Зах зээлийн багтаамжийн судалгаа (Тараг, аарц, зөөхий)

1. ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖИЙН
СУДАЛГАА
Захиалагч: “АПУ Трейдинг” ХХК
Гүйцэтгэгч: Судалгаа шинжилгээний “MMCG” ХХК
Судлагдсан зах зээл:
1. Тараг
2. Аарц
3. Зөөхий

2. 2011 он [ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖИЙН СУДАЛГАА]
2 “MMCG” LLC ™
АГУУЛГА
Хүснэгт, зургийн жагсаалт ..........................................................................................3
Судалгааны арга зүй ......................................................................................................5
Судалгааны зорилго ...............................................................................................................5
Судалгааны хамрах хүрээ.......................................................................................................5
Мэдээлэл цуглуулалт..............................................................................................................5
Мэдээлэл боловсруулалт........................................................................................................7
Судалгааны баг ..............................................................................................................8
Ерөнхий дүгнэлт ............................................................................................................9
Тараг .......................................................................................................................................9
Аарц........................................................................................................................................9
Зөөхий................................................................................................................................... 10
1. ТАРАГНЫ ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖ...................................................................... 11
Нийт зах зээлийн багтаамж .................................................................................................. 11
Тараг нийлүүлэгч байгууллагууд.......................................................................................... 12
Тарагны нэр төрлүүд ............................................................................................................ 15
Зарим импортын үзүүлэлтүүд.............................................................................................. 16
Борлуулалтын сувгийн судалгаа........................................................................................... 20
2. ААРЦНЫ ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖ....................................................................... 24
Нийт зах зээлийн багтаамж .................................................................................................. 24
Аарц нийлүүлэгч байгууллага .............................................................................................. 24
Аарцны нэр төрөл................................................................................................................. 25
Импортын зарим үзүүлэлтүүд ............................................................................................. 27
Борлуулалтын сувгийн судалгаа........................................................................................... 28
3. ЗӨӨХИЙНИЙ ЗАХ ЗЭЭЛИЙН СУДАЛГАА................................................................... 30
Нийт зах зээлийн багтаамж .................................................................................................. 30
Зөөхий нийлүүлэгч байгууллага ........................................................................................... 31
Зөөхийний нэр төрөл ............................................................................................................ 32
Импортын зарим үзүүлэлтүүд ............................................................................................. 33
Борлуулалтын сувгийн судалгаа........................................................................................... 35

3. 2011 он [ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖИЙН СУДАЛГАА]
3 “MMCG” LLC ™
Хүснэгт, зургийн жагсаалт
Хүснэгтийн жагсаалт
Хүснэгт 1-1 2008-2011 оны 9 сарын байдлаар тарагны зах зээлийн багтаамж тоо
хэмжээгээр......................................................................................................................... 11
Хүснэгт 1-2 2010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаарх хамгийн их хэмжээгээр тараг
нийлүүлэгч байгууллагууд ................................................................................................ 13
Хүснэгт 1-3 2010-2011 оны 9 сарын байдлаар импортын болон дотоодын үйлдвэрийн
тарагны нэр төрөл............................................................................................................. 15
Хүснэгт 1-42010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар импортын тарагны нэр төрөл,
төгрөгийн хэмжээгээр........................................................................................................ 16
Хүснэгт 1-5 2010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар хамгийн их тараг импортолсон
улс, тоо хэмжээгээр........................................................................................................... 17
Хүснэгт 1-6 2010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар хамгийн их тараг импортлосон
улс, сая төгрөгөөр ............................................................................................................. 17
Хүснэгт 1-7 2010 он, 2011 оны 9 сарын байдлаар хамгийн их хэмжээтэйгээр
импортлогдсон тарагны савлагаа, савлагааны хэмжээ, тоо хэмжээгээр ....................... 19
Хүснэгт 1-81-92010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаарх хамгийн их хэмжээтэйгээр
зах зээлд нийлүүлэгдсэн тарагны тослог, тоо хэмжээгээр.............................................. 20
Хүснэгт 1-10 Зах зээл дээр худалдаалагдаж байгаа дотоодын үйлдвэрийн тарагны
дундаж үнэ......................................................................................................................... 21
Хүснэгт 1-11Зах зээл дээр худалдаалагдаж байгаа импортын тарагны дундаж үнэ.... 22
Хүснэгт 2-1 2010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар аарцны зах зээлийн багтаамж
........................................................................................................................................... 24
Хүснэгт 2-2 2010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар хамгийн их аарц нийлүүлсэн
байгууллагууд, тоо хэмжээгээр ........................................................................................ 25
Хүснэгт 2-3 2010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар хамгийн их хэмжээгээр
импортын аарц нэр төрөл, тоо хэмжээгээр...................................................................... 26
Хүснэгт 2-4 2010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар хамгийн их хэмжээгээр
импортын аарц нэр төрөл, сая төгрөгөөр ........................................................................ 26
Хүснэгт 2-5 2010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар импортын аарцны савлагааны
хэмжээ, тоо хэмжээгээр .................................................................................................... 27
Хүснэгт 2-6 2010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар импортын аарцны нийлүүлэлт
сар тус бүрээр ................................................................................................................... 28
Хүснэгт 2-7 Зах зээл дээр борлуулагдаж байгаа аарцны худалдаалагдаж байгаа үнэ 29
Хүснэгт 3-1 2010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаарх зөөхийний зах зээлийн
багтаамж............................................................................................................................ 30
Хүснэгт 3-2 2010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар хамгийн их зөөхий зах зээлд
нийлүүлсэн байгууллагууд................................................................................................ 31
Хүснэгт 3-3 2010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар хамгийн их зах зээлд
нийлүүлэгдсэн зөөхийний нэр төрөл, тоо хэмжээгээр..................................................... 32

4. 2011 он [ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖИЙН СУДАЛГАА]
4 “MMCG” LLC ™
Хүснэгт 3-4 2010он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар хамгийн их төгрөгийн зөөхий
импортоо оруулж ирсэн байгууллагууд............................................................................ 33
Хүснэгт 3-5 2010он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар хамгийн их импортын
зөөхийний савлагааны хэмжээ, тоо хэмжээгээр.............................................................. 33
Хүснэгт 3-6 2010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар импортоор орж ирсэн
зөөхийний тослогийн хэмжээ, тоо хэмжээгээр................................................................. 34
Хүснэгт 3-7 2010 он. 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар импортын зөөхий нийлүүлсэн
улсууд, тоо хэмжээгээр..................................................................................................... 34
Хүснэгт 3-8 Борлуулалтын сувгуудаар зарагдаж буй борлуулалтын үнэ...................... 35
Зургийн жагсаалт
Зураг 0-1 Борлуулалтын сувгийн судалгаанд хамрагдсан борлуулалтын сувгууд,
байршлаар........................................................................................................................... 6
Зураг 1-1 Тарагны зах зээлийн багтаамж 2008-2011 оны 9 сар...................................... 12
Зураг 1-2Сүүлийн 4 жил тогтмол үйл ажиллагаа явуулж буй тараг үйлдвэрлэгчид, тоо
хэмжээгээр......................................................................................................................... 14
Зураг 1-3Сүүлийн 4 жил зах зээлд импортын тараг нийлүүлэгч байгууллагууд ............ 14
Зураг 1-4 Сүүлийн 2 жилд зах зээлд нийлүүлэгдсэн импортын тарагны брэндүүд, улс
бүрээр ................................................................................................................................ 18
Зураг 1-5 2010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар импортын тараг сар бүрээр...... 18
Зураг 1-6“Монсүү” ХХК-ийн сүү, сүүн бүтээгдэхүүний үнийн самбар.............................. 22
Зураг 2-1Сүүлийн 3 жилд импортоор аарц нийлүүлсэн байгууллагууд.......................... 25
Зураг 3-1 2010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаарх зөөхийний зах зээлийн
багтаамж, тоо хэмжээгээр................................................................................................. 30
Зураг 3-2 2010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар импортын зөөхийний тоо хэмжээ,
сар бүрээр ......................................................................................................................... 35

5. 2011 он [ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖИЙН СУДАЛГАА]
5 “MMCG” LLC ™
Судалгааны арга зүй
Судалгааны зорилго
Энэхүү судалгааны зорилго нь тараг, аарц, зөөхий гэсэн 3-н төрлийн
бүтээгдэхүүний зах зээлийн багтаамжийг судлан тодорхойлоход оршино.
Судалгааны хамрах хүрээ
Энэхүү судлагааг 2009-2011 оны 9 сарын байдлаарх сүүлийн 3 жилийн мэдээнд
үндэслэн тооцон гаргалаа.Судалгаагаар дээрх 3-н бүтээгдэхүүнийг зах зээлд
нийлүүлэгч дотоодын үйлдвэрлэгч болон импортлогч байгууллагууд, бүтээгдэхүүний
нэр төрөл зэрэг үзүүлэлтийг хамруулан судалсан.
Мэдээлэл цуглуулалт
Судалгааны мэдээллийг хоѐрдогч мэдээллийн эх үүсвэр болон ажиглалтын
аргаар цуглуулан ашигласан.
Хоёрдогч мэдээлэл: Гаалийн Ерөнхий Газрын импортын мэдээлэл болон
томоохон компаниудын үйлдвэрлэлийн мэдээлэл, үйлдвэрүүдийн мэдээнд үндэслэн
нийт багтаамжийг тооцоход ашигласан юм.
Ажиглалт: Борлуулалтын сувгийн судалгаатай холбоотойгоор зорилтот 3-н
төрлийн бүтээгдэхүүний зах зээл дээр зарагдаж буй үнийг судлахдаа ажиглалтын
аргыг сонгон авсан. Одоо зах зээл дээр худалдаалагдаж буй зорилтот бүлгийн 3-н
төрлийн бүтээгдэхүүний нэр төрөл тус бүрийг бөөний худалдааны төвүүдэд зарагдаж
буй үнэ, супермаркетуудын үнэ, жижиглэнгийн үнэ гэсэн ангилалтайгаар судалсан юм.

6. Борлуулалтын сувгийн судалгаанд нийт 30 борлуулалтын цэгүүдийн хамруулсан бөгөөд найман нэрийн хүнсний
дэлгүүр 9, супер маркет 10, бөөний худалдааны цэгүүд 13-ийг тус тус багтаасан.
Зураг 0-1 Борлуулалтын сувгийн судалгаанд хамрагдсан борлуулалтын сувгууд, байршлаар

7. 2011 он [ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖИЙН СУДАЛГАА]
7 “MMCG” LLC ™
Мэдээлэл боловсруулалт
Судалгаанд шаардлагатай мэдээллийг SPSS програм, N-Vivo болон оффисын
програмууд дээр нэгтгэн боловсруулалтыг хийж гүйцэтгэлээ.
Судалгааны нууцлал
 Энэхүү судалгаа нь “АПУ ТРЕЙДИНГ” ХХК-ийн өмч учир судалгааг гүйцэтгэгч
“MMCG” ХХК-ийн судалгааны багийнхан мэргэжлийн ѐс зүйг чандлан сахиж,
судалгааны мэдээллийг задруулахгүй зөвхөн захиалагчийн өмч байлгах болно.
 Мөн судалгааны тайланг захиалагч байгууллагад хүлээлгэн өгснөөс хойш
тухайн байгууллагын өмчид шилжихийн хамт судалгааны нууцлалын асуудал
мөн шилжинэ.

8. 2011 он [ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖИЙН СУДАЛГАА]
8 “MMCG” LLC ™
Судалгааны баг
Судалгааны багийн удирдагч:
Д.Амгаланбаатар /MMCG ХХК-ийн Гүйцэтгэх захирал, МУИС-ийн ЭЗС-ийн
Докторант /
Судалгааны зөвлөх:
Д.Бум-Эрдэнэ /MMCG ХХК-ийн Ерөнхий захирал, МУИС-ийн ЭЗС-ийн Докторант/
Судалгааны багийн гишүүд:
С.Долгорсүрэн /MMCG ХХК-ийн ахлах судлаач/
О.Сумъяа /MMCG ХХК-ийн судлаач/
О.Зоригт /MMCG ХХК-ийн судлаач/
С. Юмжирдулам /MMCG ХХК-ийн судлаач/
MMCG ХХК-ийн Гэрээт судлаачид

9. 2011 он [ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖИЙН СУДАЛГАА]
9 “MMCG” LLC ™
Ерөнхий дүгнэлт
Тараг
- Дотоодын тараг үйлдвэрлэгчид сүүлийн 4 жилийн дунджаар нийт зах зээлд
нийлүүлэгдсэн тарагны 89 дээш хувийг хангаж байгаа бөгөөд сүүлийн 3 жилд
тараг үйлдвэрлэгчдийн тоо нэмэгдэж зах зээлийн өрсөлдөөн багагүй нэмэгдсэн
ч “Сүү” ХК, “Мон-Сүү” ХХК, “ГУМ” ХХК, “Дэлгэр-Тэс” ХХК, “Витафит” ХХК зэрэг
байгууллагууд зах зээл дээр төрөл бүрийн сахаргүй, чихэртэй, төрөл бүрийн
жимстэй тарагнууд, савлагааны хувьд ч импортын тарагнаас дутахааргүй
бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэн хэрэглэгчдийн гар дээр өдөр бүр хүргэж байна.
- Импортын тараг нийлүүлэгч байгууллагуудын хувьд "Бэст- Анзу" ХХК,
"Галтсуман- Мөндөр" ХХК, "Номинтрейдинг" ХХК, "Монголсаплай чэйн" ХХК,
"Сонгинохангай" ХХК зэрэг компаниуд импортын тараг зах зээлд нийлүүлдэг
байна.
- “Сүү” ХК-ийн цөцгийтэй тараг, Амтлаг тараг, Жимстэй иогурт, “Витафит” ХХК-
ийн Гоѐ тарагнууд зах зээлд хамгийн их хэмжээтэйгээр нийлүүлэгдсэн байна.
Борлуулалтын сувгийн судалгаагаар “Сүү” ХК нь түгээлтийг өдөр бүр
борлуулалтын цэгүүдэд нэгэн зэрэг хүргэдэг бол бусад тараг үйлдвэрлэгчид
ихэнхдээ хотын төвийн томоохон супер маркетууд руу бүтээгдэхүүнээ хүргэж,
мөн цэцэрлэг болон сургуулийн хүүхдийн үдийн цайны хөтөлбөрт гэрээтэйгээр
ажиллан тараг, аарц нийлүүлдэг байна.
- Импортын 10 гаруй гадаадын брэндүүдийн тарагнууд зах зээл дээр байгаа
бөгөөд Оросын Холбооны улсын брэндүүдээс Сampina, Онкен, Вимм-Билль-
Данн, Чудо брэндүүдийн бүтээгдэхүүн байгаа бол Германы брэнд Dohler, HIPP-
н тарагнууд манай орны зах зээлд нийлүүлэгддэг байна.
- Импортоор орж ирж байгаа тарагны хувьд ихэнх импортын тараг Оросоос орж
ирдэг бөгөөд Ehrmann брэндийн ГЕК, Онкен-ний ГЕК, Campina-гийн "Нежный",
“Фруттис" Вимм-Билль-Данн-н Фругурт, Чудо зэрэг тарагнууд хуванцар
савлагаатайгаар зах зээлд байна.
Аарц
- Аарцны зах зээлд зөвхөн үйлдвэрийн аргаар боловсруулагдсан аарцнуудыг
оролцуулан тооцсон. Сүүлийн 2 жилийн байдлаар аарцны зах зээлд импорт
болон дотоодын үйлдвэрчдийн нийлүүлж байгаа тоо хэмжээ тогтвортой
байгаагүй нь судалгааны үр дүнгээс харагдаж байсан юм. Энэ нь аарц сүү, сүүн
бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийн дагалдах бүтээгдэхүүн болдогтой холбоотой байж
болох юм.

10. 2011 он [ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖИЙН СУДАЛГАА]
10 “MMCG” LLC ™
- “Сүү” ХК, “Монсүү” ХХК, “Үлэмж-Өсөх” ХХК, “ЭБШ” ХХК-ууд зах зээлд аарц
үйлдвэрлэн нийлүүлдэг бол “Бэст-Анзу” ХХК, "ВЛАТАС" ХХК, "РММТ" ХХК,
"Сонгинохангай" ХХК-ууд аарц импортлон аарц зах зээлд нийлүүлдэг байна.
- Дотоодын аарц үйлдвэрлэгчдийн дийлэнх нь аарцны нэр төрлийн хувьд
чихэртэй аарц нэртэйгээр бүтээгдэхүүнээ нэрлэсэн нь өөрсдийн гэсэн
бүтээгдэхүүний брэндийн нэргүй бусад үйлдвэрлэгчдээс ялгарах онцлог байхгүй
байна. Харин “Тесо” ХХК нь “Зөв” нэртэй өөрийн гэсэн брэндийн бүтээгдэхүүн
зах зээлд нийлүүлж байна.
Зөөхий
- Сүүлийн 2 жилийн байдлаар зах зээлд нийлүүлэгдсэн зөөхийний 80-с дээш
хувийг дотоодын үйлдвэрлэгчид хангасан бөгөөд зөөхийний үйлдвэрийн гарц
тогтмол бус байдаг байна.
- Зөөхийний зах зээл манай орон тогтворжоогүй бөгөөд “Сүү” ХК, “ГУМ” ХХК,
“Монсүү” ХХК, “Гезейрланд” ХХК-ууд зах зээлд зөөхий нийлүүлж байна. Харин
импортын зөөхийний ихэнх хувь нь Орос улс, Герман, Финлянд улсуудаас орж
ирдэг бөгөөд “Бэст-Анзу” ХХК, “Макс-Импекс” ХХК, “Сонгинохангай” ХХК,
“РММТ” ХХК-д сүүлийн 2 жил зөөхий тогтмол импортолсон байна.
- Дотоодын үйлдвэрийн зөөхийнүүд нь 0.2-0.5 литрийн хэмжээтэй хуванцар
болон ууттайгаар борлуулалтын сувгуудаар зарагдаж байна. Харин импортын
зөөхий 0.2л, 0.25л, 0.4л хэмжээтэй хуванцар савлагаатайгаар супер
маркетуудаар худалдаалагдаж байна.

11. 2011 он [ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖИЙН СУДАЛГАА]
11 “MMCG” LLC ™
1. ТАРАГНЫ ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖ
Нийт зах зээлийн багтаамж
Манай улс сүүн, сүүн бүтээгдэхүүн гар аргаар үйлдвэрлэдэг уламжлалт арга
барилтай улс гэвч хүн амын талаас илүү хувь нь Монгол улсын нийслэл болох
Улаанбаатарт суурьших болсон бөгөөд гар аргаар тарагыг бүрэн хэрэглэх төдийлөн
боломжгүй болжээ. Тийм ч учраас тараг үйлдвэрлэгчид жил бүр нэмэгдсээр байна.
Нийслэлийн хэмжээнд 15 гаруй тараг үйлдвэрлэгчид байгаагаас “Сүү” ХК, “Мон-Сүү”
ХХК, “ГУМ” ХХК, “Дэлгэр-Тэс” ХХК, “Витафит” ХХК зэрэг байгууллагууд зах зээл дээр
төрөл бүрийн сахаргүй, чихэртэй, төрөл бүрийн жимстэй тарагнууд, савлагааны хувьд
ч импортын тарагнаас дутахааргүй бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэн хэрэглэгчдийн гар дээр
өдөр бүр хүргэж байна.
Энэхүү судалгааг 2009-2011 оны эхний 9 сар хүртэлх гаалийн мэдээ болон
тараг үйлдвэрлэгчдийн 2009-2011 оны 9 сар хүртэлх тарагны гүйцэтгэлийн мэдээнүүд,
борлуулалтын сувгийн судалгаагаар гаргалаа.
2011 оны эхний 9 сарын байдлаар 8,428.86 тн тараг зах зээлд нийлүүлэгдсэн
байна. Үүнээс 7,899.84 тн буюу 93.72%-г дотоодын тараг, 529.02 тн буюу 6.28%-г
импортын тараг эзэлж байна. Тарагны нийлүүлэлт 2009 оноос хойш нэмэгдсэн
хандлага байна.
Хүснэгт 1-1 2008-2011 оны 9 сарын байдлаар тарагны зах зээлийн багтаамж тоо
хэмжээгээр
2008 он 2009 он 2010 он 2011 он 9 сар
Тоо Хувь Тоо Хувь Тоо Хувь Тоо Хувь
Үйлдвэрлэл 5,842.20 89.77% 5,515.01 90.42% 9,548.22 93.41% 7,899.84 93.72%
Импорт 665.82 10.23% 584.06 9.58% 674.14 6.59% 529.02 6.28%
Нийт 6,508.02 100.00% 6,099.07 100.00% 10,222.36 100.00% 8,428.86 100.00%
Сүүлийн 4 жилийн байдлаар зах зээлд нийлүүлэгдсэн тарагны хэмжээг доорх
зурагт үзүүллээ. Эндээс үзэхэд 2009 онд 5,515.0 тн тараг дотоодын үйлдвэрлэгчид
нийлүүлж байсан бол 2010 онд 9,548.22 тн болж өмнөх оноос 4,033.22 тонноор
нэмэгдсэн байна.

12. 2011 он [ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖИЙН СУДАЛГАА]
12 “MMCG” LLC ™
Зураг 1-1 Тарагны зах зээлийн багтаамж 2008-2011 оны 9 сар
Тараг нийлүүлэгч байгууллагууд
Тараг үйлдвэрлэдэг болон импортлон зах зээлд нийлүүлдэг байгууллагуудыг
зах зээлд эзлэх хувь хэмжээгээр авч үзвэл 2010 оны байдлаар “Сүү” ХК 7,029.4 тн
буюу зах зээлийн 68.8%,“Витафит” ХХК 788.41 тн буюу 7.7%, “ГУМ” ХХК 650 тн буюу
6.4%, “Хаан-Ембүү” ХХК 467.09 тн буюу 4.6%, “Монсүү” ХХК 265.20 буюу 2.6%, “Дэлгэр
тэс” ХХК 263 тн буюу зах зээлийн 2.6%-г эзэлж байна.
Харин 2011 оны эхний 9 сард дотоодын тараг үйлдвэрлэгчид зах зээлд 8,428.7
тн тараг нийлүүлэгдсэн байна. Нийт зах зээлийн 5,221.06 тн тараг буюу 68.8%-г “Сүү”
ХК, “Витафит” ХХК 985.52 тн буюу 7.7%-г, “ГУМ” ХХК 800.0 тн буюу 6.4%-г зах зээлд
нийлүүлсэн байна.
2011 онд тараг үйлдвэрлэгч байгууллагууд нэмэгдсэн нь тарагны зах зээлд
тэргүүлэгчдийн хувьд зах зээлийн байр сууриа хадгалж үлдэхийн тулд бүтээгдэхүүний
чанар болон баглаа боодолд анхаарлаа хандуулан ажиллах хэрэгтэйг харуулж байна.
Импортын тараг нийлүүлэгч байгууллагуудын хувьд "Бэст- Анзу" ХХК,
"Галтсуман- Мөндөр" ХХК, "Номинтрейдинг" ХХК, "Монголсаплай чэйн" ХХК,
"Сонгинохангай" ХХК зэрэг компаниуд импортын тараг монголын зах зээл дээр
нийлүүлэгчдээс тогтмол үйл ажиллагаагаа явуулж ирсэн байна. 2010 оны байдлаар
"Бэст-Анзу" ХХК нь 453.0 тн буюу нийт зах зээлийн 4.4%-г, "Галтсуман-Мөндөр" ХХК нь
112.94 тн буюу 1.1%-г, "Номинтрейдинг" ХХК нь 54.65 тн буюу 0.5%-г нийлүүлсэн
байна.
5,842.20 5,515.01
9,548.22
7,899.84
665.82
584.06
674.14
529.02
1,000
2,000
3,000
4,000
5,000
6,000
7,000
8,000
9,000
10,000
11,000
2008 он 2009 он 2010 он 2011 он 9 сар
Үйлдвэрлэл Импорт

13. 2011 он [ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖИЙН СУДАЛГАА]
13 “MMCG” LLC ™
Харин 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар 529.02 тн буюу нийт зах зээлийн 6.3%-
г импортын тараг эзэлж байна. Үүнээс "Бэст-Анзу" ХХК 352.49 тн буюу 4.2%,
"Галтсуман-Мөндөр" ХХК 98.87тн буюу 1.2%-г оруулж ирсэн байна.
Хүснэгт 1-2 2010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаарх хамгийн их хэмжээгээр тараг
нийлүүлэгч байгууллагууд
Байгууллага
2010 он
Байгууллага
2011 он 9 сар
тн хувь тн хувь
Үйлдвэрлэл
Сүү ХК 7,029.41 68.8% Сүү ХК 5,221.06 61.9%
“Витафит” ХХК 788.41 7.7% “Витафит” ХХК 985.52 11.7%
“ГУМ” ХХК 650.00 6.4% “ГУМ” ХХК 800.00 9.5%
"Хаан-Ембүү" ХХК 467.09 4.6% "Хаан-Ембүү" ХХК 354.48 4.2%
“Монсүү” ХХК 265.20 2.6% “Монсүү” ХХК 198.69 2.4%
“Дэлгэр тэс” ХХК 263.00 2.6% “Дэлгэр тэс” ХХК 180.00 2.1%
Бусад 85.10 0.8% Бусад 160.10 1.9%
Нийт 9,548.22 93.4% Нийт 7,899.84 93.7%
Импорт
"Бэст- Анзу" ХХК 453.01 4.4% "Бэст- Анзу" ХХК 352.49 4.2%
"Галтсуман Мөндөр"
ХХК
112.94
1.1%
"Галтсуман Мөндөр"
ХХК
98.87
1.2%
"Номинтрейдинг" ХХК 54.65
0.5%
"Монголсаплай чэйн"
ХХК
29.33
0.3%
"Монголсаплай чэйн"
ХХК
37.69
0.4%
"Номинтрейдинг" ХХК 25.08
0.3%
"Сонгинохангай" ХХК 11.42 0.1% "Сонгинохангай" ХХК 22.25 0.3%
"Юнисервис солюшн"
ХХК
2.07
0.0%
"Юнисервис солюшн"
ХХК
0.76
0.0%
"Киндервелд
Монголиа" ХХК
1.86
0.0%
"Киндервелд
Монголиа" ХХК
0.25
0.0%
"Ди Эм Эл" ХХК 0.15 0.0% Нийт 529.02 6.3%
"Прогресстранс" ХХК 0.07 0.0% Нийт 8,428.86 100.0%
Хувь хүн 0.24 0.0%
Бусад 0.05 0.0%
Нийт 674.14 6.6%
Нийт 10,222.36 100.0%
Сүүлийн 4 жилд зах зээл дээр тогмол үйл ажиллагаа явуулж ирсэн “Сүү” ХК,
“Дэлгэр тэс” ХХК, “Монсүү” ХХК, “ГУМ” ХХК, “Хаан-Ембүү” ХХК-ууд байна. “Сүү” ХК жил
бүр 3,600 тн-с дээш тараг үйлдвэрлэн зах зээлд нийлүүлж ирсэн байна. Харин “Дэлгэр
тэс” ХХК-ийн хувьд 2008 онд нийт 638.70 тн тараг зах зээлд нийлүүлсэн бол 2011 оны
эхний 9 сарын байдлаар 180 тн тараг үйлдвэрлэсэн байгаа нь өмнөх онуудаас тус
компанийн үйлдвэрлэлийн гүйцэтгэл 3 дахин буурсан байна. “ГУМ” ХХК 2008 онд
282.25 тн тараг зах зээлд нийлүүлсэн бол 2010 онд 650 тн, 2011 оны эхний 9 сарын
байдлаар 800 тн болж үйлдвэрлэл өсөх хандлагатай байна. “ГУМ” ХХК-ийн хувьд
үйлдвэрлэж буй тарагаа гэрээт супер маркетууд, нэрийн барааны дэлгүүрүүд,
цэцэрлэгийн болон сургуулийн хүүхдийн үдийн цайнд гэсэн сувгуудаар түгээж өөрийн
гэсэн зах зээлтэй болсон байна. Харин “Хаан-Ембүү” ХХК 2009 оноос үйл
ажиллагаагаа явуулж ирсэн бөгөөд тараг үйлдвэрлэлийн эхний жилд нийт 82.01 тн

14. 2011 он [ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖИЙН СУДАЛГАА]
14 “MMCG” LLC ™
тараг үйлдвэрлэн зах зээлд нийлүүлсэн бол 2010 онд 467.94 тн буюу өмнөх оноос
385.08 тн-р нэмэгдсэн байна.
Зураг 1-2Сүүлийн 4 жил тогтмол үйл ажиллагаа явуулж буй тараг үйлдвэрлэгчид, тоо
хэмжээгээр
Импортын тараг нийлүүлэгч “Номинтрейдинг” ХХК, “Бэст-Анзу” ХХК, “Галтсуман-
Мөндөр” ХХК, “Монголсаплай чайн” ХХК–ууд сүүлийн 5 жилд тогтмол үйл ажиллагаа
явуулж ирсэн байна. Эдгээрээс “Бэст-Анзу” ХХК хамгийн их хэмжээгээр Оросын
Холбооны улсаас импортын тараг оруулж ирдэг бөгөөд хэмжээний хувьд
хэлбэлзэлтэй байна.
Зураг 1-3Сүүлийн 4 жил зах зээлд импортын тараг нийлүүлэгч байгууллагууд
4,551.60
3,629.50
7,029.41
5,221.06
638.70 611.00
263 180-
1,000
2,000
3,000
4,000
5,000
6,000
7,000
8,000
2008 2009 2010 2011 он 9 сар
Сүү ХК “Дэлгэр тэс” ХХК “Монсүү” ХХК “ГУМ” ХХК "Хаан-Ембүү" ХХК
92.91
500.15
339.43
453.01
352.49
0
67.21
153.92
112.94 98.87
0
100
200
300
400
500
600
2007 он 2008 он 2009 он 2010 он 2011 он 9 сар
Номинтрейдинг ХХК Бэст-Анзу ХХК Галтсуман мөндөр ХХК Монголсаплай чайн ХХК

15. 2011 он [ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖИЙН СУДАЛГАА]
15 “MMCG” LLC ™
Тарагны нэр төрлүүд
Дотоодын болон импортын тарагны нэр төрлийг 2010-2011 оны эхний 9 сарын
байдлаар судлан гаргалаа. Эндээс харахад “Сүү” ХК-ийн ууттай цөцгийтэй тараг,
Амтлаг тараг, Жимстэй иогурт, “Витафит” ХХК-ийн Гоѐ тарагнууд зах зээлд хамгийн их
хэмжээтэйгээр нийлүүлэгдсэн байна. Дотоодын үйлдвэрлэгчдийн тарагнууд төстэй
нэртэй байдаг нь тарагны нэр төрлийг ялгахад хүндрэлтэй байсан учраас нэр төрлийн
ард тухайн компанийг ялган тавьж өгсөн.
Импортын тарагны нэр төрлийн хувьд 2010 он Ehrmann брэндийн ГЕК, “Онкен”-
ийн ГЕК, “Campina”-ийн "Нежный", Чудо тарагнууд хамгийн их хэмжээгээр импортоор
орж ирсэн байна. Харин 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар “Онкен”-ийн ГЕК,
“Campina”-ийн "Нежный", “Фруттис" тарагнууд, “Вимм-Билль-Данн”-ийн Фругурт, Чудо
зэрэг импортын тарагнууд хамгийн их хэмжээгээр зах зээлд нийлүүлэгджээ.
Хүснэгт 1-3 2010-2011 оны 9 сарын байдлаар импортын болон дотоодын үйлдвэрийн
тарагны нэр төрөл
Нэр төрөл
2010 он
Нэр төрөл
2011 он 9 сар
Тн Хувь Тн Хувь
Үйлдвэрлэл
Цөцгтийтэй тараг ууттай "Сүү" ХК 3,862.32 37.8% Цөцгтийтэй тараг ууттай 3,180.56 37.7%
Амтлаг тараг, Брибиотик-1 "Сүү"
ХК
1,891.24 18.5%
Амтлаг тараг, Брибиотик-1 "Сүү"
ХК
1,634.23
19.4%
Жимстэй иогурт "Сүү" ХК 1,071.75 10.5% Элгэн тараг Хаан Ембүү 276 3.3%
Гоѐ тараг “Витафит” ХХК 788.41 7.7% Гоѐ тараг “Витафит” ХХК 0.18л 295.66 3.5%
Жимстэй тараг "Гум" ХХК 247 2.4% Бифидо тараг "Гум" ХХК 240 2.8%
Бифидо тараг "Гум" ХХК 195 1.9% Жимстэй иогурт "Сүү" ХК 203.27 2.4%
Монгол тараг “Дэлгэр тэс” ХХК 157.8 1.5% Гоѐ тараг “Витафит” ХХК 1.5л 384.35 4.6%
Цөцгтийтэй тараг шинэ "Сүү" ХК 155.83 1.5% Гоѐ тараг “Витафит” ХХК 0.45л 305.51 3.6%
Цагаан Иогурт Хаан Ембүү 155.53 1.5% Бифидо тараг "Гум" ХХК 160 1.9%
Жимстэй Иогурт Хаан Ембүү 155 1.5% Бифидо тараг жимстэй "Гум" ХХК 144 1.7%
Бусад 868.34 8.5% Бусад 1,076.26 12.8%
Нийт 9,548.22 93.4% Нийт 7,899.84 93.7%
Импорт
Ehrmann ГЕК 7.5% 263.91 2.6% Онкен ГЕК 7.5% 270.67 3.2%
Онкен ГЕК 7.5% 157.94 1.5% Campina "Нежный" 157.75 1.9%
Campina "Нежный" 94.61 0.9% Вимм-Билль-Данн Фругурт 20.3 0.2%
Чудо 2.5% 36.37 0.4% Чудо 2.5% 17.65 0.2%
Вимм-Билль-Данн Фругурт 29.51 0.3% Campina "Фруттис" 25.84 0.3%
Чудо 5.1% 22.66 0.2% Чудо 5.1% 10.16 0.1%
Campina Фруттис 28.11 0.3% Ehrmann Эрмигурт 8.43 0.1%
Альпенланд фруктовый 16.12 0.2% Альпенланд фруктовый 8.31 0.1%
Ehrmann Эрмигурт 10.56 0.1% Campina Фруктовая корзина 4.84 0.1%
Humana-Milchdessert 1.86 0.0% Лактиналь 2.46 0.0%
Бусад 12.49 0.1% Бусад 2.63 0.0%
Нийт 674.14 6.6% Нийт 529.02 6.3%
Нийт 10,222.36 100.0% Нийт 8,428.86 100.0%

16. 2011 он [ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖИЙН СУДАЛГАА]
16 “MMCG” LLC ™
Зарим импортын үзүүлэлтүүд
Гаалийн мэдээнээс зарим импортын үзүүлэлтүүдийг гаргалаа. Импортын
тарагны нэр төрлийг төгрөгийн хэмжээгээр доорх хүснэгтэд харуулсан юм. Эндээс
харахад 2010 онд 1,608.14 сая төгрөгийн тараг импортоор орж ирсэн бөгөөд Ehrmann
брэндийн ГЕК тараг 39.40% буюу 633.64 сая төгрөг, Онкен ГЕК 22.38% буюу 359.90 сая
төгрөг, Campina “Нежный”-гийн тараг 13.50% буюу 217.16 сая төгрөгийн тарагнууд орж
ирсэн бол 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар нийт 1,301.39 сая төгрөгийн тараг
импортоор орж ирснээс Онкенийн ГЕК 48.71% буюу 633.28 сая төгрөг, Campina-ийн
“Нежный”, “Фруттис” тараг 36.02% буюу 468.66 сая төгрөг, Вимм-Билль-Данн Фругурт
3.98% буюу 51.84 сая төгрөгийн тарагнууд тус тус импортоор орж ирсэн байна.
Хүснэгт 1-42010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар импортын тарагны нэр төрөл,
төгрөгийн хэмжээгээр
№ Нэр төрөл 2010 Нэр төрөл 2011 он 9 сар
Сая/төг/ Хувь Сая/төг/ Хувь
1 EhrmannГЕК 7.5% 633.64 39.40% Онкен ГЕК 7.5% 633.92 48.71%
2 Онкен ГЕК 7.5% 359.90 22.38% Campina "Нежный" 388.28 29.84%
3 Campina "Нежный" 217.16 13.50% Campina Фруттис 80.38 6.18%
4 Чудо 2.5% 92.15 5.73% Вимм-Билль-Данн Фругурт 51.84 3.98%
5 Вимм-Билль-Данн Фругурт 64.16 3.99% Чудо 2.5% 49.12 3.77%
6 Чудо 5.1% 63.53 3.95% Чудо 5.1% 32.38 2.49%
7 Campina Фруттис 79.08 4.92% Ehrmann Эрмигурт 18.19 1.40%
8 Альпенланд фруктовый 28.65 1.78% Альпенланд фруктовый 16.21 1.25%
9 EhrmannЭрмигурт 24.55 1.53% Campina Фруктовая
корзина
15.60 1.20%
10 Humana-Milchdessert 9.69 0.60% Лактиналь 6.76 0.52%
Бусад 35.63 2.22% Бусад 8.70 0.67%
Нийт 1,608.14 100.00% Нийт 1,301.39 100.00%

17. 2011 он [ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖИЙН СУДАЛГАА]
17 “MMCG” LLC ™
Импортлогч улс
Тараг манай орны зах зээлд экспортлож байгаа улсуудаар гаргахад 2010 онд
нийт зах зээлд нийлүүлэгдсэн импортын тарагны 99.38% буюу 669.93 тн тараг Оросын
Холбооны улсаас импортлосон бол 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар 99.81% буюу
528.01 тн тараг мөн Оросын Холбооны улсаас импорлосон байна.
Хүснэгт 1-5 2010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар хамгийн их тараг импортолсон
улс, тоо хэмжээгээр
Улс 2010 он Улс 2011 он 9 сар
Тн Хувь Тн Хувь
Орос 669.93 99.38% Орос 528.01 99.81%
БНХАУ 2.07 0.31% БНХАУ 0.76 0.14%
ХБHГУ 1.92 0.28% ХБHГУ 0.25 0.05%
БНСУ 0.15 0.02% Нийт 529.02 100.00%
Тайваны арал 0.07 0.01%
Нийт 674.14 100.00%
Тараг импортолж буй улсуудыг төгрөгийн хэмжээгээр авч үзвэл 2010 онд 1,589.61
сая төгрөгийн тараг Орос улсаас орж ирсэн бол 10.30 сая төгрөгийн тараг ХБНГУ-аас
орж иржээ. Харин 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар 1,297.27 сая төгрөг буюу 99.7% нь
Оросоос орж ирсэн бол 2.80 сая төгрөгийн тараг БНХАУ-аас орж ирсэн байна.
Хүснэгт 1-6 2010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар хамгийн их тараг импортлосон
улс, сая төгрөгөөр
Улс 2010 Улс 2011 он 9 сар
Сая/төг/ Хувь Сая/төг/ Хувь
Орос 1,589.61 98.8% Орос 1,297.27 99.7%
ХБHГУ 10.30 0.6% БНХАУ 2.80 0.2%
БНХАУ 6.99 0.4% ХБHГУ 1.32 0.1%
БНСУ 1.06 0.1% Нийт 1,301.39 100.0%
Тайваны
арал
0.18 0.0%
Нийт 1,608.14 100.0%
Монголын зах зээл дээр импортлогдож байгаа брэндүүдийг улс орон бүрээр
доорх зурагт харууллаа. Импортын 10 гаруй гадаадын брэндийн тарагнууд зах зээл
дээр байгаа бөгөөд Оросын брэндүүдээс Сampina, Онкен, Вимм-Билль-Данн, Чудо
брэндүүдийн бүтээгдэхүүн байгаа бол Германы брэнд Dohler, HIPP-н тарагнууд манай
орны зах зээлд орж ирдэг байна.

18. 2011 он [ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖИЙН СУДАЛГАА]
18 “MMCG” LLC ™
Зураг 1-4 Сүүлийн 2 жилд зах зээлд нийлүүлэгдсэн импортын тарагны брэндүүд, улс
бүрээр
Импортын тарагны тоо хэмжээг сар тус бүрээр доорх зурагт харууллаа. 2010
оны 3-5-р сар, 9-р сар, 11, 12-р саруудад хамгийн их тараг импортлогдсон байна.
Харин 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар 5, 6-р сард хамгийн их хэмжээний тараг зах
зээлд нийлүүлэгдсэн байна.
Зураг 1-5 2010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар импортын тараг сар бүрээр
32.06
24.46
58.49
79.01
83.74
85.61
35.39
4.30
94.48
37.42
69.92 69.27
23.00
27.76
68.20
72.18
117.41
95.78
5.45
45.49
73.75
0.00
20.00
40.00
60.00
80.00
100.00
120.00
1 сар 2 сар 3 сар 4 сар 5 сар 6 сар 7 сар 8 сар 9 сар 10 сар 11 сар 12 сар
2010 он 2011 он 9 сар

19. 2011 он [ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖИЙН СУДАЛГАА]
19 “MMCG” LLC ™
Савлагаа
Импортын тарагны савлагааны хувьд тетрапак савлагаатайгаар Орос, БНГУ
зэрэг улсуудаас орж ирдэг байна. Тарагны савлагааны хэмжээний хувьд 0.115 литр,
0.385 литрийн савлагаатайгаар импортын тараг зах зээлд нийлүүлэгддэг байна. 2010
он 0.115 литрийн хэмжээтэй жижиг тарагнууд дийлэнхдээ зах зээлд нийлүүлэгдэж
байсан бол 2011 оны байдлаар 0,385 литрийн хэмжээтэй тарагнууд импортоор орж
ирж нэр төрлөө нэмсэн байна.
Хүснэгт 1-7 2010 он, 2011 оны 9 сарын байдлаар хамгийн их хэмжээтэйгээр
импортлогдсон тарагны савлагаа, савлагааны хэмжээ, тоо хэмжээгээр
Нэр төрөл Хэмжээ Савлагаа 2010 он 2011 он 9 сар
Тн Хувь Тн Хувь
Campina "Нежный" 0.115л Тетрапак 4.10 0.61% 117.89 22.28%
0.385л Тетрапак 39.86 7.53%
тодорхойгүй 90.52 13.42%
Campina Фруктовая
корзина
0.3л Тетрапак 4.84 0.91%
Campina Фруттис 0.115л Тетрапак 18.57 2.75% 20.77 3.93%
0.385л Тетрапак 5.07 0.96%
тодорхойгүй 10.62 1.57%
Вимм-Билль-Данн Фругурт 0.1л Тетрапак 0.82 0.12% 20.30 3.84%
тодорхойгүй 28.69 4.25%
Онкен ГЕК 7.5% 0.1л Тетрапак- 270.67 51.16%
тодорхойгүй 157.94 23.41%
Ehrmann ГЕК 7.5% тодорхойгүй 263.91 39.12%
Чудо 2.5% 0.115л Тетрапак- 36.37 5.39% 17.65 3.34%
Чудо 5.1% 0.115л Тетрапак 22.66 3.36% 10.16 1.92%
Ehrmann Эрмигурт 0.115л Тетрапак 0.92 0.17%
0.385л Тетрапак 7.51 1.42%
тодорхойгүй 10.56 1.56%
Альпенланд фруктовый 0.115л Тетрапак 0.042 0.01% 8.31 1.57%
0.385л Тетрапак
тодорхойгүй 16.077 2.38%
Лактиналь 0.341л Тетрапак 2.46 0.46%
Бусад 13.81 2.05% 2.63 0.50%
Нийт 674.68 100.00% 529.02 100.00%
Сүү, сүүн бүтээгдэхүүний гол үзүүлэлт нь тухайн бүтээгдэхүүний тослог байдаг
бөгөөд хэрэглэгчдийн дийлэнх нь тухайн бүтээгдэхүүний тослогийн хэмжээг харж
сонголтоо хийдэг. Тиймээс гаалийн мэдээнд үндэслэн импортоор орж ирж буй тарагны
тослогийн хэмжээг 2010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар хамгийн их хэмжээтэй
импортоор орж ирсэн тарагны нэр төрлөөр гарган доорх хүснэгтээс харахад импортын
тарагны тослогын хэмжээ 2010 оны байдлаар 7.5%, 5.1%, 1.2%-н тослогтой орж ирж

20. 2011 он [ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖИЙН СУДАЛГАА]
20 “MMCG” LLC ™
байсан бол 2011 онд импортын зарим тарагны тослогийн хэмжээ нэмэгдэж 10%-н
тослогтой тараг орж иржээ.
Хүснэгт 1-81-92010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаарх хамгийн их хэмжээтэйгээр зах
зээлд нийлүүлэгдсэн тарагны тослог, тоо хэмжээгээр
Нэр төрөл тослог
2010 он
Нэр төрөл тослог
2011 он 9 сар
Тн Хувь Тн Хувь
Ehrmann ГЕК 7.5% 7.5% 263.91 39.15% Онкен ГЕК 7.5% 7.5% 270.67 51.16%
Онкен ГЕК 7.5% 7.5% 157.94 23.43% Campina "Нежный" 10.0% 5.12 0.97%
Campina "Нежный" 0.1% 16.28 2.42% 1.2% 59.03 11.16%
1.2% 63.53 9.42% 1.8% 2.73 0.52%
2.5% 14.38 2.13% 2.5% 25.85 4.89%
5.1% 0.41 0.06% 5.1% 0.94 0.18%
Чудо 2.5% 2.5% 36.37 5.40% 7.5% 64.08 12.11%
Вимм-Билль-Данн
Фругурт
2.5% 29.51 4.38% Вимм-Билль-Данн
Фругурт
0.1% 4.10 0.78%
Чудо 5.1% 5.1% 22.66 3.36% 2.5% 16.19 3.06%
Campina Фруттис 0.1% 7.83 1.16% Чудо 2.5% 2.5% 17.65 3.34%
0.2% 0.24 0.04% Campina Фруттис 0.1% 5.07 0.96%
2.5% 20.58 3.05% 1.2% 5.46 1.03%
Альпенланд
фруктовый
0.3% 12.75 1.89% 2.5% 15.30 2.89%
7.5% 3.33 0.49% Чудо 5.1% 5.1% 10.16 1.92%
тодорхойгүй 0.04 0.01% EhrmannЭрмигурт 0.3% 6.16 1.16%
Ehrmann Эрмигурт 0.3% 7.14 1.06% 1.2% 1.38 0.26%
2.7% 3.42 0.51% 2.7% 0.03 0.01%
Humana-Milchdessert тодорхойгүй 1.86 0.28% 3.2% 0.75 0.14%
Бусад 11.95 1.77% 5.1% 0.04 0.01%
Нийт 674.14 100.00% 7.5% 0.07 0.01%
Альпенланд
фруктовый
0.3% 8.31 1.57%
Бусад 9.92 1.88%
Нийт 529.02 100.00%
Борлуулалтын сувгийн судалгаа
Борлуулалтын сувгийн судалгаанд нийт 30 борлуулалтын цэгүүдийг хамруулсан
бөгөөд үүнд найман нэрийн хүнсний дэлгүүр 9, супер маркет 13, бөөний худалдааны
цэгүүд 10-ийг тус тус багтаасан болно. Борлуулалтын сувгийн судалгааны мэдээлэл
цуглуулалтыг хийхдээ 2011 оны 10 сарын 20-ноос 2011 оны 10 сарын 25-ны хооронд
хийж гүйцэтгэсэн юм.
Манай зах зээл дээр дотоодод үйлдвэрлэсэн болон импортоор орж ирсэн нийт
40 гаруй нэр төрлийн тараг (савлагааны хэмжээний төрөл орсон) түгээмэл зарагдаж
байгаагаас 75 орчим хувь нь дотоодын үйлдвэрүүдийн тараг байна. Дотоодын
үйлдвэрийн тарагны нэр төрөл өөр хоорондоо ижил нэртэй бөгөөд савлагааны
хэмжээгээр 0.12л, 0.2л, 0.35л, 0.5л, 1л, 1.5 литрийн хэмжээтэй савлагдсан тарагнууд
үнийн хувьд ч ялгаатай үнэтэй байна. Дотоодын тарагны хувьд жил ирэх тусам тараг
үйлдвэрлэгчид нэмэгдэж байгаа бөгөөд тарагны зах зээлд нэлээдгүй өрсөлдөөн ихтэй
байгаа нь тараг үйлдвэрлэгчдийн тарагны савлагааны болон бусад зүйлүүд сайжирсан
байдлаас харагдаж байлаа.

21. 2011 он [ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖИЙН СУДАЛГАА]
21 “MMCG” LLC ™
Хүснэгт 1-10 Зах зээл дээр худалдаалагдаж байгаа дотоодын үйлдвэрийн тарагны
дундаж үнэ
ААН-н нэр Бүтээгдэхүүний нэр хэмжээ савлагаа
Супер
маркетийн
үнэ
8-н нэрийн
дэлгүүрийн
үнэ
Бөөний
үнэ
"Гум" ХХК Бифидо тараг 0.11л хуванцар
Бифидо тараг 0.2л хуванцар 569-599₮
Бифидо тараг жимстэй 0.5л хуванцар 1469₮
Бифидо тараг сахаргүй/
жимстэй
1 л хуванцар 1270₮
Био тараг 1 л ууттай 1400-1700₮
"Мон-сүү" ХХК Бифидо тараг 0.32л хуванцар 600-790₮ 600₮
Тамир тараг 0.13л хуванцар 320-359₮ 450₮ 300₮
Илчлэг тараг 0.13л хуванцар 320-360₮ 450₮ 300₮
Зөгийн балтай кальцтай тараг 0.1л хуванцар 320-361₮ 450₮ 300₮
Био тараг 1л хуванцар 1420-1700₮ 1300₮
Био тараг 1л пүр-пак 1469-1740₮
Мон-Иогурт жимстэй 0.385л хуванцар 1150-1220₮
"Сүү" ХК Жимстэй иогурт 0.18л хуванцар 880-1180₮ 1200₮ 800-
1000₮
Жимстэй иогурт 0.4л хуванцар 1580-1770₮ 1800₮ 1500-
1600₮
Амтлаг тараг, Брибиотик-1 0.45л пүр-пак 809-1180₮ 1000₮ 970₮
Цөцгтийтэй тараг 1л ууттай 1320-1530₮ 1450₮ 1350-
1420₮
Цөцгтийтэй тараг 1л пүр-пак 1400-1500₮
БЛ-1 0.45л пүр-пак 1030₮
Хүүхдийн тараг 0.125л хуванцар 300-530₮ 300-500₮
"Үлэмж-Өсөх"
ХХК
Цөцгтийтэй тараг 1л хуванцар 1380₮
Бифидо тараг 0.9л ууттай 1440-1640₮
"Бор-нуур" ХХК Эко тараг 0.9л хуванцар 1380-1399₮
Ориг тараг 0.1л хуванцар 469₮
"Сүү-Сондор"
ХХК
Талын монгол тараг 0.45л хуванцар 1499₮ 1100₮
Талын монгол тараг 1.25л хуванцар 2999₮ 2700₮
Гүзээлгэнэтэй тараг 0,5л Хуванцар 2150₮ 1870₮
"ЭБШ" ХХК Цөцгийтэй тараг 1л ууттай 1310-1600₮
Баялаг тараг 1л 1450-1500₮
Бифидо тараг 480₮
Жимстэй тараг 0.4л 1159₮
Хүслийн амт тараг 1100₮
“Дэлгэр тэс”
ХХК
Монгол тараг 0.5л пүр-пак 809-850₮
Монгол тараг 1л пүр-пак 1380-1500₮
“Витафит” ХХК Гоѐ тараг 1.5л хуванцар 2940-3350₮ 3350 2500-
2700₮
Гоѐ тараг 0.45л хуванцар 1140-1200₮ 1200₮
Гоѐ тараг 0.18л хуванцар 320-430₮ 350₮
"Мөөний" ХХК Мөөний тараг 1л хуванцар
"Гезейрланд"
ХХК
жимстэй тараг 0.2л хуванцар 800-1150₮ 800₮
жимстэй тараг 0.65л ууттай 1730-1950₮ 1700₮
"Хаан-Ембүү"
ХХК
Цагаан Иогурт 0.15л хуванцар
Цагаан Иогурт 0.5л хуванцар
Жимстэй Иогурт 0.15л хуванцар
Жимстэй Иогурт 0.5л хуванцар
Элгэн тараг 0.15л хуванцар
Элгэн тараг 0.5л хуванцар
“Монсүү” ХХК-ийн гэрээт цэгүүд тараг, аарц, зөөхийний зурагтай үнийн
самбартай байсан нь хэрэглэгчид самбараас ямар бүтээгдэхүүн болон үнийг харан

22. 2011 он [ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖИЙН СУДАЛГАА]
22 “MMCG” LLC ™
үйлчлүүлж байсан нь хэрэглэгч болон худалдагчид худалдаа хийхэд хялбар байгаа
харагдсан.
Зураг 1-6“Монсүү” ХХК-ийн сүү, сүүн бүтээгдэхүүний үнийн самбар
Импортын тарагны үнийн хувьд ихэнхдээ супемаркетуудаар зарагддаг бөгөөд
жижиг савлагаатай ГЕК, Чудо тарагнууд бөөний цэгүүд болон зарим нэг 8-н нэрийн
дэлгүүрээр зарагдаж байна. Импортын тарагны дундаж үнийг доорх хүснэгтээс
харахад хамгийн хямд тараг 0.1 литрийн савлагаатай Янта тараг 380 төгрөгийн
үнэтэй, хамгийн үнэтэй тараг Campina брэндийн 0.4 литрийн савлагаатай Фруттис
тараг 2180-2550 төгрөгийн үнэтэйгээр зарагдаж байна.
Хүснэгт 1-11Зах зээл дээр худалдаалагдаж байгаа импортын тарагны дундаж үнэ
ААН-н нэр Бүтээгдэхүүний нэр хэмжээ савлагаа
Супермаркет-
ийн үнэ
8-н нэрийн
дэлгүүрийн
үнэ
Бөөний
үнэ
Импортын
тараг
Гек 7,5% 0.1л хуванцар 590-710₮ 650₮
Нежный иогурт 0.1л хуванцар 570-990₮
Fruttis жижиг тараг 0.115л хуванцар 780-800₮
Легкий фрутс, Сapina 0.115л хуванцар 730-790₮
Фрутис иогурт 0.385л хуванцар 1700₮
Нежный Сapina 0.1л хуванцар 420-590₮
Фругурт 0.1л хуванцар 330-780₮
Фруттис Campina 0.4л хуванцар 2180-2550₮
Чудо 5.1% 0.1л хуванцар 530-630₮ 550₮ 510₮
Чудо 2.5% 0.115л хуванцар 430-520₮ 400₮
Байкалойскоя-B1 0.5л тетрапак 1500₮
Сapina Нейжный 0.385л хуванцар 2420-2500₮
Янта тараг 0.1л хуванцар 380₮
Эрмерик 639₮
Иогурт Фрутис Campina 780-799₮
Өрөлт хураалт

23. 2011 он [ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖИЙН СУДАЛГАА]
23 “MMCG” LLC ™
Өрөлт хураалтын хувьд борлуулалтын сувгуудын ажилтнууддаа тавих
шаардлагаас хамааран өрөлт хураалт янз бүр байсан. Супермаркет, 8-н нэрийн
дэлгүүрүүдэд зориулалтын хөргөлтийн хөрөгчинд том савлагаатай, ууттай тарагнууд
доод талын лангуун дээр, 0,5л-с бага савлагаатай тарагнууд дунд талын лангуун дээр
өрөгдсөн байсан бөгөөд Сүү ХК-ийн тараг их хэмжээтэй байсан бол “Үлэмж-Өсөх” ХХК,
“Борнуур” ХХК-ийн тараг, зөөхийнүүд цөөн тооны өрөгдсөн байлаа. Бүтээгдэхүүний
хугацааг харахад 2-3 хоногийн өмнө ирсэн зөөхий, тарагнууд байсан бол “Сүү” ХК-ийн
тарагнууд тухайн өдөрт үйлдвэрээс гарсан тарагнууд байсан юм.
Хамгийн их борлуулалттай бүтээгдэхүүн
Сүү, сүүн бүтээгдэхүүн борлуулдаг бөөний цэгүүд болон супер маркетууд, 8-н
нэрийн дэлгүүрүүдэд өглөө бүр “Сүү” ХК нь бүтээгдэхүүнүүдээ түгээдэг бөгөөд хамгийн
их борлуулалт сайтай тараг “Сүү” ХК-ийн 1 литрийн цөцгийтэй тараг байгаа бол жижиг
савлагаатай тарагнуудаас “Монсүү” ХХК-ийн 0.2 литрийн савлагаатай тараг хамгийн их
зарагддаг байна.

24. 2011 он [ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖИЙН СУДАЛГАА]
24 “MMCG” LLC ™
2. ААРЦНЫ ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖ
Нийт зах зээлийн багтаамж
Энэхүү судалгаагаар дотоодын үйлдвэрийн аарц болон импортын аарцны
багтаамжийг судалсан бөгөөд 2010-2011 оны эхний 9 сарын байдлаарх гаалийн мэдээ,
дотоодын үйлдвэрийн аарцны гүйцэтгэлийн мэдээ болон борлуулалтын сувгийн мэдээг
ашиглан хийж гүйцэтгэлээ.
Зах зээл дээр 2010 онд нийт 78,028 кг аарц нийлүүлэгдснээс дотоодын
үйлдвэрийн аарц 50,910 кг буюу зах зээлд нийлүүлэгдсэн нийт аарцны 65.25%-г эзэлж ,
импортын аарц зах зээлийн 27,118 кг буюу 34.75%-г эзэлж байжээ. 2011 оны эхний 9
сарын байдлаар нийт 59,951 кг аарц зах зээлд нийлүүлэгдсэнээс дотоодын үйлдвэрийн
55,945 кг аарц зах зээлд нийлүүлэгдсэн бол импортоор нийт 4,006 кг аарц орж иржээ.
Импортын аарцны тоо хэмжээ 2010 онтой харьцуулахад 3 дахин буурсан үзүүлэлтэй
байна.
Хүснэгт 2-1 2010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар аарцны зах зээлийн багтаамж
2010 он 2011 он 9 сар
кг Хувь кг Хувь
Үйлдвэрлэл 50,910 65.25% 55,945 93.32%
Импорт 27,118 34.75% 4,006 6.68%
Нийт 78,028 100.0% 59,951 100.0%
Аарц нийлүүлэгч байгууллага
Аарц үйлдвэрлэгч байгууллагуудын хувьд зах зээл дээр бүтээгдэхүүнээ тогтмол
гаргадаг үйлдвэрлэгч цөөн бөгөөд зарим үед аарцны үйлдвэрлэл зогсонги байдалд
ордог байна. 2010 онд “Монсүү” ХХК, “Үлэмж- Өсөх” ХХК, “ЭБШ” ХХК-ууд зах зээлд
аарц үйлдвэрлэн нийлүүлжээ. “Сүү” ХК-ийн хувьд 2011 оны 9 сард 410 кг аарц
үйлдвэрлэн гаргасан ба 2010 онд аарц үйлдвэрийн гүйцэтгэлээр гараагүй байна. “Тесо”
ХХК “Зөв” 1 литрийн тетрапак савлагаатай аарцан ундаа үйлдвэрлэн зах зээлд
гаргажээ. 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар “Монсүү” ХХК 43.20% буюу 25,900 кг аарц,
“Тесо” ХХК 23.94% буюу 14,355 кг, “ЭБШ” ХХК 14.61% буюу 8,760 кг-г тус тус зах зээлд
нийлүүлсэн байна.
Импортын аарц нийлүүлэгчдийн хувьд “Бэст-Анзу” ХХК, "ВЛАТАС" ХХК, "РММТ"
ХХК, "Сонгинохангай" ХХК-ууд тогтмол импортоор аарц оруулж ирдэг байна. 2010 онд
нийт аарцны зах зээлийн 7,309 кг буюу 9.37%-г “Бэст-Анзу” ХХК, 1,526 кг буюу 1.96%-г
"Сонгинохангай" ХХК, 851 кг буюу 1.09%-г "ВЛАТАС" ХХК, 606 кг буюу 1.09%-г "РММТ"
ХХК импортын аарц нийлүүлжээ. Мөн энэ онд хувь хүмүүсийн импортоор оруулж ирсэн
аарцны хэмжээ зах зээлийн 16,827 кг буюу 21.57%-г эзэлж байжээ. Харин 2011 оны

25. 2011 он [ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖИЙН СУДАЛГАА]
25 “MMCG” LLC ™
эхний 9 сарын байдлаар “Бэст-Анзу” ХХК нь зах зээлийн 3.40%, "РММТ" ХХК 1.22%-н
импортын тараг зах зээлд нийлүүлжээ.
Хүснэгт 2-2 2010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар хамгийн их аарц нийлүүлсэн
байгууллагууд, тоо хэмжээгээр
ААН-н нэр 2010 он ААН-н нэр 2011 он 9 сар
кг Хувь кг Хувь
"Мон-сүү" ХХК 39,100 50.11% "Мон-сүү" ХХК 25,900 43.20%
"Үлэмж-Өсөх" ХХК 5,450 6.98% "Тесо" ХХК 14,355 23.94%
"ЭБШ" ХХК 6,360 8.15% "ЭБШ" ХХК 8,760 14.61%
"Тесо" ХХК - - "Үлэмж-Өсөх" ХХК 6,520 10.88%
"Сүү" ХК - - "Сүү" ХК 410 0.68%
Нийт 50,910 65.25% Нийт 55,945 93.32%
"Бэст- Анзу" ХХК 7,309 9.37% "Бэст- Анзу" ХХК 2,040 3.40%
"Сонгинохангай" ХХК 1,526 1.96% "РММТ" ХХК 730 1.22%
"ВЛАТАС " ХХК 851 1.09% "Сонгинохангай" ХХК 648 1.08%
"РММТ" ХХК 606 0.78% "ВЛАТАС " ХХК 558 0.93%
Хувь хүн 16,827 21.57% Хувь хүн 30 0.05%
Нийт 27,118 34.75% Нийт 4,006 6.68%
Нийт 78,028 100.00% Нийт 59,951 100.00%
Сүүлийн 3 жилд “Бэст-Анзу” ХХК, "ВЛАТАС" ХХК, “Сонгинохангай” ХХК-д зах
зээл дээр импортын тараг нийлүүлсэн бөгөөд 2010 онд дээрх байгууллагууд өмнөх
оноос 2 дахин их тоо хэмжээтэй тараг импортлосон бол 2011 оны эхний 9 сарын
байдлаар өмнөх оноос “Бэст-Анзу” ХХК 2,5 дахин бага аарц, "ВЛАТАС" ХХК 293 кг-р
бага аарц, “Сонгинохангай” ХХК 878 кг-р бага аарц зах зээлд нийлүүлсэн байна.
Зураг 2-1Сүүлийн 3 жилд импортоор аарц нийлүүлсэн байгууллагууд
Аарцны нэр төрөл
Монголын аарцны нэр төрлийн хувьд олон нэр төрлийн аарц байхгүй бөгөөд
“Мон сүү” ХХК-ийн чихэртэй аарц савлагааны хэмжээгээр дөрвөн төрөл байгаа бол
-
1,000
2,000
3,000
4,000
5,000
6,000
7,000
8,000
2009 он 2010 он 2011 он 9 сар
510
7,309
2,040
320
851
558640
1,526
648
"Бэст- Анзу" ХХК "ВЛАТАС " ХХК "Сонгинохангай" ХХК

26. 2011 он [ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖИЙН СУДАЛГАА]
26 “MMCG” LLC ™
“Үлэмж-Өсөх” ХХК-ийн хувьд Чихэртэй аарц нэртэйгээр 50 гр, 200гр-н савлагаатайгаар
зах зээлд нийлүүлдэг бол “ЭБШ” ХХК-ийн аарц мөн л чихэртэй аарц 80 гр-н
савлагаатайгаар зах зээлд байна. Харин “Тесо” ХХК-ийн “Зөв” аарцан ундаа тетрапак
савлагаатайгаар зах зээлд гардаг аж.
Харин импортын аарцны хувьд бараг 100% Оросын Холбооны улсаас
боломжийн үнэтэй, хаана ч хэрэглэчих боломжтой, сав баглаа боодлын хувьд ч
боломжийн аарцнууд импортоор орж ирдэг байна. Импортын аарцны нэр төрлөөр нь
доорх хүснэгтэд харууллаа. Эндээс харахад 2010 онд Сырки творожные 61.95% буюу
16,800 кг хэмжээтэй орж ирсэн бол Капитан Милк аарц 30.41% буюу 8,246 кг
хэмжээтэйгээр зах зээлд нийлүүлэгдсэн байна. 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар
Капитан Милк аарц 82.21% буюу 3,294 кг-н хэмжээтэйгээр, Снеговичок аарц 337 кг
буюу 8.40%, Пингвинѐнок Понго аарц 219 кг буюу 5.47%, Ласик аарц 3.17% буюу 127
кг-н хэмжээтэйгээр импортоор орж иржээ.
Хүснэгт 2-3 2010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар хамгийн их хэмжээгээр импортын
аарц нэр төрөл, тоо хэмжээгээр
Нэр төрөл 2010 он Нэр төрөл 2011 он 9 сар
Кг Хувь Кг Хувь
Сырки творожные 16,800 61.95% Капитан Милк 3,294 82.21%
Капитан Милк 8,246 30.41% Снеговичок 337 8.40%
Творожный 745 2.60% Пингвинѐнок Понго 219 5.47%
Снеговичок 479 1.47% Ласик 127 3.17%
Эрмик творожок детск 364 1.34% Классический 30 0.75%
Пингвинѐнок Понго 252 0.93% Нийт 4,006 100.0%
Ласик 200 0.74%
Классический 27 0.10%
Нийт 27,113 100.0%
Импортын аарцны нэр төрлийг төгрөгийн дүнгээр доорх хүснэгтэд харуулахад
2010 онд нийт 84.66 сая төгрөгийн аарц импортоор орж ирсэнээс Сырки творожные
44.07 сая төгрөгийн хэмжээтэй, 36.51% буюу 30.91 сая төгрөгийн Капитан Милк аарц
орж ирсэн байна.
Харин 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар нийт 18.75 сая төгрөгийн аарц
импортоор орж ирсэнээс 78.78% буюу 14.77 сая төгрөгийн Капитан Милк аарц, 8.38%
буюу 1.57 сая төгрөгийн Снеговичок аарц, Пингвинѐнок Понго аарц 6.50% буюу 1.22
сая төгрөгийн хэмжээтэй импортоор орж ирсэн байна.
Хүснэгт 2-4 2010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар хамгийн их хэмжээгээр импортын
аарц нэр төрөл, сая төгрөгөөр
Нэр төрөл 2010 он Нэр төрөл 2011 он 9 сар
Сая/төг/ Хувь Сая/төг/ Хувь
Сырки творожные 44.07 52.05% Капитан Милк 14.77 78.78%

27. 2011 он [ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖИЙН СУДАЛГАА]
27 “MMCG” LLC ™
Капитан Милк 30.91 36.51% Снеговичок 1.57 8.38%
Творожный 3.62 4.28% Пингвинѐнок Понго 1.22 6.50%
Снеговичок 2.53 2.98% Ласик 0.60 3.20%
Пингвинѐнок Понго 1.23 1.46% Снеговичок 0.46 2.48%
Эрмик творожок
детск
1.14 1.34% Классический 0.12 0.66%
Ласик 0.82 0.96% Нийт 18.75 100.00%
Классический 0.35 0.41%
Нийт 84.66 100.00%
Импортын зарим үзүүлэлтүүд
Сүүлийн 2 жилд импортоор орж ирсэн аарцны мэдээнд үндэслэн аарцны
савлагааны хэмжээгээр гарган харахад 0.09 кг , 0.18 кг, 0.02 кг, 0.043 кг-н
хэмжээтэйгээр , савлагааны хувьд ууттай аарцнууд орж ирдэг бөгөөд бүх аарцнууд
Орос улсаас экспортлогдон манай зах зээлд нийлүүлэгддэг байна.
Хүснэгт 2-5 2010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар импортын аарцны савлагааны
хэмжээ, тоо хэмжээгээр
Нэр төрөл Хэмжээ
2010 он
Нэр төрөл Хэмжээ
2011 он 9 сар
Кг Хувь Кг Хувь
Сырки творожные 0.04кг 17,005 62.71%
Капитан Милк
0.038кг 246 6.15%
тодорхойгүй 543 2.00% 0.043кг 2,966 74.04%
Капитан Милк 0.04кг 885 3.26% 0.05кг 81 2.02%
тодорхойгүй 7,361 27.15%
Снеговичок
0.09кг 149 3.71%
Пингвинѐнок Понго 0.18кг 252 0.93% 0.18кг 188 4.69%
Снеговичок
0.05кг 60 0.22%
Пингвинѐнок
Понго
0.18кг
219 5.47%
0.09кг 81 0.30% Ласик 0.09кг 127 3.17%
0.18кг 188 0.69% Классический 0.5кг 30 0.75%
тодорхойгүй 150 0.55% Нийт 4,006 100.00%
Ласик 0.09кг 200 0.74%
Классический
0.2кг 25 0.09%
тодорхойгүй 2 0.01%
Эрмик творожок
детск
тодорхойгүй 364 1.34%
Нийт 27,116 100.00%
Харин сар тус бүрээр импортын аарцыг харвал 2010 оны эхний 2 сард 2,499 кг
буюу 9.21%-н аарц импортоор орж ирж зах зээлд нийлүүлэгдсэн бол 10-р сард 4,689кг
буюу 17.29%-н аарц, 12-р сард хамгийн их хэмжээгээр аарц орж ирсэн байна. Харин
2011 оны эхний 9 сарын байдлаар 1-р сард 2,166 кг аарц буюу тухайн тайлант үед орж
ирсэн импортын аарцны 54.07% буюу 2.166 кг импортын аарц зах зээлд нийлүүлэгдсэн
байна.

28. 2011 он [ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖИЙН СУДАЛГАА]
28 “MMCG” LLC ™
Хүснэгт 2-6 2010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар импортын аарцны нийлүүлэлт
сар тус бүрээр
Сар 2010 он Сар 2011 он 9 сар
Кг Хувь Кг Хувь
1 сар 1,099 4.05% 1 сар 2,166 54.07%
2 сар 1,400 5.16% 2 сар 51 1.27%
3 сар 81 0.30% 3 сар 552 13.78%
4 сар 48 0.18% 4 сар 246 6.14%
5 сар 291 1.07% 5 сар 343 8.57%
6 сар 386 1.42% 6 сар 503 12.54%
7 сар 113 0.42% 8 сар 76 1.89%
9 сар 467 1.72% 9 сар 70 1.74%
10 сар 4,689 17.29% Нийт 4,006 100.00%
11 сар 2,215 8.17%
12 сар 16,328 60.21%
Нийт 27,118 100.00%
Борлуулалтын сувгийн судалгаа
Борлуулалтын сувгийн судалгаагаар зах зээл дээр зарагдаж буй аарцны үнийг
борлууллалтын сувгууд болох супер маркетууд, 8-н нэрийн дэлгүүрүүд, бөөний
төвүүдээр явж судлагааг авсан бөгөөд борлуулалтын сувгийн судалгааны мэдээлэл
цуглуулалтыг хийхдээ 2011 оны 10 сарын 20-ноос 2011 оны 10 сарын 25-ны хооронд
хийж гүйцэтгэсэн юм.
Борлуулалтын сувгийн судалгаанд хамрагдсан 30 борлуулалтын сувгийн
цэгүүдээс харахад “Монсүү” ХХК-ийн чихэртэй аарцнууд 4 төрлийн савлагааны
хэмжээтэйгээр зарагдаж байсан бөгөөд борлуулалтын суваг нь супермаркетууд руу
чиглэж байна. Мөн аарцны түгээлтийг хийдэг бас нэг суваг нь цэцэрлэг болон
сургуулийн хүүхдийн үдийн цайны хөтөлбөр байгаа нь судалгаагаар ажиглагдсан юм.
Аарцан бүтээгдэхүүний үнийн хувьд супер маркетуудад 0.1 литрийн савлагаатай
чихэртэй аарц 550-600 төгрөгийн үнэтэйгээр зарагдаж байсан бол бөөний үнэ нь 500
төгрөг, 0.2 литрийн хэмжээтэй чихэртэй аарцнууд супер маркетуудад 1150-1250
төгрөгийн хооронд зарагдаж байлаа. Харин 0.5 литрийн хэмжээтэй аарц ууттай
зарагдаж байсан бөгөөд хэрэглэгч нараас “Монсүү” ХХК-ийн аарц хэр таалагддагыг
тодруулахад хэтэрхий чихэрлэг дээр нь цаасан савлагаатай, муу шахалттай байдгаас
шар ус нь савлагаанаасаа хальж гоожоод гарт наалддаг нь таалагддаггүй гэж хариулж
байлаа. Харин “Үлэмж-Өсөх” ХХК-ийн аарц зарим супер маркетуудаар зарагдаж
байсан бөгөөд үйлдвэрээс гарсан хугацааны хувьд 14 хоногийн өмнө гарсан аарцнууд
нэлээдгүй тааралдаж байсан бөгөөд 960 төгрөгийн үнэтэйгээр зарагдаж байлаа. “Тесо”
ХХК-ийн “Зөв” аарцан ундаа супер маркетуудад зарагдаж байсан бөгөөд бусад аарц
үйлдвэрлэн гаргадаг үйдвэрүүдийн бүтээгдэхүүнээс аарцан ундаа гэдгээрээ ялгагдаж
байгаа бөгөөд тетрапак савлагаатайгаар зах зээлд нийлүүлэгдэн 1420-1700 төгрөгийн

29. 2011 он [ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖИЙН СУДАЛГАА]
29 “MMCG” LLC ™
үнэтэйгээр зарагдаж байна. Импортын аарцны хувьд борлуулалтын суваг бүрт нэр
төрөл цөөн байсан бөгөөд хямд үнэтэй аарцнууд бөөний төвүүдээр 200 төгрөгийн
үнэтэйгээр зарагдаж байхад, супер маркетуудад 260 төгрөгийн үнэтэйгээр зарагдаж
байлаа.
Харин малчдын боловсруулсан аарцыг захуудын худалдаачид бөөндөн авч
задгайгаар зардаг задгай аарц 1500-1800 төгрөгийн үнэтэй задгай сүү, сүүн
бүтээгдэхүүн зардаг борлуулалтын цэгүүдэд зарагдаж байна.
Хүснэгт 2-7 Зах зээл дээр борлуулагдаж байгаа аарцны худалдаалагдаж байгаа үнэ
ААН-н нэр Бүтээгдэхүүний
нэр
хэмжээ савлагаа тослог Супермарке-
тийн үнэ
8-н нэрийн
дэлгүүрийн
үнэ
Бөөний үнэ
"Мон-сүү"
ХХК
Чихэртэй аарц 0.05л цаасан 250₮
Чихэртэй аарц 0.1л цаасан 550-600₮ 650₮ 500₮
Чихэртэй аарц 0.2л цаасан 1150-1250₮ 1000₮
Чихэртэй аарц 0.5л Ууттай 3000-3130₮
Чихэртэй аарц 0.05л Ууттай 100₮
"Үлэмж-
Өсөх" ХХК
Чихэртэй аарц
0.2л Ууттай 960₮
Тесо ХХК
"Зөв" аарцан
ундаа
1л тетрапак-
брек
1.50% 1420-1700₮
Импортын
аарц
Кампина сырок Ууттай 260₮ 300₮ 200₮
Лагуна сырок Ууттай 260₮ 300₮ 200₮
Сырок Денимия Ууттай 350₮ 450₮
Сырок Капытино Ууттай 500₮
Сырок Ууттай 500₮
Сырок үзэмтэй 0.18л Ууттай 2129₮
Сырок үзэмтэй 0.09гр Ууттай 1129₮
Сырок Снеговычок Ууттай 599₮
Задгай Аарц 1500-1800₮
Өрөлт хураалт
Аарцны өрөлт хураалтын хувьд борлуулалтын цэгүүдийн аарц ерөнхийдөө
хөлдсөн байдалтай байдаг учраас хөргөгчинд хийж хадгалан хэрэглэгчдэд хүргэдэг
байна.
Хамгийн их борлуулалтай бүтээгдэхүүн
Импортын аарц борлуулалт сайтай байдаг бөгөөд шалтгаан нь амттай, өнгө
үзэмжийн хувьд гоѐ, хаана ч идэхэд тохиромжтой байдаг гэж хариулж байлаа. “Монсүү”
ХХК-ийн 100 гр-ийн савлагаатай аарц борлуулалт сайтай байдаг байна.

30. 2011 он [ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖИЙН СУДАЛГАА]
30 “MMCG” LLC ™
3. ЗӨӨХИЙНИЙ ЗАХ ЗЭЭЛИЙН СУДАЛГАА
Нийт зах зээлийн багтаамж
Энэ бүлэгт зөөхийний зах зээлийн багтаамжийн судалгааг 2010 он, 2011 оны
эхний 9 сарын байдлаарх гаалийн мэдээ, дотоодын үйлдвэрийн зөөхийний
гүйцэтгэлийн мэдээ болон борлуулалтын сувгийн судалгаагаар хийж гүйцэтгэлээ.
2010 онд нийт 133.72 тн зөөхий зах зээлд нийлүүлэгдсэнээс (энд задгайгаар
зарагддаг зөөхий ороогүй) 107.99 тн буюу 80.76%-г дотоодын зөөхий, 106.53 тн буюу
19.24%-г импортын аарц зах зээлд нийлүүлэгдсэн байна. Харин 2011 оны эхний 9
сарын байдлаар нийт 122.97 тн зөөхий зах зээлд нийлүүлснээс 86.63% буюу 106.53 тн
зөөхий дотоодын үйлдвэрлэлээс хангасан бол 13.37% буюу 16.44 тн импортын зөөхий
байжээ.
Хүснэгт 3-1 2010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаарх зөөхийний зах зээлийн багтаамж
2010 он 2011он 9 сар
тн Хувь тн Хувь
Үйлдвэрлэл 107.99 80,76% 106.53 86,63%
Импорт 25.74 19,24% 16.44 13,37%
Нийт 133.72 100,00% 122.97 100,00%
Харин зах зээлд нийлүүлэгдсэн зөөхийний тоо хэмжээгээр авч үзэхэд 2010 онд
107.99 тн зөөхийг дотоодын үйлдвэрлэгчид зах зээлд нийлүүлсэн бол 2011 оны эхний 9
сарын байдлаар 106.53 тонн зөөхий нийлүүлжээ. Импортын зөөхийний хувьд 25.74 тн
зөөхийг импортоор оруулж ирж зах зээлд нийлүүлсэн бол 2011 оны эхний 9 сарын
байдлаар 16.44 тн зөөхийг импортоор оруулж иржээ.
Зураг 3-1 2010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаарх зөөхийний зах зээлийн багтаамж,
тоо хэмжээгээр
107.99 106.53
25.74
16.44
0
20
40
60
80
100
120
140
2010 он 2011 он 9 сар
Импорт
Үйлдвэрлэл

31. 2011 он [ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖИЙН СУДАЛГАА]
31 “MMCG” LLC ™
Зөөхий нийлүүлэгч байгууллага
Зах зээлд зөөхий нийлүүлэгч байгууллагуудаар зөөхий зах зээлд нийлүүлж
байгаа тоо хэмжээг доорх хүснэгтээс харахад “Сүү” ХК, “ГУМ” ХХК, “Монсүү” ХХК-ийн
зөөхийний үйлдвэрлэлийн гүйцэтгэл өндөр байгаа бөгөөд 2010 онд зах зээлийн 9.82%-
г “Сүү” ХХК, 48.61%-г “ГУМ” ХХК, 21.39%-г “Монсүү” ХХК эзэлж байжээ. Харин 2011 оны
эхний 9 сарын байдлаар зөөхийний зах зээлийн 32.13%-г “Сүү” ХК хангасан бол
32.53%-г “ГУМ” ХХК, 20.66%-г “Монсүү” ХХК эзэлж зах зээлд бүтээгдэхүүнээ гарган
ажиллажээ.
Импортын зөөхий нийлүүлэгчдийн хувьд “Бэст-Анзу” ХХК, “Макс-Импекс” ХХК,
“Сонгинохангай” ХХК, “РММТ” ХХК-ууд сүүлийн 2 жил тогтмол зөөхий импортлосон
байна. 2010 онд зах зээлд нийлүүлэгдсэн импортын зөөхийний 15.76%-г “Бэст-Анзу”
ХХК, “ВЛАТАС” ХХК 0.83%-г, “Макс-Импекс” ХХК 0.81%-г зах зээлд нийлүүлсэн байна.
Харин 2011 оны 9 сарын байдлаар “Бэст-Анзу” ХХК 11.40%-г, “Макс-Импекс” ХХК
0.97%-г, “РММТ” ХХК 0.37%-г импортын зөөхий зах зээлд нийлүүлжээ. Зөөхий
импортлогчдын дунд хувь хүмүүс 2010 онд нийт импортын зөөхийний 0.93тн буюу
0.70%-г зах зээлд нийлүүлж байсан бол 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар 0.18 тн
буюу 0.15%-г хувь хүмүүс импортлон зөөхий зах зээлд нийлүүлсэн байна.
Хүснэгт 3-2 2010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар хамгийн их зөөхий зах зээлд
нийлүүлсэн байгууллагууд
ААН-н нэр 2010 он ААН-н нэр 2011 он 9 сар
Тн Хувь Тн Хувь
Үйлдвэрлэл
"Гум" ХХК 65 48.61% "Сүү" ХХК 39.51 32.13%
"Монсүү" ХХК 28.6 21.39% "Гум" ХХК 40.00 32.53%
"Сүү" ХХК 13.13 9.82% "Монсүү" ХХК 25.40 20.66%
"Гезейрланд" ХХК 0.9 0.67% "Гезейрланд" ХХК 1.20 0.98%
"Үлэмж-Өсөх" ХХК 0.36 0.27% "Үлэмж-Өсөх" ХХК 0.42 0.34%
Нийт 107.99 80.76% Нийт 106.53 86.63%
Импорт
"Бэст- Анзу" ХХК 21.07 15.76% "Бэст- Анзу" ХХК 14.02 11.40%
"ВЛАТАС " ХХК 1.11 0.83% "Макс-Импэкс" ХХК 1.19 0.97%
"Макс-Импэкс" ХХК 1.08 0.81% "РММТ" ХХК 0.45 0.37%
"Сонгинохангай" ХХК 0.70 0.52% "Сонгинохангай" ХХК 0.60 0.49%
"РММТ" ХХК 0.62 0.46% Хувь хүн 0.18 0.15%
"Миват Интернэшнл" ХХК 0.12 0.09% Нийт 16.44 13.37%
"Монголсаплай чэйн" ХХК 0.06 0.05% Нийт 122.97 100.00%
"Ханарамарт" ХХК 0.03 0.02%
"Ньюбест Тренд" ХХК 0.01 0.01%
Онтрэ /Интрии/ ХХК 0.00 0.00%
Хувь хүн 0.93 0.70%
Нийт 25.74 19.24%
Нийт 133.73 100.00%

32. 2011 он [ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖИЙН СУДАЛГАА]
32 “MMCG” LLC ™
Зөөхийний нэр төрөл
Дотоодын үйлдвэрлэгчдийн зөөхийний нэр төрлийн хувьд цөөхөн нэр төрлийн
зөөхий үйлдвэрлэж байгаа бөгөөд савлагааны хэмжээнээс хамааран нэг үйлдвэрлэгч
1-3-н төрлийн зөөхий савлан хэрэглэгчдэд хүргэдэг байна. “Монсүү” ХХК-ийн
зөөхийний нэр төрлийн хувьд 0.125л, 0.2л 0.32 литрийн хэмжээтэйгээр зөөхийг
гаргадаг бөгөөд 2010 онд зах зээлийн 20.71%-г зах зээлд гаргасан бол “Сүү” ХК–ийн
зөөхий нь 0.5 литрийн хэмжээтэй ууттай гардаг бөгөөд тус онд нийт зах зээлийн 9.82%-
г эзэлж байжээ. “ГУМ” ХХК-ийн нэр төрлийн хувьд 0.2л, 0.32л хэмжээний
савлагаатайгаар зах зээлд гаргадаг бөгөөд 2010 онд 0.32 литрийн хэмжээтэй зөөхий
нийт зах зээлийн 21.87%, 0.2 литрийн хэмжээтэй зөөхий 26.73%- тай зах зээлд
нийлүүлсэн байна. Харин 2011 оны байдлаар “Сүү” ХК-ийн зөөхийний гүйцэтгэл өмнөх
оноос +26.38 тонноор нэмэгдсэн байна.
Импортын зөөхийний нэр төрлийг харахад Ehrmann брэндийн зөөхий,
Байкальская зөөхийнүүд зах зээлд нийлүүлэгддэг. 2010 онд нийт зах зээлийн Ehrmann
брендийн ипортын зөөхий 15.76%-тай зах зээлд нийлүүлэгдсэн бол 2011 оны эхний 9
сарын байдлаар нийт зах зээлийн 10.79%-г эзэлж байжээ. Байкальская зөөхийний
хувьд 2010 онд нийт зах зээлийн 0.48%, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар 0.49%-тай
зах зээлд нийлүүлэгдсэн байна.
Хүснэгт 3-3 2010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар хамгийн их зах зээлд
нийлүүлэгдсэн зөөхийний нэр төрөл, тоо хэмжээгээр
Нэр төрөл
2010 он
Нэр төрөл
2011 он 9 сар
Тн Хувь Тн Хувь
Үйлдвэрлэл
"Монсүү" ХХК Зөөхий 28,6 21.39% "Монсүү" ХХК Зөөхий 25,40 20.71%
Зөөхий 500гр "Сүү" ХК 13,13 9.82% Зөөхий 500гр "Сүү" ХК 39,51 32.21%
Хөөрүүлсэн цөцгий
"Үлэмж-Өсөх" ХХК 320 гр
0,36 0.27%
Хөөрүүлсэн цөцгий
"Үлэмж-Өсөх" ХХК 320 гр
0,42 0.34%
Зөөхий 320гр "Гум" ХХК 29,25 21.87% Зөөхий 320гр "Гум" ХХК 18 14.67%
Зөөхий 200гр "Гум" ХХК 35,75 26.73% Зөөхий 200гр "Гум" ХХК 22 17.93%
"Гезейрланд" ХХК 0,9 0.67% "Гезейрланд" ХХК 0,9 0.73%
Нийт 107,99 80.76% Нийт 105,33 86.60%
Импорт
Эрманн Сметана 21,07 15.76% Эрманн Сметана 13,24 10.79%
Сметана "Байкальская" 0,64 0.48% Сметана "Байкальская" 0,60 0.49%
Янта 0,06 0.04% Бусад 2,60 2.12%
Сөүл 0,03 0.02% Нийт 16,44 13.40%
Бусад 3,93 2.94% Нийт 121,77 100.00%
Нийт 25,74 19.24%
Нийт 133,73 100.00%

33. 2011 он [ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖИЙН СУДАЛГАА]
33 “MMCG” LLC ™
Импортын зарим үзүүлэлтүүд
Импортын зөөхийний мэдээн дээр үндэслэн импортын зарим үзүүлэлтийг
гаргалаа. 2010 онд нийт 90.64 сая төгрөгийн импортын зөөхий импортоор орж ирснээс
“Бест-Анзу” ХХК 67.70 сая төгрөгийн хэмжээтэй зөөхий оруулж ирсэн бол “Макс-
Импекс” ХХК-ийн 4.28 сая төгрөгийн хэмжээтэй зөөхий импортоор оруулж иржээ. Харин
2011 оны эхний 9 сарын байдлаар зах зээлд 62.69 сая төгрөгийн импортын зөөхий
нийлүүлснээс “Бест-Анзу” ХХК 44.80 сая төгрөг, “Макс-Импекс” ХХК-ийн 12.02 сая
төгрөгийн зөөхий, "РММТ" ХХК 2.57 сая төгрөгийн зөөхий зах зээлд нийлүүлсэн байна.
Хүснэгт 3-4 2010он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар хамгийн их төгрөгийн зөөхий
импортоо оруулж ирсэн байгууллагууд
Импортын зөөхийний савлагааны хэмжээг харахад 0.2л, 0.25л, 0.4 литрийн
хэмжээтэй хуванцар савлагаатайгаар импортын зөөхий орж ирдэг байна. Ehrmann
зөөхий 4-н төрлийн савлагаатайгаар зах зээлд нийлүүлэгддэг байна.
Хүснэгт 3-5 2010он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар хамгийн их импортын зөөхийний
савлагааны хэмжээ, тоо хэмжээгээр
Нэр төрөл хэмжээ 2010 он Нэр төрөл хэмжээ 2011 он 8 сар
Тн Хувь Тн Хувь
Сметана
"Байкальская"
0.2л 0,15 0,57%
Эрманн Сметана
0.2л 0,73 4,44%
тодорхойгүй 0,50 1,93% 0.25л 4,23 25,73%
Эрманн Сметана
0.09л 4,21 16,37% 0.4л 8,28 50,37%
0.2л 6,32 24,56%
Сметана
"Байкальская"
0.25л 0,17 1,03%
0.25л 6,32 24,56% 0.2л 0,17 1,02%
0.4л 4,21 16,37% 0.4л 0,26 1,60%
Янта 0.2л 0,02 0,06% Бусад 2,60 15,81%
тодорхойгүй 0,04 0,16% Нийт 16,44 100,00%
Сөүл 0.45л 0,03 0,11%
Бусад тодорхойгүй 3,93 15,29%
Нийт 25,74 100,00%
№ ААН-н нэр 2010 он ААН-н нэр 2011 он 9 сар
Сая /төг/ Хувь Сая /төг/ Хувь
1 "Бэст- Анзу" ХХК 67,70 74,69% "Бэст- Анзу" ХХК 44,80 71,46%
2 "Макс-Импэкс" ХХК 4,28 4,72% "Макс-Импэкс" ХХК 12,02 19,18%
3 "ВЛАТАС " ХХК 3,93 4,34% "РММТ" ХХК 2,57 4,10%
4 "РММТ" ХХК 3,14 3,46% "Сонгинохангай" ХХК 2,87 4,58%
5 "Сонгинохангай" ХХК 2,98 3,29% Хувь хүн 0,43 0,69%
6 "Миват Интернэшнл " ХХК 1,05 1,16% Нийт 62,69 100,0%
7 "Монголсаплай чэйн" ХХК 0,79 0,87%
8 "Ньюбест Тренд" ХХК 0,33 0,37%
9 "ХАНАРАМАРТ" ХХК 0,25 0,28%
10 ОНТРЭ /ИНТРИИ/ ХХК 0,10 0,11%
Хувь хүн 6,09 6,72%
Нийт 90,64 100,0%

34. 2011 он [ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БАГТААМЖИЙН СУДАЛГАА]
34 “MMCG” LLC ™
Импортын зөөхийний гаалийн мэдээнд үндэслэн хамгийн их хэмжээгээр
импортлогддог зөөхийний тослогийн хэмжээгээр доорх хүснэгтэд харуулсан юм.
Сүүлийн 2 жилд хамгийн их хэмжээгээр импортоор нийлүүлэгдсэн зөөхийний тослогийн
хэмжээ 10%, 15%, 20%-н тослогтой зөөхийнүүд импортоор орж иржээ.
Хүснэгт 3-6 2010 он, 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар импортоор орж ирсэн зөөхийний
тослогийн хэмжээ, тоо хэмжээгээр
Нэр төрөл Тослог 2010 он Нэр төрөл Тослог 2011 он 8 сар
Тн Хувь Тн Хувь
Сметана
"Байкальская"
10% 0,18 0,69% Эрманн Сметана 15% 13,24 80,54%
20% 0,47 1,84% Сметана
"Байкальская"
10% 0,17 1,02%
Эрманн Сметана 15% 21,07 81,86% 20% 0,43 2,63%
Янта
10% 0,02 0,06% Бусад тодорхойгүй 2,60 15,81%
20% 0,04 0,16% Нийт 16,44 100,00%
Сөүл тодорхойгүй 0,03 0,11%
Бусад тодорхойгүй 3,93 15,27%
Нийт 25,74 100,00%
Оросын Холбооны улсын импортын зөөхий хамгийн ихээр манай оронд
экспортлодог байна. Мөн Герман, Финлянд улсуудын зөөхий импортлогдон манай
орны зах зээлд нийлүүлэгддэг байна.
Хүснэгт 3-7 2010 он. 2011 оны эхний 9 сарын байдлаар импортын зөөхий нийлүүлсэн
улсууд, тоо хэмжээгээр
Улс 2010 он Улс 2011 он 9 сар
Тн Хувь Тн Хувь
Орос 24,03 93,37% Орос 14,35 87,30%
ХБHГУ 1,14 4,43% ХБHГУ 1,19 7,23%
Кувейт 0,20 0,78% Финлянд 0,78 4,74%
Шинэ Зеланд
Улс
0,12 0,45% Нэгдсэн Арабын Эмират
Улс
0,12 0,73%
Франц 0,10 0,40% Grand Total 16,44 100,00%
Катар 0,06 0,25%
Финлянд 0,05 0,19%
БНСУ 0,03 0,11%
Канад Улс 0,0035 0,01%
Нийт 25,74 100,00%
Импортын зөөхийний сар бүрийн давтамжийг доорх зурагт харуулахад 4, 5, 6-р
саруудад хамгийн их хэмжээгээр импортын зөөхий нийлүүлэгддэг байна.