birds

1. ΓΙΑ ‘ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ’……..ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ!
Ένας Κυριακάτικος περίπατος σε μια μικρή όαση της Αθήνας ,το Άλσος
Παγκρατίου όταν συνδυάζεται με μια δράση που συμβαίνει στην « καταπράσινη
καρδιά του» από την Ελληνική Ορνιθολογική εταιρεία και αφορά την αξιαγάπητη
οικογένεια των πτηνών μόνο χαρά και ιδέες μπορεί να προσφέρει.
Αναφερόμαστε στα «χελιδονίσματα» όπου σκοπό είχαν να ευαισθητοποιήσουν
τους μικρούς επισκέπτες σχετικά με τον ερχομό των χελιδονιών , το μακρύ τους
ταξίδι αλλά και να τα βοηθήσουν φτιάχνοντας γι αυτά φωλιές από πηλό. Οι
φωλιές αυτές θα μπουν στα μπαλκόνια, στις αυλές και στα σχολειά και ενδέχεται
να προσελκύσουν τα χελιδόνια .

3. Αλλά και τα χελιδόνια να μη προσελκύσουν δίνουν την αφορμή να
ενδιαφερθούμε να προτείνουμε και να βιώσουμε λίγο από αυτή την δράση και
στο δικό μας σχολειό.
Βοηθοί μας ο πηλός που μας πρόσφεραν οι υπεύθυνοι της δράσης για τα παιδιά
μας, οι οδηγίες για το χτίσιμο της φωλιάς , οι αφίσες υποστήριξης των πτηνών,
αλλά κυρίως τα εξαιρετικά βιβλία τους που μέσα από τα όμορφα κείμενα και την
ευρηματική εικονογράφηση μίλησαν πρώτα στη καρδιά των παιδαγωγών ,
ακολούθως στην καρδιά των παιδιών και αναμενόμενα προβλημάτισαν όλους
μας.

4. Αξίζει να αναφέρουμε τις :
«ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΜΕΓΑΛΑ ΤΑΞΙΔΙΑ» που μας ταξιδεύουν στον κόσμο των
μεταναστευτικών πουλιών όπως τον είδαν οι φοιτητές του τμήματος γραφιστικής
του ΤΕΙ Αθήνας και που εντάσσεται στις πολυετείς προσπάθειες της Ελληνικής
ορνιθολογικής εταιρείας για εξάλειψη της λαθροθηρίας στην Ελλάδα.(Επιμέλεια
Ορνιθολογική).
Μια από τις όμορφες ιστορίες του μιλάει για το μελισσοφάγο ,το παρεξηγημένο
μεταναστευτικό πουλί από τους μελισσοκόμους. Φτάνει στην Ελλάδα το Μάιο
, φτιάχνει τη φωλιά του σε βραχώδη μέρη και βάλτους , είναι μονογαμικό,
κάνει μόνο ένα αυγό τη φορά και οι μελισσοκόμοι θεωρώντας το επικίνδυνο
για τις μέλισσες, το σκοτώνουν. Το περίεργο είναι ότι ο μελισσοφάγος προτιμά
να τρώει σφήκες που είναι πιο μεγάλες. Είναι να μη σου βγει τελικά το
ΟΝΟΜΑ……

5. «ΜΙΑ ΧΗΝΑ ΤΟΣΗ ΔΑ…ΜΙΑ ΝΑΝΟΧΗΝΑ!»
Ο Τόμας μια από τις ελάχιστες νανοχήνες ξεκινάει το μεταναστευτικό του ταξίδι
και μέσα από τις περιπέτειες του μας μεταφέρει τις δυσκολίες που συναντά όταν
χάνει το κοπάδι του και το πόσο σημαντική είναι η διατήρηση κάθε είδους πάνω
στη γη.( κείμενο : Ευγενία Πανώριου, Εικονογράφηση: Ίρις Σαμαρτζή, Επιμέλεια
:Ορνιθολογική)
Μια από τις όμορφες στιγμές της ιστορίας είναι ο διάλογος του Τόμας μες τον
μπαμπά του όταν αγχωμένος θυμήθηκε το περσινό ταξίδι τους και τις απώλειες
που προέκυψαν κατά τη διάρκεια του.

6. «Θύμισε μου» λέει ο Τόμας «Για ποιο λόγο φεύγουμε από εδώ;»
«Γιατί σύντομα το χιόνι θα παγώσει το χορτάρι. Γιατί το κάνουμε κάθε χρόνο.
Γιατί είμαστε μεταναστευτικά πουλιά !
Ο Τόμας όμως μονολογούσε μουρμουρίζοντας καθώς ο πατέρας του πέταγε
μακριά: «Γιατί επιμένουμε να πετάμε με βροχή , ενώ ΔΕΝ είμαστε αδιάβροχοι ,
να ψάχνουμε στις λίμνες που ΔΕΝ υπάρχουν πια, να ΜΗΝ αφήνουμε τον άνεμο
να μας πηγαίνει όπου θέλει , να νικάμε τον ΧΡΟΝΟ κάθε χρόνο…….

7. «ΘΑ ΠΑΩ ΝΑ ΖΗΣΩ ΑΛΛΟΥ!»
Ένας Μαυροπετρίτης αναγκάζεται να αφήσει την ανεμορδαμένη ράχη της Σκύρου
όπου ζει όταν μαθαίνει ότι πρόκειται εκεί να κατασκευαστούν δεκάδες χιλιάδες
ανεμογεννήτριες. Τελικά ποια είναι η πορεία του και πού τον οδηγεί το
προσωπικό του ταξίδι; ( Κείμενο, εικονογράφηση : Βασίλης Χατζηρβασάνης,
Επιμέλεια: Ορνιθολογική).
Όμορφη στιγμή της ιστορίας ο διάλογος του Μαυροπετρίτη με τον άνθρωπο
όπου γυρίζοντας στην αγαπημένη ράχη του, σε έναν λόφο της Σκύρου , για το
μεσημεριανό του , βρίσκει έναν άνθρωπο να μετράει τον τόπο .

8. «Ωραία μέρα για πέταγμα!» του λέει.
«Ωραία μέρα για μέτρημα !» του απαντά ο άνθρωπος.
«Έχω ένα αιολικό πάρκο να χτίσω’
«Ολικό πάρκο;» απόρησε ο Μαυροπετρίτης. Θα έχει απ’ όλα;»
«Αιολικό « τον διόρθωσε ο άνθρωπος. «Φαντάσου τον άνεμο να γυρίζει 50
πελώριες ανεμογεννήτριες και να παράγει ηλεκτρικό ρεύμα ,γρήγορη
ανάπτυξη , πρόοδο, λεφτά….»
«Ναι , αλλά εδώ πετάω εγώ» του θύμισε ο Μαυροπετρίτης .
« Να σου πω στ’ αυτί» είπε ο άνθρωπος. «Όσο μένεις εδώ , δεν θα με αφήσουν
να χτίσω. Σε προστατεύουν οι νόμοι βλέπεις. Μήπως μπορείς να ζήσεις λίγο πιο
κει;»
«Εγώ μπορώ να ζήσω όπου θέλω» δήλωσε ο Μαυροπετρίτης στρίβοντας τα
μουστάκια. «Θα πάω να ζήσω αλλού!»
Τελικά όμως υπερισχύει το «Θα ζήσω ΕΔΩ , στον δικό μου τόπο!

9. Μερικές από τις όμορφεςστιγμές στο σχολειό μας.
*Η κατασκευή από μεγάλους, μικρούς και πιο μικρούς μιας πήλινης
χελιδονοφωλιάς για τα χελιδόνια που προσμένουμε

13. *Το κάλεσμα των φίλων μας χελιδονιών μέσα από τα κάλαντα της Άνοιξης που
ακούσαμε, μάθαμε , εμψυχώσαμε και τραγουδήσαμε.
«Χελιδόνα έρχεται , απ’ τη μαύρη θάλασσα,
θάλασσα κι αν πέρασε, έκατσε και λάλησε……
*Η γνωριμία μας με πολλά είδη πτηνών μέσα από έντυπο και βιβλιογραφικό
υλικό.

14. *Οι μικροί προβληματισμοί που γεννήθηκαν και που πολλές φορές οδηγούν σε
μεγάλες αλήθειες και αξίες της ζωής μας όπως :η σημαντικότητα της
ελευθερίας, η πρόοδος με τα καλά και τα κακά που φέρει, η ανάγκη της
επιβίωσης, η πίστη στη διαιώνιση του είδους, η αλληλεγγύη , αλληλεξάρτηση
και αλληλεπίδραση των ειδών μέσα στη φύση, η αγωνιστικότητα, ο σεβασμός
στην συνύπαρξη, οι κίνδυνοι, η αναγέννηση , η παρεξήγηση και τόσα άλλα που
ανακαλύπτουμε μέσα από τη παρατήρηση της ζωής των πτηνών.
*Και επειδή στη χώρα μας και ειδικά στις πόλεις συναντάμε συγκεκριμένα πουλιά
που ομορφαίνουν τον ουρανό και τα πάρκα μας, έπονται ειδικές αναφορές σε
αυτά με πολλή αγάπη , μέσα από μικρούς Ανοιξιάτικους κοντινούς περιπάτους
και παραμυθένια αφιερώματα.
Προτεινόμενα μέρη κοντά στη γειτονιά μας : Πάρκο της Ανάληψης και πάρκο
Αγίας Τριάδος στο Βύρωνα, πάρκο Σκοπευτηρίου στη Καισαριανή για τους
λαλίστατους κότσυφες, τις καρδερίνες, τα σπουργίτια, τις δεκαοχτούρες ,τα
περιστέρια και βέβαια τώρα την Άνοιξη, τα χελιδόνια. Για ακόμα μεγαλύτερη
ποικιλία πτηνών , ο Υμηττός μας με τα 134 είδη του όπως κατέγραψε η Ελληνική
Ορνιθολογική εταιρία όπου ζουν και φιλοξενούνται σπίνοι, τσαλαπετεινοί,
πέρδικες, στικταετοί ,κίσσες, τρυγόνια, κόρακες, αετογερακίνες, ξεφτέρια,
μυγοχάφτες κ.α.
ΤΕΛΟΣ ,
Επειδή οι άνθρωποι ανέκαθεν είχαν μια ιδιαίτερη σχέση με τα πτηνά στη
πορεία των χρόνων , μέσα στη καθημερινότητα τους και αυτό
φρόντιζαν να το εκφράζουν μέσα από τη δημιουργικότητα τους
ανακαλύψαμε κι εμείς μέσα σε ένα μικρό βέβαιαδείγμα ανάλογα
παραδείγματα.

15. ---Στο παραδοσιακό κέντημα

17. ----Στα Ελληνικά παραδοσιακά δημοτικά τραγούδια. Τα πουλιά πολλές φορές
γίνονται σύμβολα και σύμβουλοι, μεσολαβητές ,ήρωες της ζωής και συνδέονται
εξαιρετικά με τον άνθρωπο ,τις ανάγκες, τα ενδιαφέροντα και τους
προβληματισμούς του. Έτσι βλέπουμε την πέρδικα από το «Κερκυραϊκό χορό»
περήφανη και ζωηρή , το «Τώρα τα πουλιά» επιτραπέζιο, το «παπάκι» που
συνομιλεί με τον αητό και μοιράζεται τη μοναξιά του όπως το «πουλάκι ξένο για
τη ξενιτιά , και πολλά άλλα όπως το υπέροχο τραγούδι αγάπης «Μου παράγγειλε
τ’ αηδόνι» , με μεγάλη ποιητική και συναισθηματική δύναμη .
Μου παράγγειλε τ’ αηδόνι
να του φτιάσω τη φωλιά του
μέσα στα βασιλικά του,
να τη πλέξω με τη τάξη
γύρω-γύρω με μετάξι.
Του παράγγειλα κι εγώ:
«Το μετάξι είν’ ακριβό».
Μου παράγγειλε κι εκείνο:
«Όσο κάνει εγώ τα δίνω».
---Στους πολιτισμούς του κόσμου όπως στους Ινδιάνους, όπου ένας Ινδιάνος
αρχηγός στο γράμμα του- Ποταμός που αποτελεί και τη πηγή των πληροφοριών
μας λέει ότι:
Το πουλί:
Σημαντική είναι η θέση που κατέχει αυτό το ον στους ινδιάνους της βόρειας
Αμερικής σχεδόν καθολικά. Θεωρείται αγγελιοφόρος των θεών αλλά και γέφυρα
επικοινωνίας αυτών με τους ανθρώπους, γι' αυτό και παρατηρούν ιδιαίτερα την

18. συμπεριφορά τους ώστε να μπορέσουν να καταλάβουν τα μηνύματα που
θεωρούσαν ότι μεταφέρουν. Πολλές φυλές πίστευαν ότι τα πουλιά είναι το ορατό
μέρος από τις ψυχές των πεθαμένων. Οι Αλγκονκίνοι θεωρούσαν ότι τα πουλιά
είναι αυτά που προκαλούν τους ανέμους και δημιουργούν τους πίδακες του
νερού. Τα σύννεφα είναι τα φτερά τους όταν τα ανοίγουν και τα τινάζουν.
Οι Ποουχάταν που κατοικούν στην Βιρτζίνια πίστευαν ότι η φτερωτή φυλή
έπαιρνε και συνόδευε τις ψυχές των αρχηγών τους, όταν αυτοί πέθαιναν και γι'
αυτό πρόσεχαν ιδιαίτερα να μη τη βλάψουν. Οι Ναβάχο τιμούσαν κάθε ένα από
τους τέσσερις λευκούς κύκνους που θεωρούσαν ότι κάθονταν στα τέσσερα
σημεία του ορίζοντα, όταν ο άνεμος φυσούσε από την αντίστοιχη μεριά.
Οι Ντακότα πίστευαν ότι στη δύση είναι το σπίτι των Γουακί-νιγιάν, "των
ιπτάμενων", των αέρηδων που στέλνουν τις καταιγίδες. Ακόμα σε αρκετές φυλές,
ο κεραυνός είναι το φτεροκόπημα ενός μεγάλου πουλιού, που τα ίχνη του είναι η
αστραπή ''όπως οι σπίθες που σκορπίζει ο βούβαλος όταν τρέχει πάνω σε μια
πέτρινη πεδιάδα''. Τέλος σε άλλες φυλές η αστραπή είναι η αναλαμπή του ματιού
του πουλιού του κεραυνού.
Ο αετός:Οι Κρικ έφτιαχναν με τα φτερά του αετού την πολεμική τους σημαία και
η μορφή του σκαλισμένη σε ξύλο ή το ταριχευμένο δέρμα του βρισκόταν επάνω
από τα οικήματα των συμβουλίων. Στους Τσερόκι κανείς δεν τολμούσε να
φορέσει επάνω του το φτερό του, παρά μόνο αν ήταν δοκιμασμένος πολεμιστής.
Οι Ντακότα επέτρεπαν μια τέτοια τιμή μόνο ''σ' αυτόν που έχει αγγίξει το πτώμα
του κοινού εχθρού''. Τέλος οι Ζούνι χρησιμοποιούσαν τέσσερα από τα φτερά του
για να αναπαραστήσουν τους τέσσερις ανέμους όταν επικαλούνταν τον Θεό της
Βροχής.
Κουκουβάγια:Γενικά σύμβολο Σοφίας. Στους Αλγκονκίνους, είναι ο ακόλουθος
του "Κυρίου του Θανάτου". Οι μάγοι-γιατροί των Κρικ κουβαλούσαν μαζί τους μια
βαλσαμωμένη κουκουβάγια σαν σύμβολο της αδελφότητάς τους. Οι Τσερόκι την
έβαζαν πάνω από την "μαγική" πέτρα στο οίκημα των συμβουλίων τους.

19. --στην Τέχνη ( π.χ. τα πουλιά στην Τέχνη, πολιτιστικό πρόγραμμα του 4ου
γυμνασίου Άνω Λιοσίων, http://www.slideshare.net/aggelab/ss-23314668 )
----Στη μυθολογία μας και στους μύθους του Αισώπου π.χ., «το πουλί και το
σκουλήκι», « Η αλεπού κι ο κόρακας», «Οι κύκνοι και οι χήνες» κ.α.
----στις παροιμίες για τα πουλιά όπως: «Ένα χελιδόνι δε φέρνει την Άνοιξη», «Το
έξυπνο πουλί από τη μύτη πιάνεται», «Τα φόρτωσε στο κόκορα», «Η κότα
πίνοντας νερό , σηκώνει το κεφάλι και βλέπει το θεό», «Κόρακας , κοράκου μάτι»
«Μ’ένα σμπάρο δυο τρυγόνια», «Είπε ο γάιδαρος τον πετεινό κεφάλα», «Το καλό
πουλί , απ’τα’αυγό του κελαηδεί», «Έγινα περδίκι», «Η κότα έκανε τα’αυγό ή το
αυγό τη κότα;», «Κάλλιο πουλάκι στο κλαδί παρά γαλιάντρα στο κλουβί»,
«Κάθε πουλί στο τόπο του κελαηδεί», «Πιάνει πουλιά στον αέρα», «Του κακού
καιρού το πουλί αλλού τρώει αλλού λαλεί»
----Στο θέατρο για παιδιά με ήρωες πουλιά, π.χ. «Η χώρα των πουλιών» από το
αρχείο του εθνικού θεάτρου, παιδικό στέκι.
«Το αγόρι που μιλούσε με τα πουλιά» θέατρο Ντενίση» κ.α.
---Στο παιδικό βιβλίο
*«ΤΟ ΚΟΝΤΟΛΑΙΜΙΚΟ ΚΟΤΣΥΦΙ» , Λίλης Λαμπρέλλη,εικονογράφηση Βάσω
Ψαράκη,εκδόσεις Πατάκη
*«ΑΣΗΜΕΝΙΟ ΦΤΕΡΟ»,Marcus Fister,μετάφραση Ελένη Τορώνη, εκδόσεις
Πατάκη.

20. *«ΦΙΛΟΙ», Marianne Dubuc,μετάφραση Θεόφιλος Μπαχτσεβάνης,εκδόσεις
Νεφέλη,
*«ΤΑ ΒΡΑΧΙΟΛΙΑ ΤΩΝ ΠΟΥΛΙΩΝ», Ειρήνη Καμαράτου-Γιαλλούση,
εικονογράφηση Αλέκος Φασιανός,εκδόσεις Ταξιδευτής.
*«ΕΞΙ ΚΟΥΡΟΥΝΕΣ»,Λεο Λεόνε, Ζαχαρόπουλος.
*«ΤΟ ΑΗΔΟΝΙ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑ», Vivian Lamarque,εικονογράηιση Maria
Battaglia, εκδόσεις Modern Times.
*«ΤΟ ΠΟΝΕΜΕΝΟ ΑΗΔΟΝΙ»διασκευή Μενέλαος Στεφανίδης,εικονογράφηση
Φωτεινή Στεφανίδη, εκδόσεις Σίγμα
*«ΙΓΚΟΡ ΤΟ ΠΟΥΛΙ ΠΟΥ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΗΣΕΙ», Satoshi Kitamura,
εκδόσεις Μεταίχμιο,
*«Ο ΑΓΩΝΑΣ ΤΩΝ ΠΟΥΛΙΩΝ», Τζέιν Γκούνταλ, εικονογράφηση Άλεξάντερ
Ραϊχστάιν, εκδόσεις Σύγχρονοι Ορίζοντες.
*«ΤΟ ΑΓΟΡΙ ΠΟΥ ΖΩΓΡΑΦΙΖΕ ΠΟΥΛΙΑ», Γεωργία Γαλανοπούλου, εικονογράφηση
Έκτορας Αποστολόπουλος, εκδόσεις Πατάκης.

21. *«ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΙΧΕ ΦΤΕΡΑ»,Αγγελική Δαρλάση, εικονογράφηση
ΊριςΣαμαρτζή, εκδόσεις Παπαδόπουλος
*«ΟΡΝΙΘΕΣ» , Αριστοφάνη,εικονογράφιση –διασκευή Σοφία Ζαραμπούκα.,
εκδόσεις Κέδρος
*«ΚΑΛΩΣ ΗΡΘΕΣ ΚΑΡΑΚΑΞΑ», Κώστας Μάγος,εκδόσεις Καλειδοσκόπιο.
---Στις όμορφες εικόνες από τη φύση σε διάφορους ιστοτόπους..

23. ---Στους χαρακτηρισμούς που απευθύνουμε στους οικείους μας.
«Πουλάκι μου» = καλό μου, «Καρδερίνα μου»= τραγουδάς όμορφα
«Αετέ μου»= περηφάνια , δύναμη, εξουσία,«Περπατάς σαν πέρδικα»= όμορφο
παράστημα, «Σαν παπαγαλάκι τα λες»= όλο επαναλαμβάνεις, «Πιτσουνάκια
μου»=πολύ ερωτευμένοι, «Περιστεράκι μου»= τρυφερότητα, αγνότητα
«Σαν καρακάξα » = τσιριχτή φωνή, «Γερακίνα μου»= δύναμη, λεβεντιά ….
-----Στα όμορφα και διδακτικά αποφθέγματα
«Αλλά με τις ξόβεργες μπορεί να πιάνεις πουλιά αλλά δεν πιάνεις το
κελαηδητό τους.
Χρειάζεται, η άλλη βέργα της μαγείας και ποιος μπορεί να την κατασκευάσει
αν δεν του’ χει από μιας αρχής δοθεί;»
ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ
Κείμενο : Άννα Στάση
Συνεργάστηκαν στις δράσεις με τα παιδιά οι παιδαγωγοί του 1ου
Δ.Π.Σ. Βύρωνα:
Θεοδωροπούλου Σοφία, Νικολάου Δήμητρα, Πάγγου Νίκη.