Download luận án tiến sĩ ngành luật hiến pháp với đề tài: Giải quyết khiếu nại hành chính về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ở Việt Nam hiện nay, cho các bạn làm luận văn tham khảo 20307

1. 29
VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
NGUYỄN THỊ CHÂU
GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH
VỀ BỒI THƢỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƢ KHI NHÀ NƢỚC
THU HỒI ĐẤT Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
Chuyên ngành : Luật Hiến pháp và Luật Hành chính
Mã số : 9 38 01 02
LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. VŨ THƢ
HÀ NỘI, năm 2018

2. LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, trích dẫn
trong luận án bảo đảm độ tin cậy, chính xác, trung thực và được trích dẫn đầy đủ theo
quy định.
Tác giả luận án
Nguyễn Thị Châu

3. MỤC LỤC
MỞ ĐẦU...........................................................................................................................1
Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
1.1. Các công trình nghiên cứu liên quan đến luận án ....................................................8
1.2. Đánh giá kết quả của các công trình nghiên cứu có liên quan trực tiếp đến đề tài
luận án ............................................................................................................................18
1.3. Các vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu trong luận án.....................................................20
Chƣơng 2: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CỦA GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI
HÀNH CHÍNH VỀ BỒI THƢỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƢ KHI NHÀ
NƢỚC THU HỒI ĐẤT Ở VIỆT NAM..........................................................................25
2.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của giải quyết khiếu nại hành chính về bồi
thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất .......................................................25
2.2. Thẩm quyền, nguyên tắc, thủ tục giải quyết khiếu nại hành chính về bồi thường,
hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất .....................................................................39
2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc giải quyết khiếu nại hành chính về bồi thường,
hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất .....................................................................51
Chƣơng 3: THỰC TRẠNG GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH VỀ BỒI
THƢỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƢ KHI NHÀ NƢỚC THU HỒI ĐẤT Ở VIỆT
NAM HIỆN NAY....................................................................................................................................58
3.1. Pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư
khi Nhà nước thu hồi đất ở Việt Nam hiện nay ................................................................58
3.2. Thực tiễn giải quyết khiếu nại hành chính về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi
Nhà nước thu hồi đất ở Việt Nam hiện nay.......................................................................74
3.3. Đánh giá về thực trạng giải quyết khiếu nại hành chính về bồi thường, hỗ trợ, tái
định cư khi Nhà nước thu hồi đất ở Việt Nam hiện nay....................................................92
Chƣơng 4: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG BẢO ĐẢM GIẢI
QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH VỀ BỒI THƢỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI
ĐỊNH CƢ KHI NHÀ NƢỚC THU HỒI ĐẤT Ở VIỆT NAM HIỆN NAY ...............119
4.1. Quan điểm tăng cường đảm bảo giải quyết khiếu nại hành chính về bồi thường,
hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ở Việt Nam hiện nay...................................119
4.2. Các giải pháp tăng cường đảm bảo giải quyết khiếu nại hành chính về bồi thường,
hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ở Việt Nam hiện nay...................................127
KẾT LUẬN ....................................................................................................................... 148
TÀI LIỆU THAM KHẢO

4. DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CBCC : Cán bộ, công chức
CQNN : Cơ quan nhà nước
CQHCNN : Cơ quan hành chín nhà
GQHC : Giải quyết hành chính
GQKN : Giải quyết khiếu nại
HVHC : Hành vi hành chính
KNHC : Khiếu nại hành chính
NNPQ : Nhà nước pháp quyền
QĐHC : Quyết định hành chính
QKNHC : Quyền khiếu nại hành chính
QLNN : Quản lý nhà nước
UBND : Ủy ban nhân dân
XHCN : Xã hội chủ nghĩa
VAHC : Vụ án hành chính

5. DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1 : Tình huống mà người dân gặp phải đối với cán bộ công chức
có thẩm quyền……………………………………………. ......................................102
Biểu đồ 3.2 : Trường hợp người giải quyết khiếu nại gặp gỡ đối thoại với
người khiếu nại................................................................................................... 104
Biểu đồ 3.3 : Nhận xét về số lượng đội ngủ cán bộ công chức giải quyết khiếu nại..108
Biểu đồ 3.4: Nhận xét về trình độ chuyên môn nghiệp vụ của cán bộ công chức
giải quyết khiếu nại ................................................................................................... 109

6. 1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Để đảm bảo thu hút đầu tư, phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng các khu công
cộng phục vụ an ninh quốc phòng để nâng cao đời sống về mọi mặt của người dân,
trong những năm qua, 63 tỉnh thành trong cả nước đã triển khai rất nhiều dự án, kéo
theo nó là việc Nhà nước phải thu hồi đất và thực hiện bồi thường, hỗ trợ và tái định
cư cho các tổ chức, cá nhân có đất bị thu hồi. Việc thu hồi đất thực hiện các dự án
phát triển kinh tế - xã hội đã tác động đến quyền lợi và sinh hoạt bình thường của một
bộ phận dân cư. “Thực tế cho thấy đây là công việc khó khăn, phức tạp và thường
phát sinh tranh chấp, khiếu kiện về đất đai gay gắt, nóng bỏng. Bởi vì, nó “động
chạm” trực tiếp đến những lợi ích thiết thực không chỉ của người sử dụng đất mà còn
của Nhà nước, của xã hội và lợi ích của các doanh nghiệp, chủ đầu tư. Chỉ khi nào
Nhà nước giải quyết hài hòa lợi ích của các chủ thể này thì việc thu hồi đất mới không
tiềm ẩn nguy cơ khiếu kiện, tranh chấp kéo dài gây mất ổn định chính trị - xã hội”
[96, tr.1].
Thực tế, không phải trong bất kỳ trường hợp thu hồi đất nào, Nhà nước, người
sử dụng đất và các nhà đầu tư cũng tìm được “tiếng nói” đồng thuận. Trong khi đó,
đội ngũ CBCC hành chính thực hiện nhiệm vụ này ở một số nơi chưa được đào tạo
nghiệp vụ chính quy, phẩm chất đạo đức yếu kém; công tác quản lý, điều hành của
Nhà nước trong việc thu hồi đất và bồi thường, hỗ trợ, tái định cư còn nhiều bất cập,
chưa tạo được sự đồng thuận cao của người dân; Chính sách pháp luật về bồi thường,
hỗ trợ và tái định cư còn nhiều bất cập; Trong một số trường hợp, bọn phản động và
phần tử cơ hội lợi dụng kích động người dân đi khiếu nại, tổ chức, lôi kéo khiếu nại
đông người, biến các vụ việc khiếu nại thuần túy trở thành vấn đề chính trị - xã hội,
dẫn đến tình hình khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư thời gian quaở cả
nước có những diễn biến phức tạp, gây mất ổn định về trật tự an toàn xã hội, ảnh
hưởng đến niềm tin của quần chúng nhân dân đối với sự lãnh đạo của Đảng và sự
quản lý, điều hành của Nhà nước.Theo Báo cáo của Thanh tra Bộ Tài nguyên và
Môi trường “ số đơn KNHC về đất đai chiếm tỷ lệ rất lớn (chiếm khoảng 70% so

7. 2
với tổng số đơn khiếu nại). So với trước thời điểm Luật Đất đai năm 2013 có hiệu lực,
xu hướng khiếu nại trong lĩnh vực đất đai giảm, nhưng tăng vụ việc khiếu nại về bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư” [19, tr.1], [22, tr.2].
Nhận thức được điều đó, trong những năm qua Đảng và Nhà nước ta luôn quan
tâm ban hành các văn bản pháp luật để điều chỉnh các quan hệ pháp luật giải quyết khiếu
nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Đặc biệt là sự ra đời
luật Khiếu nại năm 2011, Hiến pháp năm 2013, Luật Đất đai năm 2013... đã đánh dấu
một bước phát triển pháp luật khiếu nại về đất đai nói chung và pháp luật giải quyết
khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất nói riêng.
Tuy nhiên, công tác giải quyết khiếu nại về đất đai, đặc biệt là KNHC về bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư khi thu hồi đất của các cơ quan hành chính còn nhiều bất
cập, chưa đúng theo quy định của Luật Khiếu nại năm 2011; Công tác giải quyết đơn thư
khiếu nại thuộc thẩm quyền của UBND các cấp vẫn còn tồn đọng, kéo dài, chưa thực
hiện nghiêm túc việc đối thoại với công dân khi giải quyết khiếu nại lần đầu, nhiều
trường hợp đã thụ lý giải quyết nhưng không ra quyết định mà trả lời bằng hình thức
công văn, thông báo... dẫn đến việc người khiếu nại liên tục gửi đơn lên cấp trên để
can thiệp giải quyết. Một số vụ việc khiếu nại đã được Thủ trưởng các cấp, các ngành
giải quyết và quyết định đã có hiệu lực pháp luật nhưng vẫn chưa được thực hiện dứt
điểm, ảnh hưởng đến tiến độ triển khai các công trình, dự án, gây bức xúc trong cộng
đồng xã hội, nhân dân… Để khắc phục những hạn chế trên, cần có sự đánh giá một
cách toàn diện cả về lý luận và thực tiễn giải quyết KNHC về bồi thường, hỗ trợ và
tái định cư khi nhà nước thu hồi đất ở Việt Nam hiện nay, để tìm ra những nguyên
nhân và trên cơ sở đó đề xuất giải pháp khắc phục phù hợp, có hiệu quả, nhằm bảo
đảm quyền và lợi ích hợp pháp cho tổ chức, công dân có đất bị thu hồi và đáp ứng
những đòi hỏi ngày càng cao của quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa gắn với xây dựng
NNPQ XHCN.
Với những lý do vừa mang tính thời sự, cấp bách, vừa mang tính chiến lược nêu
trên, nghiên cứu sinh đã lựa chọn đề tài: "Giải quyết khiếu nại hành chính về bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ở Việt Nam hiện nay” làm
nội dung nghiên cứu cho luận án tiến sĩ luật học.

8. 3
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án
2.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở làm rõ các vấn đề lý luận và thực tiễn giải quyết KNHC về bồi
thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất luận án luận chứng cho các giải
pháp nhằm tăng cường bảo đảm giải quyết KNHC ở lĩnh vực này.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để thực hiện mục đích trên, nhiệm vụ nghiên cứu của luận án tập trung những
vấn đề chủ yếu sau đây:
Thứ nhất, nghiên cứu tổng quan những vấn đề liên quan đến đề tài trên cơ sở
những công trình nghiên cứu trong nước, ngoài nước để tìm ra các giả thuyết nghiên
cứu và cơ sở kế thừa, phát triển trong nghiên cứu luận án về giải quyết KNHC về bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất.
Thứ hai, nghiên cứu một cách có hệ thống cơ sở lý luận về giải quyết KNHC về
bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất: Phân tích, làm rõ khái
niệm, đặc điểm, vai trò giải quyết KNHC về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà
nước thu hồi đất; Làm sáng tỏ nguyên tắc, thẩm quyền, thủ tục hành chính và xác định
được các yếu tố ảnh hưởng giải quyết KNHC về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi
Nhà nước thu hồi đất.
Thứ ba, đánh giá được thực trạng ưu điểm và hạn chế pháp luật và thực tiễn giải
quyết KNHC về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ở Việt Nam
hiện nay, chỉ ra những kết quả, hạn chế và nguyên nhân của thực trạng đó.
Thứ tư, đề xuất các giải pháp tăng cường bảo đảm giải quyết khiếu hành chính
về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ở Việt Nam hiện nay.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu của đề tài
Đề tài nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về giải quyết khiếu nại của
người bị thu hồi đất đối với QĐHC và HVHC của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm
quyền liên quan đến quá trình thực thi công vụ trong hoạt động bồi thường, hỗ trợ và
tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất.

9. 4
3.2. Phạm vi nghiên cứu
+ Về không gian: Để có số liệu phong phú và toàn diện, đề tài xác định phạm vi
nghiên cứu là trên toàn quốc. Đề tài dự kiến dựa vào việc phân vùng các đơn vị hành
chính - lãnh thổ, sẽ chọn điểm khảo sát. Địa bàn nghiên cứu sinh khảo sát sẽ tập trung
vào các địa phương trọng điểm, có dự án phát triển khu đô thị, khu dân cư mới, khu
công nghiệp, cụm công nghiệp tại 8 tỉnh/ thành phố (Thành phố Hà Nội, Thành phố
Huế, Thành phố Đà Nẵng, Thành phố Hồ Chí Minh, Bắc Ninh, Đồng Nai, Cần Thơ,
Lâm Đồng) có nhiều vụ việc điển hình về khiếu nại và giải quyết KNHC về bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất.
+ Về thời gian:( 5 năm, từ 2013 đến năm 2017)
+ Về nội dung: Luận án tập trung nghiên cứu về khiếu nại và giải quyết khiếu
nại hành chính trên lĩnh vực bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ở
Việt Nam hiện nay; không nghiên cứu về hoạt động giải quyết bằng con đường Tòa
án ở lĩnh vực này. Đồng thời, đề tài cũng chỉ nghiên cứu trong phạm vi khiếu nại của
người bị thu hồi đất đối với quyết định hành chính và hành vi hành chính của cơ quan,
tổ chức, cá nhân có thẩm quyền liên quan đến quá trình thực thi công vụ trong hoạt
động bồi thường, hỗ trợ và tái định cư mà người bị thu hồi đất; không nghiên cứu
khiếu nại của cán bộ, công chức đối với quyết định kỷ luật cán bộ công chức của Thủ
trưởng cơ quan nhà nước trong lĩnh vực bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.
4. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận án
Để đạt được mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu, luận án đã sử dụng các phương
pháp nghiên cứu sau đây:
* Phương pháp luận nghiên cứu khoa học duy vật biện chứng và duy vật
lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lênin.
Để nghiên cứu có hiệu quả những vấn đề do đề tài đặt ra, luận án sử dụng
phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử. Đây là
phương pháp chủ đạo xuyên suốt toàn bộ quá trình nghiên cứu của luận án, để đưa ra
những nhận định, kết luận khoa học đảm bảo tính khách quan, chân thực. Từ phương
pháp chung đó, luận án sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể trong quá trình
nghiên cứu các nội dung chi tiết của luận án. Tùy thuộc vào nội dung đối tượng
nghiên cứu của từng chương, mục trong luận án mà tác giả vận dụng các phương pháp
khác nhau cho phù hợp.

10. 5
* Bên cạnh đó, luận án còn sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể sau:
- Phương pháp thống kê, phương pháp tổng hợp và phương pháp phân tích được
sử dụng trong chương 1 khi thống kê và tổng hợp các công trình nghiên cứu khoa học
trong nước và nước ngoài về những vấn đề có liên quan đến nội dung luận án, tác giả
phân tích những nội dung cơ bản trong các công trình nghiên cứu đó và đưa ra đánh
giá về tình hình nghiên cứu.
- Phương pháp phân tích, phương pháp so sánh, phương pháp lịch sử, phương pháp
hệ thống,… được sử dụng trong chương 2 khi nghiên cứu những vấn đề lý luận về giải
quyết KNHC về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, cụ thể:
i) Phương pháp phân tích được sử dụng khi nghiên cứu khái niệm, đặc điểm
của KNHC về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư; nghiên cứu khái niệm, đặc điểm, nội
dung và cơ chế điều chỉnh pháp luật về giải quyết KNHC về bồi thường, hỗ trợ và tái
định cư khi Nhà nước thu hồi đất.
ii) Phương pháp so sánh, phương pháp hệ thống được sử dụng khi nghiên cứu
pháp luật và thực tiễn pháp lý của một số nước trên thế giới về bồi thường, hỗ trợ và
tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất.
- Phương pháp tổng hợp, phương pháp phân tích, phương pháp đánh giá,
phương pháp đối chiếu, phương pháp điều tra chọn mẫu ngẫu nhiên v.v.. được sử dụng
trong Chương 3 khi nghiên cứu thực trạng pháp luật và thực tiễn giải quyết KNHC về
bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ở Việt Nam, cụ thể:
i) Phương pháp phân tích, phương pháp đánh giá, phương pháp tổng hợp được
sử dụng khi phân tích, bình luận nội dung các quy định pháp luật về giải quyết KNHC
và chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ở Việt Nam.
ii) Phương pháp đánh giá, phương pháp đối chiếu được sử dụng khi đánh giá,
bình luận thực tiễn giải quyết KNHC về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà
nước thu hồi đất ở Việt Nam.
iii)Phương pháp điều tra thu thập số liệu, thông tin: được sử dụng để thu thập
thông tin, số liệu thứ cấp và sơ cấp.
+ Điều tra số liệu sơ cấp được thu thập thông qua điều tra chọn mẫu ngẫu nhiên,
phỏng vấn trực tiếp dùng bảng hỏi. Điều tra số liệu thứ cấp thu được trên cơ sở điều
tra, khảo sát, thu thập thông tin, tài liệu, số liệu có liên quan đến nội dung nghiên cứu
tại Bộ Tài nguyên và Môi trường, Thanh tra Chính phủ, tại tất cả các tỉnh, thành phố

11. 6
trên phạm vi cả nước. Trong quá trình phân tích xử ly số liệu luận án đã kế thừa có
chọn lọc một số kết quả điều tra, đánh giá về tình hình khiếu nại về đất đai.
iv) Phương pháp bình luận, phương pháp diễn giải được sử dụng khi tìm hiểu
nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế trong quá trình giải quyết KNHC về bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ở Việt Nam.
- Phương pháp tổng hợp, phương pháp diễn giải vv.. được sử dụng trong Chương 4
khi nghiên cứu các quan điểm và giải pháp tăng cường hiệu quả giải quyết KNHC về bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ở Việt Nam, cụ thể:
i) Phương pháp tổng hợp được sử dụng khi phân tích các quan điểm tăng
cường giải quyết KNHC về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.
ii) Phương pháp phân tích, phương pháp bình luận, phương pháp tổng hợp,
phương pháp diễn giải được sử dụng khi đề cập các giải pháp,kiến nghị tăng cường
hiệu quả giải quyết KNHC về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi
đất ở Việt Nam.
5. Đóng góp mới về khoa học của luận án
- Thứ nhất, hệ thống hoá, làm sáng tỏ các khía cạnh lý luận về giải quyết KNHC
về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất như khái niệm, đặc
điểm, vai trò, thẩm quyền, thủ tục, nguên tắc, các yếu tố ảnh hưởng đến giải quyết
KNHC trong lĩnh vực này... Trong đó, luận án phát triển một số vấn đề, đặc biệt là đã
nêu ý kiến riêng về các quan điểm khác nhau.
- Thứ hai, Thông qua tài liệu thứ cấp và qua khảo sát điều tra chọn mẫu
ngẫu nhiên cũng như qua minh chứng các vụ việc, luận án đánh giá thực chất,
toàn diện và sâu thực trạng pháp luật và tổ chức thực thi giải quyết KNHC về bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ở Việt Nam hiện nay trên phạm
vi cả nước. Cùng với việc chỉ ra ưu điểm và hạn chế, điều đó giúp cho người đọc có
được được hình ảnh chân thật, toàn cảnh về thực trạng giải quyết KNHC trong lĩnh
vực vừa nêu ở nước ta.
- Thứ ba, đề xuất các quan điểm, giải pháp có tính hệ thống để tăng cường bảo
đảm giải quyết KNHC về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ở
Việt Nam hiện nay.

12. 7
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
+ Về lý luận: Hệ thống hoá và góp phần phát triển, bổ sung cơ sở lý luận về
khiếu nại và giải quyết KNHC liên quan đến bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà
nước thu hồi đất.
+ Về thực tiễn: Luận án có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho CBCC
trong thực hiện nhiệm vụ liên quan đến quản lý, xây dựng chính sách, pháp luật và tổ
chức thực hiện pháp luật giải quyết KNHC về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi
Nhà nước thu hồi đất. Nội dung của luận án có thể được tham khảo để biên soạn giáo
trình, tài liệu giảng dạy, học tập và nghiên cứu khoa học pháp lý về giải quyết KNHC
trong lĩnh vực đất đai ở các cơ sở đào tạo luật của nước ta .
7. Cơ cấu của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và các phụ lục, luận
án gồm 4 chương:
Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu của đề tài luận án
Chương 2: Những vấn đề lý luận của việc giải quyết KNHC về bồi thường, hỗ
trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ở Việt Nam
Chương 3: Thực trạng giải quyết KNHC về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi
Nhà nước thu hồi đất ở Việt Nam hiện nay.
Chương 4: Quan điểm và giải pháp tăng cường đảm bảo giải quyết KNHC về
bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ở Việt Nam hiện nay.

13. 8
Chƣơng 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
1.1. Các công trình nghiên cứu liên quan đến luận án
1.1.1. Nhóm công trình nghiên cứu về pháp luật và thực hiện pháp luật bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất
Thứ nhất, các công trình nghiên cứu về nội dung pháp luật bồi thường, hỗ trợ và
tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất
Bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất là một chế định quan
trọng của pháp luật đất đai. Chế định này khi đi vào cuộc sống trực tiếp đụng chạm
đến lợi ích của người bị thu hồi đất, lợi ích của cộng đồng và lợi ích của nhà đầu tư, là
một trong nguyên nhân dẫn đến tranh chấp, khiếu nại gay gắt nên đã nhận được sự
quan tâm của nhiều nhà khoa học, nhà nghiên cứu ở Việt Nam. Trong đó có một số
công trình tiểu biểu sau:
- Các bài viết trao đổi về “khái niệm bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà
nước thu hồi đất”, các nghiên cứu đã đưa ra những cơ sở lý luận và thực tiễn cho
việc xây dựng khái niệm bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất. Đồng thời, các tác
giả cũng cho rằng, trong quan hệ bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất, cần phải giải
quyết thấu đáo mối quan hệ giữa Nhà nước, nhà đầu tư và người có đất bị thu hồi.
Cụ thể như bài viết:“Vấn đề lý luận xung quanh khái niệm bồi thường khi Nhà nước
thu hồi đất” của TS Nguyễn Quang Tuyến - Tạp chí Luật học, số 1/2009; Bài viết:
“Pháp luật về thu hồi đất khi thực hiện quy hoạch và chế định trưng dụng đất trong
pháp luật Việt Nam” của TS Phan Trung Hiền - Tạp chí Luật học, số 3/2011; Bài
viết “Một số ý kiến hoàn thiện pháp luật về bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất”
của Ths. Lê Ngọc Thạnh - Tạp chí Tài nguyên và Môi trường, số 6/2009; Bài viết
“Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất theo luật Đất đai năm
2013” của TS Phạm Thị Thủy - Tạp chí Luật học, số 11/2014;…
- Các nghiên cứu về vấn đề giá đất, các tác giả đã đưa ra những bình luận, đánh
giá về giá đất, tìm hiểu và phân tích sâu về giá đất trên thị trường, cũng như giá đất
tính bồi thường, để từ đó đưa ra những đề xuất, kiến nghị hoàn thiện giá đất do Nhà
nước quy định làm căn cứ tính bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất. Cụ thể như bài
viết “Bàn về giá đất theo quy định của Luật Đất đai năm 2003” của ThS. Phạm Xuân

14. 9
Hoàng - Tạp chí Nghiên cứu Lập pháp, số 7/2004; Bài viết “Bàn về giá đất khi bồi
thường nên cao hay thấp” của Ths. Đặng Anh Quân - Tạp chí Tài nguyên và Môi
trường, số 8/2005; Bài viết “Bàn về giá đất của Nhà nước” của Ths Đặng Anh Quân -
Tạp chí Khoa học và Pháp lý, số 5/2006; Bài viết “Đánh giá thực trạng giá đất do
Nhà nước quy định và giải pháp” của Ths. Nguyễn Văn Hồng tại Hội thảo “Tài chính
đất đai, giá đất và cơ chế, chính sách trong bồi thường, hỗ trợ, tái định cư” do Bộ Tài
nguyên và Môi trường tổ chức tại Hà Nội, ngày12/7/2011. Đồng thời trên cơ sở phân
tích hệ thống pháp luật đất đai hiện hành ở Việt Nam về định giá đất phục vụ bồi
thường, hỗ trợ, tái định cư, các nghiên cứu đã đề xuất một số việc cần làm để hoàn
chỉnh và vận hành cơ chế định giá đất theo thị trường để áp dụng cho việc tính
toán bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Cụ thể như đề tài:
“Nghiên cứu về cơ chế xác định giá đất phục vụ bồi thường giải phóng mặt bằng
tại Việt Nam” của Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam thực hiện năm 2009 .
- Các nghiên cứu về các phương thức bồi thường:
+ Trong việc thu hồi đất, bồi thường, giải phóng mặt bằng để triển khai những
dự án đầu tư, lợi ích của 3 “nhà” luôn “chạm trán” với nhau, đó là: Nhà nước, nhà đầu
tư và nhà dân. Làm thế nào để đảm bảo quyền lợi của người có đất bị thu hồi, thỏa
mãn nhu cầu sử dụng đất của nhà đầu tư và phù hợp với lợi ích của Nhà nước. Bài
viết “Nông dân góp vốn bằng đất: Giải pháp đột phá trong đền bù, giải tỏa” của
Hoàng Lộc - Thời báo Kinh tế Việt Nam số 253 ngày 21/12/2005. đã đưa ra nhiều
giải pháp và một trong những giải pháp mang tính đột phá đó là cho phép các hộ dân
bị thu hồi đất trong khu vực của dự án góp vốn vào dự án (dưới dạng cổ phần) bằng
giá trị quyền sử dụng đất của họ thay vì được nhận tiền bồi thường. Họ sẽ nhận được
tiền lợi tức cổ phần hàng năm.
+ Bài viết “Những tồn tại, vướng mắc phát sinh trong quá trình áp dụng các
phương thức bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất” của TS. Nguyễn Thị Nga và Bùi
Mai Liên - Tạp chí Luật học, số 5/2011. Bài viết đã khẳng định tính tất yếu khách
quan của việc thu hồi đất nông nghiệp sử dụng cho mục đích phi nông nghiệp vì sự
nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Từ đó, đặt ra vấn đề Nhà nước cần có
trách nhiệm trong việc bù đắp những tổn thất, thiệt hại về vật chất và tinh thần cho
người dân khi mất đất. Sự bù đắp đó được biểu hiện trước hết bằng việc đưa ra các
phương thức bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho người dân một cách hợp lý, đảm

15. 10
bảo các nguyện vọng chính đáng của họ.
- Các nghiên cứu về vấn đề hỗ trợ cho người bị thu hồi đất: Bài viết “Chính sách
hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất” của TS. Trần Quang Huy - Tạp chí Luật học, số
10/2010. Bài viết cho thấy nhu cầu sử dụng đất nông nghiệp cho công nghiệp hóa, đô
thị hóa ở Việt Nam là rất lớn. Từ đó lý giải sự cần thiết của việc xây dựng chính sách
hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất. Tác giả đưa ra những cơ sở pháp lý cho việc thực thi chính
sách hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất; đồng thời có những dẫn chứng cụ thể trong các quy
định pháp luật về hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất.
- Ngoài ra còn có một số công trình nghiên cứu chung về pháp luật bồi thường,
hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất như Bài viết: “Bồi thường, hỗ trợ, tái
định cư- nhìn từ phía người dân có đất bị thu hồi trên địa bàn Cần Thơ » của Phan
Trung Hiền đăng trên tạp chí Nghiên cứu lập pháp, Văn phòng Quốc hội, 2013, Số 11
Đề tài khoa học cấp trường (2013) của TS. Nguyễn Thị Nga về: "Pháp luật bồi
thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất - thực trạng và hướng hoàn
thiện”. Đề tài "Đánh giá các quy định của pháp luật đất đai hiện hành và một số giải
pháp hoàn thiện pháp luật đất đai về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu
hồi đất" của Văn phòng Quốc hội (2012)...Các công trình trên đã mô tả được thực
trạng pháp luật bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, đặc biệt là
chỉ ra những vướng mắc, những câu hỏi mà bản thân pháp luật chưa có lời giải, đồng
thời có đề xuất một số giải pháp khắc phục.
Điểm qua các nghiên cứu nội dung pháp luật bồi thường, hỗ trợ và tái định cư
khi Nhà nước thu hồi đất đã được các tác giả nghiên cứu và giải đáp có hệ thống, có
giá trị khoa học và thực tiễn. Đa số các quan điểm của các tác giả đều cho rằng, việc
Nhà nước thu hồi đất để phục vụ cho nhu cầu của Nhà nước của những người đang khai
thác, sử dụng mà không do lỗi của họ gây ra, thì Nhà nước phải có trách nhiệm bồi
thường và bù đắp cho họ những thiệt hại mà họ phải đối mặt ở cả khía cạnh vật chất và
phi vật chất. Đồng thời, các tác giả ở các công trình nghiên cứu đều nhận định rằng,
chính sách về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư hiện nay chưa thực sự thỏa đáng, thấp xa
so với thực tế, chưa bù đắp được những thiệt hại mà người có đất bị thu hồi phải gánh
chịu. Các kết quả nghiên cứu này sẽ được nghiên cứu sinh kế thừa khi đề cập đến
những vấn đề lý luận về giải quyết KNHC về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi
Nhà nước thu hồi đất .

16. 11
Thứ hai, các công trình nghiên cứu chuyên sâu về tổ chức thực thi pháp luật bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất
- Đề tài nghiên cứu cấp bộ (2011), của TS Phan Trung Hiền về: “Nghiên cứu,
giải quyết những khó khăn trong giải phóng mặt bằng khi thực hiện các dự án đầu tư
xây dựng trên địa bàn thành phố Cần Thơ”. Thông qua kết quả phỏng vấn 376 hộ dân
có đất bị thu hồi, đề tài đã chỉ ra những khó khăn trong giải phóng mặt bằng khi thực
hiện các dự án đầu tư, đặc biệt là những vướng mắc trong bồi thường, hỗ trợ và tái
định cư khi Nhà nước thu hồi đất tại địa bàn thành phố Cần Thơ, từ đó đề xuất các
giải pháp khắc phục.
- Đề tài nghiên cứu cấp bộ (2013), của TS Lê Văn Trung “Thực hiện pháp luật
bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân và hộ gia đình trong việc thu hồi đất
nông nghiệp ở Việt Nam hiện nay”. Đề tài trên cơ sở phân tích những vấn đề lý luận,
đánh giá thực trạng bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân và hộ gia đình trong
việc thu hồi đất, từ đó đề xuất và luận giải các quan điểm, giải pháp nhằm đảm bảo
quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, hộ gia đình trong quá trình thực hiện pháp luật
về thu hồi đất nông nghiệp ở nước ta hiện nay.
- Đề tài KHCN cấp cơ sở, do Viện Nghiên cứu quản lý đất đai thực hiện là:
“Nghiên cứu, đánh giá thực trạng công tác bồi thường, hỗ trợ đối với các khu
vực thu hồi đất để phát triển công nghiệp trên địa bàn huyện Kim Thành, tỉnh Hải
Dương” (Nguyễn Văn Chiến, 2010). Đề tài đã tổng hợp phân tích những mặt đạt
được và chưa đạt được, nguyên nhân của những hạn chế trong công tác bồi thường,
hỗ trợ đối với các khu vực thu hồi đất để phát triển công nghiệp trên địa bàn huyện
Kim Thành, tỉnh Hải Dương, trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp góp phần hoàn
thiện chính sách bồi thường, hỗ trợ cho người có đất bị thu hồi.
- Ngoài ra còn có các Báo cáo “Công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định
cư theo quy định của pháp luật” của Bộ Tài Nguyên và Môi trường và một số tỉnh,
thành phố từ năm 2011 đến 2015. Báo cáo “Tình hình thu hồi đất của nông dân thực
hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa” của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn,
tháng 7/2013. Bài báo “Đánh giá thực tiễn triển khai công tác thu hồi đất, bồi thường,
hỗ trợ, tái định cư theo quy định của pháp luật” của Đào Trung Chính, Đặng Hùng
Võ, Nguyễn Thanh Trà, Tạp chí Khoa học và Phát triển, tập 11, số 3 năm 2013...
Thứ ba, các công trình nghiên cứu pháp luật của một số quốc gia trên thế giới
về bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất và các chính sách có liên quan như:

17. 12
- Bài nghiên cứu về Luật thu hồi đất ở Indonesia, tác giả Bagus S.D. Nur
Buwono, Bastaman Enrico Bagus và Bài nghiên cứu về thu hồi đất ở Indonesia, tác
giả Hanafiah Ponggawa & Partners năm 2012. Nội dung của 2 bài báo đề cập đến các
vấn đề Chính phủ cần đảm bảo quỹ đất và nguồn tài chính để tạo quỹ đất cho các mục
đích công; đồng thời, Chính phủ hoặc các doanh nghiệp Nhà nước sẽ chịu trách nhiệm
tạo quỹ đất này. Nguồn kinh phí cho thu hồi đất cũng được quy định chủ yếu là từ
ngân sách Nhà nước và không có quy định cụ thể về sự tham gia của khu vực tư nhân.
Quy định cụ thể các khung thời gian để tiến hành quy trình thu hồi, bồi thường;
- Bài viết “Chính sách đền bù khi thu hồi đất của một số nước trong khu vực và
Việt Nam” của ThS. Nguyễn Thị Dung - Tạp chí Cộng sản, số 2010; Bài viết “Pháp
luật về bồi thường, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất của Singapore và Trung Quốc -
Những gợi mở cho Việt Nam trong hoàn thiện pháp luật về bồi thường, tái định cư khi
Nhà nước thu hồi đất” của TS. Nguyễn Quang Tuyến và Ths Nguyễn Ngọc Minh - tạp
chí Luật học, số 10/2010; Bài viết “Mối liên hệ tam giác trong hệ thống đất đai ở Hàn
Quốc: Quy hoạch, phát triển và đền bù sử dụng đất” của TS. Hee Nam Jung tại Hội nghị
Khoa học do Bộ Tài nguyên và Môi trường tổ chức tại Hà Nội, ngày 10/09/2010; Các
bài viết tại Hội thảo “Kinh nghiệm Quản lý đất đai Hàn Quốc” do Tổng cục Quản lý đất
đai tổ chức tại Hà Nội ngày 16/12/2011 như: Bài viết “Quá trình đổi mới chính sách đất
đai Hàn Quốc” của TS. Soo Choi, Bài viết “Hệ thống định giá và hệ thống bồi thường
Hàn Quốc” của Ủy ban Định giá Hàn Quốc... Đây là những bài viết cung cấp các thông
tin về thu hồi đất, bồi thường và tái định cư ở các nước trong khu vực như Singapore,
Trung quốc, Thái Lan, Hàn Quốc. Những thông tin này sẽ có giá trị hữu ích để Việt
Nam tham khảo trong quá trình xây dựng và hoàn thiện pháp luật về bồi thường khi Nhà
nước thu hồi đất.
Thứ tư, ở thể loại luận án tiến sỹ có các công trình tiêu biểu sau
Luận án tiến sỹ Luật học, với đề tài “Pháp luật về bồi thường khi Nhà nước thu
hồi đất nông nghiệp ở Việt Nam” của Nguyễn Thị Thuỷ (2014). Luận án đã nghiên
cứu những vấn đề lý luận về pháp luật bồi thường khi nhà nước thu hồi đất nông
nghiệp, đánh giá thực trạng pháp luật về bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất nông
nghiệp. Trên cơ sở đó, đưa ra định hướng và các giải pháp hoàn thiện pháp luật về bồi
thường khi Nhà nước thu hồi đất nông nghiệp ở Việt Nam.
- Luận án tiến sỹ quản lý đất đai, với đề tài “Nghiên cứu thực trạng và đề xuất
đổi mới pháp luật về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư” của Đào Trung

18. 13
Chính ( 2013). Luận án đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về thu hồi đất, bồi thường, hỗ
trợ, tái định cư. Đánh giá thực trạng công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định
cư. Trên cơ sở đó đề xuất đổi mới, hoàn thiện quy định pháp luật về thu hồi đất, bồi
thường, hỗ trợ, tái định cư.
1.1.2. Nhóm công trình nghiên cứu về giải quyết khiếu nại hành chính về bồi
thường hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất
Thứ nhất, nhóm công trình nghiên cứu về giải quyết KNHC nói chung
Đây là nhóm có số lượng công trình nghiên cứu nhiều nhất, bao gồm nhiều đề
tài khoa học, giáo trình, luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ, sách chuyên khảo và nhiều
bài viết của các tác giả về giải quyết KNHC của công dân đăng trên tạp chí Thanh tra,
tạp chí Nhà nước và pháp luật, tạp chí Luật học, tạp chí Nghiên cứu lập pháp, tạp chí
QLNN, tạp chí Tổ chức nhà nước, trên trang thông tin điện tử của Thanh tra Chính
phủ (http://www.thanhtra.gov.vn), trang thông tin điện tử của Viện Khoa học Thanh
tra (http://www.giri.ac.vn)... Trong số các công trình nghiên cứu trên đây, có một số
công trình nghiên cứu tiêu biểu liên quan đến đề tài như sau:
- Các công trình nghiên cứu về pháp luật giải quyết KNHC.
+ Các nghiên cứu liên quan đến thẩm quyền giải quyết KNHC: Bài “ Thẩm
quyền giải quyết khiếu nại của cơ quan hành chính và vấn đề đảm bảo quyền của cá
nhân, tổ chức KNHC” của Th.S Nguyễn Ngọc Bích, Tạp chí Dân chủ và Pháp luật số
6/ 2007; “Cơ chế giải quyết KNHC - những bất cập cần được khắc phục trong quá
trình xây dựng luật khiếu nại”, của Đinh Văn Minh, Tạp chí Thanh tra số 7- 2010; “
Thẩm quyền và trách nhiệm của cơ quan hành chính nhà nước trong công tác giải
quyết khiếu nại, tố cáo, vị trí, vai trò của các cơ quan thanh tra nhà nước trong công
tác giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính ”của PGS.TS Vũ Thư. Các bài viết đã đưa
ra nguyên tắc xác định thẩm quyền giải quyết KNHC, quyền và nghĩa vụ, mối quan hệ
cũng như các biện pháp đảm bảo các cơ quan hành chính, tổ chức , cá nhân trong quá
trình giải quyết nại hành chính.
+ Các nghiên cứu liên quan trình tự thủ tục giải quyết KNHC: Bài “Pháp luật về
thủ tục KNHC và giải quyết KNHC phải bảo đảm pháp lý cho việc thực hiện quyền
khiếu nại của công dân”, Nguyễn Thị Thủy, Tạp chí Dân chủ và Pháp luật số 7 (232)
- 2011; “Thủ tục hành chính với việc bảo đảm thực hiện quyền con người, quyền công
dân” của PGS. TS vũ Thư, Tạp chí Dân chủ và Pháp luật số 7 (232) - 2011;“Một số
suy nghĩ về việc xây dựng quy trình nghiệp vụ giải quyết KNHC”, ThS Nguyễn Tuấn

19. 14
Khanh,Tạp chí Thanh tra số 4-2012; “Xây dựng mô hình và quy trình giải quyết khiếu
nại tại các cơ quan hành chính nhà nước hiện nay”, ThS Mai Văn Duẩn, Tạp chí
Thanh tra số 2 -2012;“Một số quy định về đối thoại trong giải quyết KNHC và những
vướng mắc trong thực tiễn áp dụng” Nguyễn Phương Thảo, Tạp chí Thanh tra số 10-
2012; “Về đổi mới mô hình giải quyết KNHC” của ThS Mai Văn Duẩn, Tạp chí Thanh
tra số 12-2013…Những công trình trên đã đưa ra những nghiên cứu chuyên sâu về
nhiều khía cạnh của trình tự thủ tục giải quyết KNHC. Đặc biệt có tác giả đã đánh giá
một số điểm hợp lý và bất hợp lý trong các quy định hiện hành về thủ tục giải quyết
KNHC, từ đó đề xuất một số giải pháp, kiến nghị nhằm góp phần hoàn thiện các quy
định này trong thời gian tới.
+ Các nghiên cứu liên quan đến hoạt động thanh tra, kiểm tra, giám sát, xử lý vi
phạm trong giải quyết KNHC: Báo cáo tổng thuật Đề tài độc lập cấp nhà
nước“Khiếu nại, tố cáo hành chính - Cơ sở lý luận, thực trạng và giải pháp”, Lê Tiến
Hào (2011). Đề tài khoa học cấp Bộ “Thanh tra, kiểm tra trách nhiệm của cơ quan
hành chính nhà nước trong giải quyết khiếu nại, tố cáo và chống tham nhũng - thực
trạng và kiến nghị”, năm 2004 và đề tài “Nâng cao hiệu lực, hiệu quả thanh tra trách
nhiệm của các cơ quan hành chính nhà nước trong việc giải quyết khiếu nại, tố cáo”
của Thanh tra Chính phủ, năm 2007. Đề tài “Trách nhiệm pháp lý của chủ tịch UBND
các cấp trong công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham
nhũng” của Thanh tra Chính phủ, năm 2011. Đây là 4 đề tài khoa học cấp bộ có nội
dung nghiên cứu chuyên sâu về thanh tra, kiểm tra trách nhiệm giải quyết KNHC. Các
đề tài này đã làm rõ được căn cứ xác định trách nhiệm pháp lý, các thủ tục xác định
trách nhiệm pháp lý và chế tài áp dụng, làm cơ sở cho việc hoàn thiện các quy định pháp
luật về xử lý hành vi vi phạm pháp luật của các cơ quan hành chính trong giải quyết
KNHC. Các đề tài cũng đưa ra những giải pháp cơ bản để tăng cường công tác thanh tra,
kiểm tra về việc giải quyết KNHC.
- Các công trình nghiên cứu về tổ chức thực thi pháp luật giải quyết KNHC
+ Bài “Một số vấn đề rút ra qua giải quyết KNHC ở Hà Tĩnh thời gian qua”,
Nguyễn Như Dũng, Tạp chí Thanh tra số 7-2011; “Giải quyết khiếu tố của công dân -
thực trạng và những bài học kinh nghiệm”, Đề tài khoa học cấp bộ do Tiến sĩ Nguyễn
Văn Mạnh chủ nhiệm (1998-1991); Cuốn sách tham khảo “Cơ chế giải quyết khiếu nại
- thực trạng và giải pháp” của Viện Chính sách và phát triển” năm 2009. Các công
trình trên đã phản ánh thực trạng giải quyết KNHC ở Việt Nam. Qua dẫn chứng các

20. 15
vụ việc cụ thể đã đưa ra được bức tranh khá đầy đủ về tình hình KNHC, giải quyết
KNHC và những vấn đề được toàn xã hội quan tâm và yêu cầu thực tiễn đang đặt ra
đối với công tác giải quyết KNHC của các cơ quan hành chính nhà nước.
+ Ngoài ra còn có các Báo cáo của Thanh tra chính phủ, của Bộ Tài nguyên và
Môi trường, Đoàn Giám sát của Ủy ban thường vụ Quốc hội liên quan đến giải quyết
KNHC từ năm 2010 đến 2015 như: Báo cáo “Kết quả khảo sát thực trạng khiếu nại,
tố cáo hành chính và công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính” của Viện khoa
học Thanh tra năm 2011; Báo cáo công tác giải quyết khiếu nại năm 2013,
2014,2015,2016,2017 của Chính Phủ trình cho Quốc hội…
- Các Luận án tiến sĩ chuyên ngành luật học và chuyên ngành hành chính công
đề cập đến việc giải quyết KNHC.
Luận án tiến sỹ của Ngô Mạnh Toan (2008). “Quyền KNHC của công dân ở
Việt Nam hiện nay... Các công trình trên đã nghiên cứu những vấn đề lý luận về quyền
KNHC; các bảo đảm cho việc thực hiện quyền KNHC; đánh giá thực trạng pháp luật và
thực hiện pháp luật về KNHC; kiến nghị các giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao
hiệu quả thực hiện giải quyết KNHC của ở Việt Nam hiện nay.
+ Luận án tiến sỹ Luật học:“Phân định thẩm quyền giải quyết KNHC và thẩm
quyền xét xử hành chính ở Việt Nam”, của Nguyễn Mạnh Hùng (2013). Luận án đã trình
bày cơ sở lí luận của phân định thẩm quyền giải quyết KNHC và thẩm quyền xét xử hành
chính. Đánh giá thực trạng giải quyết, trên cơ sở đó luận án đề xuất giải pháp phân định
thẩm quyền giải quyết KNHC và thẩm quyền xét xử hành chính ở Việt Nam.
+ Luận án tiến sỹ Luật học: “Bảo đảm pháp lý thực hiện quyền KNHC của công
dân ở nước ta hiện nay” của Nguyễn Tuấn Khanh (2013). Luận án đã phân tích những
vấn đề lý luận và thực trạng bảo đảm pháp lý thực hiện quyền KNHC của công dân ở
nước ta. Từ đó đề xuất các phương hướng và giải pháp hoàn thiện bảo đảm pháp lý thực
hiện quyền KNHC của công dân ở nước ta trong giai đoạn hiện nay.
+ Luận án tiến sỹ Luật học “Vai trò của các cơ quan thanh tra nhà nước trong
giải quyết KNHC ở Việt Nam”của Nguyễn Văn Kim (2012). Luận án đã phân tích cơ
sở lý luận về vai trò của các cơ quan thanh tra nhà nước trong giải quyết KNHC.
Trình bày thực trạng và đề xuất các giải pháp tăng cường vai trò của các cơ quan
thanh tra nhà nước trong giải quyết KNHC ở Việt Nam.
- Các công trình nghiên cứu pháp luật của một số quốc gia trên thế giới hoặc tác
giả nước ngoài về giải quyết KNHC

21. 16
+ Bài “Kinh nghiệm của Trung Quốc trong giải quyết KNHC”, của TS. Lê
Thúy, Tạp chí Thanh tra số 3-2012; “Mô hình giải quyết KNHC của Cộng hòa Pháp”
của Ths Đinh văn Minh; “Các mô hình giải quyết khiếu nại và vai trò của Quốc Hội
của một số nước phát triển trong giải quyết đơn thư khiếu nại, dân nguyện” của
Nguyễn Tuấn Nguyện; “Khiếu nại, tố cáo hành chính - Cơ sở lý luận, thực trạng và
giải pháp”, Lê Tiến Hào (2011). Các bài viết nêu lên các mô hình hình giải quyết
khiếu nại ở một quốc gia có điều kiện chính trị, kinh tế và xã hội khá tương đồng với
Việt Nam, từ đó rút ra được một số kinh nghiệm cho việc xây dựng mô hình giải
quyết KNHC ở Việt Nam, nhằm bảo đảm thực hiện QKNHC của công dân ở nước ta
đang trong giai đoạn chuyển đổi.
+ Bài báo "Pháp điển hoá, kiểm soát, châu Âu hoá: Hiện trạng của luật hành
chính Đức” của GS.TS. Franz Reimer, trường Đại học Tổng hợp Giessen Cộng hoà
Liên bang Đức, đã mô tả khái quát quá trình hình thành, từng bước hoàn thiện phương
thức giải quyết KNHC và phương thức xét xử hành chính trong hệ thống giám sát
hành vi của cơ quan công quyền; chỉ ra ý nghĩa và điều kiện cơ bản để công dân thực
quyền khởi kiện vụ án hành chính đối với các hành vi bất hợp pháp của cơ quan công
quyền ở Cộng hoà Liên bang Đức.
Thứ hai nhóm công trình nghiên cứu về giải quyết KNHC về đất đai nói chung
và giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư nói riêng.
Giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai nói chung và về bồi thường, hỗ trợ
và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất nói riêng là vấn đề nhạy cảm, mang tính thời
sự, không chỉ có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của
người sử dụng đất. Giải quyết dứt điểm, có hiệu quả KNHC nêu trên có ý nghĩa rất
quan trọng trong việc duy trì sự ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội trong cả nước
và từng địa phương. Tuy nhiên số lượng các bài viết và công trình nghiên cứu ở lĩnh
vực trên đến nay vẫn không nhiều, ngoài các báo cáo hằng năm của Thanh tra Chính
Phủ, Bộ Tài Nguyên và Môi trường, Đoàn Giám sát thì chỉ có một số luận văn thạc sỹ
và một số bài viết trên Tạp chí Thanh tra Chính Phủ, Tạp chí Quản lý Nhà nước, Tạp
chí Dân chủ và Pháp Luật, trong đó điển hình :
Bài“Quyền khiếu nại, khiếu kiện khi nhà nước thực hiện việc thu hồi đất, bồi
thường, hỗ trợ, tái định cư” của tác giả Phan Trung Bùi, đăng trên tạp chí Nghiên cứu
lập pháp, Văn phòng Quốc hội, 2011 Số 4 ; Bài “Nâng cao hiệu quả giải quyết KNHC
về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ở T.T.Huế” của tác giả

22. 17
Nguyễn Thị Châu đăng tải trên Tạp chí Thanh tra Chính phủ, số 10, năm 2015. Trong
nghiên cứu này, các tác giả bước đầu đã khẳng định quyền khiếu nại về bồi thường,
hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất là quyền của công dân, đồng thời chỉ ra
những tồn tại, vướng mắc trong giải quyết KNHC về về bồi thường, hỗ trợ và tái định
cư khi Nhà nước thu hồi đất của một số địa phương cụ thể, trên cơ sở đó đề xuất các
giải pháp khắc phục.
- Luận văn thạc sỹ "Giải quyết KNHC trong lĩnh vực QLNN về đất đai ở nước ta
hiện nay" của Trương Tiến Dũng (2007); "Giải quyết khiếu nại về đất đai của các cơ
quan hành chính nhà nước ở tỉnh Hải Dương hiện nay", của thạc sĩ Luật của Nguyễn
Hoài Thoa (2007). "Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực QLNN về đất đai của UBND cấp
huyện tỉnh Khánh Hòa". Luận văn thạc sỹ của Nguyễn Thị Lệ Hằng (2010). "Giải quyết
khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của cơ quan hành chính nhà nước qua thực tiễn tỉnh
Nghệ An". Luận văn thạc sỹ luật của tác giả Nguyễn Thị Hải (2010). Giải quyết khiếu
nại về đất đai trên địa bàn huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội”Luận văn thạc sỹ của
Nguyễn Phương Thảo(2012),“Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai - thực trạng tại
tỉnh Thừa Thiên - Huế”, Luận văn thạc sỹ của Bùi Thuận Ánh (2012). Các công trình
trên đã làm rõ vấn đề lý luận cơ bản khiếu nại và giải quyết KNHC về đất đai, phân tích
đánh giá thực trạng khiếu nại và giải quyết khiếu nại đất đai ở một địa phương cụ thể.
Trên cơ sở đó chỉ ra những thiếu sót, tồn tại của pháp luật về đất đai, pháp luật về khiếu
nại hiện hành và đề xuất các giải pháp nhằm hoàn hiện pháp luật cũng như tổ chức thực
hiện tốt giải quyết KNHC về đất đai.
- “Nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại QĐHC về bồi thường, hỗ trợ và tái
định cư khi Nhà nước thu hồi đất từ thực tiễn thành phố Đà Nẵng”, Luận văn thạc sỹ
(2013) của Nguyễn Thị Cẩm Vân. Trên cơ sở hệ thống hóa lý luận cơ bản về giải
quyết khiếu nại nói chung và trong lĩnh vực bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà
nước thu hồi đất nói riêng. Luận văn đánh giá, phân tích thực trạng giải quyết khiếu
nại và chỉ ra những bất cập, hạn chế trong giải quyết khiếu nại QĐHC về bồi thường,
hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất tại thành phố Đà Nẵng. Từ đó đề xuất
những phương hướng, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại QĐHC
trong lĩnh vực này tại thành phố Đà Nẵng.
- “Hiệu quả giải quyết khiếu nại QĐHC về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi
Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thành phố Hà nội”, Luận văn thạc sỹ Luật Hành
chính ( 2014) của Lê Thị Hương Giang. Luận văn đã làm rõ những vấn đề lý luận về

23. 18
khiếu nại và hiệu quả giải quyết khiếu nại nói chung và khiếu nại liên quan đến bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Đánh giá thực trạng khiếu nại
giải quyết khiếu nại của cơ quan hành chính nhà nước trên địa bàn thành phố Hà Nội.
Trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp, kiến nghị nâng cao hiệu quả giải quyết KNHC
liên quan đến bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn
thành phố Hà Nội.
- “Giải quyết KNHC về bồi thường, hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất thực hiện
quy hoạch đô thị của UBND thành phố thuộc tỉnh” Luận văn thạc sĩ của Trần Đình
Văn năm 2013. Luận văn đã làm rõ những vấn đề lý luận về giải quyết KNHC về bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Đánh giá thực trạng khiếu nại
và giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất thực hiện quy
hoạch đô thị của UBND thành phố thuộc tỉnh. Trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp
khắc phục để đảm bảo thực hiện quy hoạch đô thị của UBND thành phố thuộc tỉnh
đúng tiến độ, hiệu quả.
1.2. Đánh giá kết quả của các công trình nghiên cứu có liên quan trực tiếp
đến đề tài luận án
Thứ nhất, với những góc nhìn khác nhau và cách tiếp cận nhiều chiều, các tác
giả bước đầu đã đưa ra hệ thống hoá một số khía cạnh lý luận cơ bản về khiếu nại và
giải quyết KNHC nói chung, trong lĩnh vực đất đai nói riêng như khái niệm, đặc điểm,
cơ chế thẩm quyền, quy trình… Đây là cơ sở lý luận rất quan trọng, mang tính tiền đề
để tác giả luận án tiếp tục đi sâu phân tích các vấn đề lý luận về giải quyết khiếu nại
hành về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất theo tinh thần Hiến
pháp 2013, Luật Đất đai 2013 trong điều kiện phát huy dân chủ, xây dựng NNPQ
XHCN của dân, do dân và vì dân ở nước ta.
Các công trình nghiên cứu của nước ngoài tuy không phân tích sâu về mặt lý
luận nhưng đã giới thiệu khá rõ về mô hình, thủ tục giải quyết các khiếu nại nói chung
của một số quốc gia trên thế giới. Đặc biệt là ở một số quốc gia có điều kiện chính trị,
kinh tế và xã hội khá tương đồng với Việt Nam, từ đó giúp cho tác giả có thể đưa ra
được một số câu hỏi nghiên cứu và giải pháp xây dựng mô hình giải quyết KNHC nói
chung và khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ở
Việt Nam nói riêng.
Tuy nhiên, các công trình nghiên cứu về vấn đề lí luận giải quyết KNHC bồi
thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất đã đề cập ở trên, mới chỉ chú

24. 19
trọng đến việc đưa ra khái niệm, đặc điểm, nguyên tắc, thẩm quyền, thủ tục giải quyết
của khiếu nại và giải quyết KNHC về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước
thu hồi đất dưới gốc độ luật thực định nhưng chưa phân tích dưới gốc độ lý luận cũng
như các yếu tố ảnh hưởng đến việc giải quyết KNHC về bồi thường, hỗ trợ và tái định
cư khi Nhà nước thu hồi đất để phân biệt với việc giải quyết KNHC ở các lĩnh vực
khác ở Việt Nam. Cùng với đó, đa số các tác giả đều xác định quyền của người giải
quyết KNHC trong việc xem xét về tính hợp pháp và tính hợp lý của QĐHC bị khiếu
nại. Trong đó,điển hình là quan điểm của TS. Phạm Hồng Thái:“KNHC tạo ra khả
năng cho phép công dân có quyền yêu cầu cơ quan giải quyết khiếu nại không những
xem xét về tính hợp pháp của các QĐHC, HVHC mà còn xem xét cả về tính hợp lý
của chúng”. Ngược lại có quan điểm của Đinh Văn Minh “Đối với trường hợp một
văn bản được cho là không hợp lý (mặc dù văn bản đó là hợp pháp nhưng việc thực
hiện nó có thể gây thiệt thòi cho công dân…Luật nên quy định cho phép công dân có
các kiến nghị mà thôi”. Mặt khác, hiện nay ở Việt Nam chưa có quy định nào của
pháp luật về khiếu nại và giải quyết khiếu nại đối với QĐHC và HVHC bất hợp lý.
Hai là, ở một chừng mực nhất định, các công trình nghiên cứu đã đề cập thực
tiễn pháp luật và tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết KNHC về bồi thường, hỗ trợ,
tái định cư trên cơ sở đó chỉ ra những "bất cập" của pháp luật cũng như tổ chức thực
hiện giải quyết KNHC về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ở
Việt Nam.
Tuy nhiên, đa số các công trình trên thực hiện trước hoặc trong bối cảnh Luật
Đất đai 2013, Hiến pháp năm 2013 đã được Quốc hội thông qua nhưng chưa có hiệu
lực thi hành nên phần đánh giá về thực trạng cũng cần được cập nhật, bổ sung. Đồng
thời qua theo dõi và trực tiếp chứng kiến thực tế những năm qua cho thấy các tồn tại,
vướng mắc phát sinh trong giải quyết KNHC về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi
Nhà nước thu hồi đất ở Việt Nam còn đa dạng và phức tạp hơn nhiều, chúng được
biểu hiện ở nhiều dạng khác nhau. Vì vậy, chúng cần được nghiên cứu sâu hơn, thực
tế hơn để vấn đề này mang hơi thở của cuộc sống. Đây cũng là mong muốn mà nghiên
cứu sinh sẽ hướng tới trong quá trình nghiên cứu.
Ba là, đã có nhiều quan điểm, ý kiến được nêu ra rải rác ở tất cả các công trình
nghiên cứu về những giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả giải quyết KNHC về
bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Tuy nhiên,các giải pháp
nêu trên chỉ giới hạn trong một địa phương cụ thể (thành phố Hà Nội, thành phố Đà

25. 20
Nẵng, Thành phố Hồ Chí Minh… ) và chủ yếu góp phần sửa đổi bổ sung Luật Đất
đai năm 2013. Vì vậy, để có một hệ thống giải pháp mang tính khoa học, toàn diện
và khả thi hơn khi chúng được đặt ra một cách tổng thể, thống nhất và trực tiếp hơn.
Đây cũng là nhiệm vụ mà luận án hướng tới trong quá trình nghiên cứu.
1.3. Các vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu trong luận án
1.3.1. Vấn đề tiếp tục nghiên cứu.
Từ tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án “Giải quyết
KNHC về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ở Việt Nam hiện
nay”, tác giả xác định những vấn đề cần được tiếp tục nghiên cứu, bổ sung và phát
triển, đó là:
Thứ nhất, Luận án sẽ nghiên cứu một cách hệ thống toàn diện hơn vấn đề giải
quyết KNHC về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ở Việt
Nam, trong đó đặc biệt chú trọng đến vấn đề tổ chức thực hiện vì đây là trọng tâm của
vấn đề giải quyết KNHC ở lĩnh vực này. Theo quy định của pháp luật hiện hành công
dân chỉ có quyền khiếu nại QĐHC mang tính cá biệt mà không có quyền khiếu nại
quyết định mang tính quy phạm của cơ quan nhà nước. Đây là một hạn chế đối với
quyền khiếu nại của người sử dụng đất trong lĩnh vực bồi thường, hỗ trợ và tái định
cư khi Nhà nước thu hồi đất. Pháp luật đất đai giao quyền chủ động cho các địa
phương trên cơ sở các văn bản quy phạm pháp luật ở trung ương, căn cứ vào điều
kiện thực tế ở địa phương để quyết định chính sách, giá bồi thường, hỗ trợ và tái định
cư. Những quy định này một mặt tạo sự chủ động, sáng tạo giúp địa phương triển khai
nhanh và hiệu quả công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng nhưng mặt khác lại tạo
điều kiện cho sự lạm quyền, điều đó thể hiện qua việc nhiều địa phương khi ban hành
quyết định hành chính mang tính quy phạm không tuân thủ tính hợp pháp cũng như
chưa chú trọng tính hợp lý. Trên thực tế, chính những quyết định này mới gây nhiều
bức xúc cho người sử dụng đất và thậm chí dẫn đến khiếu nại đông người, vượt cấp,
kéo dài. Vì vậy, luận án sẻ tiếp tục nghiên cứu để làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn cho
việc kiến nghị quy định về khiếu nại và giải quyết khiếu nại đối với QĐHC mang tính
quy phạm không tuân thủ tính hợp pháp cũng như chưa chú trọng tính hợp lý và kể cả
QĐHC cá biệt và HVHC bất hợp lý.

26. 21
Thứ hai, làm sáng tỏ và bổ sung về mặt lý luận giải quyết KNHC về bồi thường,
hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Dựa trên khái niệm giải quyết KNHC
cũng như thẩm quyền, nguyên tắc, thủ tục giải quyết khiếu nại nói chung, luận án tiếp
tục nghiên cứu làm rõ khái niệm, đặc điểm, vai trò, thẩm quyền, thủ tục, nguyên tắc
giải quyết KNHC trong lĩnh vực bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu
hồi đất, đặc biệt là những yếu tố ảnh hưởng, chi phối đến hoạt động giải quyết KNHC
trong lĩnh vực này .
Thứ ba, Thông qua tài liệu thứ cấp và qua khảo sát điều tra chọn mẫu ngẫu nhiên,
luận án đánh giá thực trạng pháp luật và tổ chức thực thi giải quyết KNHC về bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ở Việt Nam hiện nay, đặc biệt
luận án sẽ chú trọng hơn hướng nghiên cứu của mình từ những vụ việc có thật phát sinh
trên thực tế với những quan điểm, ý kiến giải quyết rất khác nhau; có những vướng
mắc, tồn tại do nhiều nguyên nhân khác nhau, những vấn đề đặt ra cần phải quan tâm
giải quyết.
- Thứ tư, trên cơ sở lý luận và thực trạng pháp luật và thực tiễn giải quyết KNHC
về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, Luận án xác định các
quan điểm và luận chứng các giải pháp hoàn thiện pháp luật và tổ chức thực thi để
tăng cường bảo đảm giải quyết KNHC về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà
nước thu hồi đất ở Việt Nam hiện nay.
1.3.2. Giả thuyết và câu hỏi nghiên cứu
Trong quá trình nghiên cứu, tác giả đặt ra một loạt câu hỏi và giả thuyết nghiên
cứu như sau:
Thứ nhất, về lý luận.
Câu hỏi nghiên cứu là: KNHC và giải quyết KNHC về bồi thường, hỗ trợ và tái
định cư khi Nhà nước thu hồi đất là gì? Những đặc điểm riêng có của GQKNHC về
bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất so với giải quyết KNHC ở
các lĩnh vực khác? Vai trò của GQKNHC về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà
nước thu hồi đất? Cơ cấu pháp luật GQKNHC về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi
Nhà nước thu hồi đất bao gồm những nội dug nào? Các yếu tố ảnh hưởng đến việc
giải quyết KNHC về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất?

27. 22
Giả thuyết nghiên cứu là: Về phương diện khoa học ở Việt Nam hiện nay chưa
có quan điểm thống nhất khái niệm và phân tích luận giải rõ đặc điểm, vai trò của giải
quyết KNHC về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất khác gì so
với giải quyết khiếu ở các lĩnh khác. Hoạt động giải quyết KNHC về bồi thường, hỗ
trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất là lĩnh vực đặc thù nên việc xây dựng cơ
cấu pháp luật giải quyết KNHC và các yếu tố ảnh hưởng đến việc giải quyết KNHC
về lĩnh vực này về là cần thiết nó được coi là “chìa khóa” để tiếp tục làm rõ những
câu hỏi nghiên cứu tiếp theo.
Kết quả nghiên cứu về mặt lý luận: đưa ra được cách hiểu thống nhất về khái
niệm KNHC cũng như khái niệm, đặc điểm giải quyết KNHC về bồi thường, hỗ trợ
và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, chứng minh đây là hoạt động đặc thù có vai
trò quan trọng, là một trong những phương thức để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp
của người dân để. Đồng thời, kết quả nghiên cứu lý thuyết sẽ làm rõ cơ cấu pháp luật
giải quyết KNHC (nguyên tắc, thẩm quyền, thủ tục hành chính) và các yếu tố ảnh
hưởng đến giải quyết KNHC về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu
hồi đất ở Việt Nam hiện nay.
Thứ hai, về thực tiễn
Câu hỏi nghiên cứu: Thực trạng pháp luật và thực tiễn giải quyết KNHC về bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ở Việt Nam hiện nay như thế
nào? Bất cập vướng mắc gì?
Giả thuyết nghiên cứu: Thực trạng pháp luật và thực tiễn giải quyết KNHC về bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ở Việt Nam hiện nay bên cạnh
những kết quả đạt được vẫn còn rất nhiều tồn tại, hạn chế xét ở cả khía cạnh luật
thực định lẫn thực tiễn áp dụng.
Kết quả nghiên cứu về thực tiễn: Đánh giá toàn diện thực trạng giải quyết
KNHC về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ở Việt Nam
hiện nay trên cơ sở đánh giá cụ thể cả thực trạng pháp luật và thực tiễn giải quyết, chỉ
ra được những ưu điểm và hạn chế, bất cập của trong hệ thống pháp luật và thực tiễn
tổ chức thi hành pháp luật, làm rõ nguyên nhân của những hạn chế, bất cập đó.
Thứ ba, về đề xuất, kiến nghị.

28. 23
Câu hỏi nghiên cứu: Trước yêu cầu xây dựng NNPQXHCN của nhân dân, do
nhân dân, vì nhân dân việc tăng cường bảo đảm giải quyết KNHC về bồi thường, hỗ
trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất dựa trên quan điểm nào? Việt Nam cần
làm gì để khắc phục được những hạn chế, bất cập về thực trạng pháp luật cũng như
thực tiễn giải quyết KNHC về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi
đất hiện nay?
Giả thuyết nghiên cứu: Trước yêu cầu của sự phát triển của đất nước, thực tiễn
pháp luật và diễn biến của tình hình khiếu nại và giải quyết KNHC về bồi thường, hỗ
trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất thời gian qua, cần khẳng định đã đến lúc
Việt Nam phải hoàn thiện chính sách, pháp luật về giải quyết KNHC về bồi thường,hỗ
trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất cũng như giải pháp tổ chức thực thi pháp
luật ở lĩnh vực này.
Kết quả nghiên cứu: Đưa ra các quan điểm và hệ thống giải pháp toàn diện và có
tính khả thi để tăng cường bảo đảm giải quyết KNHC về bồi thường, hỗ trợ và tái
định cư khi Nhà nước thu hồi đất ở Việt Nam hiện nay.
Kết luận chƣơng 1
Trong số các quyền công dân, quyền KNHC về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư
có vai trò đặc biệt quan trọng, là phương tiện để công dân bảo vệ các quyền, lợi ích
hợp pháp của mình về quyền sử dụng đất và tham gia vào QLNN. Vì vậy, việc tăng
cường hiệu quả giải quyết KNHC về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư luôn được Đảng
và Nhà nước ta quan tâm, đặc biệt là trong điều kiện xây dựng NNPQ và tăng cường
dân chủ XHCN ở Việt Nam hiện nay.
Giải quyết KNHC đất đai nói chung và bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà
nước thu hồi đất nói riêng là một vấn đề phức tạp, nhạy cảm, mang tính thời sự, được
nhiều nhà quản lý, nhà khoa học cũng như báo chí trong và ngoài nước đề cập ở
những khía cạnh nhất định. Tuy nhiên, các công trình trước đây chỉ nghiên cứu về
giải quyết KNHC đất đai nói chung, ít có một công trình nào nghiên cứu chuyên sâu
về giải quyết KNHC về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư mang tính hàn lâm như trong
những công trình luận án tiến sĩ, đề tài cấp Bộ, cấp Nhà nước hay sách chuyên

29. 24
khảo.Hơn nữa, đa số các đề tài đó được thực hiện trước khi Luật Hiến pháp năm
2013, Luật Đất đai năm 2013 ra đời nên nhiều thông tin đã có phần trở nên lạc hậu.
Do đó, rất cần những đề tài nghiên cứu bổ sung những quy định mới đồng thời chỉ ra
được những bất cập của pháp luật hiện hành, để từ đó đưa ra được những kiến nghị
sửa đổi, bổ sung có tính khả thi, kịp thời hoàn thiện pháp luật về giải quyết KNHC về
bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất cũng như tăng cường bảo
đảm giải quyết KNHC ở lĩnh vực này.
Tóm lại, trong công cuộc xây dựng Nhà nước Pháp quyền XHCN của dân, do
dân và vì dân, bảo đảm quyền con người, quyền công dân trong tiến trình cải cách
hành chính nhà nước, đặc biệt trong bối cảnh nền kinh tế - xã hội đang có những thay
đổi liên tục và nhanh chóng thì các kết quả mà giới nghiên cứu khoa học pháp lý nước
ta đạt được trong lĩnh vực giải quyết KNHC về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi
Nhà nước thu hồi đất vẫn cần tiếp tục được nghiên cứu, bổ sung và hoàn thiện. Vì
vậy, luận án tiếp tục nghiên cứu những vấn đề lý luận, phân tích, đánh giá thực trạng
pháp luật cũng như thực tiễn giải quyết KNHC ở lĩnh vực này, tìm ra những tồn tại,
xác định nguyên nhân, để từ đó luận giải được các quan điểm, giải pháp hoàn thiện
pháp luật cũng như tăng cường các biện pháp bảo đảm giải quyết KNHC về bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ở Việt Nam hiện nay.

30. 25
Chƣơng 2
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CỦA GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH
VỀ BỒI THƢỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƢ KHI NHÀ NƢỚC
THU HỒI ĐẤT Ở VIỆT NAM
2.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của giải quyết khiếu nại hành chính về
bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất
2.1.1. Khái niệm giải quyết khiếu nại hành chính về bồi thường, hỗ trợ, tái
định cư khi Nhà nước thu hồi đất
2.1.1.1 Quan niệm khiếu nại hành chính về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi
Nhà nước thu hồi đất
Khiếu nại là một hiện tượng phát sinh trong đời sống xã hội, là sự phản ứng tự
nhiên, một hình thức tự vệ của con người khi họ thấy một quyết định hoặc hành vi
không phù hợp với các quy tắc xử sự chuẩn mực của đời sống cộng đồng được nhà
nước hoặc xã hội thừa nhận, đã xâm phạm đến các quyền và lợi ích hợp pháp của
mình. Khiếu nại là khái niệm được diễn đạt theo nhiều cách khác nhau. Theo tiếng
Latinh, khiếu nại được giải nghĩa tưong ứng với từ “Complaint”; có nghĩa là sự phản
ứng, bất bình của người nào đó về một vấn đề liên quan đến bản thân họ. Theo Đại từ
điển tiếng Việt, khiếu nại được hiểu là “thắc mắc, đề nghị xem xét lại những kết luận,
quyết định do cấp có thẩm quyền đã làm, đã chuẩn y” [121, tr.904]. Theo cuốn Từ
điển bách khoa Việt Nam thì khiếu nại là: “… đưa ra những thắc mắc, đề nghị xem
xét lại những kết luận, quyết định do cấp có thẩm quyền đã làm, đã chuẩn y”. [107,
tr33]. Tuy nhiên, những quan niệm trên chưa thật đầy đủ vì con người thắc mắc, đề
nghị xem xét lại không chỉ đối với kết luận, quyết định mà cả hành vi con người có
thẩm quyền trong các cơ quan, tổ chức. Trong một nghiên cứu của Thanh tra Nhà
nước, thuật ngữ "khiếu nại" được sử dụng với nội hàm rộng hơn, đó là “việc cá nhân
hay tổ chức đề nghị cá nhân, tổ chức hay cơ quan nào đó xem xét, sửa chữa lại một
việc làm mà họ cho là không đúng đắn, gây thiệt hại hoặc sẽ gây thiệt hại đến quyền,
lợi ích chính đáng của họ và đòi bồi thường thiệt hại do việc làm không đúng gây ra”
[92]. Khiếu nại ở đây không chỉ là sự phản ứng với những quyết định mà còn cả hành
vi, thái độ. Không chỉ ra cụ thể là khiếu nại đối tương nào, cuốn thuật ngữ pháp lý phổ
thông cho rằng “khiếu nại” là việc yêu cầu CQNN, trước tiên là tổ chức xã hội hoặc

31. 26
người có chức vụ giải quyết việc vi phạm quyền hoặc lợi ích hợp pháp của bản thân
người khiếu nại hay người khác [94, tr 206]. Một số tác giả có quan điểm về KNHC
tương tự, nhưng phân biệt nó với khiếu nại, tư pháp và khiếu kiện hành chính [90,
tr.13], [118, tr.34].
Ở Cộng hòa Liên bang Đức cũng như một số nước châu Âu, khiếu nại được hiểu
về cơ bản giống như các quan niệm về khiếu nại trên xem đó là việc công dân, pháp
nhân yêu cầu nhà nước bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm hoặc bị
đe dọa xâm phạm bởi hoạt động của CQNN, nhân viên nhà nước; bao gồm khiếu nại
đối với hoạt động của cơ quan lập pháp, hành pháp và tư pháp; trong đó khiếu nại đối
với QĐHC, HVHC chiếm phần lớn [63, tr.37].
Trong pháp luật Việt Nam, KNHC là tranh chấp hành chính phát sinh giữa một
bên là chủ thể có thẩm quyền quản lý (chủ yếu là các CQHCNN) tiến hành các hoạt
động QLNN (ban hành QĐHC, thực hiện HVHC) và một bên là đối tượng quản lý (cá
nhân, tổ chức) khi đối tượng quản lý cho rằng QĐHC, HVHC của chủ thể quản lý trái
pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích của họ và thực hiện quyền khiếu nại. Khiếu nại là
quyền chủ thể của công dân được quy định thành một điều riêng trong bản từ Hiến
pháp năm 1959 đến Hiến pháp 2013 hiện nay và được cụ thể hóa trong các văn bản có
tính chất luật
Tóm lại, KNHC có thể được diễn đạt theo các cách khác nhau, nhưng đều được
hiểu là hiện tượng pháp lý phát sinh trong lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước liên
quan đến quyết định, HVHC mà theo đánh giá của người khiếu nại là xâm phạm quyền,
lợi ích hợp pháp của họ, nhưng chủ yếu, phổ biến và quan trọng nhất là trong hoạt động
chấp hành và điều hành của cơ quan quản lý Nhà nước. Theo đó, có thể nêu khái niệm
KNHC như sau: KNHC là việc cá nhân, cơ quan, tổ chức yêu cầu cơ quan, người có
chức vụ của cơ quan hành chính nhà nước xem xét lại QĐHC, HVHC để bảo vệ quyền
lợi của mình khi có căn cứ cho rằng QĐHC, HVHC nào đó của CQHCNN, cơ quan, tổ
chức khác của Nhà nước đã xâm phạm tới quyền, lợi ích của mình”.
Trên cơ sở khiếu nại hành chính nói chung, có thể hiểu khiếu nại hành chính về
bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất như sau:
Ở các nước có chế độ sở hữu tư nhân về đất đai, người chủ đất nắm toàn bộ các
quyền chiếm hữu, sử dụng và định đoạt về đất. Khi nhà nước muốn trưng dụng đất
của người chủ vào các mục tiêu phục vụ cộng cộng hay quốc gia thì tiến hành thương

32. 27
lượng để mua lại đất theo giá hai bên chấp nhận được, thường là trên cơ sở giá thị
trường. Do đó, các nước này không có khái niệm nhà nước thu hồi đất.
Đối với nước ta, Hiến pháp và pháp luật quy định đất đai thuộc sở hữu toàn dân
do Nhà nước đại diện chủ sở hữu. Với tư cách đại diện chủ sở hữu đất đai, Nhà nước
trao quyền sử dụng đất cho các chủ thể có nhu cầu sử dụng, đồng thời họ có quyền
được hưởng thành quả lao động, kết quả đầu tư trên đất được giao. Như vậy, quyền sử
dụng đất đã được đại diện chủ sở hữu đất đai chuyển giao cho người sử dụng đất, nó
trở thành một loại quyền về tài sản thuộc sở hữu của người sử dụng đất. Người sử
dụng đất được pháp luật trao cho các quyền năng mở rộng trong quá trình thực hiện
quyền sử dụng đất của mình như chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại,
tặng cho, thừa kế quyền sử dụng đất, thế chấp, bảo lãnh, góp vốn bằng giá trị quyền
sử dụng đất. Với những quyền năng được ghi nhận và bảo hộ như vậy, thì người sử
dụng đất ở Việt Nam đã là người được “sở hữu” một loại quyền về tài sản đó là
“quyền sử dụng đất”. Mặt khác, quyền sở hữu tài sản của công dân là một quyền năng
được pháp luật ghi nhận và bảo hộ, điều này đã được khẳng định tại đạo luật gốc đó là
Hiến pháp.
Tại khoản 3, Điều 54 của Hiến pháp năm 2013 quy định: “Nhà nước thu hồi đất
do tổ chức, cá nhân đang sử dụng trong trường hợp thật cần thiết do luật định vì mục
đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng.
Việc thu hồi đất phải công khai, minh bạch và được bồi thường theo quy định của
pháp luật”[83]. Thu hồi đất là việc Nhà nước ra QĐHC để thu hồi quyền sử dụng đất
của những cá nhân và tổ chức nào đó đã được Nhà nước giao đất để sử dụng vào mục
đích chung. Theo quy định của pháp luật đất đai, trách nhiệm bồi thường được đặt ra
khi Nhà nước thu hồi đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc
gia, lợi ích công cộng hay vì mục đích phát triển kinh tế. Việc thu hồi đất này không
do lỗi của người sử dụng đất, hơn nữa khi bị thu hồi đất, người sử dụng đất phải chịu
những thiệt thòi, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp, vì vậy Nhà nước phải
thực hiện trách nhiệm bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.
Tuy nhiên không phải mọi chủ thể sử dụng đất bị thu hồi đất cũng được hưởng
chính sách bồi thường chỉ các đối tượng có đủ điều kiện mới được hưởng chế độ này.
Điều kiện bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất là những yếu tố mà người sử dụng đất
cần phải có để họ được bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất. Những điều kiện bồi

33. 28
thường cần phải được quy định để đảm bảo cho việc bồi thường được thực hiện một
cách công bằng, hợp lý, vừa phù hợp với thực tiễn sử dụng đất để bảo vệ tối đa quyền
lợi cho người sử dụng đất, vừa đảm bảo sự nghiêm minh chặt chẽ theo quy định pháp
luật. Điều 75 Luật Đất đai năm 2013 có quy định 06 trường hợp được bồi thường khi
Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì
lợi ích quốc gia, công cộng .
Bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất được đặt ra dựa trên cơ sở quyền sở hữu về
tài sản của công dân được pháp luật bảo hộ. Ngay từ bản Hiến pháp đầu tiên của nước
ta năm 1946 quyền này đã được ghi nhận và bảo hộ “Quyền sở hữu về tài sản của công
dân Việt Nam được bảo đảm”. Sau đó, ở các bản Hiến pháp qua các thời kỳ của nước
ta cho đến nay, quyền này ngày càng được kế thừa và khẳng định. Hơn nữa bản chất
của Nhà nước ta là Nhà nước pháp quyền, của dân, do dân và vì dân nên Nhà nước
phải có trách nhiệm chăm lo cho nhân dân, ổn định đời sống của nhân dân và xây dựng
xã hội phồn vinh, phát triển. Mọi chủ thể trong xã hội bao gồm Nhà nước, công dân, tổ
chức kinh tế, tổ chức chính trị - xã hội…đều được bình đẳng với nhau trước pháp luật.
Đồng thời, hiện nay Nhà nước ta đang từng bước xây dựng một xã hội văn minh và
hiện đại, nơi mà ở đó quyền lợi hợp pháp của mọi thành viên trong xã hội phải được
luật pháp tôn trọng và bảo vệ. Do đó, khi Nhà nước tiến hành thu hồi đất phục vụ lợi
ích quốc gia, lợi ích công cộng mà làm phương hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của
người SDĐ thì Nhà nước không những có trách nhiệm bồi thường thiệt hại mà còn phải
thực hiện việc hỗ trợ, tái định cư để ổn định cuộc sống cho họ.
Khoản 12, Điều 3 Luật Đất đai năm 2013 quy định “Bồi thường về đất là việc
Nhà nước trả lại giá trị quyền sử dụng đất đối với diện tích đất thu hồi cho người sử
dụng đất”. Có thể hiểu về bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất như sau: Bồi thường
khi Nhà nước thu hồi đất là việc Nhà nước hoặc tổ chức, cá nhân được Nhà nước giao
đất, cho thuê đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi
ích công cộng, phát triển kinh tế với sự bù đắp những tổn hại về đất và tài sản trên đất
do hành vi thu hồi đất gây ra, cho người sử dụng đất theo những quy định của pháp
luật đất đai.
Hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất là việc Nhà nước giúp đỡ người bị thu hồi đất

34. 29
thông qua đào tạo nghề mới, bố trí việc làm mới, cấp kinh phí để di dời đến địa điểm
mới. “Hỗ trợ” là việc Nhà nước giải quyết các hệ quả xảy ra sau bồi thường, có thể
xem “hỗ trợ” là một giải pháp nằm trong bồi thường, đóng vai trò bù đắp vào khoảng
trống mà các quy định về bồi thường chưa giải quyết được. Bởi khi Nhà nước thu hồi
đất, mặc dù đối tượng bị thu hồi chỉ là một diện tích đất, song thiệt hại đối với người
dân không chỉ nằm ở những mét vuông đất. Ngoài các thiệt hại hữu hình về giá trị
quyền sử dụng đất, công trình xây dựng, cây trồng, vật nuôi; còn là các thiệt hại vô
hình khác như mất ổn định cuộc sống, mất tư liệu sản xuất gắn bó từ bao đời, phải học
nghề mới, thay đổi việc làm, thiệt hại về mặt tinh thần…Để giúp họ vượt qua khó
khăn, ổn định sản xuất và đời sống thì bên cạnh việc bồi thường, Nhà nước phải thực
hiện việc hỗ trợ.
Tái định cư là việc người sử dụng đất được bố trí nơi ở mới để sinh sống và làm
ăn. Tái định cư là hoạt động nhằm giảm nhẹ các tác động xấu về kinh tế - xã hội đối
với một bộ phận dân cư đã gánh chịu vì sự phát triển chung. Khi Nhà nước thu hồi đất
mà phải di chuyển chỗ ở thì người sử dụng đất được bố trí tái định cư bằng một trong
các hình thức sau: Bồi thường bằng nhà ở; bồi thường bằng giao đất ở mới hoặc bồi
thường bằng tiền để người dân tự lo chỗ ở. Luật Đất đai 2013 và Nghị định 47/2014
quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất không đưa ra
khái niệm cụ thể về tái định cư nhưng đã đưa ra các quy định cụ thể về lập và thực
hiện dự án tái định cư và các trường hợp tái định cư.
Như vậy, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư là ba bộ phận cấu thành chính sách của
Nhà nước nhằm đảm bảo quyền lợi chính đáng của người có đất bị thu hồi. Khi Nhà
nước thu hồi đất, ngoài việc bồi thường về đất thì Nhà nước còn thực hiện việc hỗ trợ,
tái định cư nhằm giải quyết vấn đề an sinh xã hội. Có thể nói rằng, bồi thường là chế
định pháp lý độc lập và là hệ quả tất yếu của việc thu hồi đất còn hỗ trợ được xem như
biện pháp bổ sung và là sự “kéo dài”của quá trình bồi thường, đóng vai trò khỏa lấp
khoảng trống mà các quy định về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư chưa giải quyết được,
nhằm bù đắp một cách thỏa đáng những thiệt hại do Nhà nước thu hồi đất gây ra [97, tr.
52-54]. Bởi vì, khi Nhà nước thu hồi đất, mặc dù đối tượng bị thu hồi chỉ là một diện tích
đất song thiệt hại đối với người dân không chỉ nằm ở đó. Ngoài các thiệt hại hữu hình về
giá trị quyền sử dụng đất, công trình xây dựng, cây trồng vật nuôi mà còn các thiệt hại
vô hình khác mà người sử dụng đất phải gánh chịu như mất ổn định cuộc sống, mất chỗ

35. 30
ở, tư liệu sản xuất, phải học nghề mới, bị thiệt hại về tinh thần,…Như vậy, bồi thường,
hỗ trợ, tái định cư là ba bộ phận cấu thành chính sách của Nhà nước nhằm đảm bảo
quyền lợi chính đáng của người có đất bị thu hồi. Các chế định này không những bù đắp
cho người sử dụng đất quyền lợi kinh tế họ bị mất đi khi Nhà nước thu hồi đất mà còn
giúp đỡ họ trong việc ổn định, tạo lập cuộc sống mới. Cụ thể như hỗ trợ ổn định đời sống
và sản xuất khi Nhà nước thu hồi đất; Hỗ trợ ổn định đời sống; Hỗ trợ ổn định sản xuất;
Hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm đối với trường hợp Nhà nước thu
hồi đất nông nghiệp của hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp; Hỗ trợ đào
tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm đối với trường hợp Nhà nước thu hồi đất ở kết
hợp kinh doanh, dịch vụ của hộ gia đình, cá nhân mà phải di chuyển chỗ ở; Hỗ trợ người
đang thuê nhà ở không thuộc sở hữu Nhà nước; Hỗ trợ khi thu hồi đất công ích của xã,
phường, thị trấn;Hỗ trợ tái định cư đối với trường hợp thu hồi đất ở của hộ gia đình, cá
nhân, người Việt Nam định cư ở nước ngoài mà phải di chuyển chỗ ở;Lập và thực hiện
dự án tái định cư; Quyđịnh về suất tái định cư tốithiểu.
Các chế định này không những bù đắp cho người sử dụng đất quyền lợi kinh tế
họ bị mất đi khi Nhà nước thu hồi đất mà còn giúp đỡ họ trong việc ổn định, tạo lập
cuộc sống mới. Bằng việc pháp luật ghi nhận và bảo hộ quyền của người sử dụng đất
thì dường như người sử dụng đất ở nước ta là người “sở hữu” một loại quyền về tài
sản đó là “quyền sử dụng đất”. Bởi lẽ, người sử dụng đất được pháp luật trao cho các
quyền năng liên quan đến quyền sử dụng đất: quyền chuyển nhượng, quyền chuyển
đổi, cho thuê, cho thuê lại, tặng cho, thừa kế quyền sử dụng đất; quyền thế chấp, bảo
lãnh, góp vốn bằng quyền sử dụng đất. Một khi pháp luật đã thừa nhận quyền sử dụng
đất là một loại quyền về tài sản của người sử dụng đất, thì khi Nhà nước thu hồi đất,
Nhà nước phải bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho người sử dụng đất. Nếu khi không
đồng ý với việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất, người dân
có quyền khiếu nại.
Từ những phân tích trên về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu
hồi đất và khái niệm KNHC và các quy định pháp luật Việt Nam liên quan, có thể
hiểu khái niệm KNHC về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất
như sau: KNHC về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất là việc
người có đất bị thu hồi theo quy định của pháp luật đề nghị chủ thể có thẩm quyền
xem xét lại QĐHC của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền hoặc HVHC của cán