Keith L. Moore ve Arthur F. Dolly'nin kliniğe yönelik anatomi kitabından hazırlanmıştır fakat klinik kısımlar çıkartılarak olabildiğince sade bir sunum hedeflenmiştir.
2. ■ Anatomi çalışma yöntemleri
■ Terminoloji
■ Anatomik varyasyonlar
■ Deri ve fasya
■ İskelet sistemi
■ Kas sistemi
■ Kardiyovasküler sistem
■ Lenfatik sistem
■ Sinir sistemi
3. tarihçe
■ Mısır: MÖ 3000-2000 de papirüslerde
çizimler
■ Hippocrates MÖ 460 ders olarak anlatmış
■ Aristoteles Yunanca keserek ayırt etmek
anlamındaki «anatome» kelimesini ilk
kullanan kişi
■ Latince dissecare – disseksiyon
■ Andrea Vesalius’un 1543 «de humani
corporis fabrica» kitabı ile bilim dalı
haline geliyor
■ 17. yy’dan itibaren tıp okullarında
anatomi laboratuarları yaygınlaşıyor.
■ Mezar soygunculuğunu engellemek için
1832’de İngiltere’de Anatomi Yasası
6. Anatomik
pozisyon
■ Tüm tanımlamalar
anatomik pozisyona göre
yapılır
■ Baş, gözler ayak
parmakları öne bakar
■ Üst ekstremite yanda
avuç içleri öne bakar
■ Alt ekstremite birlikte
ayaklar öne doğru
7. Anatomik planlar
■ Median plan: vücudu tam ortadan sağa ve sola ayırır
■ Sagittal plan: (paramedian) median plana paralel ama referans noktası farklı :
kalbin sagittal görüntüsü
■ Koronal plan: vücudu ön ve arka olmak üzere ikiye ayırır
■ Horizontal plan: vücudu üst ve alt olmak üzere ikiye ayırır.
Horizon : Ufuk
Horizontal plan : aksiyel plan. Aks. =Mihver
Aksiyel iskelet?
2. Dünya savaşı tarafları : axis vs allies (mihver ve müttefik devletler)
16. ■ Rotasyon: uzun eksen
etrafında dönme
■ Medial rotasyon=internal
rotasyon=iç rotasyon
■ Lateral rotasyon=eksternal
=dış rotasyon
■ Sirkumdiksiyon
(circumduction,circumferen
ce circumnavigation,circus,
circle,circumsicion…) en
distaldeki yapının çember
çizme hareketi.
■ Oppozisyon (opposicion)
başparmağa has bir
harekettir. Karşılamak
manasına gelir, insanı insan
yapan harekettir.
■ Kalem tutmak, ince işler bu
hareket sayesinde olur.
17.
18. ■ Protrüzyon: ileri çıkma
■ Retrüzyon geçir çekilme
■ Elevasyon: yukarı hareket (elevatör
■ Depression: aşağı hareket-çökme
19. ■ Eversiyon:ayak tabanını median plandan
uzaklaştırır
■ İnversiyon ayak tabanını medial plana çevirir
■ Pronasyon (prone):avuç içi yere bakar
■ Supinasyon (supine) avuç içi yukarı bakar.
20. Terimlerin yapısı
■ Musculus deltoideus.
■ -oid son eki «gibi» anlamında
■ Biceps: iki başlı
■ Triceps: üç başlı
■ Piriform : Armut şeklinde (pear: armut.
■ Kumpir: ground pear: yer armudu
21. ■ Yerlerine göre: musculus temporalis: temporal
kemik üzerinde olduğu için.
■ Peki temporal kemik ? Tempo
■ İşlevlerine göre: levator scapula : skapula
kemiğini eleve eder- yukarı kaldırır.
25. ■ Her bireyde bir dereceye kadar varyasyon vardır.
■ Kitaplarda öğretilenler en sık görülen halidir.
■ Olasılık bilimi ! (olasılıksız!!!)
■ Yıldız haritaları gibi
26. Deri ve fasya
■ Korunma: Travma, sıvı kaybı, toksin, mikroorganizmalara karşı korur
■ Isı düzenlemesi-regülasyonu: ter bezleri ve damarlar aracılığı ile
■ Duyu: sinir uçları ve reseptörler aracılığıyla
■ Vücudu kaplayan bir kılıftır
■ Epidermis: yüzeysel hücre tabakasıdır (avasküler)
■ Dermis: derin bağ doku tabakasıdır. (vasküler)
27.
28. ■ M. Errector pili kılları kaldıran kastır. Aynı zamanda yağ salınımını sağlar.
■ Ter bezleri ısı regülasyonu için gereklidir.
■ Epidermis avaskülerdir. Hem kan damarı hem lenfatik akımı yoktur.
■ Dermis altındaki anastomozlardan beslenir.
■ Deri afferent (getiren) sinir uçları ile inerve olur.
■ Dermis ve derin tabakaları kollagen ve elastik liflerden zengindir.
■ Kollajen lifler derideki katlanma çizgilerini oluşturur.
■ Hipodermis: gevşek yağlı bağ doku. Kas ile deri arasındaki boşluğu doldurur.
29. Hocam iz kalır
mı?
-elbette
■ Langer Çizgileri
■ Kollagenlerin dizilimi bir birine
paraleldi
■ Langer çizgileri hareket yönüne
diktir, böylece cilt akordeon gibi
esner
■ Cilt kesileri bu çizgilere dik
olursa skar doku daha büyük olur.
30. ■ Deri bağları: dermis kaslar
üzerindeki fasyaya ince fibröz
bantlar ile bağlıdır.
■ Derin fasya: kasları saran kalın
fibröz dokulardır. Venöz kanın
kalbe dönmesine yardımcı
olurlar.
■ Fasyalar kompartmanları
oluşturur, kas içinde basınç
yükselirse kompartman
sendromu gelişir. (deprem!!!)
31. İskelet sistemi
■ İskelet: kemik ve kıkırdaklardan oluşur
■ Hayati organları korur
■ Vücut desteği
■ Hareketlerin mekanik temeli
■ Minerallerin depolanması
■ Kan üretimi (hematopoez)
■ Kemikleşme embriyonik dönemde başlar 20 li yaşlarda tamamlanır.
32. ■ Kıkırdak: esnek, yarı katı bağ doku, hareketli kısımları oluşturur.
■ Kendi kapiller dolaşımı yoktur
■ Difüzyon ile beslenir
■ Kemik/kıkırdak oranı yaş ile azalır
■ Yeni doğanların kemikleri çoğunlukla kıkırdaktır bu yüzden esnek
ve yumuşaktır
40. Kemik gelişimi
■ Kemikler iki farklı yoldan gelişir:
■ İntramembranöz ve endokondral
■ İM: embriyonik mezenkim dokusudan fetal 8. haftada direk kemikleşme (kafa
kemikleri ve klavikula
■ EK: kemik oluşmadan önce kıkırdak şablonu oluşur. Diğer tüm kemikler
44. ■ Kıkırdak model-(taslak-şablon)’in ortasında kalsifikasyon başlar.
■ Periost kapillerleri kalsifiye alanın içine doğru büyür ve onu besler.
■ Kan ile taşınan osteogenik hücreler ile periostal tomurcuk oluşur.
■ Birincil-primer kemikleşme merkezi başlar = diaphysis-diyafiz (içinden
büyüyen. Dia-içinden- physis > gelişmek)
■ İkincil-sekonder kemikleşme merkezleri , doğumdan sonra diafizlerin uçlarında
kalsifikasyonlar başlar > epifiz , uçlarda gelişen
■ Diafiz ve epifiz arasında bölge metafizdir. Meta > ileri demek. Diafizin ilerisi
■ Kısa kemiklerden sadece kalkaneus’ta sekonder kemikleşme olur (hacmi büyük
de ondan
45.
46. ■ Epifiz plakları: diafiz ve epifiz arasında bariyer oluşturan kıkırdak bölge
■ Zamanla epifiz plakları da kalsifiye olur ve kemik büyümesi durur. Sinostoz
oluşur. (syn-? Senkronize-sendrom-sempati)
47. Kemiklerin damar ve sinirleri
■ Arterler kemiklere periost’tan girer
■ Periostu sıyrılan kemik ölür.
■ Arteria nutricia =besleyen arter
■ Röntgende Kırıkla karışır
■ Foramen nutricium’dan hem venler hem
arterler geçer
■ Periost’un innervasyonu fazladır.
■ Bu yüzden kemikler çok hassastır.
48. eklemler
■ İki veya daha fazla kemiğin birleşme yeridir.
■ Şekil, hareket, fonksiyonlarına göre sınıflandırılabilirler
■ Kimisi hareketsizdir, kimi kısmen hareketlidir, kimi de çok hareketlidir
49. Eklemlerin sınıflandırılması
■ Sinovial eklemler; en sık eklem tipidir.
■ Neredeyse tüm ekstremite eklemleri
bu şekildedir.
■ eklem kapsülü (capsula articularis) ile
bir araya gelirler
■ Cartilagio articularis (eklem kıkırdağı)
kemiklerin taşıyıcı yüzlerini örter
■ Eklemin içinde sinovya denen kaygan
bir sıvı mevcuttur.
■ Eklem kapsülünün içini örten Sinoviyal
membran sinovya üretiminden
sorumludur.
■ Kemik her zaman bir kılıf içindedir. Ya
periost, ya kıkırdak.
50. ■ Sinovial eklemler hemen her
zaman dış ve daha nadir olarak iç
bağlar ile güçlendirilmiştir.
■ Eklem yüzleri bir birine
uymadığında arada esneklik ve
dayanıklılık sağlayan fibröz bir
kıkırdak doku vardır. Menisküs,
intervertebral disk, triangular
fibrokartilaj … gibi
51. ■ Fibröz eklemler: kafatası kemikleri, distal tibiofibular eklem..
■ kemikleri bir arada tutan bağlar kadar esnektir
■ Syndesmosis tipi
eklemde kemikler
fibröz dokular ile bir
arada durur.
■ Gomphosis: soket tipi.
dişler
52. Sinoviyal eklem tipleri (6 tip)
■ Articulatio plana: akromiyoklaviküler eklem. Düz eklemlerdir. Tek yönde
hareket ederler yani uniaksiyeldirler. Sıkı eklem kapsülü hareketi kısıtlar.
■ Art. Ginglymus/menteşe: sadece fleksiyon ve ekstansiyon yaparlar >dirsek.
Kapsülleri gevşektir fakat dış yan bağları vardır.
■ Art. Sellaris /eğer : iki akslıdır- biaksiyel. Başparmak kökü 1.
karpometakarpal-KMP eklem.
■ Art. Elipsoidea: biaksiyeldirler. Metakarpofalangeal eklemler. (MKP)
■ Art. Spheroidea/küresel: poliaksiyeldir. Kalça- omuz eklemleri
■ Art. Trochoidea/tekersi: radius başının humerus ile yaptığı eklem,
atlantoaksiyel eklem
53.
54. ■ Eklemlerin zengin bir sinir ağı vardır.
■ Sinir uçları eklem kapsülündedir.
■ Propiyosepsiyon (kendini hissetme) bu sinirler ile sağlanır.
55. Kas sistemi
■ 3 tip kas > iskelet kası, kalp kası, düz kas
■ İskelet kasları Vücuda şekil verirler, ısı sağlarlar(soğukta titreme,powerade
sporcu içeceği), hareketi sağlarlar, eklemleri sabitlerler (ön çapraz bağ
kopması)
■ Kas hücreleri uzun-ince olduklarından kas lifi olarak adlandırılırlar
■ Kas lifi=Kas hücresi
■ Kas hücresinin zarı: sarkolemma
■ Sarkolemma>Endomisyum>perimisyum>epimisyum> tendon
56.
57. İskelet kası
■ Çoğu direkt olarak tendonları ile kemik-tendon-fasyaya tutunurlar.
■ Kimisi direkt organlara >göz ve dil kasları
■ Kimisi cilde >yüz kasları (sosyal organizasyonu olan canlılar-lideri olan canlılar)
■ Bir kas kaşındığında çoğunlukla bir ucu sabit kalır (origo-proksimal) diğer ucu
yaklaşır (insersiyo-distal)
■ İradi-volunter kaslardır.
■ Çizgili kas olarak da adlandırılırlar-(mikroskopik görüntü)
■ Kısalarak hareket oluştururlar-sadece çekerler
■ Kasın karın kısmına «venter» denir
■ Çoğunun kemiklere tutunduğu tendonları vardır.(tendon kasa dahildir)
■ Bazı tendonlar aponevroz oluşturur.( bir kastan diğerine uzanan fasya>karın)
58.
59.
60. Kas şekillerine
göre
■ Yassı
■ Pennat > tüy şeklinde
■ Fusiform > iğ/spindle
■ Kare (quadratus lumborum)
■ Yuvarlak/çember >sfinkterler ve
göz-ağız kasları
61. Motor ünite
■ Kasın yapısal birimi kas lifidir.
■ Motor ünite ve kas lifi motor
üniteyi oluşturur. Hareket için
gerekli minimal yapı budur.
■ Beyinden çıkan uyarı 1. motor
nörona (omurilik) o da 2. motor
nörona, ondan da yüzlerce kas
lifine ulaşır ve kasılma
gerçekleşir.
■ Hareketin inceliğine göre sinirin
uyardığı kas lifi sayısı değişir.
■ Tekme atmak vs mikroskop
kullanmak ?
■ İnce hareketlerde sinir lifi daha
az kas lifini uyarır.
62. Hareketlere göre kaslar (yapılan
harekete göre tanımlamalar değişir)
■ Agonist (başrol oyuncusu) hareketi yapan esas kas. (yazı yazarken parmak
fleksörleri)
■ Antagonist: (filmdeki kötü karakter) agonist kasın tam tersi hareket eden kas
(ağırlık kaldırırken biceps agonist, triceps antagonist)
■ Sinerjist: agonist kasa yardım eden kas , tamamlayıcı, destek kaslar.
■ Sabitleyiciler: yazı yazarken omuz kasları
■ Kasın kemiğe olan yerleşimi ile hangi hareketi yaptırdığı anlaşılabilir. Eklemi
çaprazlıyorsa eklemi bir arada tutmak için çalışır: m. brachioradialis
63. Kalp kası
■ Kalbin duvarlarını kalp kası oluşturur > myokardiyum
■ Otonom sinir sisteminin (OSS-ONS) kontrolündedir fakat kendi kendine çalışır.
■ Atım sayısı kalbin kendi pacemaker-tempo yapıcı’sı tarafından düzenlenir.
■ Sinoatriyal(60-80-Sinüs ritmi)-Atriyoventriküler-AV demet-AV demet dalları-
Purkinje lifleri
■ Mikroskopta çizgili görünümü sebebiyle çizgili kas olarak da kabul edilir.
■ İskelet kasından farklı olarak kas lifleri arasında «interkalat disk»ler vardır.
■ Ya hep ya hiç mantığıyla çalışır.
■ İskelet kas lifleri paralel dizilirken kalp kası lifleri örgü şeklindedir.
64.
65. Düz kaslar (smooth muscles)
■ Mikroskopta çizgisiz olması nedeniyle bu ad verilmiştir.
■ Damar duvarlarında
■ Sinirim sisteminde
■ Gözde lens ve iris hareketlerinden sorumlu
■ Salgı bezlerinde
■ Uterus
■ Yaptığı ritmik kasılmalara peristaltizm denir.
66. Kardiyovasküler sistem
■ Kalp ve kan damarlarından oluşur
■ 3 tip damar vardır: arter, ven ve kapiller
■ Kan yüksek basınç ile kalbi terk eder ve kalın duvarlı arterler ile vücuda dağılır
■ Arterlerden kapüllerlere, kapillerlerden hücre dışı alana (ekstraselüler alan)
■ Oradan da ince damarlı venüllere de venler ile tekrar kalbe
67. arterler
■ Arter duvarları 3 katmanlıdır
■ Tunica adventitita
■ Tunica media
■ Tunica intima
■ 3 tip arter:
■ Elastik> en büyük
■ Kas arteri> vücut içinde
kanın akışını sağlarlar
■ Arteriol>en uçtaki arterdir.
Küçüktür, kapillerlere
dönüşür
68. venler
■ Kapiller yataktan kalbe dönüş sağlanır.
■ Dokuların metabolik atıkları toplanır
■ Oksijen miktarı düşük, CO2 miktarı yüksek kan taşırlar.!!!! Vena pulmonisler
hariç
■ Yine küçük(venül),orta ve geniş şeklinde sınıflanabilir.
■ Arterler kadar düzenli bir anatomileri yoktur. Ama arterlere eşlik ederler.
69.
70. kapillerler
■ Basit endotelyal tüplerdir
■ Oksijen ve besinler ile
karbondioksit ve metabolik
atıklar takas edilir.
■ Kapiller yataklarında
proksimalinde bazen AV şant-
anastomozlar olur,
■ Arteryel kan kapillerlere
ulaşmadan venöz sisteme dökülür.
Isı regülasyonu için önemlidir.
■ Diyaliz hastaları.
71. Lenfatik sistem (berrak su)
■ Dolaşım sistemi = kardiyovasküler sistem + lenfatik
sistemdir.
■ Lenf nodları (düğüm) ile birleşen geniş bir lenf damarı
ağıdır.
■ Arterlerden venlere geçen sıvının %15’i hücreler arası
boşlukta kalır, bu sıvı lenf sıvısı olarak lenfatik sisteme
katılır.
■ Plexus lymphaticus: çok küçük lenf kapillerleri
şebekesidir
■ Lymphatice: plexuslardan başlayıp tüm vücuda dağılır
■ Nodus lymphaticus: içinden geçen lenf venöz sisteme
dökülür
■ Noduli lymphodei aggregati (nodus’un çoğulu-nodlar-
kesişim noktaları-latince) sindirim kanalı duvarları, dalak
ve timusta bulunur.
■ Birincil lenf organları : timüs ve kemik iliği
72.
73. ■ Bir veya daha fazla lenf düğümünü
geçtikten sonra lenf sıvısı daha geniş
lenf damarlarına girer -truncu
lymphatici- bunlar da birleşerek
ductus thoracicus ve ductus
lymphoideus Dexter’i oluşturur.
■ Ductus > viyadük?
74. Lenf sisteminin görevleri
■ Doku sıvısının drenajı
■ Yağın emilimi ve taşınması (arter ve vende taşınırsa ne olur ?
■ Vücudun savunma mekanizması
■ Lenfanjit, lenfadenit ve lenfödem.
75. Sinir sistemi
■ Yapısal sınıflama: santral SS
(CNS) ve periferik SS (PNS)
■ Fonksiyonel-işlevsel
sınıflama Somatik sinir
sistemi (SoNS) ve otonom
sinir sistemi (ONS)
■ İki tip hücreden oluşur:
Nöronlar ve Nöroglia hc.
(nöron olmayan ama SS
içindeki tüm destek hc.)
■ Nöron; hücre gövdesi,
dendritler ve aksondan
oluşur.
■ Nöronlar birbirleri ile sinaps
yaparlar. (antidepresan
ilaçlar)
76. ■ Nöroglia sayıca nöronlardan 5 kat fazladırlar. Elektriksel olarak uyarılmazlar
■ Santral sinir sistemindekiler: Oligodendroglia, astrosit, epandimal hücre ve
mikroglialar
■ Periferik SS’de Schwann hücreleri ve Satellit hücreler
77. Santral sinir sistemi
■ Beyin (cerebrum) ve omurilik (medulla spinalis)’ten
oluşur.
■ Görevleri (?????-herşey) gelen ve giden nöral sinyallerin
işlenmesi ve koordinasyonu
■ Düşünme ve öğrenme gibi yüksek mental fonksiyonlar
■ SSS’de Sinir gövdeleri birleşerek Nucleus-Çekirdek
(intel İ16) oluşturur.
■ Aksonlar ise tractus oluşturur.
■ Nöron gövdeleri Gri maddeyi-substantia grisea (beyin
korteksi-kabuğu) akson gövdeleri ise beyaz madde-
substantia alba’yı oluşturur.
■ Omurilik- medulla spinalis kesitlerinde bu görüntü H
şeklindedir. (sağ-sol cornu ant-post)
78.
79. Zarlar-meninges –
menenjit?
■ Pia mater en incesidir ve şeffaftır,
çıplak gözle görülmez (pius saf-
temiz)
■ --------Beyin Omurilik sıvısı BOS -
liqour cerebrospinalis-------
■ Arachnoid mater (arachno örümcek
demek) örümcek ağı gibidir
■ Dura mater (Arapça?) kalındır,
80. Periferik sinir sistemi
■ Uyarıları SSS’ne götüren (afferent) ve SSS’den uç organa götüren (efferent),
SSS dışındakisinir liflerini ve hücre gövdelerini içerir.
■ Periferik sinir demetine periferik sinir ? Denir
■ SSS dışındaki nöron çekirdeğine gangliyon (gangster-bir araya gelen şeyler)
denir (santralde Nucleus)
■ Kranial kafa çiftleri de periferik sinirdir.
■ 12 kranial çift, 31 spinal çift.
■ Kranial çiftler (kafa çiftleri) kafatasındaki deliklerden çıkarken spinal sinirler
columna vertebralis (omurga)’daki foramina intervertebrale’den çıkarlar.
81. Periferik sinir
lifi
■ Akson
■ Epinöriyum > Dura
■ Perinöriyum > Araknoid
■ Endonöriyum > pia mater
■ (kaslarda
epimisium,perimisium,endomisiu
m)
■ Nörolemma (Schwann hücresi)
myelin kılıfı oluşturur.
■ Myelin kılıf sinir iletisinin hızını
arttırır.
■ Derideki sinirlerin çoğu
myelinsizdir.
82. Spinal sinirler
■ Medulla spinalisten ant ve post
kökçükler şeklinde çıkar (fila)
■ Kökçükler birleşip radixleri
■ Radixler gangliyonları
■ Gangliyonlar ramusları (ant ve
post)
83. ■ Somatik duyu: Genel duyu (somatik afferent) lifleri duyuları vücuttan medulla
spinalise iletir
■ Ağrı ısı dokunma basınç veya kaslarda propiyosepsiyon
■ Propiyosepsiyon eklem pozisyonu, tendon kas gerilimi gibi vücudun uzaydaki
konumunu bildiren bilinçsiz duyulardır.
■ Visseral duyu ve motor lifler: genel viseral afferent lifler müköz
membranlardan, bezlerden ve kan damarlarından refleks ve ağrı duyularını
iletir.
■ Visseral motor:genel visseral eferent lifler uyarıları istemsiz kaılan düz kaslara
ilerit
84. Somatik (bilinçli ?) sinir sistemi
■ İç organlar hariç tüm kısımların duysal ve motor innervasyonunu sağlar.
■ Yanık gibi ani reflekslerden de bu sistem sorumludur.(bilinçsiz kısım)
85.
86. Otonom sinir sistemi
Sempatik ve Parasempatik
SS
■ Visseral motor sistem olarak tanımlanır
■ İstemsiz düz kas, kalp kasının modifikasyonu ve
bezleri innerve eden liflerden oluşur
■ OSS’nin efferent sinir lifleri ve gangliyonları iki
sisteme ayrılır
■ Sempatik –thoracolumbal (norepinefrin)
■ Parasempatik –craniosacral (asetilkolin)
■ 1. presinaptik nöron gri maddededir(medulla
spinalis veya beyin sapı). Aksonları postsinaptik
veya postgangliyonik nöronlarla sinaps yapar.
Postgangliyonik nöronların aksonları etki edilecek
organa gider.
87.
88. Sempatik sistem (thoracolumbar T1-
L2)
■ Presinaptik-pregangliyonik
nöronları columna
intermediolateralistedir.
■ T1’den L2-3 e kadar uzanır
■ Postsinaptik nöronlar
paravertebral ve prevertebral
gangliyonlarda (truncus
simpaticus-zincir gang.) yer
alır.
89. ■ Paravertebral gangliyonlar:Columna
vertebralisin sağında ve solunda
truncus sympathicus’u oluşturmak
üzere dizilirler
■ T1’den yukarı boyun bölgesinde
ganglion cervicale
süperior,medium,inferior ‘u oluştutur,
■ Koksiks bölgesinde İmpar gangliyonu
■ Prevertebral gangliyonlar: abdominal
aortun ana dallarının başlangıç
kısımlarını saran plexuslardır. Çölyak
gangliyonu çölyak arterinin sarar
90. ■ Presinaptik nöronların
aksonları motor lifler
olduğundan MS’in ön
köklerinden çıkar.
■ T1-L3 boyunca spinal
sinirlerin ön dallarınadan
rami comunicantes alba ile
truncus simpaticusa girer
■ Truncus simpaticus
(paravertebral, zincir gang)
içinde 3 farklı yol;
■ 1-postsinaptik nöron ile
sinaps
■ 2-yukarı veya aşağı
■ 3-Truncus Sim. İçinde sinaps
yapmadan prevertebral
gang. da sinaps yapar.
(abdomibopelvik-karın
bölgesi)
91. ■ Baş-boyun bölgesine giden
sinaptik lifler 1. veya 2. yolu
izlerken (paravertebral)
■ Karın-pelvis bölgesine giden
lifler 3. yolu izler
(prevertebral)
■ sinapstan sonra (post-
sinaptik) lifler rami
comunicantes grisea ile
tekrar spinal sinire girerler.
■ Spinal siniri gittiği her
noktada takip ederekkan
damarları,kıllar ve ter
bezlerini uyarırlar.
■ Kafada bu işleri gang.
Cervicale superius
gerçeklerştirir.
■ Kafadaki arter dalları plexus
periarterialisi oluşturur.
92. Splanchnic (splanknik-iç organ)
sinirler
■ İç organaların efferent ve afferent sinirleri vardır.
■ Torakstaki organların otonom sinirleri post sinaptik olarak, kardiyopulmoner
sinirlere katılarak kardiyak, pulmoner ve ösofageal plexuslara katılır.
■ Abdominopelvik presinaptik lifler ise abdominopelvik sinirler (N. Splanchnicus
majör, N.splanchnicus minör, N.splanchnicus –minus-lesser, N splanchnicus
lumbales) içinden prevertebral gangliyonlara geçer.
■ Adrenal bezler (glandula suprarenalis) e giden lifler hariç !!!!
■ Prevertebral gangliyonların postsinaptik lifleri periarteryel pleksusları
oluştururlar ve gidecekleri yere aortun dallarını takip ederek giderler.
■ Adrenal beze giden lifler prevertebral gangliyonda sinaps yapmaz, direk
adrenal beze girerler.
■ Adrenal bez kendisi bir gangliyon gibi davranır ve kan dolaşımına hormon
salgılar. (norepinefrin, epinefrin-adrenalin!!!)
93.
94. Parasempatik sistem (kraniosakral)
CN3-7-9-10 +S2-3-4
■ Presinaptik parasempatik nöron hücre gövdeleri SSS’nde iki yerde yerleşiktir ve
lifleri iki yolla dışarı çıkar.
■ Beyin sapından kafa çiftleri 3-7-9-10 > kraniyal PS çıkış(outflow)
■ 3: oculomotor, 7:Fasyal, 9:Glossopharyngeal, 10:Vagus
■ Medulla spinalis sakral segment S2-3-4 spinal köklerin ön dalları. >sacral
outflow
■ Kraniyal çıkış başın PS inervasyonu, sakral çıkış ise pelvisin PS inervasyonunun
sağlar.
■ Torakal ve abdominal PS inervasyonu CN10-Vagus neredeyse tek başına
üstlenir.
■ Sindirim sisteminin tamamı barsakların son kısmına kadar Vagus’un PS etkisi
altındadır. Barsak son kısımları (flexura coli sinistra)’dan itibaren sakral çıkışın
95. ■ Genel olarak Sempatik sistem katabolik(enerji tüketen)’tir
■ Savaş veya kaç – Fight or Flight ! (Red Bull, Monster….
■ Parasempatik sistem ise homeostatik (enerji tutucu, düzeni koruyucu)
■ Dinlen ve sindir… Rest and Digest…
96. Viseral duyu
■ İç organlarının duyusudur.
■ Genelde sorun olmadıkça hissedilmezler.
■ Zor lokalize edilir.
■ Ani gerilme (gaz ağrısı)
■ Kasılma- güçlü kontraksiyon (diyare)
■ Kimyasal irritanlar
■ Mekanik uyarı, (karına yumruk?)
■ Uyarıyı arttıran durumlar. iskemi
