : bờ trong cơ may
• Trong: Bờ trong cơ khép dài
 Liên quan của đm đùi
• Thành trước : da, mạc đùi
• Thành sau ngoài : cơ may ở
nông, cơ TLC ở sâu
• Thành sau trong: cơ khép dài,
cơ lược
• Mạch, Tk : Tk đùi nằm phía
ngoài và TM đùi nằm trong, bắt
chéo sau đm từ trong ra ngoài
MẠCH MÁU CHI DƯỚI

11. ỐNG CƠ KHÉP
 Chạy tiếp theo tam giác đùi
 Liên quan với các thành của ống khép :
• Thành sau : cơ khép dài ở trên, cơ khép
lớn ở dưới
• Thành trước ngoài: cơ rộng trong, vách
gian cơ trong
• Thành trước trong: Do cơ may che phủ
ở nông, dưới cơ may là mạc rộng khép
 Đầu dưới có vòng cơ khép
 Lq mạch, tk : TK hiển nằm trước đm
bắt chéo từ ngoài vào trong, tm nằm
sau đm bắt chéo trong ra ngoài
MẠCH MÁU CHI DƯỚI

12. MẠCH MÁU CHI DƯỚI
ĐM ĐÙI
 Phân nhánh:
• Đm mũ chậu nông
• Đm thượng vị nông
• Đm thẹn ngoài nông
• Đm thẹn ngoài sâu
• Đm gối xuống:
- Nhánh hiển
- Nhánh khớp
• Đm đùi sâu :
- Đm mũ đùi ngoài
- ĐM mũ đùi trong
- Các nhánh xuyên

13. MẠCH MÁU CHI DƯỚI
ĐM ĐÙI
 Vòng nối:
 Đm chậu ngoài:
 Đm thượng vị nông – Đm thượng vị dưới
 Đm mũ chậu nông – Đm mũ chậu sâu
 Đm chậu trong:
 Nhánh lên đm mũ đùi ngoài – nhánh sâu
đm mông trên
 Nhánh ngang đm MĐN - MĐT - Xiên I-
Mông dưới
 Đm khoeo :
 Nhánh xiên III- Nhánh xuống đm mũ đùi
ngoài- Nhánh gối trên ngoài của đm khoeo
 Gối xuống – gối trên trong của đm khoeo
 Áp dụng :

14. MẠCH MÁU CHI DƯỚI
ĐM KHOEO
 Nguyên ủy, tận cùng : Chạy tiếp đm Đùi từ lỗ
gân cơ khép, tới bờ dưới cơ khoeo chia làm 2
nhánh tận
 Đường đi : Xuống dưới, đi qua trám khoeo,
đoạn 1/3 trên chếch vào trong, 2/3 dưới chạy
thẳng xuống
 Liên quan: Các thành phần trong trám khoeo
• Bờ trên ngoài: gân cơ nhị đầu đùi
• Bờ trên trong:cơ bán gân nông, bán màng ở
sâu
• Bờ dưới ngoài: đầu ngoài cơ bụng chân
• Bờ dưới trong: đầu trong cơ bụng chân
• Thành trước: mặt sau khớp gối : cơ khoeo,
dc, xương
• Thành sau: Da, tổ chức dưới da, mạc…

15. MẠCH MÁU CHI DƯỚI
ĐM KHOEO
 Liên quan: Mạch, thần kinh
ĐMK
TMK
TKCTKMC

16. MẠCH MÁU CHI DƯỚI
ĐM KHOEO
 Nhánh bên:
• Đm gối trên ngoài
• Đm gối trên trong
• Đm gối dưới ngoài
• ĐM gối dưới trong
• Đm cơ bụng chân
• Đm gối giữa
 Vòng nối:
• 4 nhánh của Đm khoeo tạo thành 2 mạng nối
là mạng khớp gối và mạng bánh chè
• Các mạng ngày còn nhận các nhánh của ĐM
đùi, Đm chày trước, chày sau
 Áp dụng :

17. MẠCH MÁU CHI DƯỚI
ĐM CHÀY TRƯỚC
 Nguyên ủy, tận cùng : Là 1 trong 2 nhánh
tận của Đm khoeo, từ bờ dưới cơ khoeo
xuống dưới tận cùng ở mạc hãm gân duỗi
Đm mu chân
 Đường đi : Chui ra trước qua bờ trên màng
gian cốt, xuống dưới , đường định hướng từ
hõm trước đầu trên x.mác tới giữa 2 mắt cá
 Liên quan: Chạy cùng TK mác sâu( phía
trong), dọc theo bờ ngoài của cơ chày trước,
xuống dưới bắt chéo sau gân duỗi ncc dài,
chui dưới hãm gân duỗi

18. MẠCH MÁU CHI DƯỚI
ĐM CHÀY TRƯỚC
 Nhánh bên:
• Đm quặt ngược chày sau
• Đm quặt ngược chày trước
• Đm mắt cá trước ngoài
• Đm mắt cá trước trong
• Các nhánh nuôi cơ
 Vòng nối
• Đm khoeo : Đm quặt ngược chày sau, chày
trước – Đm gối dưới ngoài
• Mạng mạch mắt cá ngoài : Đm mắt cá trước
ngoài-Đm mắt cá ngoài ( Đm mác sâu) – Đm cổ
chân ngoài ( đm mu chân)
• Mạng mạch mắt cá trong : Đm mắt cá trước
trong- Đm mắt cá trong( đm chày sau) – Đm cổ
chân trong

19. MẠCH MÁU CHI DƯỚI
ĐM MU CHÂN
 Nguyên ủy, đường đi, tận cùng : Chạy tiếp
theo đm chày trước dưới hãm gân duỗi,
xuống mu chân theo đường nối giữa 2 mắt cá
tới khoang gian đốt bàn chân I, chia thành 2
nhánh tận( đm mu bàn chân I và đm gan
chân sâu
 Phân nhánh, vòng nối :
• Đm cổ chân ngoài – Đm mắt cá trước ngoài
– mắt cá ngoài (Đm mác sâu)
• Các Đm cổ chân trong – Đm mắt cá trước
trong
• Đm cung – Đm cổ chân ngoài – Đm gan
chân ngoài

20. MẠCH MÁU CHI DƯỚI
ĐM MU CHÂN
 Phân nhánh, vòng nối :
• Đm cung: Tách ra ngang vời nền đốt ngón
chân I, chạy ra ngoài, bắt chéo đầu gần các
x,đốt bàn chân, dưới gân duỗi cnc dài và cơ
duỗi cnc ngắn, cho các nhánh mu đốt bàn chân
• Đm mu bàn chân I: tách ra nhánh vào mặt
trong ngón chân cái, nhánh đến kẽ ngón chân
cái
• Đm gan chân sâu: Xuyên qua nguyên ủy cơ
gian cốt mu bàn chân 1 ra vùng gan chân, nối
với đm gan chân ngoài  Cung gan chân sâu

21. MẠCH MÁU CHI DƯỚI
ĐM CHÀY SAU
 Nguyên ủy, tận cùng : Là nhánh tận chính
của Đm khoeo, từ bờ dưới cơ khoeo. Xuống
dưới tận cùng ở mặt trong x.gót bằng 2
nhánh đm gan chân trong, gan chân ngoài
 Đường đi : Chạy vùng cẳng chân sau, 2/3
trên theo đường giữa nếp khoeo đến giữa 2
mắt cá. 1/3 dưới chếch vào trong
 Liên quan: Nằm giữa 2 lớp cơ khu cẳng
chân sau, dưới mạc sâu cẳng chân, cùng đi
có 2 TM chày và TK chày nằm phía ngoài

22. MẠCH MÁU CHI DƯỚI
ĐM CHÀY SAU
 Phân nhánh, vòng nối:
• Đm mũ mác
• Đm mác sâu:
- Nhánh xiên
- Nhánh nối
- Nhánh mắt cá sau ngoài
• Các đm mắt cá trong
• Các đm gót
• Ngoài ra các nhánh cấp máu cơ vùng cẳng
chân sau

25. GANCHAÂN: ÑOÄNGMAÏCHGANCHAÂN NGOAØI
Lôùp cô
saâu
Lôùp cô
noâng
Ñm gan chaân
ngoaøi
Ñoaïn
goùt
Lôùp cô
giöõa
Ñoaïn
cheách
Ñoaïn ngang
(cung gan
chaân)
Ñm mu chaân
Ñm GC saâu

26. GAN CHAÂN: ÑOÄNG MAÏCHGAN CHAÂNNGOAØI
CAÙCNHAÙNHBEÂN
Ñm GC
ngoaøi
Ñm gan ñoát
baøn
Ñm gan ñoát
ngoùn
Caùc nhaùnh
xuyeân
Cung gan
chaân

27. GAN CHAÂN: ÑOÄNGMAÏCHGAN CHAÂNTRONG
Ñm GC
ngoaøi Ñm gan chaân
trong
Ñm gan ñoát
ngoùn
Caùc nhaùnh
noái Ñm gan ñoát
baøn
Cung gan
chaân

28. HEÄ THOÁNGÑOÄNGMAÏCHCUÛABAØN CHAÂN