1. Click to edit Master title style
1
Project Work
“Rashtrakuta’s Art and Architecture”
Student
Darshan J
Second Year B A
Government First Greade College Peenya
Bangalore-560058
Register Number : 20N5A80033
Guide
Dr.Bharathi H M
H O D History
Government First Greade College Peenya
Bangalore-560058
Bangalore University
Government First Greade College Peeny
Bangalore-560058
2. Click to edit Master title style
2 2
ಪ್ರ
ಾ ಚೀನ ಪ್ರ
ಾ ಢ ಹಂತದ ರಾಷ್ಟ್ ಾ ಕೂಟರ ಕಲೆ ಮತ್ತ
ು ವಾಸ್ತ
ು ಶಿಲ್ಪ ಎಂಬ ವಿಷ್ಟಯದ
ಸಚತ
ಾ ಪ್
ಾ ಬಂಧದ ವಸ್ತ
ು ವಿಷ್ಟಯದ ಆಯ್ಕೆ ಯಂದ ಅಂತಿಮ ಘಟ್ ದವರೆವಿಗೂ ತಮಮ
ಅಮೂಲ್ಯ ವಾದ ಸಲ್ಹೆ, ಸೂಚನೆ ಮತ್ತು ಮಾರ್ಗದರ್ಗನ ನೀಡಿದ ರ್ತರತರ್ಳಾದ ಇತಿಹಾಸ ವಿಭಾರ್ದ
ಮತಖ್ಯಸಥರಾದ ಡಾ॥ ಭಾರತಿ ಎಚ್ಎಂ ರವರಿಗೆ ತ್ತಂಬತ ಹೃದಯದ ಕೃತ್ಜ್ಞತೆರ್ಳನತುಅರ್ಪಗಸತತೆುೀನೆ.
ದರ್ಗನ್ ಜೆ
ದ್ವಿತಿೀಯ ಬಿ ಎ
ಸರ್ಾಗರಿ ಪ್ರಥಮ ದಜೆಗ ರ್ಾಲೆೀಜತ
ರ್ಪೀಣ್ಯ ಬೆಂರ್ಳೂರತ-560058
ನೊೀಂದಣಿ ಸಂಖ್ೆಯ: 20N5A80033
.
3. Click to edit Master title style
3 3
ರಾಷ್ಟ್ ಾ ಕೂಟರ ಕಲೆ ಮತ್ತ
ು ವಾಸ್ತ
ು ಶಿಲ್ಪ
ರಾಷ್ಟ್ ರಕೂಟರು ಕ್ರ
ಿ .ಶ. ೮ ರಿಂದ ೧೦ನೇ ಶತಮಾನದವರೆಗೆ ಆಳಿದ ರಾಜವಂಶ.
ದಂತಿದುರ್ಗನು ಚಾಲುಕ್ಯ ರ ಕ್ರೀತಿಗವರ್ಗನನುು ಸೀಲಿಸಿ ಗುಲ್ಬ ರ್ಗ ವನುು
ಕಿಂದ
ಿ ವಾಗಿಸಿ ಈ ಸಾಮಾ
ಿ ಜಯ ವನುು ಸಾಾ ಪಿಸಿದನು. ದಂತಿದುರ್ಗನು ತನು ಮಾವ, ಪಲ್
ಲ ವ
ರಾಜ ನಂದಿವರ್ಗನನಿಗೆ ಕಂಚಿಯನುು ಚಾಲುಕ್ಯ ರಿಂದ ಪುನಃ ಪಡೆಯಲು ಸಹಾಯ
ಮಾಡುತ್ತ
ಾ , ಗುಜಗರ, ಕ್ಳಿಿಂರ್,ಕೀಸಲ್ ರ್ತ್ತ
ಾ ಶ್
ಿ ೀ ಶೈಲ್ ರಾಜರುರ್ಳನುು ಸಲಿಸಿದನು.
ಧ್ರ
ಿ ವನ ಮೂರನೇ ರ್ರ್ನಾದ ಗೀವಿಂದ -೩ ನ ಸಿಿಂಹಾಸನಾರೀಹಣ ದಿಂದಿಗೆ
ಯಶಸಿಿ ನ ಒಿಂದು ಯುರ್ವೇ ಶುರುವಾಯಿತ್ತ. ಆತನ ರಣರಂರ್ದ ಸಾಧನೆರ್ಳನುು
ರ್ಹಾಭಾರತದ ಅರ್ಜಗನ ರ್ತ್ತ
ಾ ಅಲೆಕ್ಿ ಿಂಡೆರ್ ಗೆ ಹೊಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈತನ
ಉತ
ಾ ರಾಧಿಕಾರಯಾದ ಅಮೀಘ ವಷ್ಟಗ ನೃಪತ್ತಿಂರ್ ಮಾನಯ ಖೇಟ ಅಥವಾ ರ್ಳಖೇಡ
ವನುು ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿಸಿ ಕ್ನು ಡಿರ್ರ ಇತಿಹಾಸದಲಿ
ಲ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ್ ಆಳಿ
ಿ ಕೆ ಮಾಡಿದ
ರಾಜನೆಿಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಅವರ ಆಳಿ
ಿ ಕೆಯಲಿ
ಲ ಕ್ಲೆ, ಸಾಹಿತಯ ರ್ತ್ತ
ಾ ಧರ್ಗರ್ಳನುು
ಸಮೃದಧ ಗಳಿಸಿದ ಕಾಲ್ವಿಂದು ಪರರ್ಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ರಾಷ್ಟ್ ರಕೂಟರಲೆಲ ಪ
ಿ ಸಿದಧ ನೆನಿಸಿದ
ಅಮೀಘ ವಷ್ಟಗ ನೃಪತ್ತಿಂರ್ ಕ್ನು ಡ ರ್ತ್ತ
ಾ ಸಂಸಕ ೃತದಲಿ
ಲ ಸಿ ತಃ ನಿಪುಣ
ವದ್ಿ ಿಂಸನಾಗಿದದ ನು. ಅವರು ಬರೆದ ಕ್ನು ಡದ ಕ್ವರಾಜಮಾರ್ಗ ರ್ತ್ತ
ಾ ಸಂಸಕ ೃತದ
ಪ
ಿ ಶ್ು ೀತ
ಾ ರ ಶತಮಾಲಿಕೆ ಒಿಂದು ಮೈಲುರ್ಲಾ
ಲ ಗಿದುದ ಇದನುು ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಭಾಷೆಗೂ
ಭಾಷಿಂತರಸಲಾಗಿದೆ. ಇವರ ಧರ್ಗ ಸಹಿಷ್ಣು ಸತೆ, ಕ್ಲೆ ರ್ತ್ತ
ಾ ಸಾಹಿತಯ ದಲಿ
ಲ ನ ಒಲ್ವು,
ಶಿಂತಿ ಪಿ
ಿ ಯ ಪ
ಿ ವೃತಿ
ಾ ಯನುು ಕಂಡು ಇವರನುು ದಕ್ರ
ಿ ಣದ ಅಶ್ೀಕ್ (ಅಶ್ೀಕ್
ಚಕ್
ಿ ವತಿಗ) ಎಿಂದೂ ಕ್ರೆಯುತ್ತ
ಾ ರೆ.
4. Click to edit Master title style
4 4
ಎಲ್
ಲ ೀರದ ಕೈಲಾಸನಾಥ ದೇವಾಲ್ಯ
ಈ ದೇವಾಲ್ಯದ ಸೃಷ್ಟ್ ಅತಯ ದ್ಭು ತವಾದ್ಭದ್ಭ. ಮೇಲಿನಂದ ಕೆಳಗಿನವರೆಗೆ ಅಪೂವವವಾದ
ಕೆತ
ು ನೆಯಂದ ಕಂಗೊಳಿಸ್ತತಿ
ು ವೆ ಈ ಗುಹೆಗಳು. ಈ ದೇವಾಲ್ಯವು ಅಂದಿನ ಶಿಲ್ಪ ಕಲಾ ನೈಪುಣ್ಯ ನಮಮ
ಮಂದೆ ನದವಶನವಾಗಿ ನಂತಿದೆ.ವಾಸ್ತ
ು ಶಿಲ್ಪ ದ ಇತಿಹಾಸದಲಿ
ಲ ಅತಯ ಂತ ವಿಸಮ ಯಕಾರಿ ಕಟ್ ಡಗಳಲಿ
ಲ
ಒಂದಾಗಿರುವ ಕೈಲಾಸನಾಥ ದೇವಸ್ಥಾ ನ ಸ್ತಮಾರು 60 ಅಡಿ ಎತ
ು ರ ಮತ್ತ
ು 200 ಅಡಿ ಅಗಲ್ವನ್ನು
ಹಂದಿದೆ. ಈ ಏಕಶಿಲೆಯ ರಚನೆಯನ್ನು ನರ್ಮವಸಲು ಬಳಸಲಾದ ಬಂಡೆ ಸ್ತಮಾರು 4,00,000
ಟನಗಳಷ್ಟ್ ತೂಕವನ್ನು ಹಂದಿತ್ತ
ು ಎಂದ್ಭ ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ.
34 ಗುಹಾಂತರ ದೇವಾಲ್ಯಗಳಲಿ
ಲ 16ನೇ ಗುಹೆಯಾದ ಈ ದೇವಾಲ್ಯದ ಉದದ 276 ಅಡಿಗಳು. ಅಗಲ್
154 ಅಡಿಗಳು ಮತ್ತ
ು ಎತ
ು ರ 100 ಅಡಿ. ದೇವಾಲ್ಯದ ಮಧಯ ದಲಿ
ಲ ಗರ್ವಗೃಹ, ಪ್ಶಿಿ ಮದಲಿ
ಲ
ಮಹಾದಾಾ ರ, ನಂದಿ ಮಂಟಪ್, ಮತ್ತ
ು ಅಂಗಳವನ್ನು ಹಂದಿದ್ಭದ ಅದ್ಭ ಸನಾಯ ಸಿ ಮಂಟಪ್ಗಳನ್ನು
ಹಂದಿದೆ
ಅನೇಕ ವೈಶಿಷ್ಟ್ ಯ ಗಳಿಗೆ ಪ್
ಾ ಸಿದಧ ವಾದ ಎಲ್
ಲ ೀರದ ಗುಹೆಗಳು ಶಿಲ್ಪ ಕಲಾ ಪ್ರ
ಾ ಯರನ್ನು ಕೈಬೀಸಿ
ಕರೆಯುತ
ು ವೆ. ಎಲ್
ಲ ೀರ ಗುಹೆಗಳು ವಿಶ
ಾ ಪ್ರಂಪ್ರೆಯ ಸಂಪ್ತ್ತ
ು ಆಗಿ ಗುರುತಿಸಲ್ಪ ಟ್ಟ್ ದೆ. ಎಲ್
ಲ ೀರ
ಭಾರತಿೀಯ ರಮಣೀಯ ಶಿಲ್ಪ ಗಳನ್ನು ಪ್
ಾ ತಿಬಂಬಸ್ತತ
ು ದೆ. ಜೈನ,ಬೌದಧ , ಹಂದೂ ಗುಹಾದೇಗುಲ್ಗಳ
ಸಮೂಹವೇ ಅಲಿ
ಲ ದದ ರೂ ಅಪೂವವವಾದ ಕೆತ
ು ನೆಯಂದ ಮನದಲಿ
ಲ ಚರಕಾಲ್ ಉಳಿಯುವಂತಹ
ಶಿಲ್ಪ ಕಲೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಕೈಲಾಸನಾಥ ದೇವಾಲ್ಯ.
5. Click to edit Master title style
5 5
ಅಜಂತಾ ಗುಹೆಗಳು
ಭಾರತದ ಸಾಿ ತಂತ
ಿ ಯ ಪೂವಗ ಕಾಲ್ದಲಿ
ಲ ಹೈದರಾಬಾದ್ ನ
ನಿಜಾರ್ರ ಕಾಲ್ದಲಿ
ಲ ಹೈದರಾಬಾದ್ ಪ್
ಿ ಿಂತಯ ದಲಿ
ಲ ದದ ಅಜಂತ್ತ
ಈರ್ ರ್ಹಾರಾಷ್ಟ್ ರದ ಔರಂಗಾಬಾದ್ ಜಿಲೆಲ ಯಲಿ
ಲ ದೆ. ಇಲಿ
ಲ ಯ
ಬೌಧಧ ಚೈತಯ ರ್ಳಿಗೆ ರ್ತ್ತ
ಾ ಇಲಿ
ಲ ನ ಗೀಡೆರ್ಳಲಿ
ಲ ನ
ಭಿತಿ
ಾ ಚಿತ
ಿ ರ್ಳಿಗಾಗಿ ಇದು ಅತಯ ಿಂತ ಪ
ಿ ಸಿಧಿಧ ಯಾಗಿದೆ.
ಇದು ರ್ಲೆಸಿೀಮೆ, ಚಂದರ್, ಶತಮಾಲ್, ವಿಂಧಾಯ ದಿ
ಿ , ಸಹಾಯ ದಿ
ಿ
ಎಿಂದು ಕ್ರೆಯಲ್ಪ ಡುವ ಪಶ್ು ರ್ಘಟ್ ರ್ಳ ಬೆಟ್ ರ್ಳು ಸುತ
ಾ ಲೂ
ಇವ. ಇವುರ್ಳ ಸರಾಸರ ಎತ
ಾ ರ 4,000`. ಇವು ರ್ನಮಾಡದಿಿಂದ
ಬೀರಾರನವರೆಗೆ ವಸ
ಾ ರಸಿವ. ಅಲ್
ಲ ಲಿ
ಲ ವಾಯ ಪ್ರರ್ಳ, ಸೈನಯ ದ
ಓಡಾಟ ಸಾರ್ಣೆರ್ಳಿರ್ನುಕೂಲ್ವಾದ ಕ್ಣಿವ ದ್ರರ್ಳಿವ. ದಕ್ರ
ಿ ಣ
ಪ
ಿ ಸಾ ಭೂಮಿಯ ಉತ
ಾ ರರ್ಡಿಯಾದ ಈ ಶ್
ಿ ೀಣಿ ಬೀರಾರನಲಿ
ಲ 2,000`
ಎತ
ಾ ರವಾಗಿದೆ. ಮಾಕ್ರಗಿಂಡ (4,384`), ಸಪ
ಾ ಶಿಂರ್ (4,659`), ಧೊಡಕ್
(4,741`), ತ್ತದೆ
ಿ (4,526`) - ಇವು ಇಲಿ
ಲ ನ ಮುಖ್ಯ ಶ್ಖ್ರರ್ಳು.
ಅಜಂತ ಕ್ಣಿವ ಔರಂಗಾಬಾದ್ ರ್ತ್ತ
ಾ ಎಲ್
ಲ ೀರರ್ಳಿಿಂದ 95 ಮೈ.
ದೂರದಲಿ
ಲ ದೆ.
6. Click to edit Master title style
6 6
ರಾಷ್ಟ್ ರಕೂಟರ ವೈಭವಪೂಣಗ ಆಳಿ
ಿ ಕೆಯಲಿ
ಲ ಶಿಕ್ಷಣ, ಸಾಹಿತ್ಯ, ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಮುಿಂತ್ತಗಿ
ಎಲ್
ಲ ವೂ ರಾಜಾಶ
ಿ ಯದಲಿ
ಲ ವಪುಲ್ವಾಗಿ ಬೆಳೆಸಿದರು. ನಾಲ್ಕ ನೆಯ ಗೀವಿಂದ ಚಕ್
ಿ ವತಿಗ
ಅಲ್ಪ ಕಾಲ್ ಆಳಿದರೂ ಒಬಬ ನೇ 400 ಅರ್
ಿ ಹಾರರ್ಳನುು ಸೃಷ್ಟ್ ಸಿದನೆಿಂದರೆ ಮಿಕ್ಕ ವರ
ಕಾಲ್ದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನುು ಊಹಿಸಬಹುದು. ಕ್ನು ಡ, ಸಂಸಕ ೃತ ಹಾಗೂ ಪ್ಾಾಕೃತ್ ಮೂರು
ಭಾಷೆರ್ಳಲಿ
ಲ ಅನೇಕ್ ಕೃತಿರ್ಳು ರಚನೆಗಿಂಡು ಸಿದ್ಧ ಿಂತ ಚಕ್
ಿ ವತಿಗರ್ಳೂ ಕ್ವ
ಚಕ್
ಿ ವತಿಗರ್ಳೂ ಈ ಕಾಲ್ದಲಿ
ಲ ರಾಜರ ಆಸಾಾ ನವನುು ಅಲಂಕ್ರಸಿದರು. ವಾಯಕರಣ, ಕಾವ್ಯ,
ನಾಟಕ, ಲ್ೀಕ್ಕ್ಲಾ, ಸರ್ಯ ಹಿೀಗೆ ಅನೇಕ್ ವಷ್ಟಯರ್ಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವದ್ಿ ಿಂಸರು
ಈ ರಾಜರ ಆಶ
ಿ ಯದಲಿ
ಲ ಬಾಳಿ ಬದುಕ್ರದರು. ಸಾಲ್ಟಗಿ (ಶಲಾಪ್ವಟಿ್ ಗೆ) ಎಿಂಬ
ಸಾ ಳದಲಿ
ಲ ಉನು ತ ವದ್ಯ ಕಿಂದ
ಿ ದಲಿ
ಲ ವದ್ಯ ರ್ಥಗರ್ಳ ವಸತಿಗೆಿಂದು 27 ನಿವೇಶನರ್ಳಿದದ ವು.
ಇಿಂಥ ಅನೇಕ್ ವದ್ಯ ಕಿಂದ
ಿ ರ್ಳು ರಾಜಯ ದ ಅನೇಕ್ ಭಾರ್ರ್ಳಲಿ
ಲ ದದ ವು. ರಾಷ್ಟ್ ರಕೂಟರ
ಕಾಲ್ಕೆಕ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ದರೆಕ್ರದ ಅನೇಕ್ ಶಸನರ್ಳು (ಅದರ ಕ್ವರ್ಳು) ಸಂಬಂಧ
ಹಾಗೂ ಬಾಣಭಟ್ ರ ಶೂಲಿರ್ಳನುು ಅನುಸರಸಿರುವುದು ಅವರ ಪ್ಿಂಡಿತಯ ಕೆಕ ಕ್ನು ಡಿ
ಹಿಡಿದಂತಿದೆ. ಕುಮಾರಲ್, ವಾಚಸಪ ತಿ, ಲ್ಲ್
ಲ , ಕಾತ್ತಯ ಯನ, ಆಿಂಗಿರಸ, ಯರ್, ರಾಜಶ ೇಖರ,
ತಿ
ಿ ವಕ್
ಿ ರ್, ಹಲಾಯುಧ ಮುಿಂತ್ತದ ವೈದಿಕ್ಪಂಥದ ಲೇಖ್ಕ್ರು ಆ ಕಾಲ್ದಲಿ
ಲ ದದ ರು.
ರಾಜಶೇಖ್ರ ಮೂಲ್ತಃ ಅಿಂದಿನ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರವನಿಸಿದ ಕ್ನಾಗಟಕ್ದವ. ಕ್ನಾಗಟಕ್ದಲಿ
ಲ
ಪ್
ಿ ಯಃ ಸಾಾ ನಗೌರವ ಸಿಕ್ರಕ ದ ಆತ ಕ್ನೀಜಕೆಕ ಹೊೀಗಿ ಪ
ಿ ತಿಭೆಯನುು ಮೆರೆದ.
ತಿ
ಿ ವಕ್
ಿ ರ್ನ ನಳಚಂಪು ಸಂಸಕ ೃತದ ಉಪಲ್ಬಧ ಮದಲ್ ಚಂಪೂಕೃತಿ. ಈತ ಎರಡನೆಯ
ಇಿಂದ
ಿ ನ ಬಾಗುಮಾ
ಿ ತ್ತರ್
ಿ ಶಸನವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದ ನೆ. ಹಲಾಯುಧ ಕ್ವರಹಸಯ ಎಿಂಬ
ವಾಯ ಕ್ರಣವನ್ನು ಪಿಿಂರ್ಳನ ಛಂದಶಸ
ಾ ರಕೆಕ ಟಿೀಕೆಯನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದ ನೆ. ಇವನ್ನ
ಗೀದ್ವರ ತಿೀರದವನೆ.
8. Click to edit Master title style
8
“
8
ಕಂಬಗಳ ವಿನಾಯ ಸ
ಕಂಬರ್ಳ ವನಾಯ ಸ ಒಿಂದಕ್ರಕ ಿಂತ ಒಿಂದು ವಶ್ಷ್ಟ್ ವಾಗಿದುದ
ರ್ರ್ನಸೆಳೆಯುವಂತಿವ. ಇಲಿ
ಲ ನ ಕೀಷ್ಟಠ ರ್ಳಲಿ
ಲ
ಉಮಾರ್ಹೇಶ
ಿ ರ ಹಾಗೂ ರ್ಣಪತಿಯ ಪ್
ಿ ಚಿೀನವೂ
ಸುಿಂದರವೂ ಆದ ವರ್
ಿ ಹರ್ಳಿವ. ಇನ್ನು ಕೆಲ್ವು ಪುರಾತನ
ಶ್ಲ್ಪ ರ್ಳಿದುದ ವವೇಚನಾರಹಿತವಾದ ಸುಣು ಬಣು ರ್ಳ
ಲೇಪನದಿಿಂದ್ಗಿ ರೂಪರ್ರೆಸಿಕಿಂಡಿವ. ತಿ
ಿ ಕೂಟೇಶ
ಿ ರ
ದೇವಾಲ್ಯದ ವಸಾ
ಾ ರವಾದ ಅಿಂರ್ಳದಲಿ
ಲ ಗಾಯತಿ
ಿ -ಸಾವತಿ
ಿ -
ಸರಸಿ ತಿಯರ ದೇವಾಲ್ಯವೂ ಇದೆ. ಇಲಿ
ಲ ನ ಶ್ಲ್ಪ ರ್ಳು ತಿೀರಾ
ಈಚಿನ ಸೇಪಗಡೆಯಾಗಿವ.
ದೇವಾಲ್ಯದ ಶ್ಖ್ರಭಾರ್ವು ನಶ್ಸಿಹೊೀಗಿದುದ ಇತಿ
ಾ ೀಚೆಗೆ
ಗಾರೆಯಿಿಂದ ಪುನನಿಗಮಿಗಸಲಾಗಿದೆ. ಶ್ಖ್ರದ ಬ್ಬಡದ ವನಾಯ ಸ
ಪೂವಗಸಿಾ ತಿಯಲಿ
ಲ ಉಳಿದುಕಿಂಡಿದುದ ಹಲ್ವು ಯಕ್ಷ,
ದೇವಾದಿರ್ಳ ವರ್
ಿ ಹರ್ಳು ಅಲ್
ಲ ಲಿ
ಲ ಕಂಡುಬರುತ
ಾ ವ. ಗುಡಿಯ
ಸುತ
ಾ ಲಿನ ಗೀಡೆಯ ಮೇಲಂಚಿನಲಿ
ಲ ಮೂರು ಸ
ಾ ರರ್ಳ
ಅಲಂಕಾರಪಟಿ್ ರ್ಳಿವ. ಮೇಲಂಚಿಗೆ ಅಲ್
ಲ ಲಿ
ಲ ಸಿಿಂಹದ
ಪ
ಿ ಭಾವಳಿಯಿರುವ ಕ್ರೀತಿಗಮುಖ್ರ್ಳೊಳಗೆ ದೇವಶ್ಲ್ಪ ರ್ಳನುು
ಕಾಣಬಹುದು. ನಡುವಣ ಸ
ಾ ರದಲಿ
ಲ ಹಂಸರ್ಳ ಸಾಲ್ನ್ನು
ಕೆಳಭಾರ್ದಲಿ
ಲ ಕ್ರರಯ ಅಳತೆಯ ಕ್ರೀತಿಗಮುಖ್ರ್ಳೊಳಗೆ
ದೇವರ್ಣಶ್ಲ್ಪ ರ್ಳನುು ಚಿತಿ
ಿ ಸಿದೆ. ಕಾಲಾನುಕಾಲ್ಕೆಕ ಸವದು
ಹಾಳಾಗಿರುವ ದೆಸೆಯಿಿಂದ್ಗಿ ಈ ಪಟಿ್ ಕೆರ್ಳಲಿ
ಲ
ನಿರಂತರತೆಯಿಲ್
ಲ .
9. Click to edit Master title style
9
ಹೊರಗೀಡೆಯ ಮೇಲೆ ಹೆಚಿು ನ ಅಲಂಕ್ರಣರ್ಳಿಲ್
ಲ ವಾದರೂ ಕ್ರರುಗೀಪುರರ್ಳು,
ಅಧಗಕಂಬರ್ಳು, ಹಾಗೂ ಕ್ರೀತಿಗಮುಖ್ರ್ಳ ವನಾಯ ಸದಿಿಂದ ಸರ್ಸಾಗಿ
ರೂಪುಗಿಂಡಿದೆ. ಒರಗುವ ಕ್ಕಾ
ಿ ಸನ, ಜಾಲಂದ
ಿ ರ್ಳು ಸೂಕ್ಷಮ ಕೆತ
ಾ ನೆಯಿಿಂದ
ಬೆರಗುಮೂಡಿಸುತ
ಾ ವ. ಮುಖ್ಯ ವಾಗಿ ಕ್ಕಾ
ಿ ಸನದ ಹೊರಗೀಡೆಯನ್ನು ಜಾಲಂದ
ಿ ದ
ಕೆಳಭಾರ್ವನ್ನು ಎರಡು ಸ
ಾ ರದ ಅಲಂಕ್ರಣದಿಿಂದ ಸರ್ಜು ಗಳಿಸಿದೆ. ಮೇಲುಸ
ಾ ರದಲಿ
ಲ
ಕಂಬರ್ಳ ವನಾಯ ಸವರುವ ಚೌಕ್ಟಿ್ ನಳಗೆ ಮೂತಿಗಶ್ಲ್ಪ ರ್ಳಿದದ ರೆ, ಕೆಳಹಂತದಲಿ
ಲ
ಗೀಪುರರ್ಳುಳ
ಳ ಕ್ರರುಮಂಟಪರ್ಳೊಳಗೆ ಪ
ಿ ತೆಯ ೀಕ್ಶ್ಲ್ಪ ರ್ಳನುು ಚಿತಿ
ಿ ಸಿದೆ. ಈ
ಶ್ಲ್ಪ ರ್ಳಲಿ
ಲ ದೇವತೆರ್ಳು, ಯಕ್ಷಗಂಧವಾಗದಿ ಪ
ಿ ಮುಖ್ರು, ನತಗಕ್ರಯರು,
ಚಾರ್ರಧಾರಣಿಯರು, ಸಂಗಿೀತವಾದಯ ಗಾರರು, ರಾಜಪರವಾರದವರು, ಅಿಂತಃಪುರದ
ಸಿ
ಾ ರೀಯರು ಕಂಡುಬರುತ್ತ
ಾ ರೆ. ಈ ಎಲ್
ಲ ಶ್ಲ್ಪ ರ್ಳೂ ಸವದು, ಭರ್ು ಗಿಂಡು
ನಶ್ಸಿದದ ರೂ ಒಟ್ ಿಂದ ಅಚು ಳಿಯದಂತಿದೆ. ಒಿಂದಿಿಂಚೂ ಬಡದಂತೆ ಗೀಡೆಯ
ಕೆಳಭಾರ್ವನುು ಬಗೆಬಗೆಯ ಚಿತ್ತ
ಾ ರ, ಮೂತಿಗಶ್ಲಾಪ ದಿರ್ಳಿಿಂದ ಅಲಂಕ್ರಸಿರುವ ಪರ
ಅಿಂದಿನ ಕ್ಲಾಶ್
ಿ ೀಮಂತಿಕೆಗೆ ಸಾಕ್ರ
ಿ ಯಾಗಿದೆ. ಮುಖ್ಯ ದೇಗುಲ್ದ ಹೊರಬದಿಯಲಿ
ಲ ರುವ
ಮಂಟಪದ ಕ್ಡೆಗೆ ನಿರ್ಮ ದೃಷ್ಟ್ ಯನುು ಹೊರಳಿಸಿದರೆ ಬೆಡಗಿನ ಇನು ಿಂದು
ಲ್ೀಕ್ವೇ ತೆರೆದುಕಳುಳ ತ
ಾ ದೆ. ಈ ಮಂಟಪದಲಿ
ಲ ರುವಂತಹ ಕಂಬರ್ಳ ಚೆಲುವು,
ವನಾಯ ಸ, ಸೂಕ್ಷಮ ಕೆತ
ಾ ನೆಯ ಕುಸುರಯ ಸಬರ್ನುು ನಿೀವು ರ್ತೆ
ಾ ಲೂ
ಲ ಕಾಣಲಾರರ.
ಈ ಕಂಬರ್ಳನುು ನೀಡುವುದಕೆಕ ಿಂದೇ ನಿೀವು ರ್ದರ್ಕೆಕ ಬಂದಿರುವರೆಿಂದು ಹೇಳಿದರೂ
ಯಾರೂ ಅಚು ರಪಡಬೇಕಾಗಿಲ್
ಲ . ಇದು ಶ್ಲ್ಪ ಕ್ಲಾಪ್ರ
ಿ ಢಿಮೆಯ ಪರಾಕಾಷೆಠ
ಎಿಂದಮೇಲೆ ಹೇಳುವುದಕೆಕ ೀನ್ನ ಇಲ್
ಲ .
10. Click to edit Master title style
10
ಮಂಟಪದಳಗಿನ ದಡಡ ಕಂಬರ್ಳಾರ್ಲಿ, ಕ್ರರುಗೀಡೆರ್ಳು
ಆಧರಸಿ ಹಿಡಿದ ಕ್ರರುಗಂಬರ್ಳೇ ಇರಲಿ, ಒಿಂದರಂತೆ
ರ್ತ್
ಾ ಿಂದಿಲ್
ಲ . ಕೆಲ್ವು ಕಂಬರ್ಳ ಬ್ಬಡದ ಚೌಕ್ಟಿ್ ನಲಿ
ಲ
ದೇವತ್ತಮೂತಿಗರ್ಳ ಉಬ್ಬಬ ಶ್ಲ್ಪ ರ್ಳು, ಅವುರ್ಳನುು
ಸುತ್ತ
ಾ ವರೆದ ಹೂಬಳಿ
ಳ ಯ ಚಂದದ ಚೌಕ್ಟ್ಟ್ ; ಇನುು ಕೆಲ್ವು
ಕಂಬರ್ಳ ಮೇಲುಭಾರ್ದಲಿ
ಲ ಅಡಡ ತ್ಲೆರ್ಳನುು ಸಂಧಿಸುವಲಿ
ಲ
ಕ್ರರುಚೌಕ್ಟ್ಟ್ ರ್ಳೊಳಗೆ ಯಕಾ
ಿ ದಿ ಶ್ಲ್ಪ ರ್ಳೊೀ ಹೂಬಳಿ
ಳ ರ್ಳ
ವನಾಯ ಸದ ಸಬಗೀ, ಆನೆಹಂಸರ್ಳೊೀ.
ನಾರ್ನಾಗಿಣಿಯರಿಂದ ಮದಲುಗಿಂಡು ದಿಕಾಪ ಲ್ಕ್ರವರೆಗೆ
ಎಲ್
ಲ ರಗೂ ಈ ಕಂಬರ್ಳ ಆಶ
ಿ ಯ ಸಿದಧ ವಾಗಿದೆ. ಸಾವರ
ವರುಷ್ಟರ್ಳಿಗೂ ಮಿಕ್ರಕ ಇವಲ್
ಲ ತರ್ಮ ಕ್ಲಾವೈಭವವನುು
ಮೆರೆಸುತ
ಾ ಉಳಿದುಬಂದಿರುವುದೇ ನರ್ಮ ನಾಡಿನ ಸುದೈವ.
11. Click to edit Master title style
1111
ಸೇಡಂಪುರದ ಆರಾಧಯ ದೈವ ಪಂಚಲಿಂಗೇಶ
ಾ ರ
ದೇವಾಲ್ಯ
ಕ್ಲ್ಬ್ಬರಗಿಯ ರ್ಳಖೇಡ (ಮಾನಯ ಖೇಟ)ದ ಪಕ್ಕ ದ ಊರು ಸೇಡಂ ನರ್ರದಲಿ
ಲ ಭಾರ್ಶಃ
ರಾಷ್ಟ್ ರಕೂಟರ ಕೆತ
ಾ ನೆಯ ದೇವಾಲ್ಯರ್ಳು, ಜೈನ ಬಸದಿರ್ಳು, ಸ
ಾ ಿಂಭರ್ಳು, ಅರ್ಸಿ,
ಕೀಟೆರ್ಳೆಲ್
ಲ ವೂ ರಾಷ್ಟ್ ರಕೂಟರ ಕ್ಲೆಯ ವೈಭವದ ಇತಿಹಾಸವನೆು ೀ ಸಾರುತ
ಾ ವ.
ಅವುರ್ಳಲಿ
ಲ ಪಂಚಲಿಿಂಗೇಶ
ಿ ರ ದೇವಾಲ್ಯ ಕೂಡಾ ಒಿಂದು.
ಈ ದೇವಾಲ್ಯವು ಕ್ಲಾಯ ಣ ಚಾಲುಕ್ಯ ರ ಶೈಲಿಯಲಿ
ಲ ದುದ , ಕ್ಲಾಯ ಣ ಚಾಲುಕ್ಯ ರ ಆರಾಧಯ
ದೈವ ಪಂಚಲಿಿಂರ್ ದೇವರು ಎಿಂಬ್ಬದು ಇತಿಹಾಸದಿಿಂದ ತಿಳಿದುಬರುತ
ಾ ದೆ. ಮಂದಿರವು
ಪಶ್ು ಮಾಭಿಮುಖ್ವಾಗಿದುದ ಐದು ಲಿಿಂರ್ರ್ಳನುು 3 ಅಡಿ ಎತ
ಾ ರದ ಅದಿಷಠ ನದ ಮೇಲೆ
ಸಾಾ ಪಿಸಲಾದ ಕಾರಣ ಇದಕೆಕ ಪಂಚಲಿಿಂರ್ರ್ಳ ದೇವಾಲ್ಯ, ಪಂಚಲಂಗ ೇಶ್ವರ ಎಿಂದು ಹೆಸರು
ಬಂತ್ತ. ಮೂರು ಶ್ವಲಿಿಂರ್ಳು ಒಿಂದೇ ಮಂಟಪದ ದೇವಾಲ್ಯದಲಿ
ಲ ದದ ರೆ, ಇನುು ಳಿದ
ಎರಡು ಲಿಿಂರ್ರ್ಳು ಅಕ್ಕ -ಪಕ್ಕ ಇವ.
ದೇವಾಲ್ಯದ ಸುತ
ಾ ಲು 15-20 ಸುಿಂದರ ಕೆತ
ಾ ನೆಯ ಮಂಟಪ ಸ
ಾ ಿಂಭರ್ಳಿವ.
ಪಂಚಪ್ಿಂಡವರ ಚಿತ
ಿ , ರ್ಹಾಭಾರತದ ಸನಿು ವೇಶದ ಕೆತ
ಾ ನೆ, ಶ್
ಿ ೀಕೃಷ್ಟು ನ ಶ್ಲ್ಪ ಕ್ಲೆ
ಕಾಣಸಿಗುತ
ಾ ವ. ಪ
ಿ ತಿ ಲಿಿಂರ್ದ ಎದುರು ನಂದಿ ಮೂತಿಗರ್ಳಿವ. ಒಿಂದು ನಂದಿ
ಎತ
ಾ ರವಾಗಿದುದ 3 ಅಡಿ ಅರ್ಲ್, 4 ಅಡಿ ಎತ
ಾ ರದ ಸುಣು ದ ಕ್ಲಿ
ಲ ನ ಮಾದರಯ ಕ್ಲ್
ಲ ಲಿ
ಲ
ಕೆತ
ಾ ನೆಯ ನಂದಿಯು, ಮುಖ್ಯ ಲಿಿಂರ್ದ ಎದುರು ಅಚ್ಚು ಕ್ಟ್ಟ್ ಗಿ ನಿಮಿಗತವಾಗಿದೆ.
ದೇವಾಲ್ಯ ಪಶ್ು ಮಾಭಿಮುಖ್ ಇರುವ ಕಾರಣ ದ್ಿ ರ ಬಾಗಿಲುರ್ಳು ಸಹ ಪಶ್ು ರ್ಕೆಕ ಇವ.
ದ್ಿ ರ ಬಾಗಿಲು ಎಡ-ಬಲ್ಕೆಕ ಢರ್ರುರ್ದ ಶ್ವ ರ್ತ್ತ
ಾ ರುದ
ಿ ರಂತಿರುವ
ಶ್ವದ್ಿ ರಪ್ಲ್ಕ್ರನುು ಕೆತ
ಾ ಲಾಗಿದೆ. ಕೈಯಲಿ
ಲ ಢರ್ರುರ್, ತಿ
ಿ ಶೂಲ್, ಕ್ಪ್ಲ್, ಖ್ಡಗ ಹಿಡಿದು
ನಿಿಂತ ಭಂಗಿ ನೀಡುರ್ರ ಕ್ಣು ಲಿ
ಲ ಲ್ಯವಾಗಿ ಚಿತ
ಿ ಉಳಿದಿರುತ
ಾ ದೆ.
12. Click to edit Master title style
1212
ಎಲಿಫಂಟಾ ಗುಹೆಗಳು
ಎಲಿಫಿಂಟ್ಟ ಗುಹೆರ್ಳಲಿ
ಲ ನ ಹೆಚಿು ನ ಶ್ಲಾಮೂತಿಗರ್ಳನುು
ಪೀಚ್ಚಗಗಿೀಸರು ವರೂಪಗಳಿಸಿದರು. ೧೭ ನೆಯ ಶತಮಾನದಲಿ
ಲ
ಇಲಿ
ಲ ನ ಶ್ಲಾಮೂತಿಗರ್ಳನುು ಬಂದೂಕ್ರನ ಗುರಸಾಧನೆ ಕ್ಲಿಯಲು
ಗುರಯನಾು ಗಿ ಪೀಚ್ಚಗಗಿೀಸರು ಬಳಸುತಿ
ಾ ದದ ರು. ಎಲಿಫಿಂಟ್ಟ ಗುಹೆರ್ಳ
ಇತಿಹಾಸವು ೯ ರಿಂದ ೧೩ನೆಯ ಶತಮಾನದಲಿ
ಲ ದದ ಸಿಲ್ಹ ರ ಅರಸರ
ಕಾಲ್ದೆದ ಿಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಇಲಿ
ಲ ನ ಕೆಲ್ ಶ್ಲಾಮೂತಿಗರ್ಳು
ಮಾನ್ಯಖ ೇಟದ ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರ ಕಾಲ್ದವಿಂದು ಸಹ ಕೆಲ್ ಅಭಿಪ್
ಿ ಯರ್ಳಿವ.
ಇಲಿ
ಲ ಶ್ವನ ಮೂರು ಮುಖ್ರ್ಳನುು ಹೊಿಂದಿರುವ ತಿ
ಿ ಮೂತಿಗ ಸದ್ಶ್ವ
ವರ್
ಿ ಹವು ಬ್ಾಹ್ಮ, ವಿಷ್ಟ್ತು ರ್ತ್ತ
ಾ ಮಹ ೇಶ್ವರರನುು ಬಲು ರ್ಟಿ್ ಗೆ ಹೊೀಲುತ
ಾ ದೆ.
ಈ ಸದ್ಶ್ವ ತಿ
ಿ ಮೂತಿಗಯು ರಾಷ್ಟ್ ರಕೂಟರ ರಾಜಲಾಿಂಛನವು ಸಹ
ಆಗಿತ್ತ
ಾ . ನ್ಟರಾಜ ರ್ತ್ತ
ಾ ಅತ್ತಯ ಕ್ಷ್ಟಗಕ್ವಾಗಿರು ಅಧಗನಾರೀಶ
ಿ ರ
ಮೂತಿಗರ್ಳು ಸಹ ರಾಷ್ಟ್ ರಕೂಟ ಶೈಲಿಯವು. ಶ್ಲೆಯಲಿ
ಲ ಕರೆದು
ರೂಪಿಸಲಾಗಿರುವ ಎಲಿಫಿಂಟ್ಟ ಗುಹೆರ್ಳು ಸುಮಾರು ೬೦೦೦೦ ಚದರ
ಅಡಿರ್ಳಷ್ಣ್ ವಸಾ
ಾ ರವಾಗಿವ. ಇಲಿ
ಲ ಅನೇಕ್ ಮರ್ಸಾಲೆರ್ಳು,
ಹಜಾರರ್ಳಿದುದ ಹಲ್ವು ಗುಡಿರ್ಳನುು ಕಾಣಬಹುದು. ಈ ಗುಡಿರ್ಳಲಿ
ಲ
ನಾನಾ ಶ್ಲಾಮೂತಿಗರ್ಳಿವ. ಜೊತೆಗೆ ಒಿಂದು ಶಿವಾಲಾಯವು ಸಹ
ಪ
ಿ ಧಾನವಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲ್ಯ ಸಂಕ್ರೀಣಗವು ಶ್ವನ
ಆವಾಸತ್ತಣವಿಂದು ಸಾ ಳಿೀಯರ ನಂಬಕೆ.
13. Click to edit Master title style
1313
Reference
• Rowland Benjamin, The Art and Architecture of
India.Penguin,1954
• https://www.metmuseum.org/toah/hd/rajp/hd_rajp.htm
• Singh upindar,A History of Ancient and early Medieval India
Delhi: Person education India 2009