Useful for examination and research

1. ಸರ್ಕಾರಿ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜಾ ರ್ಕಲಜೇಜು ಸ್ಕಾತರ್ಜ ೇತತರ ವಿಭಕಗ ಯಲಹಂಕ, ಬಜಂಗಳೂರು – 64
. ಪ್ತ್ರರರ್ಜ: 4.1 ಇತ್ರಹಕಸ ಮತುತ ಕಂಪ್ಯೂಟಂಗ್
ನಿಯೇಜಿತ ರ್ಕಯಾ
. ವಿಷಯ: ಹರಪ್ಪ.COM
.
ಸಂಶಜ ೇಧನಕ ವಿದ್ಕೂರ್ಥಾನಿ
ರ್ಜ. ಶಶಿರಜೇಖಕ
ಸ್ಕಾತರ್ಜ ೇತತರ ಇತ್ರಹಕಸ ವಿಭಕಗ
ನಕಲಕನಜೇ ಸ್ಜಮಿಸಟರ್
ಸರರ್ಕರಿ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜಾ ರ್ಕಲಜೇಜು
ಯಲಹಂಕ, ಬಜಂಗಳೂರು-560064
ಮಕಗಾದಶಾಕರು
ಡಕ. ರ್ಜ ಮಹಜೇಶ್
ಸಹ ಪ್ಕರಧ್ಕೂಪ್ಕರು
ಸ್ಕಾತರ್ಜ ೇತತರ ಇತ್ರಹಕಸ ವಿಭಕಗ
ಯಲಹಂಕ, ಬಜಂಗಳೂರು-560064

2. ಸ್ವಾಗತ

3. ವಿದ್ವಾರ್ಥಿಯ ದೃಢೀಕರಣ ಪತರ
“ಹರಪಪ ಡವಟ್ ಕವಮ್” ಎಂಬ ವಿಷಯದ ಸಚಿತರ ಪರಬಂಧವನ್ನು ಕೆ. ಶಶಿರೆೀಖವ ಆದ ನವನ್ನ ಇತಿಹವಸದ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಎಂ. ಎ
ಪದವಿಗವಗಿ ಇತಿಹವಸ ಮತನು ಕಂಪಯಾಟಂಗ್ ಪತಿರಕೆಯ ಮೌಲ್ಾಮವಪನ್ಕವಾಗಿ ಬೆಂಗೂರರನ ನ್ಗರ ವಿಶಾವಿದ್ವಾಲ್ಯಕೆಾ ಸಲ್ಲಿಸಲ್ನ
ಡವ. ಕೆ ಮಹೆೀಶ್ ಸಹ ಪ್ವರಧ್ವಾಪಕರನ ಇತಿಹವಸ ವಿಭವಗ ಸಕವಿರಿ ಪರಥಮ ದರ್ೆಿ ಕವಲೆೀಜನ ಯೆಲ್ಹಂಕ ಬೆಂಗೂರರನ-560064
ಇವರ ಸಲ್ಹೆ ಹವಗೂ ಮವಗಿದಶಿನ್ದಲ್ಲಿ ಸಿದಧಪಡಿಸಿದ್ೆದೀನೆ.
ಸಥೂ: ಬೆಂಗೂರರನ. ಕೆ. ಶಶಿರೆೀಖವ
ದಿನವಂಕ: ಎಂಎ ವಿದ್ವಾರ್ಥಿ
ಇತಿಹವಸ ವಿಭವಗ
ಸರಕವರಿ ಪರಥಮ ದರ್ೆಿ ಕವಲೆೀಜನ,
ಯಲ್ಹಂಕ ಬೆಂಗೂರರನ-560064
ನೊೀಂದಣಿ ಸಂಖೆಾ: P18CV21A0043

4. ಮವಗಿದಶಿಕರ ಪರಮವಣ ಪತರ
“ಹರಪಪ. ಕವಮ್ “ ಎಂಬ ವಿಷಯದ ಸಚಿತರ ಪರಬಂಧವನ್ನು ಕೆ. ಶಶಿರೆೀಖವ ನವನ್ನ ಇತಿಹವಸದಲ್ಲಿ ಎಂ. ಎ ಇತಿಹವಸ ಪದವಿಯ ಇತಿಹವಸ ಮತನು ಕಂಪಯಾಟರ್
ಪತಿರಕೆಯ ಮೌಲ್ಾಮವಪನ್ಕವಾಗಿ ಬೆಂಗೂರರನ ನ್ಗರ ವಿಶಾವಿದ್ವಾಲ್ಯಕೆಾ ಸಲ್ಲಿಸಲ್ನ ನ್ನ್ು ಮವಗಿದಶಿನ್ದಲ್ಲಿ ಸಿದಧಪಡಿಸಿದ್ವದರೆ.
ಡವ. ಕೆ ಮಹೆೀಶ್
ಸಹ ಪ್ವರಧ್ವಾಪಕರನ
ಸರಕವರಿ ಪರಥಮ ದರ್ೆಿ ಕವಲೆೀಜನ
ಸ್ವುತಕೊೀತುರ ಇತಿಹವಸ ವಿಭವಗ
ಯಲ್ಹಂಕ
ಬೆಂಗೂರರನ -560064

5. ಸಚಿತರ ಪರಬಂಧ ಮೌಲ್ಾಮವಪನ್ ಮವಡಲ್ನ ಶಿಫವರಸಿಿನ್ ಪತರ
“ಹರಪಪ. ಕವಮ್ “ ಎಂಬ ವಿಷಯದ ಸಚಿತರ ಪರಬಂಧವನ್ನು ಎಂ.ಎ ಇತಿಹವಸ ಪದವಿಗವಗಿ ಮತನು ಕಂಪಯಾಟಂಗ್ ಪತಿರಕೆಯ ಮೌಲ್ಾಮವಪನ್ಕವಾಗಿ
ಬೆಂಗೂರರನ ನ್ಗರ ವಿಶಾವಿದ್ವಾಲ್ಯದ ಇತಿಹವಸ ವಿಭವಗಕೆಾ ಸಲ್ಲಿಸಲವದ ಈ ಸಚಿತರ ಪರಬಂಧವನ್ನು ಮೌಲ್ಾಮವಪನ್ಕೆಾ ಮಂಡಿಸಬಹನದ್ೆಂದನ
ಶಿಫವರಸನಿ ಮವಡನತೆುೀನೆ.
ಮವಗಿದಶಿಕರನ ಸಂಚವಲ್ಕರನ
ಇತಿಹವಸ ವಿಭವಗ

6. ಕೃತಜ್ಞತಜಗಳು
“ಹರಪ್ಪ ಡಕಟ್ ರ್ಕಮ್” ಎಂಬ ವಿಷಯದ ಸಚಿತರ ಪ್ರಬಂಧದ ವಸುತ ವಿಷಯದ ಆಯ್ಕಕಯಂದ ಅಂತ್ರಮ ಘಟ್ಟದವರಜಗ ತಮಮ
ಅಮ ಲೂವಕದ ಸಲಹಜ, ಸ ಚನಜ ಮತುತ ಮಕಗಾದಶಾನ ನಿೇಡಿದ ಗುರುಗಳಕದ ಡಕ.ರ್ಜ. ಮಹಜೇಶ್ ರವರಿಗಜ ತುಂಬು ಹೃದಯದ
ಕೃತಜ್ಞತಜಗಳನುಾ ಅರ್ಪಾಸುತಜತೇವಜ.
ನನಾ ಪ್ರಬಂಧ ರ್ಕಯಾವನುಾ ಪ್ರೇತಕಾಹಿಸಿದ ಪ್ಕರಂಶುಪ್ಕಲರಕದ ಡಕ. ಚಂದರಪ್ಪ, ಸ್ಕಾತರ್ಜ ೇತತರ ವಿಭಕಗದ ಸಂಚಕಲಕರಕದ ಡಕ.
ಜ್ಞಕನಜೇಶವರಿ. ಜಿ ಹಕಗ ಗುರುಗಳಕದ ಡಕ. ಶಿರೇನಿವಕಸ್ ರಜಡಿಿ. ಟ ಇವರ ಮೊದಲಕದವರಿಗಜ ಗೌರವ ಪ್ಯವಾಕ ನಮನಗಳು.
ಸಂಶಜ ೇಧನಕ ವಿದ್ಕೂರ್ಥಾ
ರ್ಜ. ಶಶಿರಜೇಖಕ
ಸ್ಕಾತರ್ಜ ೇತತರ ಇತ್ರಹಕಸ ವಿಭಕಗ
ನಕಲಕನಜೇ ಸ್ಜಮಿಸಟರ್
ಸರ್ಕಾರಿ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜಾ ರ್ಕಲಜೇಜು
ಯಲಹಂಕ, ಬಜಂಗಳೂರು -64

7. ಹರಪ್ಪ. ರ್ಕಮ್

8. ಪೀಠಿಕೆ
ಇತಿುೀಚಿನ್ ದಿನ್ಗೂಲ್ಲಿ ಪರಪಂಚದ್ೆಲೆಿಡೆಮವಹಿತಿ ತಂತರಜ್ಞವನ್ ಹವಗೂ ಡಿಜಿಟಲ್ ಬೂಕೆ ಹೆಚವಾಗನತಿುದ್ೆ.
ಇತಿಹವಸ ಅಧಾಯನ್, ಕಲ್ಲಕೆ, ಸಂಶೆ ೀಧನೆಹವಗೂ ಇತಿಹವಸ ಕೃತಿಗೂ ಪರಕಟಣೆಯಲ್ಲಿ ಡಿಜಿಟಲ್ ತಂತರಜ್ಞವನ್
ಕವರಂತಿಕವರ ಬದಲವವಣೆಯನ್ನು ತಂದಿದ್ೆ. ಈ ಕಿರನ ಸಂಶೆ ೀಧನವಪರಬಂಧದಲ್ಲಿ ಇತಿಹವಸ ಪರಚವರದಲ್ಲಿ ಡಿಜಿಟಲ್
ತಂತರಜ್ಞವನ್ವನ್ನು ಹೆೀಗೆ ಬೂಸಬಹನದನ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಒಂದನ ಉದ್ವಹರಣೆಯಂದಿಗೆ ಪರಸನುತಪಡಿಸಲವಗಿದ್ೆ.
1921 ಮತನು 1922 ರಲ್ಲಿ ಮೆಹೆಂರ್ೊೀದ್ವರನ್ನು ಹವಗೂ ಹರಪಪ ನ್ಗರಗೂನ್ನು ಪತೆು ಹಚಾಲವಯಿತನು. ಈ ನ್ಗರಗೂು
ಸನಮವರನ ಕಿರಸುಪಯವಿ 3000 ವಷಿಗೂ ಪುರವತನ್ವವದ ನ್ಗರಗಳವಗಿವೆ ಇದರಿಂದ ಭವರತವು ಸಹ ಗತಕವಲ್ದ
ಇತಿಹವಸದ ಸಂಶೆ ೀಧನೆಯಿಂದ ಪರಪಂಚದ ನವಗರಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದನ ಎನ್ನುವುದನ ಸ್ವಕ್ಷವಧ್ವರಗೂ ಸಮೆೀತ
ನಿರೂಪತವವಯಿತನ. ಇದನವರೆಗೂ ಸನಮವರನ 1200ಕೂಾ ಹೆಚನಾ ಸಥೂಗೂಲ್ಲಿ ಉತಾನ್ ಮವಡಲವಗಿದ್ೆ, ಈ ಉತಾನ್ನ್
ದಿಂದ ಸಿಂಧೂ ನವಗರಿಕತೆ ಕವಲ್ದ ರವಜಕಿೀಯ, ಸ್ವಮವಜಿಕ, ಆರ್ಥಿಕ, ಧ್ವರ್ಮಿಕ ಜಿೀವನ್ವನ್ನು ಕನರಿತನ ಬಹೂಷನು
ಕನರನಹನಗೂು ದ್ೊರಕಿವೆ.

9. HARAPPA.COM 1995-2023
• 1995 ರಿಂದ ಪ್ವರಚಿೀನ್ ಸಿಂಧನ ಅಥವವ ಹರಪಪನ್ ನವಗರಿಕತೆಯ ವೆಬೆಿೈಟ್ ಆಗಿದ್ೆ.
ಭವರತ, ಪ್ವಕಿಸ್ವುನ್, ಯನಎಸ್, ಯನಕೆ, ಮತನು ಯನರೊೀಪು ಪರಮನಖ ವಿದ್ವಾಂಸರನ ತಮಮ ಕೆಲ್ಸವನ್ನು ಸ್ೆಿೈಡ್
ಶೆ ೀಗೂು, ಪರಬಂಧಗೂು ಮತನು ಲೆೀಖನ್ಗೂಲ್ಲಿ ಮೂಲ್ಭೂತ ಸಂಗತಿಗೂು ಮತನು ಇತಿುೀಚಿನ್ ಸಂಶೆ ೀಧನೆ
• ವೆಬ್ ಮವಸುರ್: ಓಮರ್ ಖವನ್
• ಪ್ರೀಗವರಮರ್:-ಚೆಫ್ ಟನ್ಿರ್
• ಸಮನದ್ವಯ ಮವಡರೆೀಟರ್:-ವಸಂತ್ ದವೆ
• ವಿಡಿಯೀ ಸಂಪ್ವದಕ:-ಇಲೊೀನ್ ಅರೊೀನೊವಿಸಿಾ
• ಪುಸುಕಗೂು ಮತನು ಸಹವಯಕ ಸಂಪ್ವದಕರನ:-ನವಡಿನ್ ಜನಬೆೀರ್
• ಪರಶೆು ಮತನು ಎಡಿಟರ್:- ಅಪಯವಿ ಭಂಡವರಿ
• ಐಕವನ್ ಕಲವವಿದ:-ಮೊಹಮಮದ್ ವಕವಸ್ ಇಕವಾಲ್

10. • ಮೂಲ್ಗೂು : ಹೆಚಿಾನ್ ಸಂಖೆಾಯ ಛವಯವಚಿತರಗೂ ಸಂಗರಹ ಪುರವತತಾಶವಸರಜ್ಞರಿಗೆ ಸಲ್ನಿತುದ್ೆ ಮತನು ಸ್ೌಜನ್ಾ, ಪುರವತತಾ ಮತನು ವಸನುಸಂಗರಹವಲ್ಯಗೂ
ಇಲವಖೆ, ಸಕವಿರ. ಪ್ವಕಿಸ್ವುನ್ದ. ಇತರ ಮೂಲ್ಗೂಲ್ಲಿವವಿದ್ವಾಲ್ಯ; ಏಷಾನ್ ಮತನು ಆಫ್ರರಕನ್ ಸುಡಿೀಸ್ ವಿಭವಗ, ಹೆಲ್ಲಿಂಕಿ ವಿಶಾವಿದ್ವಾಲ್ಯ, ಫ್ರನೆಿಂಡ್; ಹರಪ್ವಪ
ಮೂಾಸಿಯಂ; ಹರಪ್ವಪ ಪುರವತತಾ ಸಂಶೆ ೀಧನವ ಯೀಜನೆ; ಇಸ್ವಿಮವಬವದ್ ಮೂಾಸಿಯಂ; ಮೂಾಸಿ ಡನ ಲೌವೆರ, ಪ್ವಾರಿಸ್; ರವಷ್ಟ್ರೀಯ ವಸನುಸಂಗರಹವಲ್ಯ,
ಕರವಚಿ; ಮೊಹೆಂರ್ೊ-ದ್ವರೊ ಮೂಾಸಿಯಂ; ಪಯರ್್‌
ಪ್ವಂಟ್ ಮವಗಿನ್ ಲೆೈಬರರಿ, ನ್ೂಾಯವರ್ಕಿ; ಫೀಬೆ ಎ. ಹಸ್ುಿ ಮೂಾಸಿಯಂ ಆಫ್ ಆಂಥೊರಪ್ವಲ್ಜಿ, ದಿ
ಯೂನಿವಸಿಿಟ ಆಫ್ ಕವಾಲ್ಲಫೀನಿಿಯವ, ಬಕಿಿಿ.
• ಈ ವೆಬ್ ಸ್ೆೈಟ್್‌
ನ್ಲ್ಲಿರನವ ಚಿತರಗಳಿಗೆ ವವಣಿಜಾ ಹಕನಾಗೂನ್ನು ಪರತಿನಿಧಿಸನತೆುೀವೆ. ಈ ಮವರವಟದಿಂದ ಬಂದ ಹಣವು 1997 ರಿಂದ ಹರಪ್ವಪ ಪುರವತತಾ
ಸಂಶೆ ೀಧನವ ಯೀಜನೆಗೆ ಬೆಂಬಲ್ ನಿೀಡಿದ್ೆ .
• 1986 ರಿಂದ ವಿಸ್ವಾನಿಿನ್ ವಿಶಾವಿದ್ವಾನಿಲ್ಯ, ಮವಾಡಿಸನ್, ಹವವಿಡ್ಿ ವಿಶಾವಿದ್ವಾನಿಲ್ಯ ಮತನು ನ್ೂಾಯವರ್ಕಿ ವಿಶಾವಿದ್ವಾನಿಲ್ಯದಿಂದ ನ್ಡೆಸಲ್ಪಡನವ
ಹರಪ್ವಪ ಆಕಿಿಯವಲವಜಿಕಲ್ ರಿಸರ್ಚಿ ಪ್ವರರ್ೆರ್ಕು (HARP) ದಿೀರ್ಘಿವಧಿಯ, ಅತಾಂತ ಯಶಸಿಾ ಯೀಜನೆಗೂಲ್ಲಿ ಒಂದ್ವಗಿದ್ೆ .
• HARP1995 ರಿಂದ ನವಾಷನ್ಲ್ ಎಂಡೊೀಮೆಂಟ್ ಫವರ್ ದಿ ಹನಾಮವನಿಟೀಸ್ (NEH), ನವಾಷನ್ಲ್ ಜಿಯವಗರಫ್ರರ್ಕ ಸ್ೊಸ್ೆೈಟ, ಅಮೆೀರಿಕನ್ ಸೂಾಲ್ ಆಫ್ ಪರಹಿಸ್ವುರಿರ್ಕ
ರಿಸರ್ಚಿ (ಪೀಬವಡಿ ಮೂಾಸಿಯಂ ಆಫ್ ಆಕಿಿಯವಲ್ಜಿ ಮತನು ಎಥವುಲ್ಜಿ, ಹವವಿಡ್ಿ ವಿಶಾವಿದ್ವಾಲ್ಯ), ಹವವಿಡ್ಿ ವಿಶಾವಿದ್ವಾಲ್ಯ, ವಿಸ್ವಾನಿಿನ್ ವಿಶಾವಿದ್ವಾಲ್ಯ, ನ್ೂಾಯವರ್ಕಿ
ವಿಶಾವಿದ್ವಾಲ್ಯದಿಂದ ಬೆಂಬಲ್ಲತವವಗಿದ್ೆ , ಸಿಮತೊಿೀನಿಯನ್ ಸಂಸ್ೆಥ, ಕೆರಸ್ ಫೌಂಡೆೀಶನ್, ವೆನ್ುರ್-ಗೆರನ್ ಫೌಂಡೆೀಶನ್ ಮತನು ಪರಪಂಚದ್ವದಾಂತದ ಖವಸಗಿ ದ್ವನಿಗೂು.

11. ರಕಂಡಕಲ್ ರ್ಕನ ನು
ರಕಂಡಕಲ್ ವಿಲಿಯಂ ಲಕ ಅವರು ಹರಪ್ಕಪ ಮತುತ ಮೊಹಜಂರ್ಜ -ದ್ಕರಜ ೇಗಳಂತಹ ಸಿಂಧ ನಗರಗಳಲಿಿ
ಸಂಪ್ನ ಮಲಗಳ ಅಗತೂದಂದ ನಜೈಸರ್ಗಾಕ ಸಂಪ್ನ ಮಲಗಳು ಮತುತ ರ್ಕಲಗಳನುಾ ಅಧೂಯನ ಮಕಡುತ್ರತದ್ಕಾರಜ.
ಇವರು ಮಕೂಡಿಸನ್ ವಿಸ್ಕಕನಿಾನ್ ವಿಶವವಿದ್ಕೂನಿಲಯದಂದ PH.D ಅನುಾ ಹಜ ಂದದ್ಕಾರಜ, ಅಲಿಿ ಅವರು
ರ್ಜ ನಕಥನ್ ಮಕರ್ಕಾ ರ್ಜನಜ ಯರ್ ಅವರ ವಿದ್ಕೂರ್ಥಾಯಕರ್ಗದಾರು.

12. /ಲಜೇಖನಗಳು /
1.
ಹರಪ್ಪನ್ ಅವಧಿಯಲಿಿ ಗುಜರಕತನ ಪ್ರಮುಖ ಕಲುಿ ಮತುತ ಲಜ ೇಹ ಸಂಪ್ನ ಮಲಗಳು
2.
ಧಂಸಿ
,
ಡ್ಂಮಲಜಹ
ತುತಮ
ಡ್ಂೂಕಲೈಜಥ
ದಂಳಗಶೇಜದ್ರಪ್
ಟ್ೇಜಗಅ
ುಳಗಲ ಮ
ತುತಮ
ಳಗತ್ರೃಕಕಲಕ INAA
3.ಸಲಫರ್ ಐಸ್ಜ ಟಜ ೇಪ್

13. 1. ಚಲ್ಲಸನವ ಪವಿತಗೂು: ಗೆರೀಟರ್ ಸಿಂಧೂ ಕಣಿವೆ ಪರದ್ೆೀಶದ್ೊಂದಿಗೆ ಕಲ್ನಿಗೂು ಮತನು
ಖನಿಜಗೂ ವವಾಪ್ವರ ಮತನು ಸ್ವರಿಗೆ ಇನ್ೂು ಮನಂತವದವುಗೂು.

14. ಪ್ರ. ಮಯಕಂರ್ಕ ವಕಹಿಯಕ
ಪ್ರ. ಮಯಕಂರ್ಕ ವಕಹಿಯಕಟಕಟಕ ಇನ್ಸಿಟಟ್ ೂಟ್ ಆಫ್ ಫಂಡಮಂಟ್ಲ್ ರಿಸರ್ಾನಲಿಿ ಖಗಜ ೇಳಶಕಸರಜ್ಞರಕರ್ಗದ್ಕಾರಜ . ಕಳಜದ ರ್ಜಲವು ವಷಾಗಳಂದ, ಅವರು
ಭಕರತ್ರೇಯ ಸಂಸೃತ್ರಗಳ ಬೌದಿಕ ಬಜಳವಣಿಗಜಯನುಾ ಅಧೂಯನ ಮಕಡುವ ಸ್ಕಧನವಕರ್ಗ ಖಗಜ ೇಳಶಕಸರದ ಮ ಲವನುಾ ಸ್ರಯವಕರ್ಗ ಅನುಸರಿಸುತ್ರತದ್ಕಾರಜ.
ನವಜಂಬರ್ 2007 ರಲಿಿ ಟಕಟಕ ಇನ್ಸಿಟಟ್ ೂಟ್ ಆಫ್ ಫಂಡಮಂಟ್ಲ್ ರಿಸರ್ಾ (TIFR) ಯ ವಿಜ್ಞಕನಿಗಳು , ಭಕರತದ ಅತೂಂತ ಪ್ರತ್ರಷ್ಠಿತ ವಜೈಜ್ಞಕನಿಕ
ಸಂಸ್ಜೆಗಳಲಿಿ ಒಂದ್ಕರ್ಗದುಾ, ಪ್ಕರಚಿೇನ ಸಿಂಧ ಲಿರ್ಪ ಚಿಹಜಾಗಳ ವಿಶಜಿೇಷಣಜಯ ಕುರಿತು ಲಜೇಖನಗಳ ಸರಣಿಯನುಾ ಪ್ರಕಟಸಲು ಪ್ಕರರಂಸಿಸಿದರು.
ಭಕರತದ ಅಗರಗಣ್ೂ ಲಿರ್ಪ ವಿಶಜಿೇಷಕರಲಿಿ ಒಬಬರಕದ ಐರಕವತಂ ಮಹಕದ್ಜೇವನ್ ಅವರಜ ಂದಗಜ ರ್ಜಲಸ ಮಕಡುತ್ರತದ್ಕಾರಜ .
ಸಿಂಧೂ ಲ್ಲಪ

15. ವಿ ಎರ್ ಸ್ಜ ೇನಕವನಜ
• 1985 ರಲಿಿ ಬಕಹಕೂರ್ಕಶ ನೌರ್ಜಯಲಿಿ ಹಕರಿಸಿದ ಅನುರಕಧ್ಕ ಮತುತ 1996 ರಲಿಿ ಭಕರತ್ರೇಯ ಉಪ್ಗರಹದಲಿಿ ಹಕರಿಸಿದ ಭಕರತ್ರೇಯ ಎರ್ಕಾ-ರಜೇ
ಖಗಜ ೇಳಶಕಸರದ ಪ್ಜೇಲಜ ೇಡ್ನಂತಹ ಪ್ರಯೇಗಗಳಲಿಿ ಭಕಗವಹಿಸಿದಾರು.
• ಡಕ. ವಿ.ಎರ್. ಸ್ಜ ೇನವಕನಜ ಅವರು ಬರಜ ೇಡಕದ ಮಹಕರಕಜ ಸಯಕಜಿರಕವ್ ವಿಶವವಿದ್ಕೂಲಯದಲಿಿ (MSU) ಪ್ುರಕತತವಶಕಸರಜ್ಞರಕರ್ಗದ್ಕಾರಜ.
• ಗಜ ೇಲಕ ಧ್ಜ ೇರಜ ೇ (ಬಗಸ್ಕರ)
• ಗುಜರಕತ್ರನ ಕರ್ ರ್ಜ ಲಿಿಯ ಬಗಸ್ಕರ ಗಕರಮ ಎಂದ ಕರಜಯಲಪಡುವ ಗಜ ೇಲಕ ಧ್ಜ ೇರಜ ವನುಾ ಇತ್ರತೇಚಜಗಜ ಭಕರತ್ರೇಯ ಪ್ುರಕತತವಶಕಸರಜ್ಞರ ಗುಂಪ್ು
ಕಂಡುಹಿಡಿದದ್ಜ.
• ಕುಲದೇಪ್ಎಸ್. ಭಕನ್ , ರ್ಪ. ಅಜಿತರಸ್ಕದ್ , ವಿ.ಎರ್. ಸ್ಜ ೇನಕವಕನಜ ಮತುತ ಎಸ್.
ಪ್ರತಕಪ್ಚಂದರನ್.
• ಸ್ಜೇರಿದಂತಜ ಬರಜ ೇಡಕದ ಮಹಕರಕಜಸಯಕಜಿರಕವ್ವಿಶವವಿದ್ಕೂಲಯದ ಪ್ುರಕತತವಮತುತ

16. ಬಗಸ್ಕರ ಉತಕನನ ನಕ್ಷಜ
ಗಜ ೇಲಕ ಧ್ಜ ೇರಜ ೇ (ಬಗಸ್ಕರ)

17. ಶಕರಿ ರ್ಕಿರ್ಕಾ
ಶಕರಿ ರ್ಕಿರ್ಕಾ ತನಾ ರ್ಪಎರ್ಡಿ ಪ್ಡಜದರು. ಹಕವಾಡ್ಾ ವಿಶವವಿದ್ಕೂಲಯದ ಮಕನವಶಕಸರ ವಿಭಕಗದಂದ ಪ್ುರಕತತತವ ಶಕಸರದಲಿಿ. ಅವರ ಪ್ರಬಂಧದ
ಸಂಶಜ ೇಧನಜಯು ಹರಪ್ಕಪದಂದ ಟಜರಕರ್ಜ ೇಟಕ ಪ್ರತ್ರಮಗಳ ಮೇಲಜ ರ್ಜೇಂದರೇಕರಿಸಿದ್ಜ, ವಿಶಜೇಷವಕರ್ಗ ಅವುಗಳ ಪ್ುರಕತತತವ ಶಕಸರ ಮತುತ ಸ್ಕಮಕಜಿಕ
ಸಂದರ್ಾಗಳು.
72 ಸ್ಜಿೈಡ್ಗಳಲಿಿ ಹರಪ್ಕಪದಂದ ಟಜರಕರ್ಜ ೇಟಕ ಪ್ರತ್ರಮಗಳು. ಅನಜೇಕ ವಿಧದ ಹಜಣ್ುು, ಗಂಡು ಮತುತ ಇತರ ಪ್ರತ್ರಮಗಳ ಬಗಜೆ ಮಕಹಿತ್ರಯನುಾ
ಸಂಗರಹಿಸಿದ್ಕಾರಜ.ಉದ್ಕರಣಜಗಜ-ಹರಪ್ಕಪದಂದ ಬಂದ ಟಜರಕರ್ಜ ೇಟ್ ಮ ತ್ರಾಗಳ ಗುಂಪ್ು, ಹರಪ್ಕಪದಂದ ಚಕಲಕನಜ ಂಡದಗಜ ಅಥವಕ ಎಮಮಯ ಬಂಡಿ,
ಆರಂಸಿಕ ಹರಪ್ಪ ಶಜೈಲಿೇಕೃತ ಸಿರೇ ಪ್ರತ್ರಮ, ಇನ ಾ ಹಲವಕರುಗಳು ಇವಜ.

18. ರಿೇಟಕ ರ್ಪ. ರಜೈಟ್
ಡಕ. ರಜೈಟ್ ಒಬಬ ಮಕನವಶಕಸಿರೇಯ ಪ್ುರಕತತವಶಕಸರಜ್ಞರಕರ್ಗದುಾ,ಅವರ ಸಂಶಜ ೇಧನಜಯು ಅಫ್ಕಾನಿಸ್ಕತನ, ಇರಕನ್, ಇರಕರ್ಕ, ಪ್ಕ್ಸ್ಕತನ ಮತುತ ಭಕರತದಲಿಿ ಆರಂಸಿಕ ರಕಜೂಗಳು ಮತುತ
ನಗರಿೇಕರಣ್ವನುಾ ತಜ ಡರ್ಗಸಿರ್ಜ ಂಡಿದ್ಜ.ಅವರು ನ ೂಯಕರ್ಕಾ ವಿಶವವಿದ್ಕೂನಿಲಯದಲಿಿ ಮಕನವಶಕಸರ ವಿಭಕಗದಲಿಿ ಸಹಕಯಕ ಪ್ಕರಧ್ಕೂಪ್ಕರಕರ್ಗದ್ಕಾರಜ ಮತುತ ಹರಪ್ಕಪ ಪ್ುರಕತತವ ಸಂಶಜ ೇಧನಕ
ಯೇಜನಜಯ ಸಹಕಯಕ ನಿದ್ಜೇಾಶಕರಕರ್ಗದ್ಕಾರಜ ಮತುತ ಹರಪ್ಕಪ ಬಳಯ ಬಿಯಕಸ್ ಲಕೂಂಡ್ಸ್ಜಕೇಪ್ ಮತುತ ಸ್ಜಟ್ಿಮಂಟ್ ಸಮಿೇಕ್ಷಜಯ ನಿದ್ಜೇಾಶಕರಕರ್ಗದ್ಕಾರಜ.
/ಲಜೇಖನಗಳು/

19. ಸಿಂಧು ನಕಗರಿಕತಜಯ ಕುರಿತು ಹಲವಕರು ಪ್ುಸತಕಗಳು HARAPPA.COM ವಜಬಜಾೈಟ್ಾಲಿಿ ಲರ್ೂ ಇವಜ ಅದರಲಿಿ ರ್ಜಲವಂದು ಪ್ುಸತಕಗಳ ಛಕಯಕಚಿತರ ಈ
ರ್ಜಳಕಂಡಂತ್ರವಜ.

20. ಪ್ಕರಚಿೇನ ಸಿಂಧ ನಕಗರಿಕತಜಯ ವಿೇಡಿಯಗಳು
48 ಪ್ುರಕತನ ಸಿಂಧ ನಕಗರಿಕತಜಯ ವಿೇಡಿಯಗಳನುಾ ನಕವು ಹರಪ್ಪ.COM ವಜಬಜಾೈಟ್ಾಲಿಿ, ಯ ಟ್ ೂಬ್ ಚಕನಲನಾಲಿ, ಫ್ಜೇಸುಬರ್ಕ, ಟವಟ್ಟರ್ ನಲಿಿ ನಜ ೇಡಬಹುದು ಆರ್ಗದ್ಜ.
ರ್ಜಲವಂದು ವಿಡಿಯೇಗಳ ಹಜಸರನುಾ ಈ ರ್ಜಳಗಂಡಂತಜ ಸ ಚಿಸಲಕರ್ಗದ್ಜ
1.ಹಜಟ್ರಕ್ಾರ್ಕ ಸ್ಜ ಸ್ಜೈಟಯನುಾ ನಿಮಿಾಸುವುದು ಸಿಂಧ ನಕಗರಿಕತಜಯಲಿಿ ನಗರ ಮತುತ ನಗರ ಜಿೇವನದ ಪ್ರಿಕಲಪನಜ
1. ಗುಜರಕತ್ರನಲಿಿ ಸಿಂಧ ಮುದ್ಜರಗಳು: ಸಿಂಧ ನಕಗರಿೇಕತಜಯಲಿಿ ರ್ಜತತನಜಯ ಶಜೈಲಿಗಳು, ಉತಕಪದನಕ ತಂತರಗಳು, ರ್ಕಲಗಣ್ನಜ ಮತುತ ಪ್ಕರದ್ಜೇಶಿಕ ಬದಲಕವಣಜಯ ಹಜ ಸ
ಒಳನಜ ೇಟ್ಗಳು
2. ಬಗಸ್ಕರ ಮತುತ ಶಿರ್ಕಪ್ುಾರದಂದ ಹರಪ್ಪನ್ ಸಿೇಲ್ಾ ಮತುತ ಸಿೇಲಿಂಗ್ಾ: ರ್ಜಲವು ಪ್ಕರಥಮಿಕ ಅವಲಜ ೇಕನಗಳು
3. ಪ್ುನರಕವತಾನಜಯ ಶ್ತ: ಸಣ್ು ಅಚಜ ೊತ್ರತದ ಸಿಂಧ ನಕಗರಿಕತಜಯ ಕಲಕಕೃತ್ರಗಳ ರ ಪ್, ರ್ಕಯಾ ಮತುತ ಪ್ರತ್ರಮಕಶಕಸರ
4. ರಕಜಸ್ಕೆನ (ಭಕರತ) ಕರಣ್ಪ್ುರದ ಹರಪ್ಪನ್ ಸ್ಜೈಟ್ನಿಂದ ರ್ಜತತಲಕದ ವಸುತ

21. ಹರಪ್ಪ. COM ನಲಿಿ ಸ್ಕವಿರಕ ಕ ಹಜಚುೊ ಛಕಯಕಚಿತರಗಳ ರ್ಜ ತಜ ಸಂಪ್ಯಣ್ಾ ವಿವರಣಜ ಇದ್ಜ.
ವಜಬಜಾೈಟ್ಾಲಿಿ ಲರ್ೂ ಇರುವ ಛಕಯಕಚಿತರಗಳಲಿಿ ರ್ಜಲವಂದು ಛಕಯಕಚಿತರಗಳು ಈ ರ್ಜಳಕಂಡಂತ್ರವಜ
1.
1987 ಮತುತ 1988 ರಲಿಿ ಉತಖನನ ಮಕಡಲಕದ ಹರಪ್ಕಪದಲಿಿನ ಸಮಶಕನ R37
ನಿಂದ ಮಕನವ ಅವಶಜೇಷಗಳ ಅಸಿೆಪ್ಂಜರದ ಪ್ಕೂಲಿಯಪ್ಕಥಕಲಜಿ
2.ಶು-ಇಲಿಶು ಸಿಲಿಂಡರ್ ಸಿೇಲ್

22. ಸಿಂಧ ಲಿರ್ಪ: ಮ ಲಗಳು, ಬಳರ್ಜ ಮತುತ ಕಣ್ಮರಜ
ಸಿಂಧ ರ್ಕನಪ್ದ: ರ್ಜಲವು ಹರಪ್ಕಪ ವಸುತಗಳ ಮೇಲಜ ತ್ರಳಯದ ಕಥಜ

23. ಸಿಂಧನ ನವಗರಿಕತೆಯ ಮನಖಾವವದ ಅಂಶಗೂು
• ಪರಪಂಚದ ಅತಿ ದ್ೊಡಡ ನವಗರಿಕತೆ ಪ್ವರಚಿೀನ್ ಈಜಿಪ್ಟು ನವಗರಿಕತೆಗಿಂತ20 ಪಟನು ದ್ೊಡಡದನ
• ಕಿರಸುಶಕ 1826 ಈ ನವಗರಿಕತೆಯ ಮೊದಲ್ ಕನರನಹನಗೂನ್ನುಮೊದಲ್ ಬವರಿಗೆ ಹರಪಪ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಗನರನತಿಸಿದವರನ-ಬ್ರರಟಷ್ಪರವವಸಿಗ ಚವಲ್ಿಿ ಮಸಿನ್
• ಕಿರಸುಶಕ 1831-34 ಪಂರ್ವಬ್ರನ್ ಮಹವರವಜ ರಣಜಿತ್ ಸಿಂಗನ್ನ್ನು ಸಂದಶಿಿಸಲ್ನ ಹೊೀಗನವವಗ ಹರಪಪದಲ್ಲಿ ಕೊೀಟೆಯ ಅವಶೆೀಷಗೂನ್ನು ಗನರನತಿಸಿದವರನ-ಕನ್ಿಲ್ ಬನ್ಿಿ
• ಕಿರಸುಶಕ 1853 ಮತನು 54 ಅಲೆಕವಿಂಡರ್ ಕರ್ಮಂಗ್ ಹವಾಮ್ ಎಂಬ ಎರಡನ ಹರಪಪ ನೆಲೆಯನ್ನು ಸಂಶೆ ೀಧಿಸಿದ
• ಕಿರ.ಶ 1856 ಈ ನವಗರಿಕತೆಯ ಸನಟು ಇಟುಗೆಗೂ ಅವಶೆೀಷಗೂನ್ನು ಕರವಚಿಯಿಂದಲವಹೊೀರಗೆ ರೆೈಲೆಾ ಹಳಿ ನಿಮವಿಣದ ವೆೀಳೆ ಎತೆೀಚಛವವಗಿ ಗೊೀಚರವವಯಿತನ
• ಕಿರಸುಶಕ 1862 ರವಜಾ ವಸನು ಸಂಶೆ ೀಧಕ ಅಲೆಕವಿಂಡರ್ ಕನಿುಂಗ್ ಹವಾಮ್-ಪಶಿಾಮ ಪಂರ್ವಬದಲ್ಲಿ ಸಂಶೆ ೀಧನೆ ಕೆೈಗೊಂಡನ್ನ
• ಕಿರಸುಶಕ 1906 ಪರಥಮ ಡೆೈರೆಕುರ್ ರ್ವನ್ ಮವಷಿಲ್ ನೆೀತೃತಾದಲ್ಲಿ ಪ್ವರಕುನ್ ಇಲವಖೆ ಸ್ವಥಪನೆ ಆಯಿತನ
• ಕಿರಸುಶಕ 1921 ಸಹ ನಿಯವರಿಂದ ಪರಥಮ ಬವರಿಗೆ ಹರಪಪ ನೆಲೆ ಪತೆು ಹಚಾಲವಯಿತನ
• ಕಿರಸುಶಕ 1922 ಆರ್.ಡಿ ಬವಾನ್ಜಿಿಯವರಿಂದ ಸಂಶೆ ೀಧನೆ ಆಯಿತನ
• ಕಿರಸುಶಕ 1924 ಸರ್ ರ್ವನ್ ಮವಷಿಲ್ ರವರಿಂದ ಸಂಶೆ ೀಧನವ ಪರಬಂಧವನ್ನು ಬರೆದಿಲ್ಿ ಪರಕಟಸನವ ಮೂಲ್ಕ ಜಗತಿುಗೆ ಸಿಂಧೂ ನವಗರಿಕತೆಯ ಪರಿಚಯವವಯಿತನ.ಇದನವರೆಗೆ ಪ್ವರಚಿೀನ್ ಭವರತ
ಇತಿಹವಸವು ಆಯಿರ ಆಗಮನ್ದ ನ್ಂತರವೆೀ ಪ್ವರರಂಭವವಗಿದ್ೆ ಎಂದನ ನ್ಂಬ್ರಕೆ ಸನಳವಾಯಿತನ ಪ್ವರಚಿೀನ್ ಭವರತದ ಇತಿಹವಸ ಈ ನವಗರಿಕತೆಯ ಪರಿಚಯದಿಂದ ಕಿರಸುಪಯವಿ 3000 ವಷಿಗೂ ಹಿಂದಕೆಾ
ಹೊೀಯಿತನ

24. ಸಿಂಧೂ ನವಗರಿಕತೆಯ ಕವಲ್ದ ಕನರಿತನ ಇತಿಹವಸ ತಜ್ಞರ ಅಭಿಪ್ವರಯಗೂು
• ಸ್ವಮವನ್ಾ ಅಭಿಪ್ವರಯ ಕಿರ.ಪಯ.2300-1750
• ಸರ್ ರ್ವನ್ ಮವಷಿಲ್ ಪರಕವರ-ಕಿರ.ಪಯ.3250-2750
• ಮವಟಿಮರ್ ವಿನ್ಿರ್ ಪರಕವರ ಕಿರ.ಪಯ. 2500-1700
• ಇ. ಮಾಕೆರ ರವರ ಪರಕವರ ಕಿರ.ಪಯ.2800-2500
• ಎಂ. ಎಸ್. ವತಿ ಪರಕವರ ಕಿರ.ಪಯ.3500-2500
• ರ್ವರ್ಜಿ ಎಫ್. ಡೆಲ್ಿ ಪರಕವರ ಕಿರ.ಪಯ.2500-1200
• ರೆೀಡಿಯೀ ಕವಬಿನ್ ಕವಲ್ ನಿಮವಿಣದ ಪರಕವರ ಕಿರ.ಪಯ 2300-1750
• ಎ.ಡಿ ಪುಸಲ್ಾರ್ ಪರಕವರ ಕಿರ.ಪಯ 2800-2200
• ಆರ್.ಎಸ್ ಶಮವಿ ಪರಕವರ ಕಿರ.ಪಯ 170

25. ಸಿಂಧೂ ನವಗರಿಕತೆಯ ಪರಮನಖ ನಿವೆೀಶನ್ಗೂು ಮತನು ಸಂಶೆ ೀಧಕರನ
1921 - ಹರಪಪ - ಡವ.ದಯವರಂ ಸಹವನಿ
1922 - ಮೆಹೆಂರ್ೊೀದ್ವರೊೀ - ಆರ್.ಡಿ ಬವಾನ್ಜಿಿ
1927 - ಸನತಾರ್ೆಂಡರ್ – ಅವೆರಲ್ ಸ್ೆಪೀನ್
1930 - ಚವನ್ನಹವದರೊೀ - ಎನ್.ಜಿ ಮಂಜನದ್ವರ್ ಮತನು ಮವಾಕೆ
1953 - ರಂಗಪುರ - ಎಂ.ಎಸ್ ವತಿ
1953 - ಕವಲ್ಲಬಂಗನ್ - ಬ್ರ ಬ್ರ ಲವಲ್
1955 - ಕೊೀಟ್ ಡಿಟ - ಫಜಲ್ ಅಹಮದ್
1955-56 - ರೂಪ್ವರ್ – ವೆೈಡಿ ಶಮವಿ
1957 - ಲೊೀಥವಲ್ – ಆರ್ ಎಸ್ ರವವ್
1958-59 - ಅಲ್ಂಗಿರ್ ಪುರ – ವೆೈಡಿ ಶಮಿ
1972 - ಸೂಕೊಿತು – ಜಗಪತಿ ರ್ೊೀಶಿ
1973-74 - ಬನ್ವವಲ್ಲ - ಆರ್ ಎಸ್ ಬ್ರಸು
1973-74 - ದ್ೊಲ್ವಿೀರ – ಆರ್ ಎಸ್ ಬ್ರಸು

26. ಸಿಂಧೂ ನವಗರಿಕತೆ ವವಾಪು
• ವವಾಪುಯಲ್ಲಿ ತಿರಕೊೀನವಕೃತಿಯಲ್ಲಿದ್ೆ
• ಪಂರ್ವಬ್, ಹರಿಯವಣ, ಸಿಂದ್, ಬಲ್ೂಚಿಸ್ವುನ್, ಗನಜರವತ್ ರವಜಸ್ವಥನ್ ಪಶಿಾಮ ಉತುರ ಪರದ್ೆೀಶ, ಮತನು ಉತುರ ಮಹವರವಷರದ ಭವಗಗೂು ಇದರ ವವಾಪುಗೆ ಒೂಪಟುದ್ೆ.
• ಪಶಿಾಮ ತನದಿ – ಸೂಪರ್ ಚಂಡೂರ್ (ಬಲ್ೂಚಿಸ್ವುನ್)
• ಪಯವಿದ ತನದಿ – ಅಲ್ಂಗಿರಿ ಪರ (ರ್ಮೀರತ್ ಉತುರ ಪರದ್ೆೀಶ)
• ಉತುರದ ತನದಿ – ಮವಂಡ (ಜಮನಮವಿನ್ ಅಖನ್ೂರನ ಜಿಲೆಿ)
• ದಕ್ಷಿಣದ ತನದಿ – ದ್ೆೈಮವಬವದ್ (ಮಹವರವಷರ)
• ಒಟನು ವಿಸಿುೀಣಿ – 12,99,600 ಚ.ಕಿ. ರ್ಮೀ.
• ಪಯವಿ – ಪಶಿಾಮ ಅಂತರ 1600 ಕಿ. ರ್ಮೀ
• ಉತುರ – ದಕ್ಷಿಣ ಅಂತರ 1,100 ಕಿ. ರ್ಮೀ

27. ಸಿಂಧೂ ನವಗರಿಕತೆಯ ನ್ಕ್ಷೆ

28. ಡಕ. ದಯರಕಮ್ ಸಹನಿ
ಹರಪ್ಪ ನಗರ (1921)

29. ಆರ್. ಡಿ. ಬಕೂನಜಿಾ
ಮೇಹಂರ್ಜ ೇದ್ಕರಜ ೇ (1922)

30. ಹರಪ್ಪ ಮತುತ ಮಹಜಂರ್ಜ ೇದ್ಕರಜ ೇ
ವಕೂಪ್ಕರ ಸಂಪ್ಕಾದ ನಕ್ಷಜ
ಸಿಂಧು ನದ

31. ಉಪ್ಸಂಹಕರ
1995ರಲಿಿ ಸಿಂಧ ಕಣಿವಜ ನಕಗರಿಕತಜಯ ಸಂಶಜ ೇಧನಜ ಹಕಗ ಅದರ ಲಕ್ಷಣ್ಗಳು,
ಮಹತವವನುಾ ಇಡಿೇ ವಿಶವರ್ಜಕ ಪ್ರಿಚಯಸಲು ಹರಪ್ಪ ಡಕಟ್ ರ್ಕಮ್ ಎಂಬ ವಜಬಜಾೈಟ್
ಅನುಾ ಪ್ಕರರಂಸಿಸಲಕಯತು.ಇದರ ಹಿಂದ್ಜ ದ್ಜೇಶ ವಿದ್ಜೇಶಗಳಗಜ ಸ್ಜೇರಿದ ಪ್ುರಕತತವ
ಸಂಶಜ ೇಧಕರು ಹಕಗ ಇತ್ರಹಕಸರ್ಕರರು ರ್ಜೈರ್ಜ ೇಡಿಸಿ ಈ ವಜಬಜಾೈಟ್ ಅನುಾ
ಚಕಲನಜಗಜ ಳಸಿದ್ಕಾರಜ, ಈ ವಜಬಜಾೈಟ್ಾ ವಜಬ್ ಐಡಿ HARAPPA.COM ಆರ್ಗದ್ಜ. ಸಿಂಧ
ಕಣಿವಜ ನಕಗರಿಕತಜಗಜ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸಮಗರ ಮಕಹಿತ್ರಯನುಾ ದ್ಕಖಲಿಸಲಕರ್ಗದ್ಜ
ಮತುತ ಸಿಂಧ ನಕಗರಿಕತಜಗಜ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಲಜೇಖನಗಳು, ಕೃತ್ರಗಳು, ನಕ್ಷಜಗಳು,
ಛಕಯಕಚಿತರಗಳು, ವಿಡಿಯೇಗಳು, ಮತುತ ಸಂದಶಾನಗಳನುಾ ಅಪ್ಿೇಡ್
ಮಕಡಲಕರ್ಗದ್ಜ ,ಈ ಮಕಹಿತ್ರಯನುಾ ನಕವು ಪ್ರಪ್ಂಚದ ಯಕವುದ್ಜೇ ಭಕಗದಲಿಿ
ಕುಳತುರ್ಜ ಂಡು ಸಿಂಧ ನಕಗರಿಕತಜ ಬಗಜೆ ಮಕಹಿತ್ರಯನುಾ ನಕವು
ಪ್ಡಜದುರ್ಜ ಳಳಬಹುದ್ಕರ್ಗದ್ಜ.

32. ಧನ್ಾವವದಗೂು