Γλώσσα Στ΄ δημοτικού 7η ενότητα https://users.sch.gr/dimylonaki/mathimata_glossa_st_to_skiaxtro.htm

2. Το ’ντυσαν με παλιόρουχα και το ’στησαν
στη μέση του μεγάλου χωραφιού για δράκο φύλακα.
΄Oμως εκείνο αγαπούσε τα πουλιά κι εμάς
το ίδιο με τους ήλιους τους ηλιόσπορους.
΄Eτσι, σαν ήρθαν οι σπουργίτες τιτιβίζοντας
και κάθισαν στο τρύπιο του καπέλο,
τους χαμογέλασε πλατιά,
άνοιξε ορθάνοιχτα το στήθος του,
κι οι φίλοι του χτίσανε φωλιά
πλάι στη μεγάλη αχυρένια του καρδιά.
Bούλα Aρβανιτίδη
εικονογράφηση Tίνο Γκαταγάν,
για το βιβλίο Tο σκιάχτρο, εκδ. Πατάκη

3. Για ποιον λόγο κατασκευάζονται τα σκιάχτρα;

4. Οι άνθρωποι κατασκευάζουν σκιάχτρα κυρίως για να αποτρέψουν τα
πουλιά και άλλα άγρια ζώα από το να βλάψουν τις καλλιέργειες. Τα
σκιάχτρα είναι παραδοσιακές γεωργικές κατασκευές που χρησιμοποιούνται
εδώ και αιώνες για την προστασία των χωραφιών από τα πουλιά που
μπορεί να τρώνε
σπόρους, νεαρά φυτά
ή ώριμες καλλιέργειες.

5. Το σκιάχτρο τοποθετείται συχνά στη μέση ενός χωραφιού και η εμφάνιση
και η κίνησή του έχουν σκοπό να δημιουργήσουν την ψευδαίσθηση της
ανθρώπινης παρουσίας, τρομάζοντας πουλιά και ζώα.

6. Το τυπικό σκιάχτρο διαθέτει χαρακτηριστικά που μοιάζουν με άνθρωπο,
όπως κεφάλι, χέρια και ρούχα, για να το κάνει πιο αποτελεσματικό στο να
τρομάζει τα πουλιά. Ενώ τη σημερινή εποχή υπάρχουν πολλοί σύγχρονοι
τρόποι, οι γεωργοί σε πολλά μέρη προτιμούν να χρησιμοποιούν σκιάχτρα
για να διώχνουν τα πουλιά. Συχνά βέβαια τη χρησιμοποιούν πλέον και για
διακόσμηση. Έχετε δει ποτέ σκιάχτρο; Από πού προέρχεται η λέξη;

7. Πιστεύετε ότι το σκιάχτρο
του ποιήματος κάνει καλά
τη δουλειά του;

8. Μπα. Είναι ένα
σκιάχτρο φιλικό.
Αγαπά τα πουλιά και
όχι μόνο τα αφήνει
να κάθονται στο
καπέλο του, αλλά τα
άφησε να φτιάξουν
στο στήθος του
φωλιά, ακριβώς
δίπλα στην καρδιά
του, που τα αγαπά
τόσο πολύ.

9. Το σκιάχτρο μοιάζει να
έχει συναισθήματα
όπως και οι άνθρωποι.
Θυμάστε πώς λέγεται
αυτό το σχήμα λόγου;

10. Όταν δίνουμε ανθρώπινες ιδιότητες σε ζώα, φυτά ή άψυχα πράγματα και τα
βάζουμε να συμπεριφέρονται σαν τους ανθρώπους (μιλάνε, πονάνε,
αισθάνονται κλπ.), τότε αυτό το σχήμα ονομάζεται προσωποποίηση. Η
προσωποποίηση είναι ένας τρόπος να ζωντανέψουν στο μυαλό του
αναγνώστη αφηρημένα ή άψυχα αντικείμενα. Π.χ. Ο ήλιος μας χαμογελούσε.
Σε ποια κείμενα
χρησιμοποιούμε
συχνα
προσωποποιήσεις
και για ποιον λόγο;

11. Η προσωποποίηση χρησιμοποιείται ευρέως στη λογοτεχνία. Τα παιδικά
παραμύθια, τα μυθιστορήματα, ακόμα και οι διαφημίσεις είναι γεμάτα
προσωποποίησεις. Αυτό συμβαίνει γιατί το συγκεκριμένο σχήμα ζωντανεύει
ζώα, αντικείμενα και ιδέες με τρόπο που εξάπτει τη φαντασία, κάνει πιο
πλούσια την αφήγηση, προσθέτει ζωντάνια στις περιγραφές και προκαλεί
βαθύτερες συναισθηματικές αντιδράσεις. Π.χ. Τα παπούτσια του μιλούσαν για
χιλιόμετρα περπάτημα και περιπέτειες.

12. Στις παρακάτω προτάσεις πού υπάρχουν προσωποποιήσεις;
Η φύση σήμερα μας χαμογελά.
Η Καίτη μου χαμογέλασε.
Το μωρό κοιμάται πολλές ώρες.
Το απαλό αεράκι χάιδευε το πρόσωπό μας.
Η γιαγιά μου χάιδεψε το κεφάλι.
Οι παπαρούνες φόρεσαν τα κόκκινα
φορέματά τους.
Τρέμω από το τσουχτερό κρύο.
Τα φύλλα έτρεμαν στο φύσημα του αέρα.
Ο ήλιος οδηγούσε το άρμα του ψηλά
στον ουρανό.
-Ήρθε η άνοιξη, ψιθύριζαν τα χελιδόνια.
-Ήρθε η θεία, μου ψιθύρισε η μαμά.

13. Υπογραμμίστε τις φράσεις όπου το σκιάχτρο εμφανίζεται ως άνθρωπος.
Το ’ντυσαν με παλιόρουχα και το ’στησαν
στη μέση του μεγάλου χωραφιού για δράκο φύλακα.
΄Oμως εκείνο αγαπούσε τα πουλιά κι εμάς
το ίδιο με τους ήλιους τους ηλιόσπορους.
΄Eτσι, σαν ήρθαν οι σπουργίτες τιτιβίζοντας
και κάθισαν στο τρύπιο του καπέλο,
τους χαμογέλασε πλατιά,
άνοιξε ορθάνοιχτα το στήθος του,
κι οι φίλοι του χτίσανε φωλιά
πλάι στη μεγάλη αχυρένια του καρδιά.
Bούλα Aρβανιτίδη

14. Παρουσίαση: ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΥΛΩΝΑΚΗ