υλικό για περιγραφή και αφήγηση

1. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ –
ΑΦΗΓΗΣΗ
ΘΕΩΡΙΑ 3ΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ

2. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Περιγραφή είναι η αναπαράσταση με λόγο (γραπτό ή προφορικό) χώρων, προσώπων, αντικειμένων και φαινομένων.
Βασικά χαρακτηριστικά / στοιχεία της περιγραφής:
• συνδέεται κυρίως με το χώρο (δηλαδή τα περιγραφικά κείμενα οργανώνονται με άξονα το χώρο).
• ακολουθεί πορεία από το γενικό στο ειδικό.
• το σημείο περιγραφής μπορεί να κινείται ή να είναι σταθερό, όταν ο συγγραφέας μένει ακίνητος και από εκεί περιγράφει το χώρο.
• η γλώσσα της περιγραφής χαρακτηρίζεται από σαφήνεια, ακρίβεια, ζωντάνια και παραστατικότητα, που επιτυγχάνονται με τη
χρήση πολλών επιθέτων.
• κυριαρχεί ο ενεστώτας, τα εξακολουθητικά και τα βοηθητικά ρήματα (είμαι, έχω).
Η περιγραφή μπορεί να είναι:
– υποκειμενική (λογοτεχνικά κείμενα)
– αντικειμενική (επιστημονικά κείμενα)

3. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΠΙΟΥ
• Μία πόλη που συνδυάζει τα
πάντα. Ειδυλλιακά σημεία για
περιπάτους μέσα στη φύση για
τους ρομαντικούς και τους
φυσιολάτρες, υπέροχη
παραδοσιακή κουζίνα για τους
καλοφαγάδες, σημαντικά μουσεία
και αξιοθέατα για τους λάτρεις της
παράδοσης και της ιστορίας. Ας
ταξιδέψουμε, λοιπόν, στο «μικρό
αλωνάκι».

4. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΡΟΣΩΠΟΥ: Η ΠΡΟΤΟΜΗ
ΤΗΣ ΝΕΦΕΡΤΙΤΗΣ
Η προτομή της Νεφερτίτης είναι ένα από τα πιο διάσημα
έργα της αρχαίας αιγυπτιακής τέχνης, λειτουργώντας ως
εικόνα της διαχρονικής ομορφιάς από τότε που
αποκαλύφθηκε από γερμανούς αρχαιολόγους το 1912. Είναι
ένα αριστούργημα του αιγυπτιακού πολιτισμού. Ενώ
γνωρίζουμε τα αστραφτερά και στερεά μνημειώδη πορτρέτα
αιγυπτιακών ηγεμόνων, η προτομή της Νεφερτίτης μοιάζει
πολύ διαφορετική. Όχι μόνο το πρόσωπο είναι χαραγμένο
με μαλακά καμπύλα ζυγωματικά, ισχυρό πηγούνι και
αιχμηρή μύτη, αλλά ο πυρήνας ασβεστόλιθου καλύπτεται
από γύψο , το οποίο στη συνέχεια ζωγραφίστηκε. Το
αποτέλεσμα είναι μια απίστευτα ζωντανή απεικόνιση της
βασίλισσας. Η προτομή της Νεφερτίτης είναι χρωματισμένη
με χρυσαφένιο δέρμα, κόκκινα χείλη, χρωματιστά
κοσμήματα και στέμμα. Τα μάτια φτιάχνονται με κρύσταλλο,
ενώ η ίριδα τους με μαύρο κερί. Το άλλο μάτι δεν τελείωσε
ποτέ.

5. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ: Ο
ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ
• Αποτελεί τον αρχαιότερο γνωστό πολύπλοκο, πλανητικής
λειτουργίας, μηχανισμό και αποκαλείται ως ο πρώτος
γνωστός αναλογικός υπολογιστής. Ο μηχανισμός είναι το
αρχαιότερο σωζόμενο μηχάνημα με γρανάζια και, μάλιστα,
ιδιαίτερα πολύπλοκης πλανητικής λειτουργίας. Είναι
κατασκευασμένος από μπρούντζο και βρισκόταν
εγκιβωτισμένος σε ξύλινο πλαίσιο. Ο μηχανισμός αυτός
έδινε, με βεβαιότητα, τη θέση του ήλιου και της σελήνης
καθώς και τις φάσεις της. Προβλέπει ακόμη και σήμερα
σωστά τις εκλείψεις ηλίου και σελήνης. Δείκτες όπως των
ρολογιών, σε κυκλικές και ελικοειδείς κλίμακες δείχνουν την
ημερομηνία σε δύο ημερολόγια, ένα ελληνικό και ένα
αιγυπτιακό. Τέλος, προσδιόριζε την ημερομηνία τέλεσης
αρχαίων αγώνων στην Ελλάδα (Ολύμπια, Πύθια, Ίσθμια,
Νέμεα, κ.α.)

6. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΡΓΟΥ ΤΕΧΝΗΣ
• "Το μεγάλο κύμα" του Χοκουσάι είναι ίσως
το πιο γνωστό έργο της τέχνης της
Ιαπωνίας στη Δύση ενώ επηρέασε και την
παγκόσμια τέχνη. Ο Χοκουσάι, που άλλαζε
πολύ συχνά ονόματα ανάλογα με το είδος
της τέχνης με το οποίο ασχολούνταν, είχε
εμμονή με το όρος Φούτζι. Το όνομα που
υιοθέτησε για τον εαυτό του στο τέλος της
ζωής του ήταν "ο γέρος που λάτρευε την
τέχνη" ενώ λέγεται πως λίγο πριν αφήσει
την τελευταία του πνοή σε ηλικία 88 ετών,
αναφώνησε ότι χρειαζόταν μόνο πέντε
ακόμα χρόνια ζωής για να γίνει
πραγματικός ζωγράφος.

7. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
• Σήμερα, οι άνδρες της Προεδρικής Φρουράς φέρουν την ίδια στολή
σε ένδειξη σεβασμού στην εθνική μας παράδοση και τους ήρωες
των αγώνων του έθνους. Αποτελείται από τη φουστανέλα, τον
υποδήτη (πουκάμισο, με μεγάλο άνοιγμα μανικιών), τη φέρμελη
(μάλλινο γιλέκο ), τους κνημιοδέτες, τις μάλλινες κάλτσες (δύο για
το κάθε πόδι), τη ζώνη ανασπάστου (συγκρατεί τις μάλλινες
κάλτσες), τη ζώνη λουστρινίου με φυσιγγιοθήκες, τα γαλανόλευκα
κρόσσια, το φάριο (το καπέλο) με τον μεταξωτό φύσανο και το
εθνόσημο στο κέντρο και τα τσαρούχια.Η φουστανέλα με τις 400
πιέτες, οι οποίες συμβολίζουν τα χρόνια της σκλαβιάς, έχει δύο
φύλλα και φτιάχνεται από λευκό χασέ 30 μέτρων. Την ώρα της
μάχης, λειτουργούσε και σαν αλεξίσφαιρο, μιας και το βόλι δεν
μπορούνε να διαπεράσει τις πολλές πιέτες, και καρφωνότανε σ’
αυτές με αποτέλεσμα να μην πληγώνεται ο Εύζωνος.

8. ΑΦΗΓΗΣΗ
Αφήγηση είναι η προφορική ή γραπτή παρουσίαση ενός γεγονότος ή μιας σειράς γεγονότων,
πραγματικών ή φανταστικών (επινοημένων).
Βασικά χαρακτηριστικά / στοιχεία της αφήγησης:
• οργανώνεται με άξονα το χρόνο, αλλά οι καταστάσεις συνδέονται αιτιολογικά μεταξύ τους.
• οργανώνεται με βάση την εξής δομή:
Α. Πληροφορίες για τους ήρωες, το χώρο, το χρόνο και την κατάσταση από την οποία ξεκινά η αφήγηση
Β. Η εξέλιξη της αφήγησης και η έκβασή της
Γ. Η λύση: η κρίση του αφηγητή για το νόημα της ιστορίας
• Κύριος χρόνος της αφήγησης είναι ο αόριστος, αλλά χρησιμοποιείται και ο παρατατικός και οι
εξακολουθητικοί χρόνοι.
• Η γλώσσα της αφήγησης χαρακτηρίζεται από τη χρήση συνδετικών λέξεων και φράσεων που
δείχνουν τη χρονική σειρά των γεγονότων (έπειτα, ύστερα, κατά τη διάρκεια) και την αιτιολογική σχέση
μεταξύ τους (επειδή, καθώς, για το λόγο αυτό). ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΡΧΗ – ΜΕΣΗ ΚΑΙ ΤΕΛΟΣ!!

9. ΕΙΔΗ ΑΦΗΓΗΣΗΣ
ΑΦΗΓΗΣΗ
ΜΥΘΟΠΛΑΣΤΙΚΗ:
αφήγηση όπου κυριαρχεί
η φαντασία
ΙΣΤΟΡΙΚΗ: αφήγηση
που αφορά σε γεγονότα
του παρελθόντος
ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΗ: αφήγηση
που αφορά σε γεγονότα
του παρόντος

10. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΑΦΗΓΗΣΗ – ΒΙΝΤΕΟ

11. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2: ΑΦΗΓΗΣΗ - ΒΙΝΤΕΟ

12. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2: ΑΦΗΓΗΣΗ
Αντόν Τσέχωφ Ο παππούς και το εγγονάκι
O παππούς είχε γεράσει πολύ. Τα πόδια του δεν τον πήγαιναν, τα μάτια του δεν
έβλεπαν, τ’ αυτιά του δεν άκουγαν. Δόντια δεν είχε. Κι όταν έτρωγε, του χυνόταν το
φαγητό. O γιος του και η νύφη του δεν τον έβαζαν πια μαζί τους στο τραπέζι, αλλά του ’διναν
να φάει πάνω στη μεγάλη χτιστή χωριάτικη θερμάστρα όπου πλάγιαζε. Κάποτε που του
βάλανε να φάει στο πήλινο πιάτο, του ξέφυγε από τα χέρια, έπεσε κι έσπασε. Η νύφη του
άρχισε τότε να τον μαλώνει πως όλα τα χαλάει στο σπίτι και σπάει τα πιάτα. Τέλος του είπε
πως αποδώ και πέρα θα του 'διναν να τρώει στην ξύλινη γαβάθα. O παππούς αναστέναξε
μόνο και δεν είπε τίποτα. Μια μέρα ο άντρας με τη γυναίκα του παρακολουθούσαν που ο γιος
τους μαστόρευε κάτι σκαλίζοντας ένα μικρό κούτσουρο. O πατέρας λοιπόν τον ρώτησε: «Τι
φτιάχνεις εκεί, Μίσα;». Κι ο Μίσα απαντά: «Φτιάχνω μια μεγάλη γαβάθα, πατερούλη. Όταν
εσύ κι η μάνα μου γεράσετε, θα σας ταΐζω σ' αυτήν τη γαβάθα». O άντρας κι η γυναίκα του
κοιτάχτηκαν και δάκρυσαν. Νιώσανε ντροπή που είχαν προσβάλει τον παππού. Κι από τότε
τον βάλανε να τρώει μαζί τους στο τραπέζι και τον πρόσεχαν όπως πρέπει.

13. ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ ΠΙΝΑΚΑ
ΚΕΙΜΕΝΟ Ο ΠΑΠΠΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΓΓΟΝΑΚΙ
ΗΡΩΕΣ
ΧΩΡΟΣ
ΧΡΟΝΟΣ
ΧΡΟΝΟΙ
ΡΗΜΑΤΩΝ
ΣΥΝΔΕΤΙΚΕΣ
ΛΕΞΕΙΣ

14. ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑ
• Σε μια συζήτηση ή σε ένα κείμενο, για να υποστηρίξουμε τις
θέσεις μας ή για να αντικρούσουμε τις θέσεις άλλων,
χρησιμοποιούμε επιχειρήματα. H χρήση επιχειρημάτων μάς
βοηθάει να κατανοήσουμε ποιες θέσεις είναι ορθότερες ή πιο
σημαντικές από άλλες και κυρίως να πείσουμε τους άλλους για την
ορθότητα των θέσεών μας.

15. ΕΙΔΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΩΝ
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ
ΔΙΑΜΕΣΩ
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΟΣ:
παραδείγματα από
ιστορία ή επιστήμη
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΜΕ
ΑΙΤΙΕΣ:
επιχειρήματα που
βασίζονται σε συλλογισμό,
σκέψη

16. ΔΟΜΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΟΥ
ΚΕΙΜΕΝΟΥ
• Εισαγωγή: παρουσίαση της βασικής θέσης
• Δεδομένα: παράθεση επιχειρημάτων που στηρίζουν μια θέση
• Ανασκευή: αντίκρουση αντίθετων θέσεων
• Κατάληξη: τελική θέση (συμπέρασμα) και προϋποθέσεις για να
ισχύσει η βασική θέση

17. ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΗΝ
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ
Κρίνετε το επιχείρημα του καρχαρία στο σκίτσο
του Αρκά.

18. ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Τα στάδια γραφής της περίληψης
1. Διαβάζουμε τον τίτλο του κειμένου.
2. Κάνουμε προσεκτική ανάγνωση όλου του κειμένου.
3. Εντοπίζουμε το θεματικό κέντρο (θέμα, κεντρικό νόημα) του κειμένου.
4. Διαβάζουμε το κείμενο δεύτερη φορά, παρακολουθώντας τη σειρά των γεγονότων ή των ιδεών.
5. Μελετούμε κάθε παράγραφο χωριστά, για να διαπιστώσουμε τα επιμέρους θέματα που αναπτύσσονται.
6. Σημειώνουμε τις λέξεις-κλειδιά κάθε παραγράφου.
7. Γράφουμε έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο, στηριζόμενοι στις λέξεις-κλειδιά.
8. Γράφουμε την περίληψη, προσέχοντας:
• να ξεκινήσουμε είτε με αναφορά στο κείμενο και το συγγραφέα είτε απευθείας
• να καταγράψουμε μόνο τις αναγκαίες πληροφορίες (θέματα, νοήματα), αναπτύσσοντάς τις αναλογικά με το αρχικό κείμενο
• να χρησιμοποιήσουμε πληροφοριακό ύφος χωρίς να σχολιάζουμε το κείμενο
• τη συνοχή του κειμένου μας και την ομαλή ροή των πληροφοριών, χρησιμοποιώντας τις κατάλληλες συνδετικές λέξεις και
φράσεις
• να εφαρμόζουμε τους γλωσσικούς κανόνες (ορθογραφία, στίξη, σύνταξη, λεξιλόγιο)
• να τηρήσουμε το όριο των λέξεων που έχει δοθεί.