1. Copyright © 2004 South-Western
1414Санхүүгийн
үндсэн хэрэгслүүд

2. Copyright © 2004 South-Western
• Санхүү нь нөөцийн хуваарилалт болон
эрсдлийн жолоодлогын талаар хүмүүс
хэрхэн шийдвэр гаргадгийг судлах талбар
юм.

3. Copyright © 2004 South-Western
Өнөөгийн үнэ цэнэ: Мөнгөний цаг
хугацааны үнэ цэнийг хэмжих нь
• Өнөөгийн үнэ цэнэ нь өгөгдсөн ирээдүйн
мөнгөн дүн болон зонхилох хүүгийн
нормыг ашиглан бараа үйлдвэрлэхэд
шаардлагатай өнөөдрийн мөнгөний
хэмжээнээс хамаарна.

4. Copyright © 2004 South-Western
• Өнөөгийн үнэ цэнийн ухагдахуун нь дараах
зүйлсийг илэрхийлдэг:
• Өнөөдөр хүлээж авч байгаа мөнгөн дүнг яг
тийм хэмжээний мөнгөн дүнг ирээдүйд авахаас
илүүд үзнэ.
• Хугацааны янз бүрийн агшин дахь үнэ цэнийг
өнөөгийн үнэ цэнэтэй нь харьцуулах.
• Пүүсүүд төслийн өнөөгийн үнэ цэнэ нь
зардлаасаа давж буй үед хөрөнгө оруулалтаа
хийдэг.
Өнөөгийн үнэ цэнэ: Мөнгөний цаг
хугацааны үнэ цэнийг хэмжих нь

5. Copyright © 2004 South-Western
• Хэрэв r нь хүүгийн норм бол N жилд
хүлээн авах X мөнгөн дүнгийн өнөөгийн
үнэ цэнэ нь:
X/(1 + r)N
Өнөөгийн үнэ цэнэ: Мөнгөний цаг
хугацааны үнэ цэнийг хэмжих нь

6. Copyright © 2004 South-Western
• Ирээдүйн үнэ цэнэИрээдүйн үнэ цэнэ
• Ирээдүйн мөнгөн дүн нь өгөгдсөн зонхилох
хүүгийн түвшинд өнөөдрийн мөнгөн дүнгийн
өгөх ашиг юм.
Өнөөгийн үнэ цэнэ: Мөнгөний цаг
хугацааны үнэ цэнийг хэмжих нь

7. Copyright © 2004 South-Western
FYI: 70-ын дүрэм
• 7070-ын дүрмээр бол хэрэв зарим хувьсагч-ын дүрмээр бол хэрэв зарим хувьсагч
жилджилд x хувиар өсдөг бол тухайн хувьсагч
ойролцоогоор 70/x70/x жилийн дараа хоёржилийн дараа хоёр
дахин өснөдахин өснө.

8. Copyright © 2004 South-Western
Эрсдлийг удирдах
• Хэрэв хэн нэгэн хоёрдмол байдалд дургүй
байгаагаа илэрхийлвэл тэр хүн эрсдэлд
дургүй байнагэсэн үг.

9. Copyright © 2004 South-Western
Эрсдлийг удирдах
• Хувь хүмүүс дараах зүйлсийн аль нэгийг
сонгож эрсдлээ бууруулж чадна:
• Даатгал худалдан авах
• Тараан байршуулах
• Хөрөнгө оруулалтаасаа бага өгөөж хүртэхийг
хүлээн зөвшөөрөх

10. Зураг 1 Эрсдлийн аверз
Wealth0
Utility
Current
wealth $1,000
gain
$1,000
loss
Utility loss
from losing
$1,000
Utility gain
from winning
$1,000
Copyright©2004 South-Western

11. Copyright © 2004 South-Western
Даатгалын зах зээл
• Эрсдлийг бууруулах нэг арга нь даатгал
худалдан авах юм.
• Даатгалын гэрээний ерөнхий онцлог нь
хүмүүс даатгалын компанид эрсдлийн
хураамж төлж эрсдлийн зарим эсвэл бүх
хэсгийг даатгадаг.

12. Copyright © 2004 South-Western
Идеосинкратик эрсдлийн диверсификаци
• Диверсификаци гэдэг нь нэг эрсдлийг олон
тооны хоорондоо хамааралгүй жижиг
эрсдлээр солих замаар эрсдлийг бууруулах
явдал юм.

13. Copyright © 2004 South-Western
• Идеосинкрат ик эрсдэл гэдэг нь ганц хүнд
нөлөөлж байгаа эрсдэл юм. Хоёрдмол
байдал тусгай компаниудтай нэгддэг.
Идеосинкратик эрсдлийн диверсификаци

14. Copyright © 2004 South-Western
• Нийлмэл эрсдэл гэдэг нь бүхий л эдийн
засгийн хүчин зүйлсэд нэг дор нөлөөлдөг
эрсдэл бөгөөд хоёрдмол байдал бүхэл
бүтэн эдийн засагтай нэгддэг.
• Диверсификаци нийлмэл эрсдлийг
зайлуулж чадахгүй.
Идеосинкратик эрсдлийн диверсификаци

15. Зураг 2 Диверсификаци
Number of
Stocks in
Portfolio
49
(More risk)
(Less risk)
20
0 1 4 6 8 10 20 40
Risk (standard
deviation of
portfolio return)
Aggregate
risk
Idiosyncratic
risk
30
Copyright©2004 South-Western

16. Copyright © 2004 South-Western
• Хүмүүс өгөөжийн бага нормыг хүлээн
зөвшөөрснөөр эрсдлийг бууруулж чадна.
Идеосинкратик эрсдлийн диверсификаци

17. Зураг 3 Эрсдэл баӨгөөжийн хоорондох сонголт
Risk
(standard
deviation)
0 5 10 15 20
8.3
3.1
Return
(percent
per year)
50%
stocks
25%
stocks
No
stocks
100%
stocks
75%
stocks
Copyright©2004 South-Western

18. Copyright © 2004 South-Western
Хөрөнгийн үнэлгээ
• Суурь шинж илгээ нь компаний үнэ цэнийг
тодорхойлохын тулд санхүүгийн тайлан
болон ирээдүйн хэтийн төлвийг судлах
явдал юм.

19. Copyright © 2004 South-Western
Хөрөнгийн үнэлгээ
• Хүмүүс хувьцааг дутуу, илүү, эсвэл
шударга үнэлэгдсэнийг тодорхойлохын
тулд суурь шинжилгээг ашигладаг.
• Доогуур үнэлэгдсэн хувьцаа худалдан авах
зорилготой.

20. Copyright © 2004 South-Western
Үр ашигт зах зээлийн таамаглал
• Үр ашигт зах зээлийн т аамаглал нь
хөрөнгийн үнэ хөрөнгийн үнэ цэнийн
тухай боломжит бүхий л ил тод
мэдээлэлтэй холбоотой байдаг гэсэн онол
юм.

21. Copyright © 2004 South-Western
• Зах зээл оновчтой замаар бүхий л
боломжит мэдээллийг үзүүлж байвал
мэдээллийн үр ашигтай байна.
• Хэрэв зах зээл үр ашигтай байвал хөрөнгө
оруулагчийн хийж чадах ганц зүйл нь
тараан байршуулсан портфелийг худалдан
авах юм
Үр ашигт зах зээлийн таамаглал

22. Copyright © 2004 South-Western
Кэйс сургалт: “Согтуугийн онол” болон
Индексжүүлсэн сан
• Чөлөөт хөдөлгөөний онол нь хувьсагчийн
урьдаас мэдэх боломжгүй өөрчлөлтийг
илэрхийлдэг.
• Хэрэв зах зээл үр ашигтай бол бүх хувьцаа
шударга үнэлэгдэх ба нэг ч хувьцаа
бусдаасаа илүү өндөр үнэлэгдэхгүй. Иймд
хувьцааны үнэ чөлөөт хөдөлгөөнийг
дагадаг.

23. Copyright © 2004 South-Western
Дүгнэлт
• Хадгаламж нь хүү олдог учраас өнөөдрийн
мөнгө нь ирээдүйн яг тийм хэмжээний
мөнгөнөөс илүү үнэ цэнэтэй.
• Хүмүүс өнөөгийн үнэ цэнийг ашиглан янз
бүрийн цаг хугацаан дахь мөнгөн дүнг
харьцуулж чадна.
• Ирээдүйн мөнгөний өнөөгийн үнэ цэнэ нь
өгөгдсөн зонхилох хүүгийн түвшинд
ирээдүйд үйлдвэрлэхийн тулд өнөөдөр
шаардлагатай мөнгөний хэмжээ.

24. Copyright © 2004 South-Western
Дүгнэлт
• Ахиуц ханамж буурдгаас болоод ихэнх хүмүүс
эрсдлээс айдаг.
• Эрсдэлд дургүй хүмүүс даатгал ашиглаж,
диверсификаци хийж, бага эрсдэл болон бага
өгөөж бүхий портфель сонгох замаар эрсдлээ
бууруулж чадна.
• Хувьцаа гэх мэт хөрөнгийн үнэ цэнэ нь ногдол
ашгийн урсгал болон эцсийн борлуулалтын үнийг
оруулаад эзэмшигчийн хүлээж авч буй мөнгөн
урсгалын өнөөгийн үнэ цэнэтэй тэнцүү байна.

25. Copyright © 2004 South-Western
Дүгнэлт
• Үр ашигт зах зээлийн таамаглалаар
санхүүгийн зах зээлийн үйл ажиллагаа
оновчтой мэдээлэлд тулгуурладаг тул
хувьцааны үнэ хамгийн сайн үнэлэгдсэн
байдаг гэж үздэг.
• Зарим эдийн засагчид хөрөнгийн үнэд
оновчтой бус сэтгэл зүйн хүчин зүйлс
нөлөөлж болохыг үр ашигт зах зээлийн
таамаглалд асуудал болгон тавьдаг.