Download luận văn thạc sĩ ngành giáo dục học với đề tài: Bồi dưỡng năng lực hợp tác cho HS trong dạy học phần nhiệt học vật lí lớp 10 Trung học Phổ thông, cho các bạn làm luận văn tham khảo 50000398

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
TRẦN THỊ HÀ THU
BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC HỢP TÁC CHO HỌC SINH
TRONG DẠY HỌC PHẦN “NHIỆT HỌC”
VẬT LÍ LỚP 10 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
LUẬN VĂN THẠC SỸ GIÁO DỤC HỌC
Huế, Năm 2016

2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
TRẦN THỊ HÀ THU
BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC HỢP TÁC CHO HỌC SINH
TRONG DẠY HỌC PHẦN “NHIỆT HỌC”
VẬT LÍ LỚP 10 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
Chuyên ngành: Lí luận và phương pháp dạy học bộ môn Vật lí
Mã số: 60140111
LUẬN VĂN THẠC SỸ GIÁO DỤC HỌC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS. TS. TRẦN HUY HOÀNG
Huế, Năm 2016

3. i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của
riêng tôi, các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận
văn là trung thực, được các đồng tác giả cho phép sử dụng
và chưa từng được công bố trong một công trình nào.
Huế, tháng 9 năm 2016
Tác giả luận văn
Trần Thị Hà Thu

4. ii
LỜI CẢM ƠN
Bồi dưỡng năng lực hợp tác cho học sinh trong dạy học Vật lí là một vấn đề
mà tôi rất quan tâm. Trên cơ sở lí luận và những kiến thức đã học và được sự
hướng dẫn, giảng dạy của các thầy cô, sự cộng tác giúp đỡ của các bạn, Luận văn
của tôi đã hoàn thành.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, phòng Sau Đại học, khoa Vật lí
và Bộ môn phương pháp và giảng dạy vật lí trường Đại học Sư phạm Huế
Đặc biệt, tôi xin chân thành cảm ơn sâu sắc đến Phó Gíáo Sư - Tiến Sĩ Trần
Huy Hoàng, người đã tận tình giúp đỡ và trực tiếp hướng dẫn trong suốt thời gian
nghiên cứu để tôi hoàn thành luận văn này.
Tôi xin bày tỏ lòng viết ơn tới Ban Giám hiệu và giáo viên Vật lí trường
THPT Trần Thị Tâm – huyện Hải Lăng – Tỉnh Quảng Trị đã tạo điều kiện để tôi
tiến hành thực nghiệm sư phạm đề tài.
Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn tới gia đình, bạn bè và người thân đã giúp
đỡ, động viên tróng suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn này.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng, tuy nhiên Luận văn cũng sẽ còn thiếu sót, tôi
rất mong nhận được ý kiến đóng góp của Quý Thầy, Cô, bạn bè và đồng nghiệp.
Xin chân thành cảm ơn!
Huế, ngày 15 tháng 9 năm 2016

5. iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Viết tắt Viết đầy đủ
CLB
DH
ĐC
GV
HĐNT
HS
HTHT
NLHT
NXB
PPDH
SGK
THPT
TNg
TNSP
Câu lạc bộ
Dạy học
Đối chứng
Giáo viên
Hoạt động nhận thức
Học sinh
Học tập hợp tác
Năng lực hợp tác
Nhà xuất bản
Phương pháp dạy học
Sách giáo khoa
Trung học phổ thông
Thực nghiệm
Thực nghiệm sư phạm

6. 1
MỤC LỤC
Lời cam đoan ............................................................................................................. i
Lời cảm ơn ................................................................................................................ ii
Danh mục các chữ viết tắt ...................................................................................... iii
Mục lục.......................................................................................................................1
Danh mục các bảng ...................................................................................................3
Danh mục các hình....................................................................................................3
Danh mục các biểu đồ...............................................................................................3
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................4
1. Lí do chọn đề tài......................................................................................................4
2. Mục tiêu của đề tài ..................................................................................................6
3. Giả thuyết khoa học ................................................................................................6
4. Nhiệm vụ nghiên cứu..............................................................................................6
5. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu........................................................6
6. Lịch sử nghiên cứu..................................................................................................6
7. Đóng góp của luận văn............................................................................................7
8. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................................7
9. Dự kiến cấu trúc của luận văn.................................................................................8
NỘI DUNG ................................................................................................................9
Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VIỆC BỒI DƯỠNG NĂNG
LỰC HỢP TÁC CHO HỌC SINH..........................................................................9
1.1. Năng lực hợp tác và bồi dưỡng năng lực hợp tác trong dạy học vật lí ................9
1.1.2. Năng lực hợp tác .............................................................................................10
1.1.3. Hệ thống các kĩ năng hợp tác trong dạy học Vật lí.........................................12
1.1.4. Bộ tiêu chí đánh giá kĩ năng hợp tác...............................................................19
1.2. Bồi dưỡng năng lực hợp tác cho học sinh trong dạy học Vật lí.........................23
1.2.1. Tầm quan trọng của việc bồi dưỡng năng lực hợp tác cho học sinh trong dạy
học Vật lí...................................................................................................................23
1.2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc bồi dưỡng năng lực hợp tác cho học sinh
trong dạy học Vật lí...................................................................................................24
1.3. Các biện pháp bồi dưỡng năng lực hợp tác cho học sinh ..................................25
1.3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp bồi dưỡng năng lực hợp tác cho học sinh.......25
1.3.2. Các biện pháp bồi dưỡng năng lực hợp tác cho học sinh ...............................25
1.4. Thực trạng của việc bồi dưỡng năng lực hợp tác ở trường THPT.....................33
1.4.1. Điều tra............................................................................................................33

7. 2
1.4.2. Phân tích..........................................................................................................34
1.5. Kết luận chương 1..............................................................................................36
Chương 2. THIẾT KẾ BÀI DẠY HỌC THEO HƯỚNG BỒI DƯỠNG NĂNG
LỰC HỢP TÁC CHO HỌC SINH PHẦN NHIỆT HỌC VẬT LÍ 10 THPT.........37
2.1. Khái quát về nội dung, đặc điểm, mức độ cần đạt được về kiến thức và kĩ năng
của phần “Nhiệt học” – Vật lí 10 THPT ...................................................................37
2.1.1. Đặc điểm chung của phần Nhiệt học ..............................................................37
2.1.2. Cấu trúc nội dung kiến thức phần Nhiệt học ..................................................38
2.2. Xây dựng quy trình dạy học cho HS theo hướng bồi dưỡng năng lực hợp tác
trong phần “Nhiệt học” .............................................................................................40
2.3. Soạn thảo một số tiến trình dạy học một số bài học có sử dụng các phương pháp
đã xây dựng. ..............................................................................................................45
2.4. Kết luận chương 2..............................................................................................66
Chương 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ..............................................................67
3.1. Mục đích và nhiệm vụ của thực nghiệm sư phạm .............................................67
3.1.1. Mục đích thực nghiệm sư phạm......................................................................67
3.1.2. Nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm .....................................................................67
3.2. Nội dung và tiến trình thực nghiệm sư phạm.....................................................67
3.2.1. Nội dung..........................................................................................................67
3.2.2. Tiến trình thực hiện.........................................................................................68
3.3. Phương pháp thực nghiệm sư phạm...................................................................68
3.3.1. Chọn mẫu thực nghiệm ...................................................................................68
3.3.2. Phương pháp tiến hành....................................................................................69
3.4. Kết quả thực nghiệm sư phạm............................................................................70
3.4.1. Nhận xét về quá trình dạy học ........................................................................70
3.4.2. Đánh giá kết quả thực nghiệm sư phạm..........................................................71
3.5. Kết luận chương 3..............................................................................................77
KẾT LUẬN..............................................................................................................79
1. Về mặt lí luận ........................................................................................................79
2. Về mặt nghiên cứu, ứng dụng ...............................................................................79
3. Đóng góp của đề tài...............................................................................................80
4. Hướng phát triển luận văn.....................................................................................80
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................81
PHỤ LỤC

8. 3
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1. Hệ thống các kĩ năng hợp tác cần hình thành cho HS ............................18
Bảng 1.2. Phân loại mục tiêu theo kĩ năng của Dave ...............................................19
Bảng 1.3. Phân loại mục tiêu kĩ năng của Harrow ...................................................20
Bảng 3.1. Bảng số liệu HS được làm chọn mẫu TNg...............................................68
Bảng 3.2. Bảng thống kê các điểm số (Xi) của bài kiểm tra.....................................73
Bảng 3.3. Bảng phân phối tần suất của hai nhóm ĐC và TNg.................................73
Bảng 3.4. Bảng phân phối tần suất lũy tích..............................................................73
Bảng 3.5. Bảng tổng hợp các tham số ......................................................................76
DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 1.3. Sơ đồ cấu trúc nội dung kiến thức phần Nhiệt học ..................................38
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1. Phân bố điểm của hai nhóm ĐC và TNg .............................................74
Biểu đồ 3.2. Phân phối tần suất ................................................................................74
Biểu đồ 3.3. Phân phối tần suất lũy tích ...................................................................75

9. 4
MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Nghị quyết Đại hội đại biểu lần XI của Đảng chỉ rõ: “Đổi mới phương pháp
dạy và học, phát huy tư duy sáng tạo và năng lực tự đào tạo của người học, coi
trọng thực hành, thực nghiệm, ngoại khoá, làm chủ kiến thức, tránh nhồi nhét, học
vẹt, học chay”.
Chương trình giáo dục định hướng phát triển năng lực còn gọi là dạy học
định hướng kết quả đầu ra được bàn đến nhiều từ những năm 90 của thế kỷ 20 và
ngày nay đã trở thành xu hướng giáo dục quốc tế. Giáo dục định hướng phát triển
năng lực nhằm mục tiêu phát triển năng lực người học.
Giáo dục định hướng năng lực nhằm đảm bảo chất lượng đầu ra của việc dạy
học, thực hiện mục tiêu phát triển toàn diện các phẩm chất, nhân cách, chú trọng
năng lực vận dụng tri thức trong những tình huống thực tiễn nhằm chuẩn bị cho con
người năng lực toàn diện.
Trong cuộc sống hiện đại, hợp tác là một yếu tố không thể thiếu, con người
ngày càng ý thức được vai trò của hợp tác giữa con người với con người trong xã
hội. Con người không thể tồn tại một cách ý nghĩa nếu không có sự hợp tác của
những người xung quanh. Vì thế, sức mạnh hợp tác sẽ giúp cho cuộc sống con
người tồn tại và phát triển.
Năng lực hợp tác được xem là một trong những năng lực quan trọng của con
người trong xã hội hiện nay, chính vì vậy, phát triển năng lực hợp tác từ trong
trường học đã trở thành một xu thế giáo dục trên thế giới.
Chương trình giáo dục phổ thông của nước ta sau năm 2015 chú trọng phát
triển năng lực cho học sinh (HS) nhằm dung hòa hai mục tiêu: hoàn thiện con người
vì bản thân con người và cung cấp kĩ năng để phục vụ xã hội và đất nước, giúp học
sinh hình thành phẩm chất và năng lực của người lao động, nhân cách công dân, ý
thức quyền và nghĩa vụ đối với Tổ quốc trên cơ sở duy trì, nâng cao và định hình
các phẩm chất, năng lực đã hình thành ở cấp trung học cơ sở; có khả năng tự học và

10. 5
ý thức học tập suốt đời, có những hiểu biết và khả năng lựa chọn nghề nghiệp phù
hợp với năng lực và sở thích, điều kiện và hoàn cảnh của bản thân để tiếp tục học
lên, học nghề hoă ̣c bước vào cuộc sống lao động.
Với định hướng giáo dục tiếp cận năng lực của học sinh hiện nay thì việc
hình thành và bồi dưỡng các năng lực chung cũng như năng lực chuyên biệt nói
riêng là một trong những nhiệm vụ quan trọng. Thực tế hiện nay là học sinh chỉ
quen làm việc và tự học cũng như nghiên cứu có sự hỗ trợ của giáo viên, ngoài ra
việc hợp tác cùng nhau làm việc để mang lại hiệu quả cao hơn thì lại không được
chú trọng. Chính vì thế học sinh hiện nay vẫn chưa có được hiệu quả học tập cao
khi hoạt động nhóm và phát triển được năng lực hợp tác cùng nhau.
Dạy học có mang lại sự thu nhận tri thức một cách hiệu quả nhất hay không
phụ thuộc rất nhiều vào phương pháp dạy học (PPDH) được giáo viên lựa chọn.
Bên cạnh đó, tùy thuộc vào PPDH cụ thể và kỹ năng tư duy, phương pháp nhận
thức của học sinh mà kết quả lĩnh hội tri thức khác nhau. Như vậy các PPDH phải
phát huy tính tích cực chủ động, sáng tạo của học sinh có sự tổ chức và hướng dẫn
đúng mức của giáo viên trong việc phát hiện và giải quyết vấn đề của học sinh theo
cá nhân hoặc học hợp tác theo nhóm sẽ góp phần hình thành phương pháp và bồi
dưỡng được năng lực hợp tác, học lẫn nhau từ đó tạo được niềm vui và hứng thú
trong học tập của học sinh.
Tuy nhiên việc nghiên cứu mới được thực hiện ở việc áp dụng các cấu trúc
chung của hoạt động học hợp tác. Muốn nâng cao được khả năng tích cực, sáng tạo
trong học tập thì chính học sinh phải cùng hợp tác với giáo viên, hợp tác với bạn
học để cùng tiếp thu lĩnh hội tri thức thay vì được truyền đạt tri thức một chiều. Bồi
dưỡng năng lực hợp tác sẽ góp phần nâng cao được kết quả dạy học.
Việc hình thành và bồi dưỡng năng lực nói chung và năng lực hợp tác nói
riêng cho học sinh được coi là định hướng quan trọng của giáo dục Việt Nam trong
giai đoạn mới. Năng lực hợp tác là yếu tố cần được hình thành và bồi dưỡng cho
học sinh nhằm thực hiện mục tiêu đáp ứng nguồn nhân lực mới cho xã hội.Tuy
nhiên vấn đề đó vẫn chưa được chú trọng trong dạy học ở các trường phổ thông.

11. 6
Từ những lí do đó, chúng tôi đã chọn nghiên cứu đề tài: “Bồi dưỡng năng lực
hợp tác cho HS trong dạy học phần nhiệt học vật lí lớp 10 Trung học Phổ thông”.
2. Mục tiêu của đề tài
Đề xuất biện pháp để bồi dưỡng năng lực hợp tác cho học sinh phần “Nhiệt
học” - Vật lí 10 THPT.
3. Giả thuyết khoa học
Nếu đề xuất được các biện pháp để bồi dưỡng năng lực hợp tác cho học sinh
và vận dụng vào xây dựng tiến trình dạy học phần “Nhiệt học” - Vật lí 10 THPT thì
sẽ góp phần nâng cao năng lực hợp tác của HS.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu vận dụng cơ sở lí luận dạy học hiện đại đối với việc thiết kế các
tiến trình dạy học vật lí theo hướng bồi dưỡng năng lực cho HS.
- Nghiên cứu hệ thống các nhóm năng lực chung và năng lực chuyên biệt, đặc
biệt là năng lực hợp tác của HS.
- Nghiên cứu đặc điểm kiến thức của phần nhiệt học vật lí lớp 10 THPT.
- Soạn thảo tiến trình dạy học phần nhiệt học vật lí 10 THPT.
- Thực nghiệm sư phạm, đánh giá hiệu quả các bước của tiến trình dạy học nói
trên.
5. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu
- Quá trình dạy học vật lí ở trường trung học phổ thông.
- Nội dung và phương pháp dạy học phần nhiệt học lớp 10 THPT.
- Dạy học phần nhiệt học vật lí lớp 10 THPT sử dụng phương pháp dạy học
tích cực theo hướng bồi dưỡng năng lực hợp tác.
6. Lịch sử nghiên cứu
Vào khoảng cuối thế kỷ XIX, nhà giáo dục Mỹ John Dewey đã đề ra và thực
thi tư tưởng đề cao khía cạnh xã hội của việc học và vai trò của nhà giáo dục trong
việc giáo dục HS có cuộc sống dân chủ. Bản thân cho rằng, con người chúng ta có
bản chất sống hợp tác, vì thế HS cần được dạy biết cảm thông, tôn trọng quyền của
người khác, làm việc cùng nhau để cùng giải quyết vấn đề và cần được trải nghiệm
quá trình sống hợp tác ngay từ trong nhà trường. Vì vậy, theo ông sự hợp tác của

12. 7
người học cần phải tuân theo hai nguyên tắc: Đảm bảo sự liên tục và tác động qua
lại.( John Dewey (2001), John Dewey về giáo dục, DT Books - IRED& nhà xuất
bản trẻ (Dịch giả: Phạm Anh Tuấn)
Bùi Thị Kim Hoa với luận án “Phát triển năng lực hợp tác cho học sinh trung
học cơ sở qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp” đã nghiên cứu về các biện pháp
phát triển năng lực hợp tác cho học sinh thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp. “ J. Dewey cho rằng muốn học cách cùng chung sống trong xã hội thì người
học phải được trải nghiệm trong cuộc sống hợp tác ngay từ trong nhà trường. Cuộc
sống trong lớp học là quá trình dân chủ hóa trong một thế giới vi mô và học tập phải
có sự hợp tác giữa các thành viên trong lớp học”
Nguyền Thành Kỉnh với “ Phát triển kỹ năng dạy học hợp tác cho giáo viên
trung học cơ sở” đã nghiên cứu các biện pháp phát triển kỹ năng dạy học hợp tác
cho GV trung học sơ sở trong hoạt động bồi dưỡng GV ở cấp tỉnh.
Nguyễn Thị Kim Dung với “ Rèn luyện kĩ năng làm việc nhóm cho học sinh
Tiểu học thông qua Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp”(Đề tài cấp cơ sở, Viện
nghiên cứu sư phạm, Trường Đại học sư phạm Hà Nội)
Như vậy, cho đến nay chưa có tác giả nào nghiên cứu về việc bồi dưỡng năng
lực hợp tác cho HS trong dạy học phần nhiệt học vật lí lớp 10 THPT. Đây cũng là
một đề tài nghiên cứu cần thiết nhằm phục vụ cho việc đổi mới PPDH Vật lí.
7. Đóng góp của luận văn
7.1. Về mặt lí luận
- Luận văn góp phần làm sáng tỏ cơ sở lý luận của việc bồi dưỡng năng lực hợp tác
cho học sinh.
- Đề xuất được các biện pháp bồi dưỡng năng lực hợp tác cho học sinh.
7.2. Về mặt thực tiễn
Thiết kế được 3 tiến trình dạy học phần “ Nhiệt học” nhằm bồi dưỡng năng lực hợp
tác cho học sinh.
8. Phương pháp nghiên cứu
8.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận

13. 8
- Nghiên cứu các văn kiện của Đảng và Nhà nước cũng như của Bộ Giáo dục và
đào tạo về việc nâng cao chất lượng giáo dục theo hướng bồi dưỡng năng lực của HS.
- Nghiên cứu các tài liệu có liên quan đến đề tài.
8.2. Phương pháp điều tra thực tế
Trao đổi với GV và HS bằng phương pháp sử dụng phiếu điều tra, phân tích
kết quả học tập và ý kiến của GV và HS.
8.3. Phương pháp thực nghiệm sư phạm
Tiến hành thực nghiệm sư phạm có đối chứng bằng cách tổ chức dạy học, dự
giờ, quan sát, ghi chép, chụp ảnh, quay phim, thu thập số liệu, phân tích, đánh giá
kết quả học tập và kết quả từ các phiếu điều tra.
8.4. Phương pháp thống kê toán học
Thống kê kết quả điều tra, bài kiểm tra để đánh giá sự khác biệt trong kết quả
học tập của lớp đối chứng và lớp thực nghiệm.
9. Dự kiến cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận chung, tài liệu tham khảo và các danh mục,
phần nội dung chính của luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn về việc bồi dưỡng năng lực hợp tác cho HS
trong dạy học phần “Nhiệt học” Vật lí 10 THPT.
Chương 2: Đề xuất biện pháp và vận dụng vào để xây dựng tiến trình dạy học theo
hướng bồi dưỡng năng lực hợp tác cho HS phần “Nhiệt học” Vật lí 10 THPT.
Chương 3. Thực nghiệm sư phạm

14. 9
NỘI DUNG
Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VIỆC BỒI DƯỠNG NĂNG
LỰC HỢP TÁC CHO HỌC SINH
1.1. Năng lực hợp tác và bồi dưỡng năng lực hợp tác trong dạy học vật lí
1.1.1. Khái niệm năng lực
Có rất nhiều khái niệm về năng lực
Theo quan điểm của những nhà tâm lí học, năng lực là tổng hợp các đặc điểm,
thuộc tính tâm lí của cá nhân phù hợp với yêu cầu đặc trưng của một hoạt động nhất
định nhằm đảm bảo cho hoạt động có hiệu quả cao. Các năng lực hình thành trên cơ
sở của các tư chất tự nhiên của cá nhân mới đóng vai trò quan trọng, năng lực của
con người không phải hoàn toàn do tự nhiên mà có, phần lớn do công tác tập luyện
mà có.
Theo từ điển tiếng Việt do Hoàng Phê chủ biên (NXB Đà Nẵng. 1998) có giải
thích năng lực là: “ Khả năng, điều kiện chủ quan hoặc tự nhiên sẵn có để thực hiện
một hoạt động nào đó. Phẩm chất tâm lí và sinh lí tạo cho con người khả năng hoàn
thành một loại hoạt động nào đó với chất lượng cao”[8].
Theo quan niệm của chương trình giáo dục phổ thông của Quebec (Canada)
thì “Năng lực là sự kết hợp một cách linh hoạt và có tổ chức kiến thức, kĩ năng với
thái độ, tình cảm, giá trị, động cơ cá nhân… nhằm đáp ứng hiệu quả một yêu cầu
phức hợp của hoạt động trong bối cảnh nhất định”. Với cách hiểu này thì việc HS
chỉ có kiến thức, kĩ năng và thái độ không được xem như là có năng lực mà cả ba
yếu tố này phải được người học vận dụng trong một tình huống nhất định thì mới
phát triển thành năng lực. [4].
Trong tập tài liệu tập huấn việc dạy học và kiểm tra, đánh giá theo định hướng
phát triển năng lực của học sinh do Bộ giáo dục và Đào tạo phát hành năm 2014
viết rằng: “ Năng lực được quan niệm là sự kết hợp một cách linh hoạt và có tổ
chức kiến thức, kỹ năng với thái độ, tình cảm, giá trị, động cơ lcá nhân,… nhằm
đáp ứng hiệu quả một yêu cầu phức hợp của hoạt động trong bối cảnh nhất
định.”[1].

15. 10
Theo TS. Lương Viết Thái và nhóm nghiên cứu trong báo cáo Dự thảo Đề án
Đổi mới chương trình, sách giáo khoa phổ thông cho sau 2015 ở Việt Nam:
Chương trình giáo dục phổ thông nhằm hình thành và phát triển cho học sinh
những năng lực chung chủ yếu sau:
- Năng lực tự học;
- Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo;
- Năng lực thẩm mỹ;
- Năng lực thể chất;
- Năng lực giao tiếp;
- Năng lực hợp tác;
- Năng lực tính toán;
- Năng lực công nghệ thông tin và truyền thông (ICT). [9].
Việc đánh giá mức độ đạt được các yêu cầu về phẩm chất chủ yếu và năng lực
chung của học sinh từng cấp học được thực hiện thông qua nhận xét các biểu hiện
chủ yếu của các thành tố trong từng phẩm chất và năng lực.
Như vậy theo tôi có thể hiểu một cách ngắn gọn năng lực là khả năng vận
dụng tri thức, kĩ năng, thái độ, tình cảm của bản thân được hình thành trong quá
trình học tập và lao động để giải quyết các vấn đề trong học tập và cuộc sống.
1.1.2. Năng lực hợp tác
Sự hợp tác là linh hồn của cuộc sống xã hội. Từ điển bách khoa Việt Nam cho
rằng “Hợp tác là cùng chung sức, giúp đỡ lẫn nhau trong một công việc, một lĩnh
vực nào đó, nhằm một mục đích chung’’[8].
Tác giả Nguyễn Thanh Bình cho rằng: nếu so sánh các thuật ngữ gần nhau
như: hợp tác, hợp lực, phối hợp, kết hợp, cộng tác..... sẽ thấy hợp tác là thuật ngữ
rộng nhất, nó chứa đựng nghĩa cơ bản của các thuật ngữ trên. Hợp tác chứa đựng sự
chung sức của “hợp lực” và “cộng tác”, có sự hỗ trợ lẫn nhau của “phối hợp” và bổ
sung cho nhau của “kết hợp”.[4]
Khái niệm hợp tác được hiểu là quá trình tương tác xã hội, trong đó các cá
nhân cùng chung sức, hỗ trợ, giúp đỡ lẫn nhau trong một công việc nào đó nhằm đạt
được mục đích chung.

16. 11
Từ việc nghiên cứu các quan niệm của những nhà khoa học trong và ngoài
nước về khái niệm hợp tác, chúng tôi rút ra những đặc điểm: hợp tác có mục đích
chung trên cơ sở cùng có lợi; bình đẳng, tin tưởng lẫn nhau và tự nguyện cùng làm
việc...; cùng chung sức, giúp đỡ, hỗ trợ và bổ sung cho nhau. [5]
Theo Bùi Thị Kim Hoa thì “NLHT là một dạng NL, cho phép cá nhân kết hợp
một cách linh hoạt và có tổ chức giữa tri thức cần thiết cho sự hợp tác, kỹ năng và
thái độ, giá trị, động cơ cá nhân nhằm đáp ứng hiệu qủa yêu cầu của hoạt động hợp
tác trong bối cảnh cụ thể. Trong đó mỗi cá nhân thể hiện sự tích cực, tự giác, sự
tương tác và trách nhiệm cao trên cở sở huy động những tri thức, kỹ năng của bản
thân nhằm giải quyết có hiệu quả hoạt động hợp tác”.
Biểu hiện hợp tác chính là sự tổng hợp sức mạnh của các đặc điểm nêu trên
trong một thể thống nhất và có mối liên hệ chặt chẽ với nhau.Học hợp tác là hình
thức học sinh làm việc cùng nhau trong nhóm nhỏ để hoàn thành công việc chung
và các thành viên trong nhóm có quan hệ phụ thuộc lẫn nhau, giúp đỡ nhau để giải
quyết các vấn đề khó khăn của nhau. Khi làm việc cùng nhau, học sinh học cách
làm việc chung, cho và nhận sự giúp đỡ, lắng nghe người khác, hoà giải bất đồng và
giải quyết vấn đề theo hướng dân chủ. Đây là hình thức học tập giúp học sinh ở mọi
cấp học phát triển cả về quan hệ xã hội lẫn thành tích học tập.
Phương pháp học hợp tác cho phép các thành viên trong nhóm sẻ chia những
băn khoăn, kinh nghiệm của bản thân, cùng nhau xây dựng phương pháp nhận thức
mới. Khi trao đổi, mỗi người nhận rõ trình độ hiểu biết của mình vè chủ đề nêu ra,
xác định được những điều cần học hỏi thêm.
Học hợp tác là một quan điểm học tập phổ biến ở các nước phát triển và đem
lại hiệu quả giáo dục cao. Học hợp tác là một định hướng giáo dục mà trong đó học
sinh cùng làm việc trong nhóm với nhiều học sinh khác nhau và được xây dựng một
cách hợp lý nhằm đạt được kết quả học tập chung.
Theo TS. Lương Việt Thái và nhóm nghiên cứu trong cuốn xác định các năng
lực chung cốt lõi cho chương trình giáo dục phổ thông sau 2015 và một số vấn đề
về việc vận dụng viết năng lực là “khả năng cá nhân biết chia sẻ trách nhiệm, biết
cam kết và biết cách cùng làm việc, lắng nghe và quan tâm tới các quan điểm khác

17. 12
nhau; hiểu biết và quan tâm tới nhau; giúp đỡ, hỗ trợ lẫn nhau, phát huy thế mạnh
của mỗi thành viên trong một công việc, lĩnh vực nào đó vì mục đích chung có hiệu
quả với những thành viên khác trong nhóm”. [9].
Biểu hiện của năng lực hợp tác:
a) Chủ động đề xuất mục đích hợp tác khi được giao nhiệm vụ; xác định được
loại công việc nào có thể hoàn thành tốt nhất bằng hợp tác theo nhóm với quy mô
phù hợp;
b) Biết trách nhiệm, vai trò của mình trong nhóm ứng với công việc cụ thể;
phân tích nhiệm vụ của cả nhóm để nêu được các hoạt động phải thực hiện, trong đó
tự đánh giá được hoạt động mình có thể đảm nhiệm tốt nhất để tự đề xuất cho nhóm
phân công;
c) Nhận biết được đặc điểm, khả năng của từng thành viên cũng như kết quả
làm việc nhóm; dự kiến phân công từng thành viên trong nhóm các công việc phù
hợp;
d) Chủ động và gương mẫu hoàn thành phần việc được giao, góp ý điều chỉnh
thúc đẩy hoạt động chung; chia sẻ, khiêm tốn học hỏi các thành viên trong nhóm;
e) Biết dựa vào mục đích đặt ra để tổng kết hoạt động chung của nhóm; nêu
mặt được, mặt thiếu sót của cá nhân và của cả nhóm.
Như vậy theo tôi năng lực hợp tác được hiểu là khả năng tương tác của cá
nhân với cá nhân, cá nhân với tập thể trong học tâ ̣p và cuộc sống. Năng lực hợp tác
cho thấy khả năng làm viê ̣c hiê ̣u quả của cá nhân trong mối quan hê ̣ với tâ ̣p thể,
trong mối quan hệ tương trợ lẫn nhau để cùng hướng tới một mục đích chung. Đây
là một năng lực rất cần thiết trong xã hội hiê ̣n đa ̣i, khi chúng ta đang sống trong một
môi trường, một không gian rộng mở của quá trình hội nhập.
Bên cạnh đó, năng lực hợp tác của HS còn được cấu thành bởi tri thức, kĩ năng
và thái độ hợp tác, những điều kiện tâm lí cần thiết khác như động cơ hợp tác, đặc
điểm khí chất, tư chất vốn có, kinh nghiệm sống, phẩm chất đạo đức trong quá trình
làm việc cùng nhau.
1.1.3. Hệ thống các kĩ năng hợp tác trong dạy học Vật lí
Nhóm năng lực về quan hệ xã hội bao gồm năng lực giao tiếp và năng lực hợp

18. 13
tác. Hai năng lực trong cùng nhóm năng lực này có mối quan hệ chặt chẽ với nhau.
Khi có khả năng giao tiếp, diễn đạt, trò chuyện, thì khả năng làm việc chung với
nhau sẽ đạt hiệu quả cao hơn. Hay nói cách khác muốn năng lực hợp tác được bồi
dưỡng thì năng lực giao tiếp cũng góp phần hỗ trợ.
Để đánh giá được năng lực hợp tác của HS thường biểu hiện trong giai đoạn
tiến hành thí nghiệm theo nhóm. Ngoài ra còn được biểu hiện trong quá trình thảo
luận nhóm giải quyết vấn đề của GV đưa ra.
Nói tóm lại khi muốn đánh giá một năng lực thì ta cần làm rõ nội hàm năng
lực đó bằng cách chỉ ra những kiến thức, kĩ năng, thái độ cần đạt được làm nền tảng
cho việc thể hiện, phát triển năng lực đó, sau đó xây dựng các công cụ đo kiến thức,
kĩ năng, thái độ đó.
Trong học tập hợp tác, học sinh không chỉ lĩnh hội được những kiến thức liên
quan đến nội dung môn học mà còn được học, được thực hành và được thể hiện,
củng cố và nâng cao các năng lực và kỹ năng xã hội như: kĩ năng lắng nghe, kĩ năng
giao tiếp... đây là yếu tố cần thiết cho hoạt động học tập hợp tác có hiệu quả. Hoạt
động học tập hợp tác đòi hỏi ở học sinh tính tổ chức, sự xây dựng và duy trì bầu
không khí tin tưởng lẫn nhau, kĩ năng giao tiếp có hiệu quả, cách giải quyết mâu
thuẫn trên tinh thần xây dựng, đó là năng lực tư duy có phê phán. Trong nâng cao
năng lực hợp tác thì HS càng có nhiều kĩ năng xã hội và GV càng quan tâm và động
viên khen thưởng việc sử dụng các kĩ năng đó thì thành tích học tập sẽ càng cao
hơn. Các kĩ năng xã hội đó là: kĩ năng lãnh đạo, kĩ năng quyết đoán, kĩ năng tạo
lòng tin, kĩ năng giải quyết các bất đồng như biết cách lắng nghe, biết cách kiềm
chế, biết cách lập luận cho quan điểm của mình một cách chặt chẽ.
Mọi kỹ năng liên cá nhân, biểu hiện trong hoạt động của nhóm có thể coi là
kỹ năng hợp tác. Học sinh hầu như chưa được dạy các kỹ năng này một cách bài
bản mà chỉ thực hiện một cách tự nhiên. Do vậy, cần phải dạy cho các em những
kỹ năng trong các tình huống HTHT thích hợp với nhau.
Những kỹ năng cơ bản: Căn cứ vào quá trình phát triển nhân cách, các yếu tố
cơ bản của quá trình dạy và đặc điểm tâm lý của học sinh THPT, chúng tôi đề xuất
những kỹ năng HT cơ bản sau:
- Kĩ năng đánh giá và tự đánh giá

19. 14
Biểu hiện:
+ Biết tự đánh giá bản thân
Khi được giao nhiệm vụ chung cho tập thể hoặc nhóm thì mỗi cá nhân tự nhận
định được công việc nào có thể làm tốt nhất để đóng góp ý kiến cùng tập thể để
nhận nhiệm vụ.
+ Biết đánh giá khả năng của thành viên khác
Bên cạnh với việc tự nhận định khả năng của bản thân thì mỗi cá nhân có vai
trò là người quan sát và nhìn nhận được khả năng của thành viên khác để cùng xây
dựng ý kiến, phân chia sao cho phù hợp với năng lực và mang lại hiệu quả công
việc chung.
Ví dụ: Trong bài 29 sách Vật lí lớp 10 THPT:
Quá trình đẳng nhiệt. Định luật Bôi-lơ – Ma-ri-ốt
Khi giáo viên giao nhiệm vụ cho các nhóm cùng nhau tiến hành thí nghiệm để
rút ra định luật Bôi-lơ – Ma-ri-ốt, khi đó các thành viên trong nhóm sẽ tự nhận định
khả năng của bản thân để đề xuất nhiệm vụ cho mình cũng như nhìn được những
công việc phù hợp với các thành viên còn lại để phân công công việc sao cho hiệu
quả và hợp lí nhất. Có thể là nhận thấy mình có khả năng lắp ráp thì nghiệm nhanh,
bạn A thì đọc kết quả nhanh và chính xác, bạn B xử lí số liệu nhanh gọn....
- Kĩ năng làm việc cá nhân
Biểu hiện:
+ Biết hoàn thành công việc của nhóm giao cho một cách chính xác và nhanh
nhất có thể.
+ Hoán đổi được các vai trò khác với các thành viên: Đảm nhiệm được các công
việc khác nhau để có thể thay phiên nhau làm việc trong nhóm một cách hiệu quả.
Ví dụ: Sau khi học qua bài Quá trình đẳng nhiệt. Định luật Bôi-lơ – Ma-ri-ốt.
Khi học đến bài quá trình đẳng tích. Định luật Sác-lơ thì công việc phân chia trước
đây giờ có thể hoán đổi. Bạn A từ đọc kết quả sẽ tiến hành lắp ráp thí nghiệm, bạn
B từ xử lí số liệu lại nhận nhiệm vụ đọc kết quả, chính vì có hoán đổi công việc nên
đòi hỏi bạn nào cũng cần nắm được công việc của các vị trí khác nhau để khi cần có
thể hoán đổi nhau làm việc.

20. 15
- Kĩ năng cộng tác
Biểu hiện:
+ Biết phối hợp làm việc cùng các thành viên khác: Kĩ năng này đòi hỏi HS
phải phối hợp nhịp nhàng, linh hoạt với nhau trong suốt thời gian hoạt động nhóm
nhằm thực hiện nhiệm vụ được giao.
Ví dụ: Trong khi tiến hành thí nghiệm rút ra định luật của bài Quá trình đẳng
nhiệt. Định luật Bôi-lơ – Ma-ri-ốt. Khi được phân công công việc, các thành viên
trong nhóm bắt đầu thực hiện công việc của mình theo trình tự hoặc cùng lúc sao
cho nhịp nhàng, hiệu quả.
+ Có tinh thần trách nhiệm cao: Mỗi các nhân phải tự nhận thức được trách
nhiệm cá nhân để giúp nhóm hoạn thành công việc tốt nhất. Trách nhiệm cá nhân là
một trong những yêu cầu cơ bản của sự hợp tác.
+ Biết diễn đạt ý kiến của mình một cách mạch lạc, rõ ràng, thuyết phục: Thể
hiện khi HS diễn đạt suy nghĩ, cảm nhận, ý tưởng của mình một cách logic, rõ ràng,
có sức thuyết phục.
+ Biết lắng nghe và nhắc lại được ý kiến của người khác: Tỏ thái độ tôn trọng,
tích cực lắng nghe, biết quan sát tinh tế và hiểu về tâm lí người nói...và nhắc lại
được ý kiến người khác một cách ngắn gọn, đúng nội dung.
+ Biết cảm thông, giúp đỡ, chia sẻ, trao đổi kinh nghiệm và tôn trọng lẫn nhau:
HS biết đặt mình vào vị trí của người khác để hiểu, chia sẻ, giúp đỡ nhau cùng thực
hiện nhiệm vụ chung. Bên cạnh đó, các thành viên phải biết tôn trọng lẫn nhau,
không tự cao và xem thường người khác. Việc cảm thông, giúp đỡ, chia sẻ và tôn
trọng lẫn nhau chính là động lực để hợp tác hoạt động hướng tới mục đích cuối
cùng.
+ Biết trao đổi, thống nhất ý kiến hoặc chấp nhận ý kiến khác: Trong quá trình
làm việc cùng nhau có thể nảy sinh bất đồng về quan điểm đòi hỏi các HS phải biết
trao đổi nhẹ nhàng để thống nhất ý kiến nhằm hoạt động có hiệu quả.
- Kĩ năng xây dựng và duy trì bầu không khí tin tưởng lẫn nhau:
Sự tin tưởng là điều kiện cần thiết cho hợp tác bền vững và giao tiếp có hiệu
quả. Càng có sự tin tưởng lẫn nhau, sự hợp tác càng bền vững. Khi thực sự tin

21. 16
tưởng nhau, học sinh sẽ bộc lộ cởi mở hơn những suy nghĩ, cảm nhận, phản ứng, ý
kiến, thông tin và tư tưởng của mình. Học sinh sẽ lảng tránh, không trung thực và
không tập trung khi không có sự tin tưởng lẫn nhau. Ngược lại, khi được mọi người
tin cậy, học sinh sẽ bày tỏ ý muốn hợp tác của mình một cách thường xuyên, trung
thực và nỗ lực hơn.
Sự hợp tác dựa trên sự chia sẻ nguồn lực, phân công công việc, đóng góp vào
việc hoàn thành các mục tiêu chung. Những hành vi như thế sẽ xuất hiện khi có sự
tin tưởng rằng tất cả mọi người đang đóng góp cho sự tiến bộ của nhóm chứ không
chỉ mang lại lợi ích cho bản thân.
Khi thực hiện hoạt động giải quyết nhiệm vụ được giao, sự hợp tác giữa học
sinh với nhau đòi hỏi phải cởi mở và chia sẻ. Điều này được biểu hiện ở sự chấp
nhận, ủng hộ, muốn hợp tác, sẵn sàng chia sẻ các thông tin, ý tưởng, suy nghĩ, cảm
nhận, phản ứng về các vấn đề nhóm đang giải quyết. Sự chia sẻ biểu hiện rõ nét ở
chỗ người này dành cho người kia sự giúp đỡ về tài liệu, nguồn lực để cùng hướng
vào việc hoàn thành tốt mục tiêu của nhóm.
Biểu hiện:
+ Biết lắng nghe và nhận xét ý kiến của người khác: Thể hiện ở việc các em
biết lắng nghe ý kiến của người khác một cách chăm chú, suy nghĩ cẩn thận và đưa
ra nhận xét đúng đắn, kịp thời, tế nhị.
+ Biết bày tỏ sự ủng hộ: Trong quá trình làm việc cùng nhau, có được sự ủng
hộ của người khác được xem là động lực tích cực. Do đó, những cử chỉ, thái độ,
điệu bộ, nét mặt, nụ cười thể hiện sự đồng tình ủng hộ ý kiến của các thành viên
khác làm tăng thêm sự gắn bó, tinh thần hợp tác giữa các thành viên khác góp phần
thực hiện tốt các nhiệm vụ được giao.
+ Biết khuyến khích, động viên sự tham gia của các thành viên trong nhóm:
Biết sử dụng lời nói, điệu bộ để động viên khích lệ người khác cùng tham gia
hoạt động, tạo nên bầu không khí hoạt động sôi nổi, hào hứng.
+ Biết chủ động giúp đỡ và yêu cầu bạn giúp đỡ mình một cách chân thực, cởi
mở: Trong quá trình tham gia làm việc, các em có thể gặp khó khăn tự mình không
thể giải quyết được, các em biết yêu cầu sự giúp đỡ của các bạn trong nhóm. Khi

22. 17
chưa rõ ý kiến của người khác, các em biết đưa ra những lời đề nghị hoặc giải thích
rõ hơn. Đây cũng là một yếu tố cần thiết để xây dựng và duy trì sự tin tưởng lẫn
nhau giúp cho việc hợp tác được thành công.
- Kỹ năng giải quyết mâu thuẫn, bất đồng
Trong quá trình giải quyết nhiệm vụ chung khả năng xảy ra mâu thuẫn bất
đồng là rất lớn, vì vậy mỗi cá nhân đều phải kiềm chế, cùng nhau xử lí bất đồng một
cách hợp lí, thống nhất với nhau.
Biểu hiện:
+ Biết kiềm chế tức giận: Không có những lời lẽ hoặc hành vi, cử chỉ xúc
phạm đến người khác hoặc gây mất đoàn kết, làm ảnh hưởng tới bầu không khí làm
việc của tập thể.
+ Biết đưa ra ý kiến trái chiều một cách nhẹ nhàng, không chỉ trích: Khi có ý
kiến trái với tập thể hoặc cá nhân nào đó, hãy bình tĩnh nói ra một cách nhẹ nhàng,
không làm người khác tức giận hay xấu hổ...
+ Biết cách đàm phán, giải quyết bất đồng hợp lí, tế nhị: Khi xảy ra mâu
thuẫn, tập thể cùng bàn bạc nhẹ nhàng, khéo léo để mang lại hiệu quả công việc mà
không ảnh hưởng tới quan hệ giữa các thành viên.
+ Biết ra quyết định phù hợp: Biết cách lựa chọn và ra quyết định phù hợp
với từng tình huống khác nhau trong công việc

23. 18
Bảng 1.1. Hệ thống các kĩ năng hợp tác cần hình thành cho HS
1. Kĩ năng đánh giá và tự đánh giá Tự đánh giá khả năng của bản thân
Đánh giá được khả năng của thành viên
khác
2. Kĩ năng làm việc cá nhân Hoàn thành công việc của nhóm giao
cho một cách chính xác và nhanh nhất
có thể.
Hoán đổi được các vai trò khác với các
thành viên
3. Kĩ năng cộng tác Biết phối hợp làm việc cùng các thành
viên khác
Có tinh thần trách nhiệm cao
Diễn đạt ý kiến của mình một cách mạch
lạc, rõ ràng, thuyết phục
Biết lắng nghe và nhắc lại được ý kiến
của người khác
Biết cảm thông, giúp đỡ, chia sẻ, trao
đổi kinh nghiệm và tôn trọng lẫn nhau
Biết trao đổi, thống nhất ý kiến hoặc
chấp nhận ý kiến khác
4. Kĩ năng xây dựng và duy trì bầu
không khí tin tưởng lẫn nhau
Lắng nghe và nhận xét ý kiến của người
khác
Biết bày tỏ sự ủng hộ
Biết khuyến khích, động viên sự tham
gia làm việc của các thành viên trong tập
thể
Biết chủ động giúp đỡ và yêu cầu bạn
giúp đỡ mình một cách thật lòng, chân
thực, cởi mở

24. 19
5. Kỹ năng giải quyết mâu thuẫn, bất
đồng
Biết kiềm chế tức giận
Biết đưa ra ý kiến trái chiều một cách
nhẹ nhàng, không chỉ trích
Biết cách đàm phán, giải quyết bất đồng
hợp lí, tế nhị
Biết ra quyết định phù hợp
1.1.4. Bộ tiêu chí đánh giá kĩ năng hợp tác
1.1.4.1. Cơ sở xây dựng bộ tiêu chí đánh giá năng lực hợp tác
Để xây dựng bộ tiêu chí đánh giá năng lực hợp tác của HS cần dựa vào mục tiêu
về kĩ năng mà HS cần đạt được. Hai loại bảng phân loại mục tiêu giáo dục của Harrow
và Dave cho lĩnh vực kĩ năng trong đào tạo theo năng lực, thường được sử dụng.
Bảng 1.2. Phân loại mục tiêu theo kĩ năng của Dave
Mức độ Sự thể hiện
Mức 1 Bắt chước có quan sát, là sự thực hiện các thao tác, động tác qua việc
quan sát hành vi của người khác để làm theo, có thể hoàn thành với
chất lượng thấp.
Mức 2 Bắt chước có quan sát, là sự thực hiện các thao tác, động tác qua việc
quan sát hành vi của người khác để làm theo, có thể hoàn thành với
chất lượng thấp.
Mức 3 Chính xác hóa các hoạt động, là khả năng tự thực hiện một nhiệm vụ
mà chỉ mắc phải một vài sai sót nhỏ. Mức độ này thể hiện sự hình
thành các khả năng liên kết, phối hợp các kĩ năng trong quy trình thực
hiện một công việc hoặc một sản phẩm nhất định.
Mức 4 Thành thạo, là khả năng phối hợp một loạt các hành động bằng cách
kết hợp hai hay nhiều kĩ năng. Ở mức độ này, các hoạt động được phối
hợp với nhau một cách nhuần nhuyễn, hình thành kĩ xảo.
Mức 5 Tự động hóa các hoạt động, là khả năng thực hiện theo bản năng,
không cần suy nghĩ.

25. 20
Bảng 1.3. Phân loại mục tiêu kĩ năng của Harrow
Sự thực hiệnĐịnh nghĩaMức độ
Làm được so với mẫu nhưng còn
nhiều lệch lạc, sai sót.
Quan sát và sao chép rập
khuôn
1. Bắt chước
Làm được cơ bản giống như mẫu,
vẫn còn sai sót nhỏ.
Quan sát thực hiện được
như hướng dẫn.
2. Làm được
Làm được chính xác như mẫu.Quan sát và thực hiện
được chính xác như
hướng dẫn.
3.Làm chính xác
Làm được chính xác như mẫu
trong các hoàn cảnh khác nhau.
Thực hiện được các kĩ
năng trong các hoàn
cảnh và tình huống khác
nhau.
4. Làm biến hoá
Làm được chính xác như mẫu, kĩ
năng như bản năng.
Đạt trình độ cao về tốc
độ và sự chính xác, ít
cần sự can thiệp của ý
thức.
5.Làm thuần thục
1.1.4.2. Bộ tiêu chí đánh giá kĩ năng hợp tác
Các tiêu
chí
Mức độ
Mức 1 Mức 2 Mức 3 Mức 4
Khả năng
đánh giá
và tự đánh
giá
- Chưa đánh giá
được khả năng
của bản thân
trong nhóm.
- Chưa đánh giá
được khả năng
của các thành
viên trong nhóm
- Đánh giá
chưa đúng với
khả năng của
bản thân
- Mơ hồ về
khả năng của
các thành viên
khác
- Đánh giá được
khả năng bản
thân một cách
đúng đắn
- Đánh giá về
khả năng của
các thành viên
khác tương đối
tốt
- Đánh giá toàn
diện được khả
năng và vai trò
của mình
- Đánh giá cũng
như nhận định
đúng khả năng
của tất cả thành
viên trong nhóm

26. 21
Khả năng
làm việc
cá nhân
- Không hoàn
thành công việc
được giao
- Không hoán
đổi được các
nhiệm vụ với các
thành viên khác
- Hoàn thành
được một phần
công việc được
giao
- Hoán đổi
được một số
nhiệm vụ
- Hoàn thành
công việc nhưng
chưa nhanh
- Hoán đổi
được các nhiệm
vụ của các thành
viên
- Hoàn thành
công việc nhanh
và chính xác
- Hoàn thành tốt
tất cả các nhiệm
vụ khi hoán đổi
Khả năng
cộng tác,
kết hợp với
các thành
viên khác
- Không biết
phối hợp làm việc
cùng các thành
viên khác
- Không tham
gia ý kiến góp ý
xây dựng kế
hoạch hoạt động
của nhóm
- Không có tinh
thần trách nhiệm
khi làm việc
- Phối hợp
công việc một
cách rời rạc,
chưa nắm bắt
được công việc
- Ít tham gia ý
kiến góp ý xây
dựng kế hoạch
hoạt động của
nhóm
- Tinh thần
trách nhiệm
chưa cao
- Phối hợp
tương đối nhịp
nhàng công việc
với các thành
viên khác
- Tham gia ý
kiến và gop ý
xây dựng kế
hoạch hoạt động
của nhóm
nhưng chưa
thực sự nhiệt
tình.
- Tinh thần
trách nhiệm
tương đối tốt
- Phối hợp toàn
diện với mọi
công việc của các
thành viên
- Nhiệt tình,
hăng hái đóng
góp ý kiến xây
dựng kế hoạch
hoạt động của
nhóm
- Tinh thần
trách nhiệm rất
cao
Kĩ năng
diễn đạt
- Không diễn
đạt được ý kiến
của mình
- Diễn đạt ý
kiến không
mạch lạc, thuyết
phục
- Diễn đạt
được ý kiến
nhưng chưa đủ
thuyết phục
- Diễn đạt ý
kiến của mình
một cách mạch
lạc, thuyết phục

27. 22
Kĩ năng
lắng nghe
và chia sẻ
- Không lắng
nghe và nhắc lại
được ý kiến của
người khác
- Không biết
cảm thông, giúp
đỡ, chia sẻ, trao
đổi kinh nghiệm
và tôn trọng lẫn
nhau
- Không chịu
trao đổi, thống
nhất ý kiến hoặc
chấp nhận ý kiến
khác
- Lắng nghe
nhưng không
nhắc lại được ý
kiến của người
khác
- Cảm thông,
giúp đỡ chia sẻ
nhưng không
nhiệt tình và
chân thành
- Trao đổi và
thống nhất ý
kiến nhưng
không chịu chấp
nhận ý kiến
khác
- Lắng nghe và
nhắc lại tương
đối chính xác ý
kiến của người
khác
- Cảm thông
và giúp đỡ một
số công việc
- Trao đổi
thống nhất ý
kiến và chấp
nhận ý kiến
khác nhưng ép
buộc
- Lắng nghe và
nhắc lại chính
xác ý kiến của
người khác
- Cảm thông và
sẻ chia, trao đổi
kinh nghiệm
nhiệt tình với mọi
người
- Trao đổi thống
nhất ý kiến và
chấp nhận ý kiến
khác một cách
hòa đồng
Kĩ năng
xây dựng
và duy trì
bầu không
khí tin
tưởng lẫn
nhau
- Không lắng
nghe và nhận xét
ý kiến của người
khác
- Không biết
bày tỏ sự ủng hộ
- Không biết
khuyến khích,
động viên sự
tham gia của các
- Lắng nghe
nhưng không
nhận xét ý kiến
của người khác
- Bày tỏ sự
ủng hộ một cách
ép buộc hoặc
không để tâm
- Khuyến
khích, động
viên một cách
hời hợt, chưa
- Lắng nghe và
nhận xét còn sơ
sài, không nhiệt
tình
- Bày tỏ ủng
hộ tương đối tốt.
- Khuyến
khích, động viên
một cách tương
đối tốt
- Lắng nghe và
nhận xét nhiệt
tình và chính xác
- Bày tỏ ủng hộ
rất chân thực, hết
mình
- Khuyến khích,
động viên rất tốt

28. 23
thành viên trong
tập thể
- Không biết
chủ động giúp đỡ
và yêu cầu bạn
giúp đỡ mình một
cách tự tin, chân
thực, cởi mở
được tốt
- Biết chủ
động giúp đỡ và
yêu cầu bạn
giúp đỡ nhưng
rất ít
- Chủ động
giúp đỡ và yêu
cầu giúp đỡ
tương đối tốt
- Chủ động giúp
đỡ và yêu cầu
bạn giúp đỡ rất
nhiều và nhiệt
tình
Trách
nhiệm với
kết quả
làm việc
- Không chịu
trách nhiệm về
sản phẩm chung
- Chưa sẵn
sàng chịu trách
nhiệm về sản
phẩm chung
- Chịu trách
nhiệm về sản
phẩm chung khi
được yêu cầu
- Tự giác chịu
trách nhiệm về
sản phẩm chung
Mức điểm thưởng dựa trên thang định danh như sau:
Mức 0: 0 điểm: HS vắng học
Mức 1: 0,25 điểm
Mức 2: 0,5 điểm
Mức 3: 0,75 điểm
Mức 4: 1 điểm
1.2. Bồi dưỡng năng lực hợp tác cho học sinh trong dạy học Vật lí
1.2.1. Tầm quan trọng của việc bồi dưỡng năng lực hợp tác cho học sinh trong
dạy học Vật lí
Khi đứng trước một vấn đề khó giải quyết, nếu thực sự có được sự hợp tác thì
có lẽ là sẽ dễ dàng hơn rất nhiều để đạt được kết quả tốt nhất. Một cây làm chẳng lên
non, ba cây chụm lại nên hòn núi cao. Có sự hỗ trợ, cộng tác thì sẽ thêm sức mạnh, ý
chí, ý tưởng để thành công. Không chỉ riêng giáo dục mà mọi lĩnh vực kinh tế, văn
hóa, đều cần có sự hợp tác. Chính sự hợp tác sẽ giúp con người đoàn kết hơn, biết
thông cảm, giúp đỡ lẫn nhau. Từ đó, giúp hình thành phẩm chất tốt đẹp trong mỗi con

29. 24
người. Dự thảo chương trình giáo dục phổ thông khẳng định cần hình thành và phát
triển cho HS các NL chung và NL đặc thù môn học, trong đó những NL chung bao
gồm: Tự học và quản lý bản thân; phát hiện và giải quyết vấn đề; giao tiếp và hợp
tác....[9]
Bồi dưỡng năng lực hợp tác được xem là nhiệm vụ quan trọng trong việc
chuẩn bị cho những công dân tương tai của xã hội với xu hướng toàn cầu hóa mạnh
mẽ. Cuộc sống mỗi chúng ta luôn gắn liền với cộng đồng và xã hội, nơi tồn tại các
mỗi quan hệ giữa người và người. Ở đó phải luôn luôn hình thành liên nhân cách
vững chắc trong nhóm, tập thể. Một tập thể có sự hợp tác khi mỗi thành viên luôn ý
thức được vai trò và trách nhiệm của mình, gắn liền với nghĩ vụ và trách nhiệm của
người khác, chính vì thế họ rất cần sự yêu thương, chia sẻ, cảm thông lẫn nhau, từ
đó giúp HS ý thức được cách cư xử với các bạn trong nhóm cũng như với mọi
người trong cuộc sống. Sự hợp tác sẽ giúp HS điều chỉnh được hành vi của bản
thân, sẵn sàng giúp đỡ người khác góp phần tạo một tập thể lành mạnh.
Vì vậy, bồi dưỡng năng lực hợp tác là một trong những nhiệm vụ trọng tâm,
tất yếu trong giáo dục hiện nay, góp phần đào tạo đội ngũ tri thức, nguồn nhân lực
cho thời đại mới.
1.2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc bồi dưỡng năng lực hợp tác cho học sinh
trong dạy học Vật lí
Về phía GV
- Cách thức tổ chức dạy học sẽ ảnh hưởng đến nhận thức của HS về sự hợp
tác, nếu GV tổ chức dạy học hợp tác trong quá trình dạy học thì sẽ tạo môi trường
học tập thuận lợi để nâng cao được khả năng hợp tác của HS, từ đó hình thành thói
quen hợp tác, luôn mong muốn hợp tác cùng học tập và làm việc.
- GV có nhận thức được vai trò của năng lực hợp tác trong dạy học thì mới có
thể vận dụng được những biện pháp một cách thích hợp và hài hòa. GV là người chỉ
đạo, dẫn dắt HS thu nhận, lĩnh hội tri thức, nên nếu GV nhận thức được tầm quan
trọng của năng lực hợp tác thì sẽ tác động rất lớn đến việc bồi dưỡng năng lực hợp
tác cho HS.

30. 25
Về phía HS
- Đặc điểm tâm sinh lí của mỗi HS là một trong những yếu tổ ảnh hưởng đến
sự hình thành năng lực hợp tác cho bản thân HS đó. Tâm tư, suy nghĩ, hay tính tình
cũng ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng hợp tác của HS. HS nào hay ưu tư, kém linh
hoạt thì khả năng hợp tác kém hơn nhưng HS có khí chất linh hoạt, hoạt bát.
- Tính tích cực, tự giác và trách nhiệm của HS trong mỗi nhiệm vụ sẽ có ảnh
hưởng to lớn đến khả năng hợp tác cũng như kết quả của quá trình hợp tác. HS nào
hăng hái nhận nhiệm vụ, luôn tự giác làm việc và có trách nhiệm với nhóm thì sẽ có
khả năng hợp tác tốt hơn.
- Nhận thức của HS về vai trò của năng lực hợp tác cũng sẽ góp phần tạo điều
kiện để các em ý thức hơn về việc tăng cường hợp tác với các bạn. Phải biết hợp tác
thì sẽ mang lại điều gì, hay vì sao phải hợp tác thì HS mới có thể tích cực, tự
nguyện hợp tác và tạo thành thói quen từ học tập đến cuộc sống.
1.3. Các biện pháp bồi dưỡng năng lực hợp tác cho học sinh
1.3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp bồi dưỡng năng lực hợp tác cho học sinh
Nguyên tắc 1: Hệ thống các biện pháp bồi dưỡng năng lực hợp tác phải đáp
ứng mục tiêu giá dục theo định hướng phát triển năng lực để nâng cao năng lực hợp
tác của HS trong quá trình thực hiện các biện pháp.
Nguyên tắc 2: Hệ thống các biện pháp phải thể hiện tính khả thi, có thể thực
hiện được trong quá trình DH.
Nguyên tắc 3: Hệ thống các biện pháp phải hướng tới việc tăng cường hoạt
động cho người học, phát huy tối đa tính tích cực, khả năng hợp tác cho người học.
Nguyên tắc 4: Hệ thống các biện pháp phải đảm bảo tính thống nhất biện
chứng giữa bồi dưỡng năng lực hợp tác và hiệu quả học tập. Điều đó có nghĩa là khi
thực hiện các biện pháp này hiệu quả học tập của HS phải được nâng cao và năng
lực hợp tác của HS được bồi dưỡng.
1.3.2. Các biện pháp bồi dưỡng năng lực hợp tác cho học sinh
Để bồi dưỡng năng lực hợp tác ở HS, GV có thể sử dụng dạy học hợp tác để
hỗ trợ quá trình dạy học và tổ chức thành công các HĐNT cho HS. Muốn như vậy
thì GV phải chỉ ra điểm khác nhau giữa nhà khoa học và HS khi tổ chức HĐNT.

31. 26
Những kiến thức mà HS cần chiếm lĩnh là những kiến thức mà các nhà khoa học đã
trải qua thời gian dài mới đạt được, còn HS thì chỉ được dành một khoảng thời gian
ngắn để phát hiện ra kiến thức đó. Bên cạnh đó, các nhà khoa học đã có trong tay
những phương tiện chuyên dụng có độ chính xác cao và những điều kiện thích hợp
nhất để tìm ra được tri thức khoa học chính xác nhất, còn HS thì chỉ có những
phương tiện thô sơ của nhà trường với độ chính xác chưa cao, chỉ có điều kiện làm
việc ở tập thể lớp hay ở phòng thực hành. HS không thể hoàn toàn tự lực xây dựng
kiến thức khoa học được mà cần có sự giúp đỡ của GV.
Vì vậy, để bồi dưỡng năng lực hợp tác cho HS, GV cần thực hiện các biện
pháp sau:
Biện pháp 1: Tăng cường rèn luyện kĩ năng làm việc cá nhân và kĩ năng
cộng tác trong quá trình làm việc nhóm góp phần hỗ trợ các thành viên khác
trong nhóm cùng làm việc có hiệu quả mang lại lợi ích tập thể.
Muốn tập thể làm việc hiệu quả thì điều không thể thiếu đó là kĩ năng của từng
cá nhân. Cá nhân có năng lực càng tốt thì càng hỗ trợ cho nhóm đạt hiệu quả cao.
Không thể nào mà một nhóm hình thành từ những thành viên yếu kém kĩ năng cá
nhân mà lại hoạt động nhóm mang lại hiệu quả tuyệt đối. Việc hoạt động nhóm
cũng như xây một bờ tường, nó bao gồm nhiều viên gạch kết nối với nhau bằng xi
măng, mỗi thành viên là viên gạch. Từ đó có thể thấy tập thể phụ thuộc vào tất cả
mọi thành viên. Do đó, muốn bồi dưỡng năng lực hợp tác thì điều cần thiết đó là rèn
luyện kĩ năng cá nhân cho HS để HS có thể cộng tác tốt với nhau, hỗ trợ nhau bằng
những năng lực cá nhân cần thiết.
a. Nội dung
- Mỗi HS phải được cung cấp đầy đủ kĩ năng, kiến thức cần thiết cho khả năng
tự lập, tự làm việc, để khi nhận nhiệm vụ từ nhóm thì cá nhân đó có thể hoàn thành
được nhiệm vụ góp phần hỗ trợ cho công việc chung.
- HS được rèn luyện kĩ năng truyền đạt thông tin, xử lí số liệu, tính toán...v...v
để hoàn thành cũng như hỗ trợ nhóm khi có yêu cầu.
- HS lắng nghe nhận xét, đánh giá về bản thân để từ đó nhận biết được thái độ
cần thiết khi làm việc, tinh thần trách nhiệm được nâng lên.

32. 27
b.Cách thực hiện
1. Việc giảng dạy của GV không chỉ là những kiến thức Vật lí SGK mà còn là
những thao tác, kĩ năng cơ bản cần thiết hỗ trợ cho bài học, GV sẽ đưa ra các tình
huống để HS xử lí hoặc đưa ra các vấn đề mở để HS trình bày ý tưởng của mình để
hình thành một số kĩ năng sử dụng ngôn ngữ, kĩ năng tư duy...v...v
2. Ngoài bộ môn toán học hỗ trợ tính toán thì GV cũng sẽ có một số giai đoạn
trong bài dạy học sẽ tạo cho HS thói quen xử lí thông tin, xử lí kết quả khi cần cũng
như hỗ trợ tính toán cho HS.
3. GV luôn đưa ra nhắc nhở, nhận xét kịp thời để nâng cao tinh thần trách
nhiệm cũng như thái độ làm việc tập thể cho HS.
Biện pháp 2: Tăng cường rèn luyện kĩ năng giao tiếp bằng cách sử dụng
ngôn ngữ khoa học, dễ hiểu, thân thiện để diễn đạt đúng các nội dung cần trình
bày để tạo được môi trường làm việc tập thể có hiệu quả.
Vật lí là một bộ môn khoa học tự nhiên gắn với các định luật, khái niệm,
thuyết vật lí. Vì vậy khi trình bày một vấn đề Vật lí thì HS cần sử dụng ngôn ngữ
sao cho người nghe dễ hiểu và đúng với bản chất Vật lí cần diễn đạt, khi đó các
thành viên khác có thể lắng nghe, hợp tác, trình bày ý kiến của mình phù hợp với
nội dung cần bàn bạc.
Do đó, việc rèn luyện cho HS sử dụng ngôn ngữ giao tiếp có hiệu quả là rất
cần thiết, nó giúp HS diễn đạt được đúng điều mình nghĩ, ngoài ra tạo cảm giác
thích lắng nghe, thân thiện khi giao tiếp với mọi người để thuận lợi cho việc làm
việc trong tập thể.
a. Nội dung
Trong quá trình làm việc cùng nhau, các thành viên trong nhóm luôn có nhu
cầu trình bày suy nghĩ, diễn đạt ý tưởng của mình cho các thành viên còn lại. Vì thế
GV trong quá trình giảng dạy phải sử dụng ngôn ngữ một cách khoa học, chính xác
và dễ hiểu giúp các em nắm được và tiếp thu được vốn từ cũng như cách diễn đạt
logic.
b. Cách thực hiện
1. GV đưa ra nhiệm vụ, yêu cầu cần làm cho các nhóm

33. 28
2. Các thành viên nhắc lại nhiệm vụ, trình bày ý tưởng của riêng mình cho cả
lớp để mọi người lắng nghe và nhận xét.
3. Có thể cho một số thành viên nhận xét đánh giá cách diễn đạt và GV đánh
giá cuối cùng, xem trình bày như thế đã đúng nội dung chưa? Đã hợp lí chưa?
Ví dụ: Trong bài Quá trình đẳng tích. Định luật Sác-lơ.
1. GV yêu cầu HS trình bày những hiện tượng liên quan đến quá trình đẳng
tích. Định luật Sác-lơ và giải thích các hiện tượng đó.
2. HS: Khi trái bóng bàn bị xẹp, người ta thường bỏ quả bóng bị xẹp đó và cốc
nước nóng sau một thời gian thì bóng căng trở lại như cũ.
Giải thích: Khi trái bóng bị xẹp thì ta bỏ bóng vào trong nước nóng khi đó
nhiệt độ tăng lên dẫn đến áp suất bên trong quả bóng tăng lên làm cho không khí
trong quả bóng dãn ra giúp quả bóng trở lại trạng thái ban đầu.
3. GV: Nhận xét về câu trả lời của HS là HS đã hiểu được nội dung câu hỏi
và trả lời được ví dụ liên quan, tuy nhiên HS hiểu và nói ra chưa được chặt chẽ ở
chỗ. Khi đưa ra ví dụ trái bóng bàn xẹp liên quan đến quá trình đẳng tích là vì
sao? Mình phải chỉ rõ là quả bóng bàn có thể thích xác định và lượng khí bên
trong quả bóng bàn không thay đổi. Nên ta có thể vận dụng định luật Sác-lơ để
giải thích. Và khi ta giải thích bỏ trái bóng bàn vào cốc nước nóng thì nhiệt độ
trong quả bóng cũng tăng lên nên nhiệt độ tuyệt đối cũng theo đó mà tăng lên
dẫn đến áp suất bên trong tăng lên.
Biện pháp 3: Tăng cường tổ chức dạy học có thí nghiệm góp phần tạo
môi trường làm việc hợp tác cho HS, từ đó năng lực hợp tác của HS sẽ được
nâng cao
a. Nội dung
Dạy học có thí nghiệm sẽ giúp cho các em có được cơ hội cùng làm thí
nghiệm với nhau, cùng tiến hành học tập, nghiên cứu cũng như vận dụng những
kiến thức kĩ năng của bản thân kết hợp với các thành viên khác. Từ đó góp phần cho
mỗi HS mạnh dạn hơn, hòa đồng hơn với các bạn, cũng như được làm quen và sử
dụng dụng cụ thí nghiệm một cách thành thạo để không còn bỡ ngỡ, e dè khi làm
việc nhóm. Cũng chính học tập có tổ chức cho HS làm thí nghiệm sẽ giúp HS tự trả

34. 29
nghiệm và lĩnh hội tri thức một cách đáng tin cậy nhất, cùng tạo niềm tin cho chính
bản thân HS và các thành viên khác.
b. Cách thực hiện
1. GV chuẩn bị nhiều bộ dụng cụ thí nghiệm cho nhiều nhóm, có thể là bộ thí
nghiệm trong trường phổ thông, cũng có thể là thí nghiệm tự tạo của HS
2. Giao nhiệm vụ cho các nhóm tiến hành thí nghiệm theo các bước
3. HS sẽ cũng nhau bàn bạc và phân chia nhiệm vụ sao cho hợp lí để hoàn
thành công việc một cách chính xác và nhanh nhất có thể
4. GV sẽ hỗ trợ các nhóm khi cần thiết, nhưng thí nghiệm sẽ chính các em HS
tiến hành, chỉ nhận được sự giúp đỡ từ bên ngoài của GV.
Biện pháp 4: Tăng cường giao nhiệm vụ về nhà theo nhóm để tạo môi
trường làm việc hợp tác khi HS học bài cũ ở nhà và chuẩn bị bài mới.
a. Nội dung
Ngoài việc HS được hợp tác với bạn bè, hợp tác với GV ở lớp, thì ngay cả khi
GV giao nhiệm vụ cũng sẽ giao cho cả nhóm để các em có thể có cơ hội làm việc
trong thời gian ngoài giờ lên lớp. Việc hợp tác ở nhà sẽ do chính các em tự tổ chức,
độc lập hoạt động khi không có sự quản lí cũng như hỗ trợ từ phía GV. Vì thế, điều
đó cũng chính là điều thuận lợi và khó khăn đặt ra cho các em, các em có thể không
phòng bị hạn chế về thời gian, có thể thảo luận một cách thoải mái, không có sự tác
động của GV cũng như các nhóm khác. Tuy nhiên, nếu gặp khó khăn thì các em
cũng phải tự mình bàn bạc và giải quyết. Điều đó tạo được tính tự lập cho các em.
b. Cách thực hiện
1. GV kết thúc bài mới sau đó chia ra các nhóm học tập, nhóm này có thể phân
theo địa lí, ví dụ như nhà của các em tương đối gần nhau sắp xếp thành một nhóm;
nhóm học tập cũng có thể là theo tổ ở lớp hoặc theo nhóm hay hoạt động hợp tác ở lớp.
Tùy mỗi GV có thể chia theo cách của mình sao cho hợp lí.
2. GV giao nhiệm vụ cho các nhóm vận dụng bài đã học hoặc đọc trước bài
mới để chuẩn bị một sản phẩm của nhóm và hôm sau trình bày trước lớp.
Trong phần “Chất khí” có rất nhiều ứng dụng để GV có thể giao nhiệm vụ về
nhà.

35. 30
Ví dụ: Sau khi học bài Định luật Bôi-lơ – Ma-ri-ốt, GV có thể yêu cầu các
nhóm về làm một sản phẩm tự tạo hay thiết kế một thí nghiệm tự tạo có vận dụng
định luật, GV có thể gợi ý một số sản phầm cho HS tham khảo.
Hay sau khi học bài “Sự nở vì nhiệt của vật rắn” GV cũng nên yêu cầu nhiệm
vụ về nhà làm những sản phẩm, thí nghiệm có liên quan đến nội dung bài học.
Không chỉ riêng phần Nhiệt học mà Cơ học cũng có thể sử dụng được biện
pháp này, như bài định luật Bec-nu-li cũng có rất nhiều ứng dụng cho thực tế.
3. GV lắng nghe và quan sát các nhóm trình bày về sản phẩm của mình và
cùng góp ý để hoàn thiện sản phẩm, GV có thể chấm điểm thưởng cho nhóm để
động viên tinh thần làm việc cho các em.
Biện pháp 5: Tổ chức dạy học hợp tác cho HS để góp phần nâng cao năng
lực hợp tác cho HS
a. Nội dung
Dạy học hợp tác giúp cho mối quan hệ hợp tác giữa GV - HS, HS – HS được
nâng lên thông qua học tập hợp tác, khơi dậy được tiềm năng sáng tạo và tích cực
hợp tác của mỗi học sinh, bên cạnh đó sẽ tạo nên một môi trường học tập năng
động, có tinh thần trách nhiệm, hòa đồng và hợp tác, để làm được điều đó thì GV
phải tổ chức DH hợp tác một cách có hiệu quả.
b. Cách thực hiện
1. Thành lập các nhóm HTHT và giao nhiệm vụ cho từng nhóm
- Để tổ chức HTHT cho học sinh thì nhóm đóng vai trò là môi trường, nơi diễn ra
các quan hệ trao đổi, hợp tác, tranh luận và bàn bạc trực tiếp giữa GV – HS, HS – HS.
Bên cạnh đó mỗi nhóm còn đóng vai trò là chủ thể tích cực, chủ động học tập. Cả
hai đóng vai trò hỗ trợ nhau, song song nhau, cùng nhau tạo ra một quá trình HTHT
hiệu quả.
- Để hình thành nhóm thì tùy vào yêu cầu nội dung mà nhóm được phân chia
một cách đồng nhất hay hỗn hợp với số lượng thành viên khác nhau, phân công vị
trí hoạt động cũng như cử đại diện nhóm trưởng để điều hành và thư kí ghi chép lại
các ý kiến phát biểu.
- Tùy vào trình độ, năng lực của mỗi nhóm để GV giao nhiệm vụ phù hợp.

36. 31
- GV có thể gợi ý hay hướng dẫn, cung cấp các giải pháp cần thiết khi cần.
2. Học sinh tự nghiên cứu
Trong quá trình tổ chức dạy học hợp tác, GV có nhiệm vụ hỗ trợ, hướng dẫn,
tạo điều kiện thuận lợi để HS phát huy tính thích cực, chủ động, sáng tạo và giúp
các em tự lĩnh hội tri thức. Khi đó, người GV chỉ đóng vai trò là tổ chức hoạt động
còn HS sẽ nỗ lực tìm tòi cách giải quyết, xử lí tình huống để chiếm lĩnh tri thức.
3. Tố chức thảo luận giữa các nhóm
Quá trình làm việc hợp tác, thảo luận nhóm là tất yếu nhưng để đạt được hiệu
quả cao hơn nữa thì GV sẽ tổ chức trao đổi ý kiến, thảo luận giữa các nhóm trong
lớp để tổng kết, đánh giá quá trình hoạt động của các nhóm.
4. Kết luận và đánh giá kết quả hoạt động
Sau khi hoàn thành quá trình hoạt động nhóm. GV nhận xét và đúc kết nội
dung kiến thức cũng như đánh giá hoạt động của từng nhóm một cách chi tiết.
Biện pháp 6: Tăng cường xây dựng câu lạc bộ yêu Vật lí trong trường học
để giúp HS yêu thích bộ môn Vật lí để tạo môi trường hợp tác học tập cho HS
góp phần nâng cao năng lực hợp tác
a. Nội dung
CLB là nơi tập hợp những người có cùng sở thích, đam mê vào một lĩnh vực
nào đó, họ muốn có cơ hội giao lưu, học hỏi cùng nhau. Chính thì thế CLB vừa là
loại hình tổ chức và là phương thức hoạt động đáp ứng nhu cầu chính đáng của các
thành viên. Việc tổ chức cho các em tham gia các CLB sẽ giúp các em có thêm
những người bạn, những người có cùng sở thích có cơ hội phát huy tính sáng tạo.
Do đó, CLB vật lí sẽ là nơi để các em cùng trải nghiệm bởi những điều mới lạ sẽ
được khám phá ở bộ môn này, các em sẽ càng yêu thích hơn, hứng thú hơn với môn
học, đó chính là cách để các em có động lực để cùng hoạt động trong tập thể giúp
nâng cao năng lực hợp tác cho HS.
a. Cách thực hiện
GV sẽ tổ chức kêu gọi sự tham gia của HS vào CLB yêu vật lí. Bàn bạc với các
lực lượng liên quan để lựa chọn loại hình CLB cho phù hợp, tùy theo điều kiện của
nhà trường để CLB hoạt động có hiệu quả nhất. CLB sẽ bao gồm các nội dung như:

37. 32
- Phổ biến kiến thức
- Rèn luyện kĩ năng hợp tác
- Giao lưu, học hỏi, trau dồi kiến thức
- Tổ chức các hoạt động vui chơi kết hợp học tập. Ví dụ như tổ chức chương
trình rung chuông vàng, vui cùng vật lí.....v.....v
Biện pháp 7: Tăng cường rèn luyện kĩ năng xây dựng và duy trì bầu
không khí tin tưởng lẫn nhau bằng việc xây dựng môi trường học tập lành
mạnh, tạo được hứng thú cho HS
a. Nội dung
Muốn làm việc hiệu quả thì môi trường đóng vai trò đặc biệt quan trọng, môi
trường thân thiện thì HS mới có thể tích cực làm việc. Hơn thế nữa, làm việc hợp
tác lại cần môi trường làm việc chung, bầu không khí chung phải luôn thoải mái và
đoàn kết. Làm việc tập thể đòi hỏi các thành viên đặc biệt phải tin tưởng lẫn nhau,
hỗ trợ nhau mới có thể mang lại hiểu quả làm việc cho cả tập thể. Chính thì thế, để
bồi dưỡng được năng lực hợp tác thì ta phài rèn luyện kĩ năng xây dựng và duy trì
bầu không khí tin tưởng lẫn nhau cho HS.
b. Cách thực hiện
- GV phải luôn khuyến khích, động viên tinh thần cho các em
- Nhiệm vụ giao cho các nhóm phải phù hợp năng lực của nhóm để có thể giúp
nhóm có hứng thú với nhiệm vụ và nỗ lực làm việc có hiệu quả nhất.
- GV sẵn sàng hướng dẫn cho nhóm nếu cảm thấy nhóm đang cần sự giúp đỡ,
tuy nhiên sự giúp đỡ ở mức độ vừa phải và phù hợp từng thời điểm.
- Luôn có khen thưởng phân minh rõ ràng, nhận xét của GV đóng vai trò rất
quan trọng ảnh hưởng đến tâm lí, không khí làm việc của các em. Các lời nhận xét
phải đúng đắn, không chỉ trích nặng nề, luôn góp ý chân thành nhưng thái độ nhẹ
nhàng, chừng mực. Điều đó góp phần tạo dựng môi trường làm việc thân thiện, hiệu
quả.
- HS phải luôn biết lắng nghe, quan sát và hòa đồng thống nhất quan điểm để
mọi người đều cùng phát huy được vai trò của mình. Ý kiến đưa ra phải thuyết
phục, nhẹ nhàng không gay gắt khi có ý kiến trái ngược. Phải tin tưởng vào khả

38. 33
năng của các thành viên trong nhóm, có như thế thì mọi người mới tự tin để làm
việc, hoàn thành nhiệm vụ cho nhóm.
1.4. Thực trạng của việc bồi dưỡng năng lực hợp tác ở trường THPT
1.4.1. Điều tra
Qua kết quả khảo sát ở trường THPT Trần Thị Tâm trên địa bàn huyện Hải
Lăng, tỉnh Quảng Trị [phụ lục 1] cho thấy năng lực hợp tác của HS hiện nay rất hạn
chế. Vì vậy cần quan tâm định hướng kịp thời để hướng tới việc giáo dục toàn diện
cho HS.
Có đến 62,42% HS cho rằng năng lực hợp tác là năng lực mỗi người sinh ra đã
có, không cần rèn luyện. Còn lại 37,58% HS nghĩ rằng năng lực hợp tác được hình
thành và phát triển thông qua hoạt động học tập và làm việc cùng nhau.
Khi HS gặp một vấn đề vật lí nào đó cần giải quyết thì có đến 43,63% HS
muốn tự mình tìm cách giải quyết, không muốn hợp tác cùng ai khác; chỉ có
21,21% HS muốn hợp tác cùng các bạn đề tìm được cách giải quyết tốt nhất có thể.
Số 36,98% còn lại muốn nhờ GV hay bạn bè làm hộ, vì lười phải suy nghĩ và giải
quyết vấn đề không tự mình làm được.
18,78%HS cho rằng năng lực hợp tác rất cần thiết trong cuộc sống hằng ngày;
37,59% HS thì nghĩ rằng chỉ cần làm việc một mình là đủ, không cần thiết phải hợp
tác làm gì.
Có 19,39% HS không biết cách hợp tác như thế nào; 33,94% HS thì biết cách
hợp tác nhưng lại ngại phải hợp tác cùng các bạn; 46,67% HS thì không tự tin vào
khả năng hợp tác của bản thân nên luôn rụt rè, hợp tác một cách rời rạc.
Chỉ có 22,42% HS ý thức được việc học để có thêm kiến thức, rèn luyện kĩ
năng, phát triển năng lực cần thiết cho cuộc sống sau này. Bên cạnh đó, có đến
52,34% HS cho rằng, học chỉ để kiếm một tấm bằng thuận lợi hơn cho công việc
trong tương lai.
39,40 % HS cho rằng Vật lí là môn học chủ yếu là giải bài tập thật nhiều,
nhàm chán và không gần gũi với cuộc sống. Các em cho rằng vật lí là môn học khó,
phức tạp, và chủ yếu chỉ để thi cử chứ cũng không cần thiết gì với công việc tương
lai sau này. Vì vậy, khi được giao hoạt động học hợp tác cho các em thì hầu như các

39. 34
em rất thờ ơ, chỉ một số em trong nhóm làm việc, còn lại có người thì không quan
tâm, có người thì ỷ lại, nhờ vả vào các thành viên khác. Tâm lí của các em HS học
tốt thì luôn muốn hoàn thành công việc nhanh và chính xác nên không tin tưởng
các thành viên có năng lực kém hơn nên dần dần cũng tạo cho các em HS có năng
lực yếu ngại thể hiện, rụt rè trong nhóm. 33,94% HS là có ý thức trong việc làm
việc nhóm, chia sẻ công việc lẫn nhau và biết lắng nghe cũng như đưa ra chính
kiến của mình trước tập thể để giải quyết các vấn đề mà GV đặt ra bởi họ cho rằng
vật lí là môn học thực sự thú vị, nó gắn liền với mọi hiện tượng xảy ra trong cuộc
sống hằng ngày.
1.4.2. Phân tích
Qua quá trình điều tra thực trạng của việc bồi dưỡng năng lực hợp tác cho HS
cho thấy nguyên nhân chính là sự kết hợp từ nhà trường, bản thân HS và xã hội.
Học sinh
Phần lớn HS chưa hiểu thế nào là hợp tác cũng như năng lực hợp tác nên
không hiểu được tầm quan trọng và ý nghĩa của nó. Có một số ít HS thì đã từng hợp
tác nhưng rất ít ỏi nhận thức được rằng năng lực hợp tác là một trong những năng
lực không thể thiếu trong học tập cũng như trong cuộc sống hằng ngày. Vì bất cứ ai
cũng có thể gặp phải những vấn mà chính bản thân họ khó khăn khi tự tìm cách giải
quyết nên cần sự hỗ trợ hợp tác từ các cá nhân khác.
Ngoài ra, HS thường cho rằng khi cần sự giúp đỡ hay hợp tác với người khác
thì bản thân thấy xấu hổ, ngại mở lời giúp đỡ hợp tác. Mình làm mình chịu chứ
không muốn dựa dẫm người khác.
Bên cạnh đó, cũng có thể do các em chưa nắm chắc kiến thức môn học, nên khi
được giao nhiệm vụ, một vấn đề có liên quan đến việc vận dụng các kiến thức đã học
các em thường bị lúng túng, thậm chí không biết vận dụng kiến thức nào, vận dụng như
thế nào cho đúng. Từ đó ngại tiếp xúc hỏi han các bạn hoặc một số thì quá ỷ lại với sự
giúp đỡ của người khác mà khi hoạt động chung thường chỉ chờ mong vào người khac
và không thực sự hợp tác cùng nhau.

40. 35
Nhà trường
Hiện nay, việc phát triển chương trình đào tạo theo chuẩn năng lực (năng lực
nhận thức, năng lực GQVĐ, năng lực hợp tác, năng lực tự học v.v…) gắn đào tạo
với nhu cầu kinh tế xã hội hiện nay ở mọi cấp học, bậc học. Tuy nhiên, tư tưởng
tiếp cận năng lực trong phát triển và thực hiện các chương trình đào tạo ở trường
học vẫn chưa được thực hiện một cách chính thức và tường minh.
Hiện nay nhiều phương pháp DH tích cực được đưa vào thử nghiệm và giảng
dạy tại nhà trường như DH dựa trên vấn đề, bàn tay nặn bột… Nhưng đa phần GV
chỉ coi đó chỉ là phương pháp dạy để HS tiếp thu kiến thức tốt hơn. DH ở nhà
trường thường chú trọng về truyền đạt kiến thức cho HS hơn phát triển năng lực
người học. Nên nhiều GV ít chú ý đến việc các các nhân làm việc thế nào khi hoạt
động hợp tác nhóm cũng như chỉ chú ý đến kết quả mà nhóm đạt được thông qua
việc tổ chức DH theo các phương pháp này. Do đó, nhiều HS chưa nắm được
phương pháp chung để bồi dưỡng được năng lực hợp tác.
Vật lí là môn khoa học tự nhiên với nhiều ứng dụng trong đời sống hằng ngày.
Nhưng việc DH vật lí của một số GV còn khô khan, cứng nhắc các vấn đề đưa ra
còn mang tính áp đặt, chưa tạo được hứng thú và kích thích được sự tư duy cũng
như thu hút HS, cho nên kết quả việc hoạt động hợp tác nhóm đạt được chưa thực
sự hiệu quả.
Hiện nay, việc đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS đã được xã
hội quan tâm và có tác động lớn đến việc đổi mới cách dạy của thầy và cách học của
trò. Tuy nhiên hình thức đánh giá kết quả học tập phổ biến, rộng rãi trong thực tế
giáo dục hiện nay vẫn còn là mô hình đánh giá theo quan điểm truyền thống như
đánh giá mức độ đạt được về kiến thức, kỹ năng , thái độ,....). Trong đó, đánh giá
kiến thức vẫn là chủ yếu.
Cách đánh giá truyền thống như vậy chưa thật sự mang tích tích cực và hiệu
quả cao trong mối liên hệ với quá trình đào tạo và phát triển năng lực của người
học, chưa tạo được động cơ để HS tích cực, tự giác tham gia nhiệm vụ chung, bồi
dưỡng năng lực cho bản thân. Vì vậy, phải cải tiến, đổi mới không ngừng cách đánh
giá kết quả học tập của HS nhằm tạo cở sở cho việc đánh giá năng lực của người
học theo chuẩn năng lực đầu ra như hiện nay.

41. 36
Xã hội
Hiện nay, tình trạng sinh viên ra trường thất nghiệp rất nhiều. Vì vậy, điều đó
ảnh hưởng đến tâm lí chung của người học cũng như toàn xã hội. Học xong không
có việc làm đã khiến cho bằng cấp không còn được trọng dụng. Mà thay vào đó,
một số nhà tuyển dụng không coi trọng bằng cấp mà chú trọng năng lực thực tế. Vì
vậy cũng rất nhiều HS không còn chú trọng việc học ở lớp hay hiểu sai về mục đích
của việc học. Còn lại những người khác thì chạy đua bằng cấp.
1.5. Kết luận chương 1
Trong chương 1 luận văn trình bày những nội dung cơ bản về năng lực; năng
lực hợp tác, năng lực hợp tác của HS trong học tập vật lí, thực trạng của việc bồi
dưỡng năng lực hợp tác cho HS và các biện pháp bồi dưỡng năng lực hợp tác cho HS
trong dạy học vật lí. Qua đó, cho thấy mối quan hệ giữa dạy học và bồi dưỡng năng
lực hợp tác và đề xuất được các biện pháp nhằm bồi dưỡng năng lực hợp tác cho
HS. Trong đó, GV là người có vai trò quan trọng trong việc trang bị cho HS những
hành trang cần thiết để khi vấn đề nảy sinh HS có thể vận dụng những kiến thức, kỹ
năng hợp tác để hợp tác một cách hiệu quả.
Để bồi dưỡng năng lực hợp tác cho HS trong DH vật lí, đề tài đã tiến hành
nghiên cứu, phân tích làm rõ hệ thống kỹ năng hợp tác của HS trong DH vật lí;
những yếu tố ảnh hưởng đến việc DH theo hướng bồi dưỡng năng lực hợp tác cho
HS cũng như đánh giá được thực trạng về năng lực hợp tác của HS trong học tập vật
lí hiện nay; xác định những nguyên nhân căn bản của thực trạng. Từ đó, đưa ra 7
biện pháp để bồi dưỡng năng lực hợp tác cho HS thông qua DH bộ môn vật lí.
Tất cả những cơ sở lý luận đã phân tích trong chương này sẽ được vận dụng để
xây dựng quy trình dạy học và soạn thảo một số bài DH theo hướng bồi dưỡng năng
lực hợp tác trong phần “Nhiệt học” vật lí 10 THPT thuộc nội dung chương 2 của
luận văn này.

42. 37
Chương 2. THIẾT KẾ BÀI DẠY HỌC THEO HƯỚNG BỒI DƯỠNG NĂNG
LỰC HỢP TÁC CHO HỌC SINH PHẦN NHIỆT HỌC VẬT LÍ 10 THPT
2.1. Khái quát về nội dung, đặc điểm, mức độ cần đạt được về kiến thức và kĩ
năng của phần “Nhiệt học” – Vật lí 10 THPT
2.1.1. Đặc điểm chung của phần Nhiệt học
Nội dung chủ yếu của phần Nhiệt học vật lí lớp 10 THPT bao gồm các kiến
thức về định luật như định luật Bôilơ-Mariôt, Sac-lơ, Gay-Luytsac, về thuyết như
thuyết động học phân tử chất khí, các khái niệm như nhiệt độ tuyệt đối, khí lí
tưởng..Bên cạnh đó phần chất khí còn nghiên cứu về chất rắn, cấu trúc chất lỏng, sự
dính ướt không dính ướt…Để giải thích được các hiện hượng trong nhiệt học thì
phải dựa vào cấu trúc phân tử của các vật và lực tương tác giữa các phân tử cũng
như tính chất chuyển động nhiệt của các hạt.
Như vậy, học sinh chuyển từ nghiên cứu cơ học sang nghiên cứu vật lí
phân tử và nhiệt học là một giai đoạn mới trong cúa trình nhận thức, tiếp nhận
kiến thức mới một cách vi mô hơn và giúp hình thành, phát triển thế giới quan
khoa học cho học sinh.

43. 38
2.1.2. Cấu trúc nội dung kiến thức phần Nhiệt học
Hình 1.3. Sơ đồ cấu trúc nội dung kiến thức phần Nhiệt học
Sự chuyển
trạng thái
CHẤT
KHÍ
Thuyết động học
phân tử chất khí
Định luật
thực
nghiệm
Phương trình
trạng thái khí lí
tưởng
Định
luật
Bôi-lơ –
Ma-ri-ốt
Định
luật
Sac-lơ
CHẤT RẮN,
CHẤT LỎNG
VÀ SỰ
CHUYỂN
THỂ
Biến dạng cơ
của vật rắn
Các hiện
tượng về
chất lỏng
Sự hóa
hơi, ngưng
tụ
CƠ SỞ CỦA
NHIỆT ĐỘNG
LỰC HỌC
Các nguyên lý
nhiệt động lực
học
Nội năng và sự
biến thiên nội
năng
NHIỆT
HỌC

44. 39
Nội dung của chương “chất khí” là đề cập đến cấu trúc phân tử cũng như tính
chất nhiệt của chất ở trạng thái khí, cụ thể trình bày về cấu tạo chất, nội dung thuyết
động học phân tử chất khí, đặc điểm của khí lý tưởng, quá trình đẳng nhiệt, đẳng
tích, đẳng áp đối với khí lý tưởng và các định luật tương ứng, phương trình trạng
thái khí lý tưởng. Vận dụng chủ yếu trong chương này là HS biết giải thích định
tính những định luật về chất khí bằng thuyết động học phân tử cũng như vận dụng
giải thích các hiện tượng thực tế và giải các bài toán đặt ra có liên quan đến các định
luật về chất khí.
Chương “chất rắn chất lỏng và sự chuyển thể” trình bày về cấu trúc tinh thể,
đặc điểm của chất rắn kết tinh và chất rắn vô định hình, biến dạng cơ của vật rắn,
định luật Húc về biến dạng đàn hồi của vật rắn, sự nở dài và nở khối, các hiện tượng
bề mặt của chất lỏng như hiện tượng căng bề mặt, dính ướt không dính ướt, mao
dẫn, quá trình chuyển thể của các chất như nóng chảy, đông đặc, bay hơi, ngưng tụ,
sôi, độ ẩm không khí. Vận dụng chủ yếu trong chương này là để giải thích các hiện
tượng, các ứng dụng về tính chất của chất rắn, chất lỏng và sự chuyển thể hoặc vận
dụng giải các bài tập tính toán các vấn đề thực tế.
Chương “Cơ sở của nhiệt động lực học” đề cập đến nội năng, các nguyên lý
của nhiệt động lực học và các ứng dụng thực tế của các nguyên lý NĐLH.
Theo như nội dung kiến thức của các chương, có thể nói đây là lần đầu tiên
HS tiếp xúc một cách có hệ thống với vật lí vi mô, nghĩa là chúng được dẫn dắt từ
bản chất hiện tượng đến sự thể hiện ở các hiện tượng đơn lẻ hoặc ngược lại. Theo
cách trình bày của SGK, thì cách tiếp cận các kiến thức chủ yếu là cách tiếp cận vĩ
mô, cụ thể là dựa vào các quan sát hay các TN để trình bày kiến thức, chẳng hạn ở
một số bài như: Định luật Bôi-lơ-Ma-ri-ốt; Định luật Sác-lơ. Nhiệt độ tuyệt đối;
Chất lỏng, hiện tượng căng bề mặt của chất lỏng…còn các giải thích vi mô chỉ dùng
ở một số chỗ cần thiết. Mặt khác, hầu hết các định luật quan trọng trong chương là
các định luật TNg, có liên quan rất nhiều đến các hiện tượng thực tế và những ứng
dụng rất quan trọng trong đời sống và trong kĩ thuật. Các đặc điểm này rất thích hợp
cho việc xây dựng tiến trình DH theo hướng bồi dưỡng năng lực hợp tác cho HS.

45. 40
2.2. Xây dựng quy trình dạy học cho HS theo hướng bồi dưỡng năng lực hợp
tác trong phần “Nhiệt học”
Căn cứ vào các biện pháp bồi dưỡng năng lực hợp tác có thể xây dựng quy
trình DH theo hướng bồi dưỡng năng lực hợp tác cho HS theo các bước sau:
Bước 1: Chuẩn bị các điều kiện tổ chức dạy học hợp tác theo nội dung bài học
GV dự kiến nội dung bài học bao gồm nội dung phân công hoạt động nhóm:
Số lượng nhóm, nội dung hoạt động của các nhóm, phân công chỗ ngồi cho các
nhóm; GV sẽ chia nhóm cũng như phân công sao cho phù hợp với năng lực của
nhóm, phân nhóm cũng tương đối đồng đều về năng lực.
Bên cạnh đó HS phải nghiên cứu tài liệu và chuẩn bị một số phương tiện theo yêu
cẩu của GV và chuẩn bị nghe GV phân nhóm và nhận nhiệm vụ để hoạt động.
Bước 2: Tổ chức dạy học hợp tác cho HS
GV tiến hành phân chia nhóm cho lớp, có thể 4 nhóm hoặc 6 nhóm tùy theo
nội dung cần hoạt động và giao nhiệm vụ cụ thể cho các nhóm, có thể là nhiệm vụ
giống nhau hay khác nhau; thông báo thời gian hoạt động và mục tiêu cần đạt của
nhiệm vụ. GV tiếp tục định hướng công việc cũng như quan sát hoạt động của các
nhóm. GV kịp thời điều chỉnh nếu thấy HS tiến hành chưa đúng với quy trình cũng
như yêu cầu.
HS sẽ nhanh chóng di chuyển vào vị trí của nhóm và nhận nhiệm vụ, nhóm
trưởng quản lí các thành viên của mình, cùng bàn bạc, thống nhất phân công công
việc sao cho hợp lí nhất, tiếp tục làm việc dưới sự quan sát của GV. HS làm việc và
hợp tác cùng các thành viên, cùng thống nhất, bàn bạc để hoàn thành nhiệm vụ
được giao.
Bước 3: Trình bày kết quả, thảo luận giữa các nhóm với GV và thảo luận
toàn lớp
GV lắng nghe các nhóm trình bày kết quả, sau đó phân tích và góp ý để nhóm
hoàn thiện.
Các nhóm cử người trình bày kết quả và lắng nghe phân tích, góp ý của GV
cũng như cùng thảo luận với các thành viên của các nhóm khác, cùng phân tích
đúng sai, tranh luận và GV sẽ điều chỉnh để các nhóm về hoàn thiện.

46. 41
Bước 4: Tổng kết, đánh giá kết quả của việc bồi dưỡng năng lực hợp tác
mà HS đạt được
GV đưa ra các tiêu chí đánh giá và để các thành viên trong nhóm tự đánh giá
trước sau đó GV nhận xét, đánh giá từng nhóm, từng thành viên trong nhóm và rút
kinh nghiệm cho cả lớp; nêu mục tiêu mới cần đạt được ở tiết học tiếp theo.
HS tự đánh giá và đánh giá các thành viên khác sau đó rút kinh nghiệm.
Sơ đồ các bước tổ chức dạy học theo hướng bồi dưỡng lực hợp tác
Bước 1: Chuẩn bị các điều kiện tổ chức DH hợp tác theo nội dung bài học
BƯỚC 1 HOẠT ĐỘNG
CỦA GV
HOẠT ĐỘNG
CỦA HS
Tìm hiểu đối
tượng HS trong
nhóm
Lựa chọn nhiệm vụ phù
hợp với khả năng của
nhóm
Định hướng hoạt động
nhóm
Nội dung kiến thức
của bài học
Nghiên cứu tài liệu và
chuẩn bị phương tiện
Dự kiến nội
dung giành
cho hoạt
động nhóm
(Định hướng
chia nhóm
và nội dung
nhiệm vụ)
Chia nhóm và
giao nhiệm vụ
cho từng nhóm
(Phân công chỗ
ngồi, các thành
viên trong cùng
một nhóm, nội
dụng cụ thể của
nhiệm vụ)
Hỗ trợ,
hướng dẫn
cho các
nhóm
nghiên cứu
nhiệm vụ
Đợi phân nhóm
Đợi nhận nhiệm
vụ