Προτάσεις για σχεδιασμό περιβαλλοντικού προγράμματος με θέμα τη βελανιδιά.

1. Μια βελανιδιά για τα παιδιά!
Αλεξάνδρα Τσίγκου
Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΔΠΕ Δυτικής Αττικής Νοέμβριος 2018

2. «Ο άνθρωπος που φύτευε δέντρα»
Δείτε την ταινία με ελληνικούς
υπότιτλους για αφόρμηση.
Διαβάστε το βιβλίο με τα
παιδιά στην τάξη.

3. Οι εμπειρίες, τα βιώματα, οι γνώσεις σας
Τα παιδιά γράφουν σε χαρτάκια
post it τυχόν εμπειρίες ή γνώσεις
που έχουν για τη βελανιδιά είτε
από το οικογενειακό είτε από το
σχολικό περιβάλλον.
Στη συνέχεια δημιουργούμε
έναν Εννοιολογικό Χάρτη με
τα βασικά ερωτήματα:
Τι ξέρω;
Τι θέλω να μάθω;
Ο Ε. Χ. μένει
αναρτημένος σε τοίχο
της τάξης και
συμπληρώνεται όλη τη
χρονιά.
Βελανιδιά
Τι ξέρω;
Τι θέλω να
μάθω;
Τι θέλω να
κάνω;

4. Γιατίέναεκπαιδευτικόπρόγραμμαγιατηβελανιδιά;
Με ποια σχολικά αντικείμενα σχετίζεται ένα πρόγραμμα για τη βελανιδιά
ιστορία
μυθολογία
οικολογία
λογοτεχνία
τέχνη
βιωματική εκπ/ση
πείραμα
ΤΠΕ
οικονομία
παράδοση
πολιτισμός
αειφορία

5. Βελανιδιές στον κόσμο
Βελανιδιά στην Νότια Καλιφόρνια των ΗΠΑ: Μνημείο της φύσης 1300 ετών
Προβάλλουμε εικόνες και συζητάμε για την ηλικία, τη χρήση, την αξία του δέντρου.
Βελανιδιά-μαθουσάλας ηλικίας 13.000 ετών

6. Βελανιδιές στο Θριάσιο Πεδίο
Προβάλλουμε εικόνες και συζητάμε για την ηλικία, τη χρήση, την αξία του δέντρου.

7. Βελανιδιά και πυρκαγιές
Διαβάζουμε το άρθρο και συζητάμε για τη συμπεριφορά της βελανιδιάς ως προς την πυρκαγιά.
Η λύση για τις πυρκαγιές και την κλιματική αλλαγή
Γιατί οι βελανιδιές;
1. Καίγονται πιο αργά.
2. Φυτρώνουν παντού.
3. Αποθηκεύουν νερό.
4. Φέρνουν βροχές.
5. Ευνοούν την βιοποικιλότητα.
6. Ξαναφυτρώνουν αν καούν.

8. Βελανιδιά και πυρκαγιές
Είναι βραδύκαυστο, ανθεκτικό στις πυρκαγιές, πρεμνοβλασταίνει, συντελεί στη φυσική αναγέννηση του δάσους
Ένα μήνα μετά Ένα μήνα μετά Οκτώ μήνες μετά
Παίρνουμε συνεντεύξεις από ανθρώπους που έζησαν μια πρόσφατη πυρκαγιά. Ρωτάμε τη
γνώμη τους για τη συμπεριφορά των πεύκων και των βελανιδιών.

9. Ας γνωρίσουμε την βελανιδιά της Αττικής:
Ήμερη βελανιδιά ή βασιλική δρυς
(λατ. Quercus ithaburensis subsp. Macrolepis)
Φτάνει τα 30 μέτρα ύψος. Ευδοκιμεί σε θερμό και ξηρό
περιβάλλον. Βρίσκεται στην Ανατολική Μεσόγειο σε
πεδινές περιοχές και στους πρόποδες των βουνών.
Τα φύλλα της είναι δερματώδη, ωοειδή με οξείες
παρυφές, χνουδωτά. Ο καρπός της είναι σκληρό κάρυο
κυπελλοφόρο και μονόσπερμο. Το κύπελλο του καρπού
φέρει πυκνά αγκαθωτά λέπια. Υπάρχουν και άκαρπα
δέντρα και αυτό αποδίδεται στην κακή ανθοφορία.
Στην Ελλάδα ευδοκιμεί
στις Κυκλάδες, βόρειες Σποράδες,
Αττική, Ρόδο, Κρήτη, Θεσσαλία,
Αιτωλοακαρνανία και Βοιωτία.
Κι ας τη συγκρίνουμε με τα άλλα είδη βελανιδιάς

11. Η κίσσα συμβάλλει στον πολλαπλασιασμό της δρυός
Οι κίσσες συνηθίζουν
να αποθηκεύουν το
περίσσευμα της τροφής, καθ’
όλη την διάρκεια του έτους,
κυρίως βελανίδια και άλλους
ξηρούς καρπούς δένδρων.
Μάλιστα, στην αιχμή της
καρποφορίας τον Οκτώβριο,
περνούν συχνά 10 με 11 ώρες
την ημέρα συλλέγοντας
καρπούς. Για το σκοπό αυτό,
καλύπτουν εν μέρει μεγάλες
διαδρομές 5 έως 8 χιλιόμετρα
για να αναζητήσουν συστάδες
δρυός ή μεμονωμένα δέντρα,
αν και οι διανυόμενες
αποστάσεις είναι κατά κανόνα
μικρότερες.
Συνήθως συλλέγονται 5-7 έως και 10 βελανίδια στο
λαιμό και μεταφέρονται σε θέσεις όπου
αποθηκεύονται, κατά προτίμηση σε επιφάνειες στις
άκρες των δασών και τα ξέφωτα.

12. Η κίσσα συμβάλλει στον
πολλαπλασιασμό της δρυός
Οι καρποί αποθηκεύονται ανά 2-3 σε σωρούς
πεσμένων φύλλων, σε τρύπες και άλλα κενά
στη βλάστηση ή ρίζες δένδρων, μέσω μικρών
ραμφισμάτων και, στη συνέχεια, καλύπτονται.
Κατά την ανάκτηση των αποθεμάτων τους, οι
κίσσες προσανατολίζονται από σημάδια στον
χώρο έτσι, ώστε να μπορούν να τα
αποκαλύπτουν με εκπληκτική ακρίβεια, ακόμη
και κάτω από παχύ στρώμα χιονιού.
Η σελίδα είναι απόσπασμα από το βιβλίο: «Μικρή Μεσόγειος»
του Χατζηρβασάνη Βασίλη, εκδ. Ανεβαίνοντας

13. Ο δρυοκολάπτης «θεραπεύει» τη βελανιδιά
Οι δρυοκολάπτες ή τσικλιτάρες συμβάλουν στην
υγεία του δάσους με τις διατροφικές τους
συνήθειες, όμως η επίδρασή τους είναι πολύ
μεγαλύτερη, αφού είναι τα μόνα πουλιά που
μπορούν να σμιλεύουν φωλιές, τις οποίες πολλές
φορές αφήνουν ημιτελείς.
Αυτές οι ημιτελείς κοιλότητες αρκούν όμως για ένα
ζευγάρι Δενδροτσοπανάκων, Δασοδενδροβάτων,
Κλειδωνών, Γαλαζοπαπαδίτσων, Καλόγερων. Όλα
αυτά είναι εντομοφάγα πουλιά, φωλιάζουν πάντα σε
κοιλότητες και καθαρίζουν τα μεγάλα δέντρα από τα
βλαπτικά έντομα.
Οργανώνουμε θεατρικό παιχνίδι με βασικούς ρόλους την κίσσα που μεταφέρει τους σπόρους
σε άλλα μέρη και τον δρυοκολάπτη που θεραπεύει τις άρρωστες και γέρικες βελανιδιές.
Οι δρυοκολάπτες ή τσικλητάρες είναι εντομοφάγα
πουλιά ειδικά εξοπλισμένα για την κατανάλωση των
ξυλοφάγων προνυμφών των δασοβλαπτικών
σκαθαριών.

14. Η αξία της βελανιδιάς
 Αποτελεί βασική τροφή για άγρια
ζώα
 Αποτέλεσε σημαντική ζωοτροφή
για κτηνοτροφία
 Μπορεί να αποτελέσει σημαντική
τροφή για τον άνθρωπο
 Αποτέλεσε σπουδαία πηγή
εισοδήματος για πολλούς αιώνες
(βυρσοδεψία, χρωστικές ύλες)
 Ξυλεύεται για επιπλοποιία
 Ξυλεύεται για καύσιμη ύλη
 Συνδέεται με τον αρχαίο ελληνικό
πολιτισμό  Ξυλεύτηκε έντονα το 19ο-20ο αιώνα για
δημιουργία καλλιεργήσιμων εκτάσεων
 Ξυλεύτηκε βάναυσα στην Κατοχή σαν
καύσιμη ύλη
 Μεγάλες εκτάσεις της καταστράφηκαν
εξαιτίας αναπτυξιακών έργων τον 20ο -21ο αι.
Κίνδυνοι για τη βελανιδιά

15. Το ξύλο της βελανιδιάς
Το ξύλο της είναι σχετικά ακριβό και
χρησιμοποιείται στην επιπλοποιία. Είναι
πυκνό και το χρώμα του κυμαίνεται μεταξύ
σκούρου και ανοιχτού.
Στην κατασκευή κτιρίων χρησιμοποιείται
στην ξυλοδεσιά.
Εξαιτίας του αρωματικού της ξύλου, είναι
ιδανική για την κατασκευή βαρελιών στην
ποτοποιία.

16. Το ξύλο της βελανιδιάς
Δρυς η φελλοφόρος, από το εξωτερικό μέρος του
κορμού της παράγεται ο φελλός .

17. Αποτέλεσε σπουδαία πηγή εισοδήματος για
πολλούς αιώνες (βυρσοδεψία, χρωστικές ύλες).
Ερευνήστε πώς το εργοστάσιο ΚΡΟΝΟΣ στην Ελευσίνα επεξεργαζόταν τα βελανίδια και από πού
τα προμηθευόταν.
Βυρσοδεψία & χρωστικές ύλες

18. Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα
http://www.oakmeal.com/.
Συζητήστε για οικονομικά και κοινωνικά οφέλη από
την σύγχρονη αξιοποίηση της βελανιδιάς στη Τζια.
Διατροφή & οικονομία

19. Την απόκριση του θεού έδινε η ιερή βαλανιδιά, η ιερά
φηγός, από το αρχαιότερο ελληνικό μαντείο της
Δωδώνης στην Ήπειρο, όπως μαρτυρά ο Ηρόδοτος.
«Πολύγλωσσος, προσήγορος και ηχούσα», η βελανιδιά
«μιλούσε» με το θρόισμα των φύλλων της, ενώ λόγο
«διατύπωνε» και το νερό που ανάβλυζε στη ρίζα της,
καθώς εκεί, κάτω από τη γη, πίστευαν πως ζούσε ο
Δίας, ο οποίος έδινε και τους χρησμούς.
«Είναι δικό μου το παιδί;», «Τις πταίει για την
έντονη βαρυχειμωνιά;», «Να αγοράσω μετοχές σε
ένα καράβι;», «Να πάω στις Συρακούσες ή να
αναβάλω το ταξίδι μου;».
Ερωτήσεις για θέματα πολιτικά ή θρησκευτικά,
οικογενειακά, υγείας, επαγγελματικά, μετακίνησης,
ιδιοκτησίας , ερωτήσεις βασανιστικές που ζητούν
επίμονα απαντήσεις. Ερωτήσεις χαραγμένες με
μεγαλογράμματη γραφή πάνω σε 2.500 μολύβδινα
πλακίδια βρίσκονται στις προθήκες του
Αρχαιολογικού Μουσείου Ιωαννίνων.
Τα χρηστήρια είναι ορθογώνια με μικρές
τρυπούλες στις άκρες πιθανόν για να κρεμαστούν.
Μυθολογία: Η ιερή βελανιδιά της Δωδώνης
Δημιουργήστε «χαλύβδινα» πλακίδια από πλαστελίνη. Χαράξτε μια ερώτηση για ένα θέμα που σας
απασχολεί. Συζητήστε τι πληροφορίες μας δίνουν για την καθημερινότητα των αρχαίων Ελλήνων.

20. Μυθολογία: Δρυάδες και Αμαδρυάδες
Η Βαλανίς (ή Βάλανος), θεωρούνταν η Νύμφη του δέντρου της
βελανιδιάς και μία από τις Αμαδρυάδες νύμφες, κόρες του
Όξυλου (πνεύμα τους δάσους) και της Αμαδρυάδας.
Οι Δρυάδες (ενικός: η Δρυάς) ήταν Νύμφες των δασών. Το όνομά
τους προέρχεται από τη λέξη «Δρυς». Σύμφωνα με την
παράδοση, ήταν νύμφες των δέντρων, ειδικά των βελανιδιών,
κάτω από τις οποίες ζούσαν.
Οι Αμαδρυάδες
γεννιούνται με το δέντρο
που προστατεύουν και
μοιράζονται τη μοίρα του,
θεωρείται μάλιστα ότι
πεθαίνουν με το δέντρο.
Επιλέξτε την κατάλληλη μουσική και στήστε ένα θεατρικό παιχνίδι
με πρωταγωνιστές τις νύμφες των δασών σε διάφορες συνθήκες.

21. Ιστορία- Αρχαιολογία: Μόνιμη έκθεση Μουσείου βασιλικών τάφων Αιγών
Το χρυσό στεφάνι βελανιδιάς του Φιλίππου Β΄
Το στεφάνι του
Φιλίππου που έχει
σήμερα 313 φύλλα και
68 βελανίδια, με
σωζόμενο βάρος 717
γραμμάρια και αρχικό
οπωσδήποτε
μεγαλύτερο, είναι όχι
μόνο το βαρύτερο
χρυσό στεφάνι που
μας σώθηκε, αλλά και
ένα από τα πιο
βαρύτιμα που
κατασκευάστηκαν
ποτέ.
Αποτυπώστε το φύλλο της βελανιδιάς σε χαρτί.
Χρωματίστε. Δημιουργήστε με πλαστελίνη βελανίδια.
Αναπαραστήστε το χρυσό στεφάνι
του Φιλίππου με διάφορα υλικά.

22. Η ΔΡΥΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΗΣ ΔΡΥΟΣ…
Χρονολογία Ποσοστό της χώρας
σε δρυοδάση
Κάποτε … 80%
1929 35,03%
1964 29,75%
1992 22%
Διακρίνουμε λοιπόν μια σταδιακή αλλά
συνεχή, διαχρονικώς υφιστάμενη,
υποχώρηση της δρυός στον ελληνικό χώρο,
φτωχαίνοντας έτσι η ελληνική φύση και η
χώρα, αφού αφενός μεταβαίνουμε σε
περιβάλλοντα υπολειπόμενα του αρχικού,
στα πλαίσια της οπισθοδρομικής διαδοχής
που συντελείται, αφετέρου χάνει η χώρα
το αντιπροσωπευτικό της δένδρο, το οποίο
πλέον δε λογίζεται στη συνείδηση των
Νεοελλήνων με αυτή του τη θεώρηση –
κοντολογίς: είναι δένδρο κοινό κι όχι
ιδιαίτερο, είναι δένδρο μη εκτιμημένο
σήμερα· ενώ παλιά ήταν ανεκτίμητο!
Του Αντώνιου Β. Καπετάνιου
Δασολόγου – Περιβαλλοντολόγου
https://dasarxeio.com/2015/05/17/21572/
Διαβάζουμε το άρθρο και συζητάμε για την υποχώρηση της δρυός στον ελληνικό χώρο.

23. ΕξάπλωσητηςβελανιδιάςστηνΕλλάδα
Μελετάμε τον Χάρτη της Ελλάδας και εντοπίζουμε τις περιοχές εξάπλωσης της βελανιδιάς.

24. Η Βελανιδιά στο Αττικό τοπίο
Μελετάμε τις επόμενες αεροφωτογραφίες βγάζουμε συμπεράσματα για τη σχέση της
βελανιδιάς με τις ποικίλες χρήσεις γης στο Θριάσιο Πεδίο.

25. Η ήμερη βελανιδιά στο Θριάσιο Πεδίο τον 19ο αι.
Χάρτες της Αττικής των Curtius & Kaupert

26. Η ήμερη βελανιδιά στο Θριάσιο Πεδίο τον 21ο αι.

27. Επιβιώνει στο αγροτικό τοπίο
του Ασπροπύργου

28. Επιβιώνει ανάμεσα σε μεικτές
χρήσεις γης

29. Επιβιώνει ανάμεσα σε
εμπορικές χρήσεις γης

30. Επιβιώνει σε περιοχή
κατοικίας
10ο ΔΣ Ασπ/γου

31. Βίντεο
• Τα βελανίδια ως τρόπος επιβίωσης
• Συλλογή βελανιδιού 1
• ΑΝΑΔΑΣΩΣΗ ΜΕ ΒΕΛΑΝΙΔΙΕΣ
• How to Grow Oak Trees From Acorns : How to Do an Oak Tree Acorn Float Test
• 20 000 προβλαστημένες βελανιδιές φυτεύτηκαν στον Υμηττό
Άρθρα
• Η ΔΡΥΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΗΣ ΔΡΥΟΣ…
• Πεύκο ή δρυς στο αττικό περιβάλλον;
• Η λύση για τις πυρκαγιές και την κλιματική αλλαγή
• Μοναδική λύση η «επιστροφή» στη βελανιδιά
• Κήρυξη αιωνόβιας βελανιδιάς ως «Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης»
Υλικό για επεξεργασία στην τάξη

32. Λογοτεχνικά κείμενα
• Άντερσεν: Το τελευταίο όνειρο της γέρικης βελανιδιάς
• Γιώτα Αλεξάνδρου: Τα κλαδιά της σοφίας
• Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης: Υπό την βασιλικήν δρυν
http://www.sarantakos.com/kibwtos/mazi/ppd_drus.html
• Νικηφόρος Βρεττάκος: Βασιλική Δρυς: Συμπλήρωμα στο Χρόνο και στο Ποτάμι. Αθήνα:
Δίφρος, 1959, 28σ.
• Γιάννης Γερογιάννης: «Αμαδρυάδα», ποιητική συλλογή (2016)
• Γιάννης Γερογιάννης: «Η Αμαδρυάδα και τα ιερά δάση της Ελλάδος», (2017)

33. Τα κλαδιά της σοφίας
Ένα δέντρο ήταν, μια βελανιδιά σαν όλες
τις άλλες. Σε μια μικρή πόλη του μακρινού
Βορρά… Ετούτη, όμως, η βελανιδιά
ξεχώριζε μέσα στην πράσινη θάλασσα.
Ήταν η ψηλότερη και η μεγαλύτερη από
όλες… Μετρούσε πάνω από τριακόσια
χρόνια σ’ αυτό το δάσος… Ο χρόνος, φίλος
παράξενος, της είχε φέρει συντροφιά
μυριάδες πρόσωπα. Ας μην ταξίδεψε ποτέ
της. Όλη η ανθρώπινη ιστορία είχε
παρελάσει από μπροστά της. Όχι μόνο
αυτή που γράφουν τα επίσημα βιβλία. Και
μαθαίνουν τα παιδιά στο σχολείο. Αλλά και
η άλλη. Η ιστορία των απλών ανθρώπων. Η
ασήμαντη για να καταγράφει στα αρχεία.
Αυτή που μόνο για τους ίδιους έχει αξία.
Και τι δεν είχε δει…
Διαβάζουμε το βιβλίο της Γιώτας Αλεξάνδρου και συμπληρώνουμε δικές μας σκηνές. Στη
συνέχεια επικοινωνούμε με τη συγγραφέα και την καλούμε στο σχολείο μας.

34. Υπό την βασιλικήν δρυν
Ο Αλέξανδρος
Παπαδιαμάντης - Ο
μέγας αυτός νεοέλληνας
συγγραφέας πιστός στην
καθαρεύουσα -είχε
καθίσει κι αυτός κάτω
από μια μεγάλη Βασιλική
Βελανιδιά την οποία
ερωτεύθηκε! Κι′ έγραψε
το κλασικό πλέον
διήγημα ″Υπό την
Βασιλικήν Δρυν”.
″Περνούσα μπροστά από μα μεγάλη βελανιδιά, πηγαίνοντας με το
γαϊδουράκι μου σ′ ένα πανηγύρι στο διπλανό χωριό και βρίσκω
μπροστά μου ένα όνειρο, που ήταν μια πελώρια βελανιδιά. Την οποία
δεν χόρταινα να τη θαυμάζω. Μια δέσποινα άγριας καλλονής,
βασίλισσα της δρόσου…
Μάννα ζωής, δρόσος γλυκασμού, μέλι το εκ πέτρας. Ενέπνεε έρωτα
θείας ακμής. Αισθανόμην αφάνταστην συγκίνησιν.
Το δέντρο ψιθύριζε εις την ψυχήν μου λόγια αρρήτου γοητείας. Μ΄
έθελγε, με καλούσε δίπλα της. Ποθούσα να τρέξω κοντά της, να την
απολαύσω· Να αγκαλιάσω τον κορμό της και να τον φιλήσω. Και
αν δεν μ’ εδέχετο, να έπεφτα μπροστά στη χλόη της και να στεγασθώ
υπό την σκιάν της.
….
http://www.sarantakos.com/kibwtos/mazi/ppd_drus.html
Διαβάζουμε το διήγημα του Αλ. Παπαδιαμάντη στο πρωτότυπο από τον παραπάνω σύνδεσμο και
απολαμβάνουμε τον πλούτο των λέξεων που χρησιμοποιεί για να περιγράψει τη βασιλική δρυ.

35. Υπό την βασιλικήν δρυν
…
Στην επιστροφή έτρεχα γιατί βιαζόμουν να φιλήσω την ερωμένη μου. Για μια στιγμή, οι δύο
ρίζες του δέντρου μου φάνηκαν σαν σκέλη, δύο ωραίες καλοφτιαγμένες κνήμες. Ο κορμός
μού φάνηκε σαν να είχε πλαστεί με μέση, κοιλιά και δύο γλαφυρούς μαστούς. Το ίδιο βράδυ
στον ύπνο μου άκουσα τη φωνή της :
- Πήγαινε να τους πεις να με λυπηθούν και να μην με κόψουν!...
Για να μην αναγκαστώ να κάνω ακουσίως κακό. Κι′ εγώ δε είμαι αθάνατη, όπως όλες οι
Δρυάδες Νύμφες και οι Αμαδρυάδες που κατοικούν μέσα στις βελανιδιές! Θα ζήσω όσο θα ζει
και αυτό το δένδρο…
Εξύπνησα έντρομος. Δεν έβγαζα νόημα από το μαντικό όνειρο. Αργότερα έμαθα από την
Μυθολογία ότι η Αμαδρυάς, μια από τις Δρυάδες, τις Νύμφες των δασών, είναι
ενσωματωμένη στα δέντρα. Και αν κανείς κάνει κακό στο δέντρο, η Αμαδρυάς που κατοικεί
μέσα του δεν θα τον αφήσει ατιμώρητο ….
Μετά από χρόνια επιστρέφω από την ξενιτιά και πήγα να δω την Βελανιδιά μου. Την είχαν
κόψει!
Ρώτησα μια γραία που βόσκαγε δύο προβατίνες
τι είχε γίνει το «Μεγάλο Δέντρο». Μου απήντησε:
-Ο σχωρεμένος ο Βαργένης το έκοψε… Σαν το κοψε κι ύστερα, δεν είδε χαΐρι και προκοπή.
Αρρώστησε, και σε λίγες μέρες πέθανε…”

36. Δράσεις από τα σχολεία
• Σποροσυλλογή
• Σποροφύτευση
• Δημιουργία φυτωρίου
• Προστασία δενδρυλλίων

37. Δράσεις σχολείων
Σποροσυλλογή

38. Σύγκριση μεγεθών σπόρων
Πεύκου Πλατάνου Σφένδαμου
Βελανιδιάς

39. Επιλογή κατάλληλων σπόρων με πείραμα
Εμβαπτίζουμε τους σπόρους σε λεκάνη
με νερό. Όσοι επιπλέουν είναι άχρηστοι.
Άχρηστοι είναι όσοι έχουν μικρή
τρυπούλα ή έχουν μικρό σημαδάκι.
Το σημαδάκι δείχνει ότι το
σκουλήκι που βρίσκεται
μέσα προσπαθεί να
ανοίξει τρύπα για να βγει.
Οι σπόροι που βυθίζονται είναι
κατάλληλοι για σποροφύτευση.
Όμως δεν αποκλείουμε και αυτούς
με το μικρό μαύρο σημαδάκι.

40. Σποροφύτευση
Με άδεια του δήμου μας επιλέγουμε την περιοχή για σποροφύτευση (ένα κοντινό παρκάκι ή μια παιδική
χαρά, που αγαπούν τα παιδιά). Το τοπικό Δασαρχείο μάς υποδεικνύει δασική περιοχή για αναδάσωση.
Εικόνες: Σποροφύτευση του 1ου ΔΣ Ψυχικού στο Άλσος Βείκου 2015

41. Σποροφύτευση
Χρειαζόμαστε υγιείς σπόρους και ένα κατάλληλο εργαλείο- «φυτευτήρι» με το οποίο
ανοίγουμε οπή βάθους 10 εκ. περίπου. Τοποθετούμε «ξαπλωτό το βελανίδι» και
κλείνουμε την οπή. Σημαδεύουμε το σημείο με κάποιο αναγνωριστικό στοιχείο.
Εικόνες: Σποροφύτευση του 1ου ΔΣ Ψυχικού στο Άλσος Βείκου 2015

42. Δημιουργία δενδρυλλίων σε αυτοσχέδιο φυτώριο
Χώμα χωραφιού pH>7
Ξάπλα το βελανίδι
Σκέπασμα με 5 εκ. χώμα
Δοχεία σε λάκκο με άμμο
Πότισμα σε τακτά διαστήματα

43. Σωστό και λάθος φύτεμα δενδρυλλίου
ΣΧ. Ι
Σωστός τρόπος φυτέματος
ΣΧ. ΙΙ
Λάθος τρόπος φυτέματος

44. Μέριμνα και Προστασία των δενδρυλλίων με ατομικές περιφράξεις
Κατασκευάζουμε ατομικές μικρές
περιφράξεις γύρω από τα
δενδρύλλια που θα φυτρώσουν.
Χρησιμοποιούμε ορθογωνικό
πλέγμα και δύο σιδερένιες βέργες
πάνω στις οποίες το στηρίζουμε.

45. Ας κλείσουμε τα μάτια μας και ας οραματιστούμε το μέλλον
του σπόρου που φυτεύουμε σήμερα!!!

46. Οι απόψεις σας για αυτό το πρόγραμμα
Τα παιδιά γράφουν σε χαρτάκια post it διαφορετικού χρώματος τι τους άρεσε, τι τους
δυσκόλεψε, τι θα ήθελαν να προσθέσουν σε αυτό το πρόγραμμα. Κολλάνε τα χαρτάκια
στον τοίχο του προγράμματος και τα διαβάζουν. Αυτή τη αξιολόγηση γίνεται στη μέση του
προγράμματος για ανατροφοδότηση και στο τέλος του.

47. Για τους εκπαιδευτικούς

48. Αποτελέσματα ενός εκπαιδευτικού προγράμματος για τη
βελανιδιά
Γνώση Συναίσθημα Δράση

49. Γνώση
Οικογένει
α-είδος-
ποικιλία
Ονόματα
Οικοσύσ
τημα
Πολλαπλα
σιασμός
Προϊόντ
α
Χαρακτηρ
ιστικά
Να κατατάσσουν
σε κατηγορίες
Να συγκρίνουν
Να περιγράφουν

50. Συναίσθημα
Ιστορία
Μυθολογί
α
Παράδο
ση
Να
ευαισθητοποιηθούν Αξίες
Γέρικη
βελανιδιά
Να σεβαστούνΛογοτεχνία
Να ενδιαφερθούν

51. Δράση
Σπορο-
συλλογή
Να βιώσουν
Επιστολές
σε φορείς
Σπορο-
φύτευση
Να
συνεργαστούν
Δημιουργία
φυτωρίου
Διάχυση Να παρέμβουνΚατασκευές

52. Γιατί ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τη βελανιδιά;
 Είναι χαρακτηριστικό δέντρο του αττικού τοπίου
 Είναι βραδύκαυστο και εξαιρετικά ανθεκτικό στις πυρκαγιές
 Επιταχύνει τη φυσική αναγέννηση του δάσους
 Με το πλούσιο ριζικό της σύστημα εμπλουτίζει τα υπόγεια ύδατα
 Επιτρέπει την ανάπτυξη πολύ πλούσιας θαμνώδους και ποώδους βλάστησης
 Αποτελεί βασική τροφή για άγρια ζώα
 Αποτέλεσε σημαντική ζωοτροφή για κτηνοτροφία
 Μπορεί να αποτελέσει σημαντική τροφή για τον άνθρωπο
 Αποτέλεσε σπουδαία πηγή εισοδήματος για πολλούς αιώνες (βυρσοδεψία,
χρωστικές ύλες)
 Ξυλεύτηκε έντονα το 19ο-20ο αιώνα για δημιουργία καλλιεργήσιμων εκτάσεων
 Ξυλεύτηκε βάναυσα στην Κατοχή σαν καύσιμη ύλη
 Μεγάλες εκτάσεις της καταστράφηκαν εξαιτίας αναπτυξιακών έργων
 Έχει παιδαγωγική αξία για τους μαθητές μας
 Προσφέρεται για δράση των σχολείων

53. Βιβλιογραφία-Δικτυογραφία
• Michael S. Vrahnakis, George Fotiadis, Anastasia Pantera, Andreas Papadopoulos & Vasilios P.
Papanastasis Floristic diversity of valonia oak silvopastoral woodlands in Greece. Agroforestry
Systems, DOI 10.1007/s10457-014-9733-2
• Αποκατάσταση μεσογειακών δασικών οικοσυστημάτων
• Η λύση για τις πυρκαγιές και την κλιματική αλλαγή
• Η σημασία των δρυοκολαπτών (DENDROCOPOS major, D. medius και D.minor) για τα δάση μας,
Φυλλάδιο συλλόγων
• Πεύκο ή δρυς στο αττικό περιβάλλον;
• Περιοδικό «Η φύση», τ. 143, ΕΕΠΦ
• Φυτά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε αναδασώσεις μετά από πυρκαγιές
• http://www.velanidodasos.gr/
• ΟΙ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ : Γράφει ο Γιάννης Γερογιάννης
• Βελανιδιά Η βελανιδιά έχει 531 αυτοφυή είδη…
Ευχαριστώ θερμά την κα Ίριδα Θεοδωρίδου για τις πολύτιμες συμβουλές από την πολύχρονη εμπειρία της.