4 1 production growth

2
Эдийн засаг урт хугацаанд

Copyright © 2004 South-Western
44Үйлдвэрлэл ба
өсөлт

Үйлдвэрлэл ба өсөлт
• Улсын амьжиргааны түвшин бараа
үйлчилгээг үйлдвэрлэх чадвараас
хамаардаг.

• Улсын дотоодод хугацааны эцэст
амьжиргааны түвшинд томоохон өөрчлөлт
гардаг.

• АНУ-д өнгөрсөн зуунд нэг хүнд ногдох
бодит ДНБ-ээр хэмжигдсэн дундаж
орлогын түвшин жил бүр 2 хувиар өссөн
байна.

• БүтээмжБүтээмж нь нэгж ажлын цагт
үйлдвэрлэгдсэн бараа үйлчилгээний
дүнгээс хамаарна.
• Үндэсний амьжиргааны түвшин
ажиллагсдынх нь бүтээмжээр
тодорхойлогдоно.

Хүснэгт 1 Өсөлтийн тохиолдлууд
Copyright©2004 South-Western

Эдийн засгийн өсөлт дэлхийн
эргэн тойронд
• Нэг хүнд ногдох бодит ДНБ-ээр
хэмжигдэх амьжиргааны түвшин нь
үндэстнүүдийн хоорондох ялгааг
харуулдаг.

• Хөгжил буурай улс орнуудын орлого
дундаж түвшинд байхад АНУ-д олон арван
жилийн турш ийм байдал ажиглагдахгүй
байна.

• Жилийн өсөлтийн түвшин олон жилийн
турш нийлмэл хүүгээр маш их болж байна.
• Нийлмэл хүү нь хугацааны үеийн төгсгөл
дэх өсөлтийн түвшний хуримтлалаас
хамаарна.

Бүтээмж: Түүний үүрэг ба
тодорхойлогчид
• Бүтээмж нь дэлхийн бүх үндэстнүүдийн
амьжиргааны түвшинг тодорхойлоход гол
үүрэг гүйцэтгэдэг.

Бүтээмж яагаад чухал вэ?
• Бүтээмж нь ажилчны нэгж хугацаанд
үйлдвэрлэж чадах бараа үйлчилгээний
дүнгээс хамаарна.

• Улсуудын амьжиргааны түвшиний
хоорондох ихээхэн ялгааг ойлгохын тулд
бараа үйлчилгээний үйлдвэрлэлд анхаарах
ёстой.

• Бараа үйлчилгээг бүтээн үйлдвэрлэхэд
ашиглагддаг орцуудыг үйлдвэрлэлийн
хүчин зүйлс гэдэг.
• Үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлс нь
бүтээмжийг шууд тодорхойлно.

• Үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлс
• Биет капитал
• Хүн капитал
• Байгалийн нөөц
• Технологийн мэдлэг

Бүтээмж хэрхэн тодорхойлогддог вэ?
• Биет капитал
• Үйлдвэрлэлийн хүчин зүйл юм.
• Энэ нь үйлдвэрлэлийн процессын орц бөгөөд
өнгөрсөнд бол үйлдвэрлэлийн процессын гарц юм.
• Бараа үйлчилгээг бүтээн үйлдвэрлэхэд
ашиглагддаг барилга болон тоног төхөөрөмжийн
нөөц юм.
• Автомашин үйлдвэрлэх болон засварлахад
ашиглагддаг хэрэгсэл.
• Тавилга үйлдвэрлэх ашиглагддаг хэрэгсэл.
• Оффисын барилга, сургуулиуд гэх мэт.

Бүтээмж хэрхэн тодорхойлогдох вэ?
• Хүн капитал
• Ажиллагсдын боловсрол, сургалт, туршлагаар
олж авах мэдлэг ур чадварын талаарх эдийн
засагчдын ухагдахуун юм.
• Биет капитал, хүн капитал нь бараа үйлчилгээг
үйлдвэрлэх үндэсний чадварыг өсгөдөг.

Бүтээмж хэрхэн тодорхойлогддог вэ?
• Байгалийн баялаг
• Газар, гол, ашигт малтмалын нөөц зэрэг
байгалиас хангагддаг үйлдвэрлэлд
ашиглагддаг нөөцүүд юм.
• Мод болон ойг оруулаад нөхөн сэргээгдэх нөөц.
• Газрын тос болон чулуун нүүрсийг оруулаад нөхөн
сэргээгдэхгүй нөөц.
• Энэ чухал боловч эдийн засагт бараа
үйлчилгээг бүтээн үйлдвэрлэх өндөр
бүтээмжтэй байх шаардлагагүй.

Бүтээмж хэрхэн тодорхойлогдох вэ?
• Технологийн мэдлэг
• Бараа үйлчилгээг бүтээн үйлдвэрлэх
нийгмийн хамгийн гол ойлголт.
• Хүн капитал нь ажиллах хүчинд шилжүүлэн
зарцуулагдсан нөөцөөс хамаарна.

FYI: Үйлдвэрлэлийн функц
• Эдийн засагчид үйлдвэрлэлд ашиглагдсан
орцын тоо хэмжээ болон үйлдвэрлэлээс
бий болсон гарцын тоо хэмжээний
хоорондох хамаарлыг дүрслэхэд байнга
үйлдвэрлэлийн функцийг ашигладаг.

• Y = A F(L, K, H, N)
• Y = Гарцын тоо хэмжээ
• A = Боломжит үйлдвэрлэлийн технологи
• L = Хөдөлмөрийн тоо хэмжээ
• K = Биет капиталын тоо хэмжээ
• H = Хүн капиталын тоо хэмжээ
• N = Байгалийн нөөцийн тоо хэмжээ
• F( ) нь орцууд хэрхэн хослохыг харуулдаг
функц юм.

• Үйлдвэрлэлийн функц тогтмол үр
өгөөжтэй гэвэл x эерэг утгын хувьд,
xY = A F(xL, xK, xH, xN)xY = A F(xL, xK, xH, xN)
• Энд, бүх орцын хэмжээ 2 дахин өсөх нь
гарцын дүн 2 дахин өсөх шалтгаан болдог.

• Цар хэмжээний тогтмол үр өгөөжтэй
үйлдвэрлэлийн функц нь сонирхолтой
дүгнэлтэнд хүргэдэг.
• Тохиргоо x = 1/L,
• Y/ L = A F(1, K/ L, H/ L, N/ L)Y/ L = A F(1, K/ L, H/ L, N/ L)
Хаана:
Y/L = Ажилчин бүрийн гарц
K/L = Ажилчин бүрийн биет капитал
H/L = Ажилчин бүрийн хүн капитал
N/L = Ажилчин бүрийн байгалийн нөөц

• Урьдах тэгшитгэл нь нэг ажилчинд ногдох
биет капитал (K/L), хүн капитал (H/L),
болон байгалийн нөөцөөс (N/L), мөн
технологиос илүү (A) бүтээмж (Y/L)
хамаардгийг харуулдаг.

Эдийн засгийн өсөлт ба
улсын бодлого
• Засгийн газар бүтээмж болон
амьжиргааны түвшинийг нэмэгдүүлэх
олон зүйлийг хийж чадна.

Эдийн засгийн өсөлт ба
улсын бодлого
• Бүтээмж болон амьжиргааны түвшинийг
нэмэгдүүлэх улсын бодлогууд
• Хадгаламж болон хөрөнгө оруулалтыг
урамшуулах.
• Гадаад хөрөнгө оруулалтыг дэмжих
• Боловсрол сургалтыг дэмжих.
• Оюуны өмчийг хамгаалах, улс төрийн
тогтвортой байдлыг хангах.
• Чөлөөт худалдааг урамшуулах.
• Судалгаа хөгжүүлэлтийг урамшуулах.

Хадгаламж болон хөрөнгө оруулалтын
ач холбогдол
• Ирээдүйн бүтээмжийг нэмэгдүүлэх нэг
арга зам бол одоогийн капиталын
үйлдвэрлэлд хөрөнгө оруулах явдал юм.

Зураг 1 Өсөлт ба Хөрөнгө оруулалт
Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning
(a) Growth Rate 1960–1991 (b) Investment 1960–1991
South Korea
Singapore
Japan
Israel
Canada
Brazil
West Germany
Mexico
United Kingdom
Nigeria
United States
India
Bangladesh
Chile
Rwanda
South Korea
Singapore
Japan
Israel
Canada
Brazil
West Germany
Mexico
United Kingdom
Nigeria
United States
India
Bangladesh
Chile
Rwanda
Investment (percent of GDP)Growth Rate (percent)
0 1 2 3 4 5 6 7 0 10 20 30 40

Өгөөж буурах хууль ба catch-up нөлөө
• Капиталын нөөц өсөхөд капиталын нэмэлт
нэгжийн үр дүнд үйлдвэрлэгдэх нэмэлт
гарц буурах шинж чанарыг өгөөж буурах
хууль гэнэ.
• Өгөөж буурснаар хадгаламжийн нормын
өсөлт түр хугацаанд өндөр өсөлтөнд
хүргэдэг.

• Урт хугацаанд, хадгаламжийн хүүгийн
өндөр түвшин нь бүтээмж болон орлогын
өндөр түвшинд хүргэдэг боловч өндөр
өсөлтийг авчирч чаддаггүй.

• catch-up нөлөө нь хөрөнгөөс хамаарах ба
улсууд баян байхаасаа илүү ядуугаас
эхлэхэд хурдан өсдөгийг харуулна.

Гадаадын хөрөнгө оруулалт
• Засгийн газрууд гадаад эх үүсвэрээс
бүрдсэн хөрөнгө оруулалтыг урамшуулах
замаар капиталын хуримтлалыг
нэмэгдүүлж урт хугацааны эдийн засгийн
өсөлтөнд хүрдэг.

Гадаадын хөрөнгө оруулалт
• Гадаадын хөрөнгө оруулалтыг дараах
хэлбэрээр авч болно:
• Гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт
• Гадаад аж ахуйн нэгж капиталын хөрөнгө
оруулалтыг эзэмшиж ажиллуулдаг.
• Гадаад портфелийн хөрөнгө оруулалт
• Гадаад мөнгөөр санхүүжсэн боловч дотоодын
оршин суугчдын ажиллуулдаг хөрөнгө оруулалт.

Боловсрол
• Улсын урт хугацааны өсөлтөд боловсрол
нь биет капиталд хөрөнгө оруулахтай адил
чухал юм.
• АНУ-д сурсан жил бүр нь хувь хүний цалинг
дунджаар 10 хувиар өсгөдөг байна.
• Иймээс засгийн газар амьжиргааны түвшинг
нэмэгдүүлэх нэг арга зам бол хүн амыг
сургуулиар хангаж давуу талаа олж авахыг нь
урамшуулах явдал юм.

Боловсрол
• Боловсролтой хүн бараа үйлчилгээг хэрхэн
хамгийн сайн бүтээн үйлдвэрлэх шинэ
санаа гаргаснаар нийгмийн мэдлэгийн
нөөцөд нэмэр болж бусдыг илүү үр ашгаар
хангах нөлөөлж болох юм.

Боловсрол
• Зарим ядуу улсуудад тулгардаг нэг асуудал
бол тархи шавхрах явдал юм — хамгийн
өндөр боловсролтой ажилчдын ихэнх
цагаачид нь баян улсууд руу шилжиж
байна.

Зохиогчийн эрх ба улсын бодлого
• Өмчийн эрх нь хүмүүс эзэмшиж буй
нөөцөө ашиглах чадвараас хамаарна.
• Бүх нийтээрээ зохиогчийн эрхийг сахин
хамгаалах нь ажиллах үнийн системд чухал ач
холбогдолтой юм.
• Энэ нь хөрөнгө оруулагчдад тэдгээрийн
хөрөнгө оруулалт аюулгүй байхад хэрэгтэй
юм.

Чөлөөт худалдаа
• Худалдаа нь зарим утгаараа технологийн
нэг төрөл юм.
• Улс орон худалдааны хоригийг
цуцалснаар технологийн дэвшилд
тулгуурлан эдийн засгийн өсөлтөнд хүрэх
туршлага хуримтлуулна.

Чөлөөт худалдаа
• Зарим улсуудын анхаарал татах зүйл нь:
• . . . Дотогш чиглэсэн худалдааны бодлогууд нь
бусад орнуудтай хамтран ажиллахаас
зайлсхийх явдал юм.
• . . . Гадагш чиглэсэн худалдааны бодлогууд нь
бусад орнуудтай хамтран ажиллахыг дэмжих
явдал юм.

Судалгаа ба хөгжүүлэлт
• Технологийн дэвшил нь өндөр
амьжиргааны түвшинд хүргэдэг.
• Ихэнх технологийн дэвшил нь пүүсүүд болон
хувь хөрөнгө оруулагчдын хувийн
судалгаанаас гарч ирдэг.
• Засгийн газар судалгааны мөнгөн тусламж,
татварын хөнгөлөлт болон патентын системээр
дамжуулан шинэ технологийн хөгжлийг
урамшуулдаг.

CASE STUDY: Бүтээмжийн удаашрал
ба хурдсал
• 1959-1973 онд бүтээмж жилд 3.2 хувиар
өссөн.
• 1973-1995 онд бүтээмж жилд 1.5 хувиар
өссөн.
• Бүтээмж 1995 онд дахин хурдассан,
дараагийн 6 жилийн турш дунджаар 2.6
хувиар өссөн.

CASE STUDY: Бүтээмжийн удаашрал
ба хурдсал
• Бүтээмжийн өсөлтийн шалтгаан нь
тодорхойгүй байна.
• Хамгийн хялбар хэмжигддэг
үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлсэд удаашрал
тусгагддаггүй.
• Олон эдийн засагчид эдийн засгийн
өсөлтийн удаашрал болон хурдсал нь
технологийн өөрчлөлт болон шинэ санаа
бүтээхээс хамаардаг гэж үздэг.

Зураг 2 Нэг хүнд ногдох Бодит ДНБ-ий өсөлт
Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning
Growth Rate
(percent
per year)
1.0
1.5
2.0
2.5
3.0
3.5
4.0
1870–
1890
1890–
1910
1910–
1930
1930–
1950
1950–
1970
1970–
1990
1990–
2000
0

Хүн амын өсөлт
• Эдийн засагчид болон бусад нийгмийн
шинжлэх ухааны ажилтнууд хүн амын
өсөлт нийгэмд хэрхэн нөлөөлдөг талаар
ихээхэн маргалдацгаадаг.

Хүн амын өсөлт
• Хүн амын өсөлт үйлдвэрлэлийн бусад
хүчин зүйлстэй харилцан үйлчлэлцдэг:
• Байгалийн баялгийг тэлдэг
• Капиталын нөөцийг сулруулдаг
• Технологийн дэвшлийг дэмждэг

Дүгнэлт
• Улс орнуудын баялгийн ялгаа, эдийн
засгийн чинээлэг аж байдлыг нэг хүнд
ногдох бодит ДНБ-ээр хэмждэг.
• Дэлхийн хамгийн баян орнуудын дундаж
орлого нь дэлхийн ядуу орнуудынхаас 10
дахин их байдаг.
• Эдийн засгийн амьдралын стандарт нь
бараа үйлчилгээг үйлдвэрлэх эдийн засгийн
чадвараас хамаарна.

Дүгнэлт
• Бүтээмж нь биет капиталын хэмжээ, хүмүн
капитал, байгалийн баялаг болон ажилчдын
технологийн мэдлэгээс хамаарна.
• Засгийн газрын бодлого эдийн засгийн
өсөлтийн түвшинд янз бүрийн замаар
нөлөөлдөг.

Дүгнэлт
• Капитал хуримтлал нь өгөөж буурах
шалтгаан юм.
• Өндөр хуримтлал цаг хугацааны явцад
өндөр өсөлтөд хүргэдэг боловч өгөөж
буурдгаас болоод өсөлт яваандаа буурдаг.
• Өгөөж буурах хуулиас болоод капиталын
өгөөж ядуу орнуудад ялангуяа өндөр
байдаг.

4 1 production growth

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (19)

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

Similar to 4 1 production growth

Similar to 4 1 production growth (20)

4 1 production growth