1. ಸರ್ಕಾರಿ ಪ್
ರ ಥಮ ದರ್ಜಾ ರ್ಕಲೇಜು ಸ್ನಾ ತಕೋತ
ತ ರ ವಿಭಾಗ
ಯಲಹಂಕ,ಬೆಂಗಳೂರು-೬೪
ಪ್ತ್ರ
ರ ಕೆ : ೪.೧ ಇತ್ರಹಾಸ ಮತ್ತ
ತ ಕಂಪ್ಯೂ ಟೆಂಗ್
ನಿಯೋಜಿತ ರ್ಕಯಾ
ವಿಷಯ: ಐಹೊಳೆಯ ವಾಸ್ತ
ತ ಶಿಲಪ
ಮಾಗಾದರ್ಾಕರು
ಡಾ. ಮಹೇಶ್
ಸಹಾಯಕ ಪ್ರ
ರ ಧ್ೂ ಪ್ರಕರು
ಸರ್ಕಾರಿ ಪ್
ರ ಥಮ ದರ್ಜಾ ರ್ಕಲೆಜು
ಯಲಹಂಕ ಬೆಂ-೬೪
ಸಂಶೋಧ್ನಾ ವಿದ್ಯೂ ರ್ಥಾ
ಕಾವ್ಯ ಐ.ಆರ್
ಸ್ನಾ ತಕೋತ
ತ ರ ಇತ್ರಹಾಸ ವಿಭಾಗ
ನಾಲಕ ನೇ ಸೆಮಿಸಟ ರ್
ಸರ್ಕಾರಿ ಪ್
ರ ಥಮ ದರ್ಜಾ ರ್ಕಲೆಜು
ಯಲಹಂಕ,ಬೆಂ-೬೪
2. ವಿದ್ಯೂ ರ್ಥಾಯ ದೃಢೋಕರ ಪ್ತ
ರ
“ ಐಹೊಳೆಯ ವಾಸ್ತ
ತ ಶಿಲಪ ” ಎಂಬ ವಿಷಯದ ಸಚಿತ್
ರ ಪ್
ರ ಬಂಧವ್ನ್ನು ರ್ಕವ್ೂ ಐ.ಆರ್ ಆದ
ನಾನ್ನ ಇತಿಹಾಸ ವಿಷಯದಲ್ಲ
ಿ ಎಂ.ಎ ಪ್ದವಿಗಾಗಿ ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತ
ು ಕಂಪ್ಯಯ ಟಂಗ್ ಪ್ತಿ
ರ ಕೆಯ
ಮೌಲ್ಯ ಮಾಪ್ನಕಾಾ ಗಿ ಬಂಗಳೂರು ನಗರ ವಿಶ್
ವ ವಿದ್ಯಯ ಲ್ಯಕೆಾ ಸಲ್ಲ
ಿ ಸಲು ಡಾ. ಮಹೇಶ್
ಸಹಾಯಕ ಪ್ರ
ರ ಧ್ಯಯ ಪ್ಕರು ಇತಿಹಾಸ ವಿಭಾಗ ಸಕಾಾರಿ ಪ್
ರ ಥಮ ದರ್ಜಾ ಕಾಲೇಜು ಯಲ್ಹಂಕ,
ಇವ್ರ ಸಲ್ಹೆ ಹಾಗೂ ಮಾಗಾದಶ್ಾನದಲ್ಲ
ಿ ಸಿದದ ಪ್ಡಿಸಿದ್ದ ೇನೆ.
ಸಥ ಳ : ಬಂಗಳೂರು ರ್ಕವ್ೂ ಐ,ಅರ್
ಎಂ.ಎ ವಿದ್ಯಯ ರ್ಥಾನಿ
ಇತಿಹಾಸ ವಿಭಾಗ
ಸಕಾಾರಿ ಪ್
ರ ಥಮ ದರ್ಜಾ
ಕಾಲೇಜು
ಸ್ನು ತ್ಕೇತ್
ು ರ ವಿಭಾಗ
3. ಮಾಗಾದರ್ಾಕರ ಪ್
ರ ಮಾ ಪ್ತ
ರ
“ಐಹೊಳೆಯ ವಾಸ್ತ
ು ಶಿಲ್ಪ ” ಎಂಬ ವಿಷಯದ ಸಚಿತ್
ರ ಪ್
ರ ಬಂಧವ್ನ್ನು ಕಾವ್ಯ ಐ,ಆರ್ ಅವ್ರು
ಇತಿಹಾಸದ ವಿಷಯದಲ್ಲ
ಿ ಎಂ.ಎ ಇತಿಹಾಸ ಪ್ದವಿಯ ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತ
ು ಕಂಪ್ಯಯ ಟಂಗ್ ಪ್ತಿ
ರ ಕೆಯ
ಮೌಲ್ಯ ಮಾಪ್ನಕಾಾ ಗಿ ಬಂಗಳೂರು ನಗರ ವಿಶ್
ವ ವಿದ್ಯಯ ಲ್ಯಕೆಾ ಸಲ್ಲ
ಿ ಸಲು ನನು
ಮಾಗಾದಶ್ಾನದಲ್ಲ
ಿ ಸಿದದ ಪ್ಡಿಸಿದ್ಯದ ರೆ.
ಡಾ. ಮಹೇಶ್
ಸಹಪ್ರ
ರ ಧ್ಯಯ ಪ್ಕರು
ಇತಿಹಾಸ ವಿಭಾಗ
ಸಕಾಾರಿ ಪ್
ರ ಥಮ ದರ್ಜಾ
ಕಾಲೇಜು
ಯಲ್ಹಂಕ, ಬಂ-೬೪
4. ಕೃತಜ್ಞ ತೆಗಳು
“ಐಹೊಳೆಯ ವಾಸ್ತ
ು ಶಿಲ್ಪ ” ಎಂಬ ವಿಷಯದ ಸಚಿತ್
ರ ಪ್
ರ ಬಂಧದ ವ್ಸ್ತ
ು ವಿಷಯದ ಆಯ್ಕಾ ಯಿಂದ
ಅಂತಿಮ ಘಟ್ಟ ದವ್ರೆಗೂ ಅಮೂಲ್ಯ ವಾದ ಸಲ್ಹೆ,ಸೂಚನೆ ಮತ್ತ
ು ಮಾಗಾದಶ್ಾನ ನಿೇಡಿದ
ಗುರುಗಳಾದ ಪ್ರ
ರ .ಡಾ ಮಹೇಶ್ ರವ್ರಿಗೆ ತ್ತಂಬು ಹೃದಯದ ಕೃತ್ಜ್ಞ ತೆಗಳನ್ನು ಅರ್ಪಾಸ್ತತೆ
ು ೇನೆ.
ನನು ಪ್
ರ ಬಂಧಕಾಯಾವ್ನ್ನು ಪ್ರ
ರ ೇತ್ಸಾ ಹಿಸಿದ ಸ್ನು ತ್ಕೇತ್
ು ರ ವಿಭಾಗದ ಸಂಚಾಲ್ಕರಾದ
ಪ್ರ
ರ .ಜ್ಞಞ ನೇಶ್
ವ ರಿ ಪ್ರ
ರ ಂಶುಪ್ರಲ್ರಾದ ಡಾ.ಗಿೇತ್ಸ ಹಾಗೂ ಗುರುಗಳಾದ ಡಾ. ಶಿ
ರ ೇನಿವಾಸರೆಡಿ ಮತ್ತ
ು
ಡಾ.ಗುರುಲ್ಲಂಗಯಯ ಇವ್ರ ಮೊದಲಾದವ್ರಿಗೆ ಗೌರವ್ಪ್ಯಾವ್ ನಮನಗಳು.
ಕಾವ್ಯ ಐ.ಆರ್
ಸ್ನು ತ್ಕೇತ್
ು ರ ವಿದ್ಯಯ ರ್ಥಾ
ಇತಿಹಾಸ ವಿಭಾಗ
6. ಪೋಠಿಕೆ
ಬಾದಮಿ ಚಾಲುಕಯ ರು ೬-೮ ನೇ ಶ್ತ್ಮಾನದ ಮದಯ ದವ್ರೆಗೂ ಆಳಿದ್ದದ ,ವಾತ್ರ್ಪ ಅಥವಾ ಬಾದಮಿ
ಇವ್ರ ರಾಜ್ಧ್ಯನಿಯಾಗಿತ್ತ
ು . ಅದಲ್
ಿ ದೇ ಪ್ಟ್ಟ ದಕಲುಿ ಮತ್ತ
ು ಐಹೊಳೆ ಇವ್ರ ಪ್
ರ ಮುಖ ಪ್
ರ ಧ್ಯನ ಶಿಲ್ಪ
ಕಂದ
ರ ವಾಗಿದದ ವು. ಜೊತೆಗೆ ಮಹಾಕೂಟ್, ಆಂಧ
ರ ಪ್
ರ ದೇಶ್ದ ಆಲಂಪುರ್ ಮಹಾನಂದಿಯ ಈ ಸಥ ಳಗಳು ಸಹ
ಚಾಲುಕಯ ರಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಶಿಲ್ಪ ಕಂದ
ರ ಗಳಾಗಿದದ ವು. ಆದರೆ ಬಾದಮಿ, ಐಹೊಳೆ ಮತ್ತ
ು ಪ್ಟ್ಟ ದಕಲುಿ ಗಳಲ್ಲ
ಿ
ವಾಸ್ತ
ು ಶಿಲ್ಪ ಕೆಾ ಚಾಲುಕಯ ರ ಕಡುಗೆ ಏನಿದ್ ಎಂಬುದನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಈ ಸಥ ಳಗಳು ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು
ಕಡುತ್
ು ವೆ.
ಪ್
ರ ಮುಖವಾಗಿ ಇಂದ್ದ ನಾನ್ನ “ಐಹೊಳೆಯ ವಾಸ್ತ
ು ಶಿಲ್ಪ ” ಎಂಬ ವ್ಸ್ತ
ು ವಿಷಯವ್ನ್ನು ಪ್
ರ ಬಂಧ
ಕಾಯಾಯೇಜ್ನೆಯಾಗಿ ಆಯ್ಕಾ ಮಾಡಿದ್ದದ , ಐಹೊಳೆಯ ವಾಸ್ತ
ು ಶಿಲ್ಪ ಗಳ ಕುರಿತ್ಸದ ವಿಷಯವ್ನ್ನು
ಮಂಡಿಸ್ತತಿ
ು ದ್ದ ೇನೆ.
7. ಐಹೊಳೆಯು ಬಾದಮಿಯೆಂದ ಸ್ತಮಾರು ೩೫ ಕಿ,ಮಿೋ ದೂರದಲ್ಲ
ಿ ದೆ ಮತ್ತ
ತ ಬಾದಮಿ ಚಾಲುಕೂ ರ
ವಾಸ್ತ
ತ ಶಿಲಪ ಪ್ರ
ರ ರಂಭವಾಗಿದ್ದು ಐಹೊಳೆಯೆಂದ.
ಈ ಐಹೊಳೆಯ ವಾಸ್ತ
ತ ಶಿಲಪ ವ್ನ್ನಾ ”ಭಾರತದ ವಾಸ್ತ
ತ ಶಿಲಪ ದ ತೊಟಟ ಲು” ಎೆಂದ್ದ ಕರೆಯಲಾಗುತ
ತ ದೆ.
ರ್ಕರ ಈ ಸಮಯದಲ್ಲ
ಿ ಭಾರತದಲ್ಲ
ಿ ಇದು ೆಂತಹ ವಾಸ್ತ
ತ ಶಿಲಪ ದ ಎಲಾ
ಿ ಶೈಲ್ಲಗಳನ್ನಾ ಇಲ್ಲ
ಿ
ಬಳಸಲಾಗಿದೆ.
ಪ್
ರ ಮುಖವಾಗಿ ನಾವು ಎರಡು ಶೈಲ್ಲಗಳನ್ನಾ ರ್ಕಣುತೆ
ತ ೋವೆ
1. ಕರೆಸಿರುವ್ ಗುಹಾೆಂತರ ದೇವಾಲಯಗಳು.
2. ನಿಮಿಾಸಲಾದ ಕಟ್ಟ ಡ ದೇವಾಲಯಗಳು.
ಹೋಗೆ ಭಾರತದಲ್ಲ
ಿ ಇದು ೆಂತಹ ವಾಸ್ತ
ತ ಶಿಲಪ ದ ಎಲಾ
ಿ ಶೈಲ್ಲಗಳನ್ನಾ ಬಳಸಿ ಒೆಂದೇ ಸಥ ಳದಲ್ಲ
ಿ
ಪ್
ರ ಯೋಗದ ರೂಪ್ದಲ್ಲ
ಿ ಸ್ನಾ ರಕಗಳನ್ನಾ ನಿಮಿಾಸಲಾಗಿದೆ.
8. ಈ ರ್ಕರ ದೆಂದ ಐಹೊಳೆಯ ವಾಸ್ತ
ತ ಶಿಲಪ ವ್ನ್ನಾ ಭಾರತದ ವಾಸ್ತ
ತ ಶಿಲಪ ದ ತೊಟಟ ಲು ಎೆಂದ್ದ
ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ.
ಮುಖೂ ವಾಗಿ ಇಲ್ಲ
ಿ ಬಳೆದಂತಹ ವಾಸ್ತ
ತ ಶಿಲಪ ಹೆಂದೂ,ಜೈನ ವಾಸ್ತ
ತ ಶಿಲಪ ವಾಗಿದೆ. ರ್ಕರ ಬಾದಮಿ
ಚಾಲುಕೂ ರು ಹೆಂದೂ,ಜೈನ ಧ್ಮಾಕೆಕ ಸ್ನಕಷ್ಟಟ ಪ್
ರ ೋತ್ಸಾ ಹ ಕಟಟ ದು ರು.
ಹೋಗಾಗಿ ಇಲ್ಲ
ಿ ಹೆಂದೂ ಜೈನ ವಾಸ್ತ
ತ ಶಿಲಪ ಬಳೆಯತ್ತ. ಜೊತೆಗೆ ಬೌದು ಶಿಲಪ ದ ಪ್
ರ ಭಾವ್
ಇರುವುದನ್ನಾ ಸಹ ರ್ಕ ಬಹುದ್ದ.
ಇವ್ರು ನಿಮಿಾಸಿದ ಗುಹೆಗಳು ಚೈತೂ ಮತ್ತ
ತ ವಿಹಾರಗಳ ಮಾದರಿಯಾಗಿವೆ.
9. ಹೆಂದೂ ವಾಸ್ತ
ತ ಶಿಲಪ ದಲ್ಲ
ಿ ಆ ಸಮಯದಲ್ಲ
ಿ ಎರಡು ಮುಖೂ ವಾದಂತಹ ಶೈಲ್ಲಗಿದದು ವು. ಇದನ್ನಾ
ವಾಸ್ತ
ತ ಶಿಲಪ ಗಳ ಶಾಲೆ ಎೆಂದ್ದ ಕರೆಯುತೆ
ತ ೋವೆ.
1. ಉತ
ತ ರದಲ್ಲ
ಿ ೪ನೇ ರ್ತಮಾನದೆಂದ ಗುಪ್
ತ ರ ರ್ಕಲದಲ್ಲ
ಿ ಬಳೆದ ನಾಗರ ವಾಸ್ತ
ತ ಶಿಲಪ ಬಳೆದತ್ತ
ತ .
2. ದಕಿ
ಿ ದಲ್ಲ
ಿ ತಮಿಳುನಾಡಿನಲ್ಲ
ಿ ಪ್ಲ
ಿ ವ್ರ ವಾಸ್ತ
ತ ಶಿಲಪ ಇತ್ತ
ತ .
ಹೋಗಾಗಿ ಇವುಗಳನ್ನಾ ಹೆಂದೂ ವಾಸ್ತ
ತ ಶಿಲಪ ಗಳ ಶಾಲೆ ಎೆಂದೂ ರ್ಕರೆಯಲಾಗುತ
ತ ದೆ.
ಈ ಎರಡು ಹೆಂದೂ ವಾಸ್ತ
ತ ಶಿಲಪ ಗಳ ವೈಶಿಷಟ ೂ ಗಳನ್ನಾ ಬಳಸಿಕೆಂಡು ಬಾದಮಿ ಚಾಲುಕೂ ರು
ಒೆಂದ್ದ ಪ್
ರ ಯೋಗ ಮಾಡಿದರು. ಆ ಪ್
ರ ಯೋಗವ್ನ್ನಾ ನಾವು ಐಹೊಳೆಯೆಂದ ಗಮನಿಸಬಹುದ್ದ.
10. ಗುಹಾೆಂತರ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನಾ ಕರೆಸಿರುವುದ್ದ, ನಾಗರ ವಾಸ್ತ
ತ ಶೈಲ್ಲಯಲ್ಲ
ಿ
ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನಾ ನಿಮಾಾ ಮಾಡಿರುವುದ್ದ, ದ್ಯ
ರ ವಿಡ ವಾಸ್ತ
ತ ಶೈಲ್ಲಯಲ್ಲ
ಿ
ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನಾ ನಿಮಿಾಸಿರುವುದ್ದ. ಈ ಮೂರು ಶೈಲ್ಲಗಳನ್ನಾ ಪ್
ರ ಯೋಗ ರೂಪ್ದಲ್ಲ
ಿ ಒೆಂದೇ
ಸಥ ಳದಲ್ಲ
ಿ ನೋಡಬಹುದ್ದ.
ಹೋಗಾಗಿ ಈ ವಾಸ್ತ
ತ ಶಿಲಪ ವು ವೇಸರ ವಾಸ್ತ
ತ ಶಿಲಪ ಎೆಂದ್ದ ಕರೆಯಲಪ ಟಟ ತ್ತ
ತ .
ಬಾದಮಿ ಚಾಲುಕೂ ರಲ್ಲ
ಿ ಬರುವ್ ಅರಸರಾದ ಒೆಂದನೇ ಪುಲ್ಲಕೇಶಿ, ಒೆಂದನೇ ಕಿೋತ್ರಾವ್ಮಾ,
ಮಂಗಳೇರ್,ಎರಡನೇ ಪುಲ್ಲಕೇಶಿ, ಒೆಂದನೇ ವಿಕ
ರ ಮಾದತೂ , ವಿನಯಾದತೂ , ವಿಜ್ಯಾದತೂ ,
ಎರಡನೇ ವಿಕ
ರ ಮಾದತೂ ಇವ್ರೆಲ
ಿ ರೂ ವಾಸ್ತ
ತ ಶಿಲಪ ಕೆಕ ಸ್ನಕಷ್ಟಟ ಕಡುಗೆ ಕಟ್ಟ ಅರಸರಾಗಿದ್ಯು ರೆ.
11. ಐಹೊಳೆ ಯಲ್ಲ
ಿ ಸ್ತಮಾರು ನೂರಕಿಕ ೆಂತ ಹೆಚ್ಚು ದೇವಾಲಯಗಿದದು ವು.ಆದರೆ ಈಗ
ಅಲ್ಲ
ಿ ಕೆಲವೇ ದೇವಾಲಯಗಳು ರ್ಕಣಿಸ್ತತ್ರ
ತ ದ್ದು ಅವುಗಳನ್ನಾ ಪ್ರ
ರ ಚ್ೂ ಇಲಾಖೆ ರಕ್ಷಣೆ
ಮಾಡುತ್ರ
ತ ದೆ.
ಇಲ್ಲ
ಿ ಕೆಲವು ದೇವಾಲಯಗಳ ಜಿೋರ್ೋಾದ್ಯು ರ ನಡೆಯುತ್ರ
ತ ದೆ.
ಆದರೆ ಕೆಲವು ದೇವಾಲಯಗಳು ಪ್ಯ ಾ ಕುಸಿದ್ದ ಹೊೋಗಿದ್ದು ,
ಕೆಲವು ಸ್ನಾ ರಕಗಳನ್ನಾ ಮಾತ
ರ ನಾವು ಈಗ ರ್ಕ ಬಹುದ್ದ.
ಆ ಪ್
ರ ಮುಖ ಸ್ನಾ ರಕಗಳನ್ನಾ ಈ ಮುೆಂದನಂತೆ ತ್ರಿದದ್ದಕಳ್ಳ ೋ .
12. ೧. ರಾವ್ಲ ಫಡಿ ಗುಹೆಗಳು
ಐಹೊಳೆಯ ಮೊದಲ ಗುಹಾೆಂತರ ಸ್ನಾ ರಕ
ಕಿ
ರ .ರ್ ೬ನೇ ರ್ತಮಾನದಲ್ಲ
ಿ ನಿಮಾಾ
ವೈಶಿಷಟ ೂ ತೆ
ಬೃಹತ್ಸ
ತ ದ ಏಕ ಶಿಲೆಯಲ್ಲ
ಿ ಕರೆಸಲಾಗಿದೆ.
ಬೌದು ರ ಚೈತೂ ಮತ್ತ
ತ ವಿಹಾರಗಳ ಮಾದರಿಯಲ್ಲ
ಿ ದೆ.
ಗುಹೆಯ ಒಳಗೆ ಗೋಡೆಯ ಮೇಲೆ ದರ್ಹಸ
ತ ನ ನಟ್ರಾಜ್ನ ಚಿತ
ರ ಇದೆ.
ಇದರ ಆಧಾರದಲ್ಲ
ಿ ರಾವ್ಲಫಡಿ ದೇವಾಲಯವು ಹೆಂದೂ ದೇವಾಲಯ
ನಟ್ರಾಜ್ನ ಚಿತ
ರ
ಎೆಂದ್ದ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.
ಈ ದೇವಾಲಯವು ಶೈವ್ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ,
13. ಲಾಡಖಾನ್ ದೇವಾಲಯ-ಕಿ
ರ ,ರ್ ೪೫೦
ವೈಶಿಷಟ ೂ ತೆ
ಐಹೊಳೆಯ ಮೊದಲ ಕಟ್ಟ ಡ ದೇವಾಲಯ.
ಲಾಡಖಾನ್ ಎೆಂಬ ಪ್ದವ್ನ್ನಾ ಮೊದಲು ಬಳಸಿದವ್ರು
ಹೆನಿ
ರ ಕನಾ ನ್.
ಲಾಡಾಾ ನ್ ಎೆಂಬ ಮುಸಿಿ ೆಂ ಸ್ನಧು ಇದರಲ್ಲ
ಿ ವಾಸವಾಗಿದು ರಿೆಂದ ಈ ಹೆಸರು ಬಂತ್ತ.
ಇದ್ದ ಉತ
ತ ರ ಭಾರತದ ನಾಗರ ಶೈಲ್ಲಯ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ
ಮುೆಂಭಾಗದಲ್ಲ
ಿ ಕಂಬಗಿದೆಂದ ಕೂಡಿದ ಮುಖ ಮಂಟ್ಪ್ವಿದೆ.
ದೇವಾಲಯದ ಮೇಲ್ಲರುವ್ ಸಿಲ್ಲೆಂಡರ್ ಆರ್ಕರದ ಶಿಖರವು
ನಾಗರಶೈಲ್ಲಯನ್ನಾ ಪ್
ರ ತ್ರನಿಧಿಸ್ತತ
ತ ದೆ.
14. ಇದ್ದ ಮಹಡಿ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದ್ದು ಗಭಾಗುಡಿಯ ಮೇಲೆ ವ್ರಹಾ ಚಿತ
ರ
ಮತೊ
ತ ೆಂದ್ದ ಗಭಾಗುಡಿಯನ್ನಾ ನಿಮಿಾಸಲಾಗಿದೆ.
ದೇವಾಲಯದ ತಳಭಾಗವು ಕುದ್ದರೆಯ ನಾಲ್ಲಗೆ
ಆರ್ಕರವ್ನ್ನಾ ಹೊೋಳುತ
ತ ದೆ.
ದೇವಾಲಯದಲ್ಲ
ಿ ವ್ರಹಾ ಲಾೆಂಛನ ಇದ್ದು ,
ಇದ್ದ ವಿಷ್ಟು ವಿನ ಅವ್ತ್ಸರವಾಗಿದೆ.
ಪ್
ರ ವೇರ್ದ್ಯಾ ರದ ಮೇಲಾಾ ಗದಲ್ಲ
ಿ ಗರುಡ ಇದ್ದು ,
ಇದ್ದ ವಿಷ್ಟು ವಿನ ವಾಹನವಾಗಿದೆ. ಗರುಡ ಚಿತ
ರ
ಇದರ ಅಧಾರದಲ್ಲ
ಿ ವಿದ್ಯಾ ೆಂಸರು ಇದ್ದ ವೈರ್ು ವ್
ದೇವಾಲಯ ಹಾಗೂ ವಿಷ್ಟು ದೇವಾಲಯ ಎೆಂದ್ದ
ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.
15. ಮೆಗುತ್ರ ದೇವಾಲಯ
ವೈಶಿಷಟ ೂ ತೆಗಳು
ಜೈನ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆʼ
ಮಹಡಿ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದ್ದು ನಾಗರಶೈಲ್ಲಯಲ್ಲ
ಿ
ನಿಮಾಾ ವಾಗಿದೆ.
7ನೇ ರ್ತಮಾನದಲ್ಲ
ಿ ನಿಮಾಾ ವಾಗಿದೆ,
ಇಮಾ ಡಿ ಪುಲ್ಲಕೇಶಿಯ ಸೇನಾಪ್ತ್ರಯಾದ
ರವಿಕಿೋತ್ರಾ ಕಿ
ರ ,ರ್, 634 ರಲ್ಲ
ಿ ನಿಮಿಾಸಿದರು.
ಒಳ ಗಭಾಗುಡಿಯಲ್ಲ
ಿ ವ್ದಾಮಾನ ಮಹಾವಿೋರನ
ವಿಗ
ರ ಹ ಇದೆ.
ಮೇಲಾಾ ಗದ ಗಭಾಗುಡಿಯಲ್ಲ
ಿ ೨೪ ತ್ರೋಥಾೆಂಕರ
ವಿಗ
ರ ಹಗಿದದ್ದು ಇವೆಲ
ಿ ವೂ ವಿಘ್ಾ ವಾಗಿವೆ. ಹಾಗಾಗಿ
ಯಾವುದೆ ಪ್ಯರ್ಜ ಪುನಾಸ್ನಕ ರಗಳು ಇಲ
ಿ .
16. ಐಹೊಳೆಯ ಶಾಸನ
ಮೆಗುತ್ರ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲ
ಿ ಇದೆ.
ಕಿ
ರ .ರ್ 634 ರಲ್ಲ
ಿ ರವಿಕಿೋತ್ರಾ ರಚಿಸಿದರು.
ಇದ್ದ ಸಂಸಕ ೃತ ಭಾಷೆಯಲ್ಲ
ಿ ಇದೆ.
ದೇವಾಲಯದ ಪ್ಯವ್ಾ ಗೋಡೆಯ ಮೇಲ್ಲದೆ.
ಇಮಾ ಡಿ ಪುಲ್ಲಕೇಶಿಯ ಸ್ನಧ್ನೆ ಮತ್ತ
ತ
ದಂಡೆಯಾತೆ
ರ ಗಳನ್ನಾ ತ್ರಿದಸ್ತತ
ತ ದೆ.
ಬಾದಮಿ ಚಾಲುಕೂ ರ ವಂಶಾವ್ಿದಯನ್ನಾ
ತ್ರಿದಸ್ತತ
ತ ದೆ.
17. ಹುಚಿು ಮಿದ
ಳ ಗುಡಿ
ವೈಶಿಷಟ ೂ ತೆಗಳು
• ದಕಿ
ಿ ಭಾರತದ ದ್ಯ
ರ ವಿಡ ಶೈಲ್ಲಯಲ್ಲ
ಿ ನಿಮಾಾ ವಾಗಿದೆ.
• ದೇವಾಲಯದ ಶಿಖರ ಪರಮಿಡ್ ಆರ್ಕರದಲ್ಲ
ಿ ದ್ದು ಇದ್ದ
ದ್ಯ
ರ ವಿಡ ಶೈಲ್ಲಯನ್ನಾ ಪ್
ರ ತ್ರನಿಧಿಸ್ತತ
ತ ದೆ.
ಈ ಗುಡಿಯಲ್ಲ
ಿ ಪ್
ರ ದಕಿ
ಿ ಣೆ ಪ್ಥವಾಗಲ್ಲ, ಅಲಂರ್ಕರ ಕೆತ
ತ ನೆಗಳಾಗಲ್ಲ ಇಲ
ಿ .
• ಈ ದೇವಾಲಯದ ತಳ ವಿನಾೂ ಸ ನಕ್ಷತ
ರ ಆರ್ಕರದಲ್ಲ
ಿ ದೆ.
• ಮಲ್ಲ
ಿ ಎೆಂಬ ಹುಚಿು ಯು ಇಲ್ಲ
ಿ ವಾಸವಾಗಿದು ರಿೆಂದ ಇದಕೆಕ ಹುಚಿು ಮಲ್ಲ
ಿ
ಗುಡಿ ಎೆಂಬ ಹೆಸರು ಬಂತ್ತ.
• ಪ್
ರ ವೇರ್ದ್ಯಾ ರ ಪ್ಶಿು ಮಕೆಕ ಇರುವುದ್ದ ಇದರ ವಿಶೇಷ.
• ಇದ್ದ ಶೈವ್ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ.
18. ಸೂಯಾನಾರಾಯ ದೇವಾಲಯ
ಪರಾಮಿಡ್ ಆರ್ಕರದ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ.
ದ್ಯ
ರ ವಿಡ ಶೈಲ್ಲಯಲ್ಲ
ಿ ದೆ.
ಗಭಾಗುಡಿಯಲ್ಲ
ಿ ಸೂಯಾನ ವಿಗ
ರ ಹ ಇದ್ದು ,
ಪ್
ರ ಸ್ತ
ತ ತ ವಿಗ
ರ ಹ ಭಂಗ ಆಗಿದ್ದು
ಯಾವುದೇ ಪ್ಯರ್ಜಗಳು ಇಲ
ಿ .
19. • ಹೋಗೆ ಇನ್ನಾ ಹಲವಾರು ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನಾ ಐಹೊಳೆಯಲ್ಲ
ಿ ರ್ಕ ಬಹುದ್ದ. ದ್ಯ
ರ ವಿಡ
ಶೈಲ್ಲಯ ಮಲ್ಲ
ಿ ರ್ಕಜುಾನ ದೇವಾಲಯ, ನಾಗರಶೈಲ್ಲಯ ಗಳಗನಾಥ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನಾ
ರ್ಕ ಬಹುದ್ದ.
•
• ಚಾಲುಕೂ ರಾಜ್ರು ತಮಾ ಆಡಿದತ್ಸವ್ಧಿಯಲ್ಲ
ಿ ದೇವಾಲಯಗಳ ನಿಮಾಾ ವಾಸ್ತ
ತ ಶಿಲಪ ,
ಶಿಲಪ ಕಲೆ ಮತ್ತ
ತ ಕಲೆಗಿದಗೆ ಅಪ್ರರ ಪ್
ರ ೋತ್ಸಾ ಹ ನಿೋಡಿದರು. ಆದ್ದದರಿೆಂದ ಭಾರತ್ರೋಯ
ಕಲಾ ಪ್ರಂಪ್ರೆಗೆ ಇವ್ರ ಕಡುಗೆ ಅಪ್ರರವಾದ್ದದ್ಯು ಗಿದ್ದು , ಇವ್ರು ಚಾಲುಕೂ ಶೈಲ್ಲ ಎೆಂಬ
ಹೊಸ ಮಾದರಿಯ ಜ್ನಕರು ಎನಿಸಿಕೆಂಡಿದ್ಯು ರೆ.
• ಚಾಲುಕೂ ರ ರ್ಕಲದಲ್ಲ
ಿ ಉತ
ತ ರದ ನಾಗರ ಶೈಲ್ಲ ಮತ್ತ
ತ ದಕಿ
ಿ ದ ದ್ಯ
ರ ವಿಡ ಶೈಲ್ಲಗಳು ಬರೆತ್ತ
ವೇಸರ ಶೈಲ್ಲ ಎೆಂಬ ಹೊಸ ಶೈಲ್ಲ ಅಭಿವೃದು ಗೆಂಡಿತ್ತ.
• ಹೋಗಾಗಿ ವೇಸರ ಶೈಲ್ಲ ಉಗಮವಾಗಿದ್ದು ಐಹೊಳೆಯಲ್ಲ
ಿ ಎೆಂದ್ದ ಹೇಳಬಹುದ್ದ.
• ಪ್
ರ ಸಿದು ಕಲಾ ವಿಮರ್ಾಕ ಪ್ಸಿಾ ಬೌ
ರ ನ್ ರವ್ರು ಐಹೊಳೆಯನ್ನಾ “ ಭಾರತ್ರೋಯ
ದೇಗುಲಗಳ ತೊಟಟ ಲು” ಎೆಂದ್ದ ಕರೆದದ್ಯು ರೆ.
20. ಗ
ರ ೆಂಥಋ
• ಕನಾಾಟ್ಕ ಪ್ರ
ರ ಡ ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತ
ು ಸಂಸಾ ೃತಿ – ಕೆ.ಎನ್.ಎ
• ಪ್ರ
ರ ಚಿೇನ ಭಾರತ್ದ ಇತಿಹಾಸ – ಡಾ. ಕೆ. ಸದ್ಯಶಿವ್
