Rashtrakuta art and architecture

1. Click to edit Master title style
1
“ಪ್ರ
ಾ ಚೀನ ಪ್ರ
ಾ ಢ ಹಂತದ ರಾಷ್ಟ್ ಾ ಕೂಟರ
ಕಲೆ ಮತ್ತ
ು ವಾಸ್ತ
ು ಶಿಲ್ಪ ”
ಎಂ.ಎಇತಿಹಾಸಪದವಿಗಾಗಿಭಾಗಶಃಸಲ್ಲ
ಿ ಸ್ತವಇತಿಹಾಸ
ಮತ್ತ
ು ಕಂಪ್ಯೂ ಟಂಗ್ಕಲ್ಲಕೆಯಸಚತ
ಾ ಪ
ಾ ಬಂಧ
ಸಂಶೀಧನಾ ವಿದ್ಯೂ ರ್ಥಿ
ಮೀನಾಕ್ಷ
ಿ ಡಿ ಕೆ
ಸ್ನಾ ತಕೀತ
ು ರ ಇತಿಹಾಸ ವಿಭಾಗ
ಎರಡನೇ ವಷ್ಟಿ
ಸರ್ಕಿರಿ ಪ
ಾ ಥಮ ದರ್ಜಿ ರ್ಕಲೇಜು
ಯಲ್ಹಂಕ ಬಂಗಳೂರು- 560064
ನೀಂದಣಿ ಸಂಖ್ಯೂ : HS190403.
ಮಾಗಿದರ್ಿಕರು
ಭಾರತಿ ಎಚ್ ಎಂ.
ಸಹಾಯಕ ಪ್ರ
ಾ ಧ್ಯೂ ಪಕರು.
ಸರ್ಕಿರಿ ಪ
ಾ ಥಮ ದರ್ಜಿ ರ್ಕಲೇಜು
ಸ್ನಾ ತಕೀತ
ು ರ ಇತಿಹಾಸ ವಿಭಾಗ.
ಯಲ್ಹಂಕ ಬಂಗಳೂರು- 560064
ಬಂಗಳೂರು ನಗರ ವಿರ್
ವ ವಿದ್ಯೂ ಲ್ಯ
ಸರ್ಕಿರಿ ಪ
ಾ ಥಮ ದರ್ಜಿ ರ್ಕಲೇಜು
ಸ್ನಾ ತಕೀತ
ು ರ ಇತಿಹಾಸ ವಿಭಾಗ.
ಯಲ್ಹಂಕ ಬಂಗಳೂರು- 560064

2. Click to edit Master title style
2 2
ವಿದ್ಯೂ ರ್ಥಿಯ ದೃಢಿಕರಣ ಪತ
ಾ
ಪ್ರ
ಾ ಚೀನ ಪ್ರ
ಾ ಢ ಹಂತದ ರಾಷ್ಟ್ ಾ ಕೂಟರ ಕಲೆ ಮತ್ತ
ು ವಾಸ್ತ
ು ಶಿಲ್ಪ ಎಂಬ ವಿಷ್ಟಯದ ಸಚತ
ಾ
ಪ
ಾ ಬಂಧವನ್ನಾ ಮೀನಾಕ್ಷ
ಿ ಡಿ ಕೆ ಆದ ನಾನ್ನ ಇತಿಹಾಸದ ವಿಷ್ಟಯದಲ್ಲ
ಿ ಎಂ.ಎ ಪದವಿಗಾಗಿ
ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತ
ು ಕಂಪ್ಯೂ ಟಂಗ್ ಪತಿ
ಾ ಕೆಯ ಮೌಲ್ೂ ಮಾಪನರ್ಕಾ ಗಿ ಬಂಗಳೂರು ನಗರ
ವಿರ್
ವ ವಿದ್ಯೂ ಲ್ಯಕೆಾ ಸಲ್ಲ
ಿ ಸಲು ಶಿ
ಾ ೀಮತಿ ಭಾರತಿ ಎಚ್ ಎಂ ಸಹಪ್ರ
ಾ ಧ್ಯೂ ಪಕರು ಇತಿಹಾಸ
ವಿಭಾಗ ಸರ್ಕಿರಿ ಪ
ಾ ಥಮ ದರ್ಜಿ ರ್ಕಲೇಜು ಯಲ್ಹಂಕ ಬಂಗಳೂರು- 560064 ಇವರ
ಸಲ್ಹೆ ಹಾಗೂ ಮಾಗಿದರ್ಿನದಲ್ಲ
ಿ ಸಿದಧ ಪಡಿಸಿದ್ದ ೀನೆ.
ಸಥ ಳ : ಬಂಗಳೂರು ಮೀನಾಕ್ಷ
ಿ ಡಿ ಕೆ
ದಿನಾಂಕ : ಎಂ ಎ ವಿದ್ಯೂ ರ್ಥಿ
ಇತಿಹಾಸ ವಿಭಾಗ
ಸರ್ಕಿರಿ ಪ
ಾ ಥಮ ದರ್ಜಿ ರ್ಕಲೇಜು
ಯಲ್ಹಂಕ ಬಂಗಳೂರು- 560064
ನೀಂದಣಿ ಸಂಖ್ಯೂ : HS190403.

3. Click to edit Master title style
3 3
ಮಾಗಿದರ್ಿಕರ ಪ
ಾ ಮಾಣ ಪತ
ಾ
ಪ್ರ
ಾ ಚೀನ ಪ್ರ
ಾ ಢ ಹಂತದ ರಾಷ್ಟ್ ಾ ಕೂಟರ ಕಲೆ ಮತ್ತ
ು ವಾಸ್ತ
ು ಶಿಲ್ಪ ಎಂಬ ವಿಷ್ಟಯದ ಸಚತ
ಾ
ಪ
ಾ ಬಂಧವನ್ನಾ ಮೀನಾಕ್ಷ
ಿ ಡಿ ಕೆ ಅವರು ಇತಿಹಾಸದ ವಿಷ್ಟಯದಲ್ಲ
ಿ ಎಂ.ಎ ಇತಿಹಾಸ ಪದವಿಯ
ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತ
ು ಕಂಪ್ಯೂ ಟಂಗ್ ಪತಿ
ಾ ಕೆಯ ಮೌಲ್ೂ ಮಾಪನರ್ಕಾ ಗಿ ಬಂಗಳೂರು ನಗರ
ವಿರ್
ವ ವಿದ್ಯೂ ಲ್ಯಕೆಾ ಸಲ್ಲ
ಿ ಸಲು ನನಾ ಮಾಗಿದರ್ಿನದಲ್ಲ
ಿ ಸಿದದ ಪಡಿಸಿದ್ಯದ ರೆ.
ಶಿ
ಾ ೀಮತಿ ಭಾರತಿ ಎಚ್ ಎಂ.
ಎಂ.ಎ, ಬಿಎಡ್, ಎಂ.ಫಿಲ್
ಸಹಾಯಕ ಪ್ರ
ಾ ಧ್ಯೂ ಪಕರು.
ಸರ್ಕಿರಿ ಪ
ಾ ಥಮ ದರ್ಜಿ ರ್ಕಲೇಜು
ಸ್ನಾ ತಕೀತ
ು ರ ಇತಿಹಾಸ ವಿಭಾಗ.
ಯಲ್ಹಂಕ ಬಂಗಳೂರು- 560064

4. Click to edit Master title style
4 4
ಸಚತ
ಾ ಪ
ಾ ಬಂಧ ಮೌಲ್ೂ ಮಾಪನ ಮಾಡಲು ಶಿಫಾರಸಿಿ ನ ಪತ
ಾ
ಪ್ರ
ಾ ಚೀನ ಪ್ರ
ಾ ಢ ಹಂತದ ರಾಷ್ಟ್ ಾ ಕೂಟರ ಕಲೆ ಮತ್ತ
ು ವಾಸ್ತ
ು ಶಿಲ್ಪ ಎಂಬ ವಿಷ್ಟಯದ ಸಚತ
ಾ
ಪ
ಾ ಬಂಧವನ್ನಾ ಎಂ.ಎ ಇತಿಹಾಸ ಪದವಿಗಾಗಿ ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತ
ು ಕಂಪ್ಯೂ ಟಂಗ್ ಪತಿ
ಾ ಕೆಯ
ಮೌಲ್ೂ ಮಾಪನರ್ಕಾ ಗಿ ಬಂಗಳೂರು ನಗರ ವಿರ್
ವ ವಿದ್ಯೂ ಲ್ಯದ ಇತಿಹಾಸ ವಿಭಾಗಕೆಾ ಸಲ್ಲ
ಿ ಸಲಾದ
ಈ ಸಚತ
ಾ ಪ
ಾ ಬಂಧವನ್ನಾ ಮೌಲ್ೂ ಮಾಪನಕೆಾ ಮಂಡಿಸಬಹುದ್ಂದು ಶಿಫಾರಸ್ತಿ ಮಾಡುತ್
ು ೀನೆ.
ಮಾಗಿದರ್ಿಕರು ವಿಭಾಗದ ಮುಖ್ೂ ಸಥ ರು
ಪ್ರ
ಾ ಂಶುಪ್ರಲ್ರು

5. Click to edit Master title style
5 5
ಪ್ರ
ಾ ಚೀನ ಪ್ರ
ಾ ಢ ಹಂತದ ರಾಷ್ಟ್ ಾ ಕೂಟರ ಕಲೆ ಮತ್ತ
ು ವಾಸ್ತ
ು ಶಿಲ್ಪ ಎಂಬ ವಿಷ್ಟಯದ ಸಚತ
ಾ ಪ
ಾ ಬಂಧದ
ವಸ್ತ
ು ವಿಷ್ಟಯದ ಆಯ್ಕಾ ಯಂದ ಅಂತಿಮ ಘಟ್ ದವರೆವಿಗೂ ತಮಮ ಅಮೂಲ್ೂ ವಾದ ಸಲ್ಹೆ, ಸೂಚನೆ ಮತ್ತ
ು
ಮಾಗಿದರ್ಿನ ನೀಡಿದ ಗುರುಗಳಾದ ಶಿ
ಾ ೀಮತಿ ಭಾರತಿ ಎಚ್ ಎಂ ರವರಿಗೆ ತ್ತಂಬು ಹೃದಯದ
ಕೃತಜ್ಞ ತ್ಗಳನ್ನಾ ಅರ್ಪಿಸ್ತತ್
ು ೀನೆ.
ನನಾ ಪ
ಾ ಬಂಧ ರ್ಕಯಿವನ್ನಾ ಪ್ರ
ಾ ತ್ಸಿ ಹಿಸಿದ ಸ್ನಾ ತಕೀತ
ು ರ ವಿಭಾಗದ ಸಂಚಾಲ್ಕರಾದ ಡಾıı
ನಾರಾಯಣಪಪ , ಪ್ರ
ಾ ಂಶುಪ್ರಲ್ರಾದ ಡಾıı ಗಿೀತ್ಸ ಹಾಗೂ ಗುರುಗಳಾದ ಡಾıı ಶಿ
ಾ ೀನವಾಸರೆಡಿಿ ಮತ್ತ
ು ಡಾıı
ಗುರುಲ್ಲಂಗಯೂ ಇವರ ಮೊದಲಾದವರಿಗೆ ಗೌರವ ಪ್ಯವಿಕ ನಮನಗಳು.
ಮೀನಾಕ್ಷ
ಿ ಡಿ ಕೆ
ಸ್ನಾ ತಕೀತ
ು ರ ಇತಿಹಾಸ ವಿಭಾಗ
ಎರಡನೇ ವಷ್ಟಿ
ಸರ್ಕಿರಿ ಪ
ಾ ಥಮ ದರ್ಜಿ ರ್ಕಲೇಜು
ಯಲ್ಹಂಕ ಬಂಗಳೂರು- 560064
ನೀಂದಣಿ ಸಂಖ್ಯೂ : HS190403.

6. Click to edit Master title style
6 6
ರಾಷ್ಟ್ ಾ ಕೂಟರ ಕಲೆ ಮತ್ತ
ು ವಾಸ್ತ
ು ಶಿಲ್ಪ
ರಾಷ್ಟ್ ರಕೂಟರು ಕ್ರ
ಿ .ಶ. ೮ ರಿಂದ ೧೦ನೇ ಶತಮಾನದವರೆಗೆ ಆಳಿದ ರಾಜವಂಶ.
ದಂತಿದುರ್ಗನು ಚಾಲುಕ್ಯ ರ ಕ್ರೀತಿಗವರ್ಗನನುು ಸೀಲಿಸಿ ಗುಲ್ಬ ರ್ಗ ವನುು
ಕಿಂದ
ಿ ವಾಗಿಸಿ ಈ ಸಾಮಾ
ಿ ಜಯ ವನುು ಸಾಾ ಪಿಸಿದನು. ದಂತಿದುರ್ಗನು ತನು ಮಾವ, ಪಲ್
ಲ ವ
ರಾಜ ನಂದಿವರ್ಗನನಿಗೆ ಕಂಚಿಯನುು ಚಾಲುಕ್ಯ ರಿಂದ ಪುನಃ ಪಡೆಯಲು ಸಹಾಯ
ಮಾಡುತ್ತ
ಾ , ಗುಜಗರ, ಕ್ಳಿಿಂರ್,ಕೀಸಲ್ ರ್ತ್ತ
ಾ ಶ್
ಿ ೀ ಶೈಲ್ ರಾಜರುರ್ಳನುು ಸಲಿಸಿದನು.
ಧ್ರ
ಿ ವನ ಮೂರನೇ ರ್ರ್ನಾದ ಗೀವಿಂದ -೩ ನ ಸಿಿಂಹಾಸನಾರೀಹಣ ದಿಂದಿಗೆ
ಯಶಸಿಿ ನ ಒಿಂದು ಯುರ್ವೇ ಶುರುವಾಯಿತ್ತ. ಆತನ ರಣರಂರ್ದ ಸಾಧನೆರ್ಳನುು
ರ್ಹಾಭಾರತದ ಅರ್ಜಗನ ರ್ತ್ತ
ಾ ಅಲೆಕ್ಿ ಿಂಡೆರ್ ಗೆ ಹೊಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈತನ
ಉತ
ಾ ರಾಧಿಕಾರಯಾದ ಅಮೀಘ ವಷ್ಟಗ ನೃಪತ್ತಿಂರ್ ಮಾನಯ ಖೇಟ ಅಥವಾ ರ್ಳಖೇಡ
ವನುು ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿಸಿ ಕ್ನು ಡಿರ್ರ ಇತಿಹಾಸದಲಿ
ಲ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ್ ಆಳಿ
ಿ ಕೆ ಮಾಡಿದ
ರಾಜನೆಿಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಅವರ ಆಳಿ
ಿ ಕೆಯಲಿ
ಲ ಕ್ಲೆ, ಸಾಹಿತಯ ರ್ತ್ತ
ಾ ಧರ್ಗರ್ಳನುು
ಸಮೃದಧ ಗಳಿಸಿದ ಕಾಲ್ವಿಂದು ಪರರ್ಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ರಾಷ್ಟ್ ರಕೂಟರಲೆಲ ಪ
ಿ ಸಿದಧ ನೆನಿಸಿದ
ಅಮೀಘ ವಷ್ಟಗ ನೃಪತ್ತಿಂರ್ ಕ್ನು ಡ ರ್ತ್ತ
ಾ ಸಂಸಕ ೃತದಲಿ
ಲ ಸಿ ತಃ ನಿಪುಣ
ವದ್ಿ ಿಂಸನಾಗಿದದ ನು. ಅವರು ಬರೆದ ಕ್ನು ಡದ ಕ್ವರಾಜಮಾರ್ಗ ರ್ತ್ತ
ಾ ಸಂಸಕ ೃತದ
ಪ
ಿ ಶ್ು ೀತ
ಾ ರ ಶತಮಾಲಿಕೆ ಒಿಂದು ಮೈಲುರ್ಲಾ
ಲ ಗಿದುದ ಇದನುು ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಭಾಷೆಗೂ
ಭಾಷಿಂತರಸಲಾಗಿದೆ. ಇವರ ಧರ್ಗ ಸಹಿಷ್ಣು ಸತೆ, ಕ್ಲೆ ರ್ತ್ತ
ಾ ಸಾಹಿತಯ ದಲಿ
ಲ ನ ಒಲ್ವು,
ಶಿಂತಿ ಪಿ
ಿ ಯ ಪ
ಿ ವೃತಿ
ಾ ಯನುು ಕಂಡು ಇವರನುು ದಕ್ರ
ಿ ಣದ ಅಶ್ೀಕ್ (ಅಶ್ೀಕ್
ಚಕ್
ಿ ವತಿಗ) ಎಿಂದೂ ಕ್ರೆಯುತ್ತ
ಾ ರೆ.

7. Click to edit Master title style
7 7
ಎಲ್
ಿ ೀರದ ಕೈಲಾಸನಾಥ ದೇವಾಲ್ಯ
ಈ ದೇವಾಲ್ಯದ ಸೃಷ್ಟ್ ಅತೂ ದುು ತವಾದುದು. ಮೇಲ್ಲನಂದ ಕೆಳಗಿನವರೆಗೆ ಅಪ್ಯವಿವಾದ
ಕೆತ
ು ನೆಯಂದ ಕಂಗೊಳಿಸ್ತತಿ
ು ವೆ ಈ ಗುಹೆಗಳು. ಈ ದೇವಾಲ್ಯವು ಅಂದಿನ ಶಿಲ್ಪ ಕಲಾ ನೈಪುಣೂ ನಮಮ
ಮುಂದ್ ನದಿರ್ನವಾಗಿ ನಂತಿದ್.ವಾಸ್ತ
ು ಶಿಲ್ಪ ದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲ
ಿ ಅತೂ ಂತ ವಿಸಮ ಯರ್ಕರಿ ಕಟ್ ಡಗಳಲ್ಲ
ಿ
ಒಂದ್ಯಗಿರುವ ಕೈಲಾಸನಾಥ ದೇವಸ್ನಥ ನ ಸ್ತಮಾರು 60 ಅಡಿ ಎತ
ು ರ ಮತ್ತ
ು 200 ಅಡಿ ಅಗಲ್ವನ್ನಾ
ಹಂದಿದ್. ಈ ಏಕಶಿಲೆಯ ರಚನೆಯನ್ನಾ ನಮಿಸಲು ಬಳಸಲಾದ ಬಂಡೆ ಸ್ತಮಾರು 4,00,000
ಟನಗಳಷ್ಟ್ ತೂಕವನ್ನಾ ಹಂದಿತ್ತ
ು ಎಂದು ಅಂದ್ಯಜಿಸಲಾಗಿದ್.
34 ಗುಹಾಂತರ ದೇವಾಲ್ಯಗಳಲ್ಲ
ಿ 16ನೇ ಗುಹೆಯಾದ ಈ ದೇವಾಲ್ಯದ ಉದದ 276 ಅಡಿಗಳು. ಅಗಲ್
154 ಅಡಿಗಳು ಮತ್ತ
ು ಎತ
ು ರ 100 ಅಡಿ. ದೇವಾಲ್ಯದ ಮಧೂ ದಲ್ಲ
ಿ ಗರ್ಿಗೃಹ, ಪಶಿಿ ಮದಲ್ಲ
ಿ
ಮಹಾದ್ಯವ ರ, ನಂದಿ ಮಂಟಪ, ಮತ್ತ
ು ಅಂಗಳವನ್ನಾ ಹಂದಿದುದ ಅದು ಸನಾೂ ಸಿ ಮಂಟಪಗಳನ್ನಾ
ಹಂದಿದ್
ಅನೇಕ ವೈಶಿಷ್ಟ್ ೂ ಗಳಿಗೆ ಪ
ಾ ಸಿದಧ ವಾದ ಎಲ್
ಿ ೀರದ ಗುಹೆಗಳು ಶಿಲ್ಪ ಕಲಾ ರ್ಪ
ಾ ಯರನ್ನಾ ಕೈಬಿೀಸಿ
ಕರೆಯುತ
ು ವೆ. ಎಲ್
ಿ ೀರ ಗುಹೆಗಳು ವಿರ್
ವ ಪರಂಪರೆಯ ಸಂಪತ್ತ
ು ಆಗಿ ಗುರುತಿಸಲ್ಪ ಟ್ ದ್. ಎಲ್
ಿ ೀರ
ಭಾರತಿೀಯ ರಮಣಿೀಯ ಶಿಲ್ಪ ಗಳನ್ನಾ ಪ
ಾ ತಿಬಿಂಬಿಸ್ತತ
ು ದ್. ಜೈನ,ಬೌದಧ , ಹಿಂದೂ ಗುಹಾದೇಗುಲ್ಗಳ
ಸಮೂಹವೇ ಅಲ್ಲ
ಿ ದದ ರೂ ಅಪ್ಯವಿವಾದ ಕೆತ
ು ನೆಯಂದ ಮನದಲ್ಲ
ಿ ಚರರ್ಕಲ್ ಉಳಿಯುವಂತಹ
ಶಿಲ್ಪ ಕಲೆಯನ್ನಾ ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಕೈಲಾಸನಾಥ ದೇವಾಲ್ಯ.

8. Click to edit Master title style
8 8
ಅಜಂತ್ಸ ಗುಹೆಗಳು
ಭಾರತದ ಸಾಿ ತಂತ
ಿ ಯ ಪೂವಗ ಕಾಲ್ದಲಿ
ಲ ಹೈದರಾಬಾದ್ ನ
ನಿಜಾರ್ರ ಕಾಲ್ದಲಿ
ಲ ಹೈದರಾಬಾದ್ ಪ್
ಿ ಿಂತಯ ದಲಿ
ಲ ದದ ಅಜಂತ್ತ
ಈರ್ ರ್ಹಾರಾಷ್ಟ್ ರದ ಔರಂಗಾಬಾದ್ ಜಿಲೆಲ ಯಲಿ
ಲ ದೆ. ಇಲಿ
ಲ ಯ
ಬೌಧಧ ಚೈತಯ ರ್ಳಿಗೆ ರ್ತ್ತ
ಾ ಇಲಿ
ಲ ನ ಗೀಡೆರ್ಳಲಿ
ಲ ನ
ಭಿತಿ
ಾ ಚಿತ
ಿ ರ್ಳಿಗಾಗಿ ಇದು ಅತಯ ಿಂತ ಪ
ಿ ಸಿಧಿಧ ಯಾಗಿದೆ.
ಇದು ರ್ಲೆಸಿೀಮೆ, ಚಂದರ್, ಶತಮಾಲ್, ವಿಂಧಾಯ ದಿ
ಿ , ಸಹಾಯ ದಿ
ಿ
ಎಿಂದು ಕ್ರೆಯಲ್ಪ ಡುವ ಪಶ್ು ರ್ಘಟ್ ರ್ಳ ಬೆಟ್ ರ್ಳು ಸುತ
ಾ ಲೂ
ಇವ. ಇವುರ್ಳ ಸರಾಸರ ಎತ
ಾ ರ 4,000`. ಇವು ರ್ನಮಾಡದಿಿಂದ
ಬೀರಾರನವರೆಗೆ ವಸ
ಾ ರಸಿವ. ಅಲ್
ಲ ಲಿ
ಲ ವಾಯ ಪ್ರರ್ಳ, ಸೈನಯ ದ
ಓಡಾಟ ಸಾರ್ಣೆರ್ಳಿರ್ನುಕೂಲ್ವಾದ ಕ್ಣಿವ ದ್ರರ್ಳಿವ. ದಕ್ರ
ಿ ಣ
ಪ
ಿ ಸಾ ಭೂಮಿಯ ಉತ
ಾ ರರ್ಡಿಯಾದ ಈ ಶ್
ಿ ೀಣಿ ಬೀರಾರನಲಿ
ಲ 2,000`
ಎತ
ಾ ರವಾಗಿದೆ. ಮಾಕ್ರಗಿಂಡ (4,384`), ಸಪ
ಾ ಶಿಂರ್ (4,659`), ಧೊಡಕ್
(4,741`), ತ್ತದೆ
ಿ (4,526`) - ಇವು ಇಲಿ
ಲ ನ ಮುಖ್ಯ ಶ್ಖ್ರರ್ಳು.
ಅಜಂತ ಕ್ಣಿವ ಔರಂಗಾಬಾದ್ ರ್ತ್ತ
ಾ ಎಲ್
ಲ ೀರರ್ಳಿಿಂದ 95 ಮೈ.
ದೂರದಲಿ
ಲ ದೆ.

9. Click to edit Master title style
9 9
ರಾಷ್ಟ್ ರಕೂಟರ ವೈಭವಪೂಣಗ ಆಳಿ
ಿ ಕೆಯಲಿ
ಲ ಶ್ಕ್ಷಣ, ಸಾಹಿತಯ , ವಾಸು
ಾ ಶ್ಲ್ಪ ಮುಿಂತ್ತಗಿ
ಎಲ್
ಲ ವೂ ರಾಜಾಶ
ಿ ಯದಲಿ
ಲ ವಪುಲ್ವಾಗಿ ಬೆಳೆಸಿದರು. ನಾಲ್ಕ ನೆಯ ಗೀವಿಂದ ಚಕ್
ಿ ವತಿಗ
ಅಲ್ಪ ಕಾಲ್ ಆಳಿದರೂ ಒಬಬ ನೇ 400 ಅರ್
ಿ ಹಾರರ್ಳನುು ಸೃಷ್ಟ್ ಸಿದನೆಿಂದರೆ ಮಿಕ್ಕ ವರ
ಕಾಲ್ದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನುು ಊಹಿಸಬಹುದು. ಕ್ನು ಡ, ಸಂಸಕ ೃತ ಹಾಗೂ ಪ್
ಿ ಕೃತ ಮೂರು
ಭಾಷೆರ್ಳಲಿ
ಲ ಅನೇಕ್ ಕೃತಿರ್ಳು ರಚನೆಗಿಂಡು ಸಿದ್ಧ ಿಂತ ಚಕ್
ಿ ವತಿಗರ್ಳೂ ಕ್ವ
ಚಕ್
ಿ ವತಿಗರ್ಳೂ ಈ ಕಾಲ್ದಲಿ
ಲ ರಾಜರ ಆಸಾಾ ನವನುು ಅಲಂಕ್ರಸಿದರು. ವಾಯ ಕ್ರಣ,
ಕಾವಯ , ನಾಟಕ್, ಲ್ೀಕ್ಕ್ಲಾ, ಸರ್ಯ ಹಿೀಗೆ ಅನೇಕ್ ವಷ್ಟಯರ್ಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ
ವದ್ಿ ಿಂಸರು ಈ ರಾಜರ ಆಶ
ಿ ಯದಲಿ
ಲ ಬಾಳಿ ಬದುಕ್ರದರು. ಸಾಲ್ಟಗಿ
(ಶಲಾಪ್ವಟಿ್ ಗೆ) ಎಿಂಬ ಸಾ ಳದಲಿ
ಲ ಉನು ತ ವದ್ಯ ಕಿಂದ
ಿ ದಲಿ
ಲ ವದ್ಯ ರ್ಥಗರ್ಳ
ವಸತಿಗೆಿಂದು 27 ನಿವೇಶನರ್ಳಿದದ ವು. ಇಿಂಥ ಅನೇಕ್ ವದ್ಯ ಕಿಂದ
ಿ ರ್ಳು ರಾಜಯ ದ ಅನೇಕ್
ಭಾರ್ರ್ಳಲಿ
ಲ ದದ ವು. ರಾಷ್ಟ್ ರಕೂಟರ ಕಾಲ್ಕೆಕ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ದರೆಕ್ರದ ಅನೇಕ್
ಶಸನರ್ಳು (ಅದರ ಕ್ವರ್ಳು) ಸಂಬಂಧ ಹಾಗೂ ಬಾಣಭಟ್ ರ ಶೂಲಿರ್ಳನುು
ಅನುಸರಸಿರುವುದು ಅವರ ಪ್ಿಂಡಿತಯ ಕೆಕ ಕ್ನು ಡಿ ಹಿಡಿದಂತಿದೆ. ಕುಮಾರಲ್, ವಾಚಸಪ ತಿ,
ಲ್ಲ್
ಲ , ಕಾತ್ತಯ ಯನ, ಆಿಂಗಿರಸ, ಯರ್, ರಾಜಶೇಖ್ರ, ತಿ
ಿ ವಕ್
ಿ ರ್, ಹಲಾಯುಧ ಮುಿಂತ್ತದ
ವೈದಿಕ್ಪಂಥದ ಲೇಖ್ಕ್ರು ಆ ಕಾಲ್ದಲಿ
ಲ ದದ ರು. ರಾಜಶೇಖ್ರ ಮೂಲ್ತಃ ಅಿಂದಿನ
ರ್ಹಾರಾಷ್ಟ್ ರವನಿಸಿದ ಕ್ನಾಗಟಕ್ದವ. ಕ್ನಾಗಟಕ್ದಲಿ
ಲ ಪ್
ಿ ಯಃ ಸಾಾ ನಗೌರವ ಸಿಕ್ರಕ ದ
ಆತ ಕ್ನೀಜಕೆಕ ಹೊೀಗಿ ಪ
ಿ ತಿಭೆಯನುು ಮೆರೆದ. ತಿ
ಿ ವಕ್
ಿ ರ್ನ ನಳಚಂಪು ಸಂಸಕ ೃತದ
ಉಪಲ್ಬಧ ಮದಲ್ ಚಂಪೂಕೃತಿ. ಈತ ಎರಡನೆಯ ಇಿಂದ
ಿ ನ ಬಾಗುಮಾ
ಿ ತ್ತರ್
ಿ
ಶಸನವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದ ನೆ. ಹಲಾಯುಧ ಕ್ವರಹಸಯ ಎಿಂಬ ವಾಯ ಕ್ರಣವನ್ನು ಪಿಿಂರ್ಳನ
ಛಂದಶಸ
ಾ ರಕೆಕ ಟಿೀಕೆಯನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದ ನೆ. ಇವನ್ನ ಗೀದ್ವರ ತಿೀರದವನೆ.

10. Click to edit Master title style
10
10
ಗದಗಿನ ತಿ
ಾ ಕೂಟೇರ್
ವ ರ ದೇವಾಲ್ಯ
ರ್ದಗಿನ ತಿ
ಿ ಕೂಟೇಶ
ಿ ರ ದೇವಾಲ್ಯವು ನರ್ಮ ನಾಡಿನ ಪ್
ಿ ಚಿೀನ
ದೇಗುಲ್ರ್ಳಲ್
ಲ ಿಂದು. ರಾಷ್ಟ್ ರಕೂಟರ ಕಾಲ್ದಲಿ
ಲ ಈ ದೇಗುಲ್ದ
ನಿಮಾಗಣವಾಗಿರಬೇಕೆಿಂದೂ ಮುಿಂದಿನ ಹಲ್ವು ಅರಸುರ್ನೆತನರ್ಳು ದೇವಾಲ್ಯದ
ವಸ
ಾ ರಣೆ, ಜಿೀರ್ೀಗದ್ಧ ರರ್ಳಿಗೆ ಕಡುಗೆಯಿತ
ಾ ವಿಂದೂ ವದ್ಿ ಿಂಸರ ಅಭಿರ್ತ.
ಕ್ರ
ಿ .ಶ.೧೦೦೨ ರ ಕ್ಲಾಯ ಣದ ಚಾಲುಕ್ಯ ಅರಸರ ಶಸನದಿಿಂದ ಮದಲುಗಿಂಡು
ಮುಿಂದಿನ ಶತಮಾನರ್ಳಲಿ
ಲ ಕ್ಲ್ಚ್ಚಯಗ, ಹೊಯಿ ಳ, ಯಾದವ, ವಜಯನರ್ರ
ಮದಲಾದ ಅರಸುರ್ನೆತನರ್ಳವರು ಈ ದೇಗುಲ್ಕೆಕ ದ್ನದತಿ
ಾ ನಿೀಡಿದ ಅನೇಕ್
ಶಸನರ್ಳು ಲ್ಭಯ ವವ. ಬ
ಿ ಹಮ , ವಷ್ಣು , ರ್ಹೇಶ
ಿ ರರನುು ಪ
ಿ ತಿನಿಧಿಸುವ ಮೂರು
ಲಿಿಂರ್ರ್ಳನುು ಇಲಿ
ಲ ಯ ರ್ಭಗಗುಡಿಯಲಿ
ಲ ಕಾಣುತಿ
ಾ ೀರ. ಹಿೀಗೆ ತಿ
ಿ ಮೂತಿಗರ್ಳ
ಒಕೂಕ ಟವರುವ ಗುಡಿಯಾದುದರಿಂದಲೇ ತಿ
ಿ ಕೂಟೇಶ
ಿ ರನೆಿಂಬ ಹೆಸರು ಬಂದಿರಬೇಕು.
ರ್ಭಗಗುಡಿಯ ಅಿಂದವಾದ ಬಾಗಿಲ್ ಚೌಕ್ಟಿ್ ನಲೂ
ಲ ಈ ತಿ
ಿ ಮೂತಿಗರ್ಳ
ಸಂರ್ರ್ವನುು ಕಾಣಬಹುದು. ಅಿಂತರಾಳದ ದ್ಿ ರದ ಚೌಕ್ಟಿ್ ನಂತೆಯೇ ಗುಡಿಯ
ಇತರ ದ್ಿ ರಪಟಿ್ ಕೆರ್ಳೂ ವಜ
ಿ , ಲ್ತೆ, ಸ
ಾ ಿಂಭ ಮದಲಾದ ವನಾಯ ಸರ್ಳ ಪಟಿ್ ರ್ಳೊಡನೆ
ಕಂಗಳಿಸುತ
ಾ ವ. ದ್ಿ ರಪಟಿ್ ಕೆರ್ಳ ಲ್ಲಾಟದಲಿ
ಲ ರ್ಜಲ್ಕ್ರ
ಿ ಮ ಯ ಉಬ್ಬಬ ಶ್ಲ್ಪ ವದದ ರೆ,
ಬ್ಬಡದ ಭಾರ್ದಲಿ
ಲ ದೇವರ್ಣ, ಚಾರ್ರಧಾರಣಿಯರೇ ಮದಲಾದವರ ಚಿತ
ಿ ಣವದೆ.
ಗುಡಿಯ ನಡುಮಂಟಪದಲಿ
ಲ ರುವ ಸಾಲಂಕೃತ ನಂದಿಯ ವರ್
ಿ ಹ ಸುಿಂದರವಾಗಿದೆ.
ನವರಂರ್ದ ಕಂಬರ್ಳೂ ಭುವನೇಶ
ಿ ರಯೂ ಆಕ್ಷ್ಟಗಕ್ವಾಗಿವ.

11. Click to edit Master title style
11
“
11
ಕಂಬಗಳ ವಿನಾೂ ಸ
ಕಂಬರ್ಳ ವನಾಯ ಸ ಒಿಂದಕ್ರಕ ಿಂತ ಒಿಂದು ವಶ್ಷ್ಟ್ ವಾಗಿದುದ
ರ್ರ್ನಸೆಳೆಯುವಂತಿವ. ಇಲಿ
ಲ ನ ಕೀಷ್ಟಠ ರ್ಳಲಿ
ಲ
ಉಮಾರ್ಹೇಶ
ಿ ರ ಹಾಗೂ ರ್ಣಪತಿಯ ಪ್
ಿ ಚಿೀನವೂ
ಸುಿಂದರವೂ ಆದ ವರ್
ಿ ಹರ್ಳಿವ. ಇನ್ನು ಕೆಲ್ವು ಪುರಾತನ
ಶ್ಲ್ಪ ರ್ಳಿದುದ ವವೇಚನಾರಹಿತವಾದ ಸುಣು ಬಣು ರ್ಳ
ಲೇಪನದಿಿಂದ್ಗಿ ರೂಪರ್ರೆಸಿಕಿಂಡಿವ. ತಿ
ಿ ಕೂಟೇಶ
ಿ ರ
ದೇವಾಲ್ಯದ ವಸಾ
ಾ ರವಾದ ಅಿಂರ್ಳದಲಿ
ಲ ಗಾಯತಿ
ಿ -ಸಾವತಿ
ಿ -
ಸರಸಿ ತಿಯರ ದೇವಾಲ್ಯವೂ ಇದೆ. ಇಲಿ
ಲ ನ ಶ್ಲ್ಪ ರ್ಳು ತಿೀರಾ
ಈಚಿನ ಸೇಪಗಡೆಯಾಗಿವ.
ದೇವಾಲ್ಯದ ಶ್ಖ್ರಭಾರ್ವು ನಶ್ಸಿಹೊೀಗಿದುದ ಇತಿ
ಾ ೀಚೆಗೆ
ಗಾರೆಯಿಿಂದ ಪುನನಿಗಮಿಗಸಲಾಗಿದೆ. ಶ್ಖ್ರದ ಬ್ಬಡದ ವನಾಯ ಸ
ಪೂವಗಸಿಾ ತಿಯಲಿ
ಲ ಉಳಿದುಕಿಂಡಿದುದ ಹಲ್ವು ಯಕ್ಷ,
ದೇವಾದಿರ್ಳ ವರ್
ಿ ಹರ್ಳು ಅಲ್
ಲ ಲಿ
ಲ ಕಂಡುಬರುತ
ಾ ವ. ಗುಡಿಯ
ಸುತ
ಾ ಲಿನ ಗೀಡೆಯ ಮೇಲಂಚಿನಲಿ
ಲ ಮೂರು ಸ
ಾ ರರ್ಳ
ಅಲಂಕಾರಪಟಿ್ ರ್ಳಿವ. ಮೇಲಂಚಿಗೆ ಅಲ್
ಲ ಲಿ
ಲ ಸಿಿಂಹದ
ಪ
ಿ ಭಾವಳಿಯಿರುವ ಕ್ರೀತಿಗಮುಖ್ರ್ಳೊಳಗೆ ದೇವಶ್ಲ್ಪ ರ್ಳನುು
ಕಾಣಬಹುದು. ನಡುವಣ ಸ
ಾ ರದಲಿ
ಲ ಹಂಸರ್ಳ ಸಾಲ್ನ್ನು
ಕೆಳಭಾರ್ದಲಿ
ಲ ಕ್ರರಯ ಅಳತೆಯ ಕ್ರೀತಿಗಮುಖ್ರ್ಳೊಳಗೆ
ದೇವರ್ಣಶ್ಲ್ಪ ರ್ಳನುು ಚಿತಿ
ಿ ಸಿದೆ. ಕಾಲಾನುಕಾಲ್ಕೆಕ ಸವದು
ಹಾಳಾಗಿರುವ ದೆಸೆಯಿಿಂದ್ಗಿ ಈ ಪಟಿ್ ಕೆರ್ಳಲಿ
ಲ
ನಿರಂತರತೆಯಿಲ್
ಲ .

12. Click to edit Master title style
12
ಹೊರಗೀಡೆಯ ಮೇಲೆ ಹೆಚಿು ನ ಅಲಂಕ್ರಣರ್ಳಿಲ್
ಲ ವಾದರೂ ಕ್ರರುಗೀಪುರರ್ಳು,
ಅಧಗಕಂಬರ್ಳು, ಹಾಗೂ ಕ್ರೀತಿಗಮುಖ್ರ್ಳ ವನಾಯ ಸದಿಿಂದ ಸರ್ಸಾಗಿ
ರೂಪುಗಿಂಡಿದೆ. ಒರಗುವ ಕ್ಕಾ
ಿ ಸನ, ಜಾಲಂದ
ಿ ರ್ಳು ಸೂಕ್ಷಮ ಕೆತ
ಾ ನೆಯಿಿಂದ
ಬೆರಗುಮೂಡಿಸುತ
ಾ ವ. ಮುಖ್ಯ ವಾಗಿ ಕ್ಕಾ
ಿ ಸನದ ಹೊರಗೀಡೆಯನ್ನು ಜಾಲಂದ
ಿ ದ
ಕೆಳಭಾರ್ವನ್ನು ಎರಡು ಸ
ಾ ರದ ಅಲಂಕ್ರಣದಿಿಂದ ಸರ್ಜು ಗಳಿಸಿದೆ. ಮೇಲುಸ
ಾ ರದಲಿ
ಲ
ಕಂಬರ್ಳ ವನಾಯ ಸವರುವ ಚೌಕ್ಟಿ್ ನಳಗೆ ಮೂತಿಗಶ್ಲ್ಪ ರ್ಳಿದದ ರೆ, ಕೆಳಹಂತದಲಿ
ಲ
ಗೀಪುರರ್ಳುಳ
ಳ ಕ್ರರುಮಂಟಪರ್ಳೊಳಗೆ ಪ
ಿ ತೆಯ ೀಕ್ಶ್ಲ್ಪ ರ್ಳನುು ಚಿತಿ
ಿ ಸಿದೆ. ಈ
ಶ್ಲ್ಪ ರ್ಳಲಿ
ಲ ದೇವತೆರ್ಳು, ಯಕ್ಷಗಂಧವಾಗದಿ ಪ
ಿ ಮುಖ್ರು, ನತಗಕ್ರಯರು,
ಚಾರ್ರಧಾರಣಿಯರು, ಸಂಗಿೀತವಾದಯ ಗಾರರು, ರಾಜಪರವಾರದವರು, ಅಿಂತಃಪುರದ
ಸಿ
ಾ ರೀಯರು ಕಂಡುಬರುತ್ತ
ಾ ರೆ. ಈ ಎಲ್
ಲ ಶ್ಲ್ಪ ರ್ಳೂ ಸವದು, ಭರ್ು ಗಿಂಡು
ನಶ್ಸಿದದ ರೂ ಒಟ್ ಿಂದ ಅಚು ಳಿಯದಂತಿದೆ. ಒಿಂದಿಿಂಚೂ ಬಡದಂತೆ ಗೀಡೆಯ
ಕೆಳಭಾರ್ವನುು ಬಗೆಬಗೆಯ ಚಿತ್ತ
ಾ ರ, ಮೂತಿಗಶ್ಲಾಪ ದಿರ್ಳಿಿಂದ ಅಲಂಕ್ರಸಿರುವ ಪರ
ಅಿಂದಿನ ಕ್ಲಾಶ್
ಿ ೀಮಂತಿಕೆಗೆ ಸಾಕ್ರ
ಿ ಯಾಗಿದೆ. ಮುಖ್ಯ ದೇಗುಲ್ದ ಹೊರಬದಿಯಲಿ
ಲ ರುವ
ಮಂಟಪದ ಕ್ಡೆಗೆ ನಿರ್ಮ ದೃಷ್ಟ್ ಯನುು ಹೊರಳಿಸಿದರೆ ಬೆಡಗಿನ ಇನು ಿಂದು
ಲ್ೀಕ್ವೇ ತೆರೆದುಕಳುಳ ತ
ಾ ದೆ. ಈ ಮಂಟಪದಲಿ
ಲ ರುವಂತಹ ಕಂಬರ್ಳ ಚೆಲುವು,
ವನಾಯ ಸ, ಸೂಕ್ಷಮ ಕೆತ
ಾ ನೆಯ ಕುಸುರಯ ಸಬರ್ನುು ನಿೀವು ರ್ತೆ
ಾ ಲೂ
ಲ ಕಾಣಲಾರರ.
ಈ ಕಂಬರ್ಳನುು ನೀಡುವುದಕೆಕ ಿಂದೇ ನಿೀವು ರ್ದರ್ಕೆಕ ಬಂದಿರುವರೆಿಂದು ಹೇಳಿದರೂ
ಯಾರೂ ಅಚು ರಪಡಬೇಕಾಗಿಲ್
ಲ . ಇದು ಶ್ಲ್ಪ ಕ್ಲಾಪ್ರ
ಿ ಢಿಮೆಯ ಪರಾಕಾಷೆಠ
ಎಿಂದಮೇಲೆ ಹೇಳುವುದಕೆಕ ೀನ್ನ ಇಲ್
ಲ .

13. Click to edit Master title style
13
ಮಂಟಪದಳಗಿನ ದಡಡ ಕಂಬರ್ಳಾರ್ಲಿ, ಕ್ರರುಗೀಡೆರ್ಳು
ಆಧರಸಿ ಹಿಡಿದ ಕ್ರರುಗಂಬರ್ಳೇ ಇರಲಿ, ಒಿಂದರಂತೆ
ರ್ತ್
ಾ ಿಂದಿಲ್
ಲ . ಕೆಲ್ವು ಕಂಬರ್ಳ ಬ್ಬಡದ ಚೌಕ್ಟಿ್ ನಲಿ
ಲ
ದೇವತ್ತಮೂತಿಗರ್ಳ ಉಬ್ಬಬ ಶ್ಲ್ಪ ರ್ಳು, ಅವುರ್ಳನುು
ಸುತ್ತ
ಾ ವರೆದ ಹೂಬಳಿ
ಳ ಯ ಚಂದದ ಚೌಕ್ಟ್ಟ್ ; ಇನುು ಕೆಲ್ವು
ಕಂಬರ್ಳ ಮೇಲುಭಾರ್ದಲಿ
ಲ ಅಡಡ ತ್ಲೆರ್ಳನುು ಸಂಧಿಸುವಲಿ
ಲ
ಕ್ರರುಚೌಕ್ಟ್ಟ್ ರ್ಳೊಳಗೆ ಯಕಾ
ಿ ದಿ ಶ್ಲ್ಪ ರ್ಳೊೀ ಹೂಬಳಿ
ಳ ರ್ಳ
ವನಾಯ ಸದ ಸಬಗೀ, ಆನೆಹಂಸರ್ಳೊೀ.
ನಾರ್ನಾಗಿಣಿಯರಿಂದ ಮದಲುಗಿಂಡು ದಿಕಾಪ ಲ್ಕ್ರವರೆಗೆ
ಎಲ್
ಲ ರಗೂ ಈ ಕಂಬರ್ಳ ಆಶ
ಿ ಯ ಸಿದಧ ವಾಗಿದೆ. ಸಾವರ
ವರುಷ್ಟರ್ಳಿಗೂ ಮಿಕ್ರಕ ಇವಲ್
ಲ ತರ್ಮ ಕ್ಲಾವೈಭವವನುು
ಮೆರೆಸುತ
ಾ ಉಳಿದುಬಂದಿರುವುದೇ ನರ್ಮ ನಾಡಿನ ಸುದೈವ.

14. Click to edit Master title style
14
14
ಸೇಡಂಪುರದ ಆರಾಧೂ ದೈವ ಪಂಚಲ್ಲಂಗೇರ್
ವ ರ
ದೇವಾಲ್ಯ
ಕ್ಲ್ಬ್ಬರಗಿಯ ರ್ಳಖೇಡ (ಮಾನಯ ಖೇಟ)ದ ಪಕ್ಕ ದ ಊರು ಸೇಡಂ ನರ್ರದಲಿ
ಲ ಭಾರ್ಶಃ
ರಾಷ್ಟ್ ರಕೂಟರ ಕೆತ
ಾ ನೆಯ ದೇವಾಲ್ಯರ್ಳು, ಜೈನ ಬಸದಿರ್ಳು, ಸ
ಾ ಿಂಭರ್ಳು, ಅರ್ಸಿ,
ಕೀಟೆರ್ಳೆಲ್
ಲ ವೂ ರಾಷ್ಟ್ ರಕೂಟರ ಕ್ಲೆಯ ವೈಭವದ ಇತಿಹಾಸವನೆು ೀ ಸಾರುತ
ಾ ವ.
ಅವುರ್ಳಲಿ
ಲ ಪಂಚಲಿಿಂಗೇಶ
ಿ ರ ದೇವಾಲ್ಯ ಕೂಡಾ ಒಿಂದು.
ಈ ದೇವಾಲ್ಯವು ಕ್ಲಾಯ ಣ ಚಾಲುಕ್ಯ ರ ಶೈಲಿಯಲಿ
ಲ ದುದ , ಕ್ಲಾಯ ಣ ಚಾಲುಕ್ಯ ರ ಆರಾಧಯ
ದೈವ ಪಂಚಲಿಿಂರ್ ದೇವರು ಎಿಂಬ್ಬದು ಇತಿಹಾಸದಿಿಂದ ತಿಳಿದುಬರುತ
ಾ ದೆ. ಮಂದಿರವು
ಪಶ್ು ಮಾಭಿಮುಖ್ವಾಗಿದುದ ಐದು ಲಿಿಂರ್ರ್ಳನುು 3 ಅಡಿ ಎತ
ಾ ರದ ಅದಿಷಠ ನದ ಮೇಲೆ
ಸಾಾ ಪಿಸಲಾದ ಕಾರಣ ಇದಕೆಕ ಪಂಚಲಿಿಂರ್ರ್ಳ ದೇವಾಲ್ಯ, ಪಂಚಲಿಿಂಗೇಶ
ಿ ರ ಎಿಂದು
ಹೆಸರು ಬಂತ್ತ. ಮೂರು ಶ್ವಲಿಿಂರ್ಳು ಒಿಂದೇ ಮಂಟಪದ ದೇವಾಲ್ಯದಲಿ
ಲ ದದ ರೆ,
ಇನುು ಳಿದ ಎರಡು ಲಿಿಂರ್ರ್ಳು ಅಕ್ಕ -ಪಕ್ಕ ಇವ.
ದೇವಾಲ್ಯದ ಸುತ
ಾ ಲು 15-20 ಸುಿಂದರ ಕೆತ
ಾ ನೆಯ ಮಂಟಪ ಸ
ಾ ಿಂಭರ್ಳಿವ.
ಪಂಚಪ್ಿಂಡವರ ಚಿತ
ಿ , ರ್ಹಾಭಾರತದ ಸನಿು ವೇಶದ ಕೆತ
ಾ ನೆ, ಶ್
ಿ ೀಕೃಷ್ಟು ನ ಶ್ಲ್ಪ ಕ್ಲೆ
ಕಾಣಸಿಗುತ
ಾ ವ. ಪ
ಿ ತಿ ಲಿಿಂರ್ದ ಎದುರು ನಂದಿ ಮೂತಿಗರ್ಳಿವ. ಒಿಂದು ನಂದಿ
ಎತ
ಾ ರವಾಗಿದುದ 3 ಅಡಿ ಅರ್ಲ್, 4 ಅಡಿ ಎತ
ಾ ರದ ಸುಣು ದ ಕ್ಲಿ
ಲ ನ ಮಾದರಯ ಕ್ಲ್
ಲ ಲಿ
ಲ
ಕೆತ
ಾ ನೆಯ ನಂದಿಯು, ಮುಖ್ಯ ಲಿಿಂರ್ದ ಎದುರು ಅಚ್ಚು ಕ್ಟ್ಟ್ ಗಿ ನಿಮಿಗತವಾಗಿದೆ.
ದೇವಾಲ್ಯ ಪಶ್ು ಮಾಭಿಮುಖ್ ಇರುವ ಕಾರಣ ದ್ಿ ರ ಬಾಗಿಲುರ್ಳು ಸಹ ಪಶ್ು ರ್ಕೆಕ ಇವ.
ದ್ಿ ರ ಬಾಗಿಲು ಎಡ-ಬಲ್ಕೆಕ ಢರ್ರುರ್ದ ಶ್ವ ರ್ತ್ತ
ಾ ರುದ
ಿ ರಂತಿರುವ
ಶ್ವದ್ಿ ರಪ್ಲ್ಕ್ರನುು ಕೆತ
ಾ ಲಾಗಿದೆ. ಕೈಯಲಿ
ಲ ಢರ್ರುರ್, ತಿ
ಿ ಶೂಲ್, ಕ್ಪ್ಲ್, ಖ್ಡಗ ಹಿಡಿದು
ನಿಿಂತ ಭಂಗಿ ನೀಡುರ್ರ ಕ್ಣು ಲಿ
ಲ ಲ್ಯವಾಗಿ ಚಿತ
ಿ ಉಳಿದಿರುತ
ಾ ದೆ.

15. Click to edit Master title style
15
15
ಎಲ್ಲಫಂಟಾ ಗುಹೆಗಳು
ಎಲಿಫಿಂಟ್ಟ ಗುಹೆರ್ಳಲಿ
ಲ ನ ಹೆಚಿು ನ ಶ್ಲಾಮೂತಿಗರ್ಳನುು
ಪೀಚ್ಚಗಗಿೀಸರು ವರೂಪಗಳಿಸಿದರು. ೧೭ ನೆಯ ಶತಮಾನದಲಿ
ಲ
ಇಲಿ
ಲ ನ ಶ್ಲಾಮೂತಿಗರ್ಳನುು ಬಂದೂಕ್ರನ ಗುರಸಾಧನೆ ಕ್ಲಿಯಲು
ಗುರಯನಾು ಗಿ ಪೀಚ್ಚಗಗಿೀಸರು ಬಳಸುತಿ
ಾ ದದ ರು. ಎಲಿಫಿಂಟ್ಟ ಗುಹೆರ್ಳ
ಇತಿಹಾಸವು ೯ ರಿಂದ ೧೩ನೆಯ ಶತಮಾನದಲಿ
ಲ ದದ ಸಿಲ್ಹ ರ ಅರಸರ
ಕಾಲ್ದೆದ ಿಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಇಲಿ
ಲ ನ ಕೆಲ್ ಶ್ಲಾಮೂತಿಗರ್ಳು
ಮಾನಯ ಖೇಟದ ರಾಷ್ಟ್ ರಕೂಟರ ಕಾಲ್ದವಿಂದು ಸಹ ಕೆಲ್
ಅಭಿಪ್
ಿ ಯರ್ಳಿವ. ಇಲಿ
ಲ ಶ್ವನ ಮೂರು ಮುಖ್ರ್ಳನುು ಹೊಿಂದಿರುವ
ತಿ
ಿ ಮೂತಿಗ ಸದ್ಶ್ವ ವರ್
ಿ ಹವು ಬ
ಿ ಹಮ , ವಷ್ಣು ರ್ತ್ತ
ಾ ರ್ಹೇಶ
ಿ ರರನುು
ಬಲು ರ್ಟಿ್ ಗೆ ಹೊೀಲುತ
ಾ ದೆ. ಈ ಸದ್ಶ್ವ ತಿ
ಿ ಮೂತಿಗಯು
ರಾಷ್ಟ್ ರಕೂಟರ ರಾಜಲಾಿಂಛನವು ಸಹ ಆಗಿತ್ತ
ಾ . ನಟರಾಜ ರ್ತ್ತ
ಾ
ಅತ್ತಯ ಕ್ಷ್ಟಗಕ್ವಾಗಿರು ಅಧಗನಾರೀಶ
ಿ ರ ಮೂತಿಗರ್ಳು ಸಹ ರಾಷ್ಟ್ ರಕೂಟ
ಶೈಲಿಯವು. ಶ್ಲೆಯಲಿ
ಲ ಕರೆದು ರೂಪಿಸಲಾಗಿರುವ ಎಲಿಫಿಂಟ್ಟ
ಗುಹೆರ್ಳು ಸುಮಾರು ೬೦೦೦೦ ಚದರ ಅಡಿರ್ಳಷ್ಣ್ ವಸಾ
ಾ ರವಾಗಿವ. ಇಲಿ
ಲ
ಅನೇಕ್ ಮರ್ಸಾಲೆರ್ಳು, ಹಜಾರರ್ಳಿದುದ ಹಲ್ವು ಗುಡಿರ್ಳನುು
ಕಾಣಬಹುದು. ಈ ಗುಡಿರ್ಳಲಿ
ಲ ನಾನಾ ಶ್ಲಾಮೂತಿಗರ್ಳಿವ. ಜೊತೆಗೆ
ಒಿಂದು ಶ್ವಾಲಾಯವು ಸಹ ಪ
ಿ ಧಾನವಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲ್ಯ
ಸಂಕ್ರೀಣಗವು ಶ್ವನ ಆವಾಸತ್ತಣವಿಂದು ಸಾ ಳಿೀಯರ ನಂಬಕೆ.

16. Click to edit Master title style
16
16
Reference
• Rowland Benjamin, The Art and Architecture of
India.Penguin,1954
• https://www.metmuseum.org/toah/hd/rajp/hd_rajp.htm
• Singh upindar,A History of Ancient and early Medieval India
Delhi: Person education India 2009