A BRIEF Introdution of AS A CULTURAL OF JAINS - Devanahalli JAINS TEMPLE AND CULTURE AND ECONAMY AND RELIGION, structure, Architecture

1. ಬ ೆಂಗಳೂರು BENGALURU
ನಗರ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ CITY UNIVERSITY
ಸ ೆಂಟ್ರಲ್ ಕಯಲ ೇಜು ಕಯಾೆಂಪಸ್ ,ಡಯ. ಬಿ. ಆರ್ ಅೆಂಬ ೇಡ್ಕರ್ ವಿೇದಿ
ಬ ೆಂಗಳೂರು – 560001
ವಿಷಯ – ಸೆಂಶ ೇಧನಯ ಕಿರು ಲ ೇಖನ
ನಿಯೇಜಿತ ಕಯಯಯ – ಜ ೈನಾರ ಸಯೆಂಸೃತಿಕ ಕ ೇೆಂದ್ರವಯಗಿ_- ದ್ ೇವನಹಳ್ಳಿ
ಸೆಂಶ ೇಧಕರು
ನಯಗಮಣಿ ಸಿ
(ನ ೇೆಂದ್ಣಿ ಸೆಂಖ್ ಾ:- HS190603)
ಇತಿಹಯಸ ವಿಭಯಗ
ಬ ೆಂಗಳೂರು ನಗರ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ
ಬ ೆಂಗಳೂರು-560001
ಸೆಂಶ ೇಧನಯ ಮಯಗಯದ್ಶ್ಯಕರು
ಡಯ││ ವಿ ಕಯೆಂತರಯಜು
ಇತಿಹಯಸ ವಿಭಯಗ
ಬ ೆಂಗಳೂರು ನಗರ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ
ಬ ೆಂಗಳೂರು
2020-2021

2. ಈ ಸಂಶ ೋಧನಾ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ರ್ಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಪೂರ ೈಸಲನ ನ್ನ್ು ಸಂಶ ೋಧನ್ ಅಧಯರ್ನ್ಕ ೆ
ಮಾರ್ಯದಶಯಕರಾಗಿ ಸಕಲ ಸೂಕತ ತಿಳುವಳಿಕ ರ್ನ್ನು ನೋಡಿ ಪರತಿ ಹಂತದಲೂೂ ನ್ನ್ಗ ಮಾರ್ಯದಶಯನ್ ನೋಡಿ
ಅಧಯರ್ನ್ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ರ್ಶಸ್ವಿಯಾರ್ಲನ ಕಾರಣರಾದಂತಹ ಡಾ ಮಾಲಿನ ಇತಿಹಾಸ ವಿಭಾರ್ದವರಿಗ ನ್ನ್ು ತನಂಬನ
ಹೃದರ್ದ ಕೃತಜ್ಞತ ರ್ಳನ್ನು ಸಲಿೂಸನತ ತೋನ .
ಬ ಂರ್ಳೂರನ ನ್ರ್ರ ವಿಶಿವಿದ್ಾಯಲರ್ ಇತಿಹಾಸ ವಿಭಾರ್ದ ರ್ನರನವೃಂದದವರಾದ ಡಾ ಮಾಲಿನ ,ಡಾ
ವಿ.ಕಾಂತರಾಜನ, ಡಾ ಪುರನಷೂೋತತಮ್ ಇವರ ಲೂರಿರ್ೂ ನ್ನ್ು ಅನ್ಂತ ವಂದನ ರ್ಳನ್ನು ಸಲಿೂಸನತ ತೋನ .
ಈ ಅಧಯರ್ನ್ಕ ೆ ಪರತಯಕ್ಷವಾಗಿ ಹಾರ್ೂ ಪರೂೋಕ್ಷವಾಗಿ ಸಲಹ ನೋಡಿದ ನ್ನ್ು ತಂದ್ – ತಾಯಿರ್ೂ ಹಾರ್ೂ
ವಿಶಿವಿದ್ಾಯಲರ್ದ ನ್ನ್ು ಪ್ರೋತಿರ್ ಎಲ್ಾೂ ಸ ುೋಹಿತರಿರ್ೂ ನ್ನ್ು ಹೃದರ್ಪೂವಯಕ ವಂದನ ರ್ಳನ್ನು ಸಲಿೂಸನತ ತೋನ .
ಸಥಳ : ಬ ೆಂಗಳೂರು ನಯಗಮಣಿ ಸಿ
ದಿನಯೆಂಕ : ಸೆಂಶ ೇಧನಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಯ
ಕೃತಜ್ಞತ ಗಳು

3. ಜ ೈನಾರ ಸಯೆಂಸೃತಿಕ ಕ ೇೆಂದ್ರವಯಗಿ- ದ್ ೇವನಹಳ್ಳಿ
ಪರಸನತತ ಅಂತಿಮ ಸಾುತಕ ೂೋತತರ ಇತಿಹಾಸ ವಿಭಾರ್ದ ವಿದ್ಾಯರ್ಥಯಯಾದ ನಾನ್ನ ಬ ಂರ್ಳೂರನ ನ್ರ್ರ
ವಿಶಿವಿದ್ಾಯಲರ್ದಲಿೂ ವಿದ್ಾಯಭಾಯಸ ನ್ಡ ಸನತಿತದನು, 2020 -21ರ ಸಾಲಿನ್ಲಿೂ 'ಇತಿಹಾಸ ಮತನತ ರ್ಣಕ ವಿಜ್ಞಾನ್ದ
ಪತಿರಕ 'ರ್ ನಯೋಜಿತ ಕಾರ್ಯದ ಭಾರ್ವಾಗಿ ಕಿರನ ಲ್ ೋಖನ್ವನ್ನು ಐತಿಹಾಸ್ವಕ ಹಿನ ುಲ್ ರ್ಲಿೂ, ದ್ ೋವನ್ಹಳಿಿರ್ನ
ಆರ್ಥಯಕ ಮತನತ ಜ ೈನ್ಯ ಧಮಯದ ಕ ೋಂದರವಾಗಿ ಏಳಿಗ ರ್ನ್ನು ರ್ನರನತಿಸನವ ಪ್ಾರರಂಭದ ಸಣಣ ಪರರ್ತುವನ್ನು
ಮಾಡನತಿತದ್ ುೋನ .
ಭಾರತವು ಪರಪಂಚದ ಬಹನತ ೋಕ ಎಲ್ಾೂ ಧಮಯರ್ಳ ನ ಲ್ ಯಾಗಿದನು, ಹಿಂದೂ ಧಮಯದ ಭಾರ್ವಾಗಿ, ಜನ್ಮತಳ ದ
ಜ ೈನ್ಯಧಮಯ ಹಾರ್ೂ ಬೌದಧ ಧಮಯರ್ಳು ಭಾರತದ ಜನ್ರ ಮೋಲ್ ಪರಭಾವ ಬೋರಿದನು, ಸಾಂಸೃತಿಕವಾಗಿ
ಇಂದಿರ್ೂ ಇವುರ್ಳು ದ್ ೋಶದಲಿೂ ಧಾರ್ಮಯಕವಾಗಿ ಮಹತಿವನ್ನು ಹೂಂದಿವ .ಐತಿಹಾಸ್ವಕವಾಗಿ ಉತತರ ಭಾರತದ
ರಾಜಸಾಾನ್ ಹಾರ್ೂ ಮಧಯಪರದ್ ೋಶ ರಾಜಯರ್ಳ ಜ ೈನ್ಯ ವತಯಕರನ ರ್ಳು ಮತನತ ವಾಯಪ್ಾರಿರ್ಳು, ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ
ಕನಾಯಟಕದ ಭಾರ್ರ್ಳ ಕಡ ಗ ಬಂದನ ನ ಲ್ ಸ್ವದರನ.
ಕನಾಯಟಕ ಪ್ಾರಚೋನ್ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಬಹನಧಮಯರ್ಳಿಗ ಆಶರರ್ತಾಣವಾಗಿದ್ . ಕನಾಯಟಕದ
ರಾಜಧಾನಯಾದ ಬ ಂರ್ಳೂರನ ಸಹ ಅದ್ ೋ ಹಾದಿರ್ಲಿೂ ಸಾಗಿ ಹಲವು ಧಾರ್ಮಯಕ ನ್ಂಬಕ ರ್ಳಿಗ
ಆವಾಸಸಾಾನ್ವಾಗಿದ್ . ಹಾರ್ೂ ಬ ಂರ್ಳೂರನ ಇಂದನ ಬಹನ ಸಂಸೃತಿರ್ ನ್ರ್ರವಾಗಿದನು,ಭಾರತಕ ೆ ಇರನವ
ವ ೈವಿಧಯತ ರ್ಲಿೂ ಏಕತ ರ್ ನಾಡನ ಎನ್ನುವ ಪದ ನಾಮಕ ೆ ಪೂರಕವ ನ್ನುವಂತ ಬ ಂರ್ಳೂರನ ಕೂಡ ಒಂದ್ ೋ
ರಿೋತಿರ್ಲಿೂ ರ್ಮನ ಭಾರತವಾಗಿ ರ್ನರನತಿಸ್ವಕ ೂಂಡಿದ್ .

4. ಆ ನಟ್ಟಿನ್ಲಿೂ ಬ ಂರ್ಳೂರನ ಇಂದನ ದ್ ೋಶದ ಬಹನತ ೋಕ ಎಲ್ಾೂ ಧಮಯ, ಭಾಷ ,ಸಂಸೃತಿ ಎಲ್ಾೂ ರಾಜಯರ್ಳ ಜನ್
ವಾಸ್ವಸನತಿತರನವ ನ್ರ್ರವಾಗಿದ್ . ಐತಿಹಾಸ್ವಕವಾಗಿ ಬ ಂರ್ಳೂರನ ತನ್ುದ್ ೋ ಆದ ಐತಿಹಾಸ್ವಕ ಹಿನ ುಲ್ ರ್ನ್ನು ಹೂಂದಿದನು,
ಶಿಲ್ಾರ್ನರ್ದ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಮಾನ್ವ ಬ ಂರ್ಳೂರನ ಮತನತ ಅದರ ಸನತತ-ಮನತತಲಿನ್ ಪರದ್ ೋಶರ್ಳಲಿೂ ನ ಲ್ ಸ್ವದನು, ಆ
ನ್ಂತರದ ದ್ ೋಶಿರ್ -ವಿದ್ ೋಶಿರ್ ಐತಿಹಾಸ್ವಕ ಘಟನ ರ್ಳಿಗ ಸಾಕ್ಷಿ ಎಂಬಂತ ಹಲವು ಘಟನ ರ್ಳಿಗ ಪರತಿಕಿರಯಿಸನತತ
ಬಂದಿರನವುದನ್ನು ಐತಿಹಾಸ್ವಕ ದ್ಾಖಲ್ ರ್ಳಿಂದ ತಿಳಿದನ ಬರನವುದನ.
ಹಾಗ ಯೋ ರಾಜಕಿೋರ್ವಾಗಿರ್ೂ ಸಹ ಹಲವು ರಾಜಕಿೋರ್ ಮನ ತನ್ರ್ಳು ಬ ಂರ್ಳೂರನ್ನು ಕ ೋಂದರಸಾಾನ್ವಾಗಿ
ಹೂಂದಿದುರ ಅಂಶ ಕೂಡ ವಿವಿಧ ರಿೋತಿರ್ ಐತಿಹಾಸ್ವಕ ಆಧಾರರ್ಳಿಂದ ತಿಳಿದನಬರನವುದನ. ಆರ್ಥಯಕವಾಗಿರ್ೂ ಸಹ
ಬ ಂರ್ಳೂರನ ತನ್ುದ್ ೋ ಆದ ಐತಿಹಾಸ್ವಕ ಹಿನ ುಲ್ ರ್ನ್ನು ಹೂಂದಿದ್ . ಕೃಷಿ, ಕ ೈಗಾರಿಕ , ವಾಯಪ್ಾರ -ವಾಣಿಜಯ
ಚಟನವಟ್ಟಕ ರ್ಳು ಸಮೃದಧವಾಗಿ ಬ ಳವಣಿಗ ರ್ನ್ನು ಕಂಡಿದ್ . ಈ ಹಿನ ುಲ್ ರ್ಲಿೂ ಹಿಂದಿನ್ ಶತಮಾನ್ದಲಿೂ ಬ ಂರ್ಳೂರನ
ಮತನತ ಅದರ ಸನತತಮನತತಲಿನ್ ಭಾರ್ರ್ಳು ದ್ ೋಶಿೋರ್ ಮತನತ ವಿದ್ ೋಶಿ ವಾಯಪ್ಾರದ ಆಕರ್ಯಣ ರ್ ಕ ೋಂದರವಾಗಿತನತ.
ಆ ಹಿನ ುಲ್ ರ್ಲಿೂ ದ್ ೋಶದ ವಿವಿಧ ಭಾರ್ರ್ಳಿಂದ ವಾಯಪ್ಾರ - ವಾಣಿಜಯ ಉದ್ ುೋಶದಿಂದ ವಿವಿಧ ವಾಯಪ್ಾರಿ
ಸಮನದ್ಾರ್ರ್ಳು, ಬ ಂರ್ಳೂರನ ಮತನತ ಅದರ ಸನತತಮನತತಲಿನ್ ಭಾರ್ರ್ಳಲಿೂ ನ ಲ್ ಸನವುದರ ಜ ೂತ ಗ ಅವರ
ಸಂಸೃತಿರ್ನ್ನು ಇಲಿೂರ್ೂ ಕೂಡ ಆಚರಿಸನತಾತ, ಬ ಂರ್ಳೂರಿನ್ ಸಾಂಸೃತಿಕ ವ ೈವಿಧಯತ ಗ ಕಾರಣವಾಗಿದ್ಾುರ .
ಅಂತಹ ವಾಯಪ್ಾರಿ ಸಮನದ್ಾರ್ರ್ಳಲಿೂ ಉತತರಭಾರತದ ರಾಜಸಾಾನ್, ಮತನತ ಮಧಯಪರದ್ ೋಶ ರಾಜಯದಿಂದ ಬಂದ
ವತಯಕ ಸಮನದ್ಾರ್ರ್ಳು, ಇಂದಿರ್ೂ ಕೂಡ ಬ ಂರ್ಳೂರಿನ್ ವಾಯಪ್ಾರದ ಪ್ಾಲನದ್ಾರಿಕ ರ್ಲಿೂ ಶ ರೋರ್ ಸಾಾನ್ವನ್ನು
ಪಡ ದನಕ ೂಂಡಿದ್ಾುರ . ಅಂತಹವರಲಿೂ ಆವತಯಕರನರ್ಳು ಜ ೈನ್ಧಮಯದ ಆರಾಧಕರಾಗಿ ಇರನವುದನ ಮನಖಯವಾದದನು,

5. ಈ ಹಿನ ುಲ್ ರ್ಲಿೂ ವಾಯಪ್ಾರ ವೃತಿತರ್ ಜ ೂತ ಗ ಧಮಯವನ್ನು ಕೂಡ ನಷ ೆಯಿಂದ ಆಚರಿಸ್ವಕ ೂಂಡನ ಹೂೋರ್ನವುದರ
ಮೂಲಕ ತಮಮ ಸಾಂಸೃತಿಕ ಆಚರಣ ರ್ಳಾದ ಧಮಯ, ವೃತಿತ ಮತನತ ಇತರ ಅಂಶರ್ಳನ್ನು ಅನ್ನಸರಿಸನತಿತರನವುದನ
ಕಂಡನಬರನವುದನ.
ಈ ಹಿನ ುಲ್ ರ್ಲಿೂ ತಮಮ ಧಾರ್ಮಯಕ ನ್ಂಬಕ ರ್ಳನ್ನು ಅನ್ನಸರಿಸಲನ ತಮಮದ್ ೋ ಸಮನದ್ಾರ್ದ ಜನ್ರನ್ನುಒರ್ೂೂಡಿಸ್ವ,
ತಮಮ ಧಮಯದ ಕ ೋಂದರರ್ಳನ್ನು ನಮಾಯಣ ಮಾಡಿಕ ೂಳುಿವುದರ ಮೂಲಕ ಬ ಂರ್ಳೂರಿನ್ ಬಹನಧರ್ಮೋಯರ್ ನ್ರ್ರವಾಗಿ
ರೂಪ್ಸನವುದರಲಿೂ ಪ್ಾತರವಹಿಸ್ವದ್ಾುರ . ಈ ಹಿನ ುಲ್ ರ್ಲಿೂ ಬ ಂರ್ಳೂರನ ಅದರ ಸನತತಮನತತಲಿನ್ ಹಲವು ಸಾಳರ್ಳಲಿೂ
ಪ್ಾರಚೋನ್ ಮಧಯಕಾಲಿೋನ್ ಮತನತ ಆಧನನಕ ಕಾಲದಲಿೂ ನಮಾಯಣವಾಗಿರನವ ಹಲವು ಜ ೈನ್ ಬಸದಿರ್ಳನ್ನು ನಾವು
ರ್ನರನತಿಸಬಹನದನ. ಇಂದನ ಆ ಜ ೈನ್ ಬಸದಿರ್ಳು ಬ ಂರ್ಳೂರಿನ್ ಪರವಾಸ್ವರ್ರ ಆಕರ್ಯಣಿೋರ್ ಕ ೋಂದರರ್ಳಾಗಿ
ಬಂಬತವಾರ್ನತತದ್ .
ಶಿರೋ ನಾಕ ೂೋಡ ಅವಂತಿ (108) ಪ್ಾಶಿಯನಾಥ ದ್ ೋವಾಲರ್ ( ಜ ೈನ್ ಬಸದಿ)

6. ಜ ೈನ್ಧಮಯ ಕನಾಯಟಕದಲಿೂ ಬಹಳ ಹಿಂದಿನಂದಲೂ ಪರಚಲಿತವಾಗಿದ್ . ಇಲಿೂನ್ ಹಲವಾರನ ಸಾಮಾರಜಯರ್ಳಾದ ಕದಂಬರನ,ರ್ಂರ್ರನ,
ಪಲೂವರನ, ರಾರ್ರಕೂಟರನ, ನೂಳಂಬರನ, ಬಲ್ಾೂಳರನ, ಚಾಲನಕಯರನ, ಹೂರ್ಸಳರನ ಹಿೋಗ ಮೊದಲ್ಾದವರನ ಜ ೈನ್ಧಮಯಕ ೆ ಆಶರರ್
ನೋಡಿದ್ಾುರ . ಇಲಿೂ ಜ ೈನ್ ಧಮಯದ ಹಲವು ಸಾಮರಕರ್ಳು ಇವ . ಇದರಲಿೂ ಶಾಸನ್ರ್ಳು, ಬಸದಿರ್ಳು, ಗೂಮಮಟ ಸತಂಭರ್ಳಿಂದ ಕೂಡಿವ .
ಕನಾಯಟಕದಲಿೂ ಜ ೈನ್ಧಮಯ ತನ್ು ನ ಲ್ ರ್ನ್ನು ಕಂಡನ ಕ ೂಂಡ ನ್ಂತರ, ರಾಜಯದ ಹಲವು ಕಡ ಬ ಂರ್ಳೂರನ ನ್ರ್ರದ
ಸನತತಮನತತಲಿನ್ ಭಾರ್ರ್ಳಲಿೂರ್ೂ, ಕೂಡ ತನ್ು ಪರಭಾವವನ್ನು ವಿಸತರಿಸ್ವತನ. ಕಾಲ್ಾಂತರದಲಿೂ ಜ ೈನ್ ಧಮಯವೂ ತನ್ು ಪರಭಾವನ್ನು
ಹೂಂದಿರನವುದನ್ನು, ಇಂದಿರ್ೂ ಸಹ ನಾವು ಕಾಣಬಹನದನ.
ಬ ಂರ್ಳೂರನ ಮತನತ ಅದರ ಸನತತಲಿನ್ ಭಾರ್ರ್ಳು ರ ೋಷ ಮರ್ ಕ ೋಂದರರ್ಳಾಗಿ ಅದರ ಕೃಷಿ ಮತನತ ಕ ೈಗಾರಿಕ ರ್ಳ ತಾಣರ್ಳಾಗಿ
ಇರನವುದನ ವಿಶ ೋರ್ವಾಗಿದ್ . ಸಿತಂತರ ಪೂವಯದಿಂದಲೂ ಕೂಡ ನ ೋರ್ೂ ಒಂದನ ಪರಮನಖ ಉದ್ೂಯೋರ್ವಾಗಿತನತ. ಇಲಿೂ ಮಣನಣ ಮತನತ
ಇಂತಹ ಹವಾಮಾನ್ ಪರಿಸ್ವಾತಿರ್ಳು ಮಲ್ ಬೋರಿ ಕೃಷಿ, ರ ೋಷ ಮ ಹನಳು ಸಾಕಾಣಿಕ ಮತನತ ರ ೋಷ ಮ ಉತಾಾದನ ಗ ಪೂರಕವಾಗಿದನು,
ಇತಿಹಾಸ ಕ ಣಕಿದ್ಾರ್ ತಿಳಿರ್ನವ ವಿಚಾರವ ಂದರ , ಜ ೈನ್ ವಾಯಪ್ಾರಿರ್ಳು ಸಾಕರ್ನಿ ಪರಮಾಣದಲಿೂ ದ್ ೋಶ -ವಿದ್ ೋಶರ್ಳಲಿೂ ವಾಯಪ್ಾರಿೋ
ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೂಂದಿದುರನ. ಇವರನ ನರ್ಮಯಸ್ವದ ದ್ ೋವಾಲರ್ರ್ಳು ಅತಾಯಕರ್ಯಕ, ಇಲಿೂ ರ ೋಷ ಮ ಮರ್ೂ ಕಾ್ಾಯನ ರ್ನ ಇದನು,
ಅಂದಿನ್ ಜನ್ರ ಆರ್ಥಯಕ ಚಟನವಟ್ಟಕ ರ್ಳನ್ನು ನರ್ಂತಿರಸನತಿತತನತ. ಮರ್ೂದ ಕಾ್ಾಯನ ರ್ಲಿೂ ಪರಿಣಿತ ನ ೋಕಾರರನ ಸ್ವೋರ ರ್ಳನ್ನು
ನ ೋರ್ನತಿತದುರನ. ಇದರಿಂದ ಅವರ ದಿನ್ನತಯದ ಕಾರ್ಯ ಕ ಲಸರ್ಳಲಿೂ ನ ೋಕಾರಿಕ ಪರಮನಖ ಪ್ಾತರ ವಹಿಸ್ವತನತ.
ಹಾಗ ಯೋ ಇದ್ ೋ ಕ ೋಂದರದ ನ ೋಕಾರಿಕ ರ್ನ ಕ ೈಗಾರಿಕ ರ್ ಸಾಾನ್ವಾಗಿ ಪರಸ್ವದಿಧರ್ನ್ನು ಪಡ ಯಿತನ. ಜ ೈನ್ರನ ತಮಮ ಆರ್ಥಯಕ
ಚಟನವಟ್ಟಕ ರ್ಳಲಿೂ, ವಾಯಪ್ಾರದ ಜ ೂತ ಗ ಇತರ ಚಟನವಟ್ಟಕ ರ್ಳಾದ ಕೃಷಿ, ಕ ೈಗಾರಿಕ ರ್ಲಿೂ ಕೂಡ ತಮಮನ್ನು ತೂಡಗಿಸ್ವಕ ೂಂಡರನ. ಈ
ಹಿನ ುಲ್ ರ್ಲಿೂ ದ್ ೋವನ್ಹಳಿಿರ್ ಭಾರ್ದಲಿೂ ನ ೋಯೂರ್ ಕ ಲಸವು ಜ ೈನ್ ಧಮಯದ ವರ ಹಿಡಿತದಲಿೂತನತ. ಎಂಬನದನ್ನು, ದ್ಾಖಲ್ ರ್ಳಿಂದ
ತಿಳಿರ್ಬಹನದ್ಾಗಿದ್ . ಅದಕ ೆ ಪೂರಕವಾಗಿ ಎಂಬಂತ ಆ ಕ ೈಗಾರಿಕ ರ್ ಹಿಡಿತದಲಿೂ ಸಾಕರ್ನಿ ಬ ಳವಣಿಗ ರ್ನ್ನು ಕಂಡಿದ್ . ಇದರಲಿೂ
ಜ ೈನ್ರನ ತಮಮದ್ ೋ ಆದ ಕ ೂಡನಗ ರ್ನ್ನು ನೋಡಿದ್ಾುರ .

7. ರ ೋಷ ಮ ರ್ೂಡನ

8. ಇಲಿೂನ್ ರ ೋಷ ಮ ಮತನತ ಮರ್ೂದ ಕಾ್ಾಯನ ರ್ ಘಟಕವನ್ನು ನಾಗಾಥಯ ಜ ೈನ್ ಸಮನದ್ಾರ್ದ ಪರಸ್ವದಿಧ ಉದಯರ್ಮಯಾಗಿದು, ಡಿಕ
ಪ್ೋಳಿನ್ು ಅವರನ ಸಾಾಪ್ಸ್ವದನು, ಆ ಸಮರ್ದಲಿೂ ಆ ಪರದ್ ೋಶದ ವಾಯಪ್ಾರವನ್ನು ನರ್ಂತಿರಸನತಿತದುರನ. ಆಗಿನ್ ಸಂದಭಯದಲಿೂ ಬ ಂರ್ಳೂರನ
ಗಾರಮಾಂತರ ಜಿಲ್ ೂ ,ದ್ ೋವನ್ಹಳಿಿ ಪಟಿಣ , ದ್ೂಡಡಬಳಾಿಪುರ ಮತನತ ಶಿಡೂಘಟಿ ನ್ರ್ರರ್ಳು ರ ೋಷ ಮ ಕೃಷಿಗ ಹ ಚಿನ್ ಪರಸ್ವದಿಧರ್ನ್ನು
ಹೂಂದಿದುವು.
ಶಿಡೂಘಟಿ ಹಾರ್ೂ ರಾಮನ್ರ್ರರ್ಳು ರ ೋಷ ಮ ಕೃಷಿಗ ಸನಮಾರನ 250 ವರ್ಯರ್ಳ ಇತಿಹಾಸವಿದನು,ಇದನ ತನ್ುನ್ನು ತಾನ್ನ ಸಿತಂತರ
ಪೂವಯದಿಂದಲೂ ಕೂಡ ರ ೋಷ ಮರ್ೂಡಿನ್ ಉತಾತಿತಗ ಪರಸ್ವದಧ ವಾಗಿದನು, ಅಲೂದ್ ಅದರಿಂದ ನ್ೂಲನ ತ ಗ ರ್ನವ ವೃತಿತರ್ಲಿೂ ಇಲಿೂನ್ ಜನ್
ತೂಡರ್ನವಂತ ಮಾಡಿದನು, ರ ೋಷ ಮ ಸ್ವೋರ ರ್ಳನ್ನು ನ ೋಯೂ ಮಾಡನವ ಆರ್ಥಯಕ ಚಟನವಟ್ಟಕ ರ್ಳಲಿೂ, ತನ್ುನ್ನು ತಾನ್ನ ಪ್ಾಲ್ೂೂಳುಿವಂತ
ಮಾಡಿಕ ೂಂಡಿವ .
ಏಷಾಯ ಖಂಡದಲ್ ೂೋ, ಬ ಂರ್ಳೂರನ ಗಾರಮಾಂತರ ಜಿಲ್ ೂರ್ ಭಾರ್ವಾಗಿದು ರಾಮನ್ರ್ರ ಮತನತ ಶಿಡೂಘಟಿ ನ್ರ್ರರ್ಳು ರ ೋಷ ಮರ್ೂಡಿನ್ ಮಾರನಕಟ್ ಿಗ ಪರಸ್ವದಧ-
ತ ರ್ನ್ನು ಪಡ ದನಕ ೂಂಡಿದ್ .ರಾಮನ್ರ್ರ ಮೊದಲನ ೋ ಸಾಾನ್ದಲಿೂದನು ,ಶಿಡೂಘಟಿ ಎನ್ನುವ ನ್ರ್ರವು, ಬ ಂರ್ಳೂರಿನಂದ 68 ಕಿಲ್ ೂೋರ್ಮೋಟರ್ ಹಾರ್ೂ
ದ್ ೋವನ್ಹಳಿಿಯಿಂದ 28 ಕಿಲ್ ೂೋರ್ಮೋಟರ್ ದೂರದಲಿೂದನು, ಏಷಾಯ ಖಂಡಕ ೆ ರ ೋಷ ಮ ಉತಾಾದನ ರ್ಲಿೂ ಎರಡನ ೋ ಸಾಾನ್ ರ್ಳಿಸ್ವರನವುದನ, ಇಲಿೂನ್ ಜನ್ತ ಗ
ಸಂತಸದ ವಿಚಾರವಾಗಿದ್ .
ಅಂದಿನ್ ಕಾಲದಲಿೂ ಹ ಚಾಿಗಿ ಮರ್ೂರ್ಳಿಂದ ನ ೋಕಾರಿಕ ಮಾಡನತಿತದುರನ. ಪರಮನಖ ನ ೋಕಾರರನ ದ್ ೋವಾಂರ್, ಪದಮಶಾಲಿ, ಪಟನಿ ಶಾಲಿ, ತ ೂರ್ಟ
ಜಾತಿರ್ --ನ ೋಕಾರರನ ಇಲಿೂ ಹ ಚಾಿಗಿ ನ ೋಯೂ ಕ ಲಸವನ್ನು ಮಾಡನತಿತದುರನ. ಜ ೈನ್ರನ ಈ ಕಾರ್ಯದಲಿೂ ನರತರಾಗಿದನು, ಈ ಪರದ್ ೋಶದಲಿೂ ನ ೋಯಿುರನವ ರ ೋಷ ಮ
ಸ್ವೋರ ರ್ಳು ಹ ಚನಿ ಪರಸ್ವದಿಧರ್ನ್ನು ಪಡ ದನಕ ೂಂಡಿದ್ . ಇಂದಿರ್ೂ ಕೂಡ ಶಿಡೂಘಟಿ ನ್ರ್ರ ರ ೋಷ ಮ ಉತಾಾದನ ರ್ಲಿೂ ಹ ಚನಿ ಪರ್ಾಯತಿ ರ್ಳಿಸನತಿತದ್ , ಹಾರ್ೂ ತಮಮ
ಮೂಲ ಕಸನಬ ೋ ರ ೋಷ ಮರ್ ಕ ಲಸವನಾುಗಿ ಮಾಡಿಕ ೂಂಡನ, ಆರ್ಥಯಕವಾಗಿ ಮನನ್ುಡ ರ್ನತಿತದ್ಾುರ . ಶಿಡೂಘಟಿದ ರ ೋಷ ಮ ದ್ ೋವನ್ಹಳಿಿರ್ ಮರ್ೂದ ಕಾ್ಾಯನ ರ್ಲಿ
ನ ೋರ್ನತಿತರನವ ಸ್ವೋರ ರ್ಳಿಗ ಬಳಕ ಯಾರ್ನತಿತತನತ.
ಕೈಮಗ್ಗ (ರೇಷ್ಮೆ ಸೀರೆಗ್ಳ ನೇಕಾರಿಕೆ)

9. ಸಿತಂತರ ಪೂವಯದಿಂದಲೂ ಕೂಡ ಶಿಡೂಘಟಿ ರ ೋಷ ಮ ರ ೋಷ ಮ, ಕೃಷಿ ಉತಾಾದನ ಗ ರ್ಣನೋರ್ವಾದ ಸಾಾನ್ವನ್ನು ರ್ಳಿಸನತತಲ್ ೋ ಬಂದಿದನು,
ಇಂದಿರ್ೂ ಸಹ ರ ೋಷ ಮ ಕೃಷಿಗ ತನ್ು ಮೊದಲ ಆದಯತ ರ್ನ್ನು ನೋಡನತಿತದ್ಾುರ . ಮತನತ ರಾಷಿರೋರ್ ಮಟಿದಲಿೂ ತಮಮ ವೃತಿತರ್
ಸೂಬರ್ನ್ನು ತೂೋರಿಸನತಿತರನವುದನ, ಸಂತಸದ ವಿಚಾರವಾಗಿದ್ .
ಬ ಂರ್ಳೂರಿನ್ ಗಾರರ್ಮೋಣ ಜಿಲ್ ೂಗ ಸ ೋರಿದು ದ್ ೋವನ್ಹಳಿಿ, ನ್ರ್ರವು ಪುರಾವ ರ್ಳಿಗ ಉತತಮ ತಾಣವಾಗಿದ್ . ಇಲಿೂ ಪ್ೌರಾಣಿಕ ಯೋಧ
ಮೈಸೂರಿನ್ ಹನಲಿ ಎಂದ್ ೋ ಪರ್ಾಯತಿ ಪಡ ದಿರನವ ಟ್ಟಪುಾ ಸನಲ್ಾತನ್ ಅವರ ಜನ್ಮಸಾಳ ಕೂಡ ದ್ ೋವನ್ಹಳಿಿ ಯೋ ಆಗಿದ್ . ಟ್ಟಪುಾವಿಗ
ಅತಯಂತ ಪ್ರರ್ವಾದ ವಿರ್ರ್ರ್ಳಲಿೂ ರ ೋಷ ಮ ಸಾಕಾಣಿಕ ಒಂದ್ಾಗಿತನತ. ಇವರ ಆಸಕಿತಗ ಪೂರಕವಾಗಿ ಹಿಪುಾನ ೋರಳ ರ್ನ್ೂು
ಬ ಳ ರ್ಲನ ಮೈಸೂರನ ಉತತಮವಾದ ಹವಾಮಾನ್ವನ್ನು ಹೂಂಧಿತನತ. ಅಲೂದ್ ೋ ದ್ ೋವನ್ಹಳಿಿ, ಬ ಂರ್ಳೂರನ ಗಾರಮಾಂತರ ಜಿಲ್ ೂ
ಹಾರ್ೂ ಶಿಡೂಘಟಿ ನ್ರ್ರರ್ಳಿಗ ಹಿಪುಾನ ೋರಳ ರ್ನ್ನುಪರಿಚಯಿಸ್ವದರನ .ಹಾರ್ೂ ರ ೋಷ ಮಹನಳುರ್ಳನ್ನು ಬಂಗಾಳ ಮತನತ ಮಸೆತ್ ನಂದ
ತರಿಸ್ವಕ ೂಟನಿ ರ ೋಷ ಮ ಕೃಷಿರ್ನ್ನು ಮಾಡಲನ ಪ್ರೋತಾಸಹಿಸ್ವದನ್ನ. ಸರಿ ಸನಮಾರನ 21 ಕ ೋಂದರರ್ಳಲಿೂ ರ ೋಷ ಮ ಕೃಷಿರ್ನ್ನು ಮಾಡನವ
ವಯವಸ ಾರ್ನ್ನು ಮಾಡಿಸ್ವಕ ೂಟಿರನ. ರ ೋಷ ಮ ಕ ೈಗಾರಿಕ ಟ್ಟಪುಾವಿನ್ ಕ ೂಡನಗ ಎನ್ನುವುದರಲಿೂ ಯಾವುದ್ ೋ ಸಂಶರ್ವಿಲೂ, ಹಾಗಾಗಿ
ದ್ ೋವನ್ಹಳಿಿ, ಶಿಡೂಘಟಿ ನ್ರ್ರ ಹಾರ್ೂ ರಾಮನ್ರ್ರ ರ ೋಷ ಮ ಕೃಷಿಗ ಸರಿ ಸನಮಾರನ 250 ವರ್ಯರ್ಳ ಇತಿಹಾಸವಿದ್ .
ಹಿಪ್ಪು ನೇರಳೆ ಸೊಪ್ಪು

10. ರ ೋಷ ಮ ಕೃಷಿರ್ ಜ ೂತ ಗ ರ ೋಷ ಮ ವಸರರ್ಳನ್ನು, ನ ೋರ್ನವ ಕ ಲಸವನ್ನು ಟ್ಟಪುಾ ಪ್ರೋತಾಸಹಿಸ್ವದನ್ನ. ಈ ವೃತಿತರ್ಲಿೂ
ಪಟ್ ಿಗಾರರನ ಮತನತ ಕರ್ಥರರ್ಳು ನರತರಾಗಿದುರನ .ಇವರನ ನ ೋಕಾರಿಕ ರ್ಲಿೂ ಪರಿಣಿತರಾಗಿದನು, ಬ ಂರ್ಳೂರನ ಹಾರ್ೂ
ತರ್ಮಳುನಾಡಿನ್ ನ ೋಕಾರರಾಗಿದುರನ. ಇವರನ ಅತಯಂತ ನ್ವುರಾದ ರ ೋಷ ಮ ಬಟ್ ಿರ್ಳನ್ನು ನ ೋರ್ನತಿತದುರನ. ಬ ಂರ್ಳೂರಿನ್ಲಿೂ
ಸಾಕರ್ನಿ ಪರಿಣತಿರ್ನ್ನು, ಹೂಂದಿದ ನ ೋಕಾರರನ ಇದುರನ.
ಮರ್ೂದ ಕಾ್ಾಯನ
ಬಟ್ ಿ ನ ೋರ್ನವ ವೃತಿತ ಒಂದನ ಉದಯಮವಾಗಿ ಬ ಳ ರ್ಲ್ಾರಂಭಿಸ್ವತನ. ಟ್ಟಪುಾ, ಸಾಾಪ್ಸ್ವದ ಮರ್ೂರ್ಳಲಿೂ ಅತಯಂತ
ನ್ರ್ವಾದ ಬಟ್ ಿರ್ಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಲ್ಾರ್ನತಿತತನತ. ಶಾಲನ, ಬಾರಡ್ ಕಾೂತ್, ಚನ್ು ಮತನತ ಬ ಳಿಿರ್ ಎಳ ರ್ಳನ್ನು ಸ ೋರಿಸ್ವ
ನ ೋರ್ು, ರ ೋಷ ಮಬಟ್ ಿ ಮನಂತಾದವನ್ನು ನ ೋರ್ನತಿತದುರನ. ಇದಲೂದ್ ಭಾರತದಲಿೂ ಅತಯಂತ ಪರ್ಾಯತಿ ಯಾದ ಮಸ್ವೂನ್
ಬಟ್ ಿರ್ನ್ನು ಮೈಸೂರಿನ್ ಭಾರ್ದಲಿೂ ಸ್ವದಧಗೂಳಿಸಲ್ಾಗಿತನತ. ಇದಕ ೆ ಕಚಾಿ ರ ೋಷ ಮದ್ ೋವನ್ಹಳಿಿ ಯಿಂದ
ತರಿಸ್ವಕ ೂಂಡಿದುರನ. ಹಿೋಗ ಬ ಂರ್ಳೂರನ ವಸೂರೋದಯಮ ಕ ೆ ಪರ್ಾಯತಿ ಪಡ ದನಕ ೂಂಡಿದ್ .
.

11. ಶ್ರೇ ನಯಕ ೇಡ್ ಅವೆಂತಿ ( 108) ಪಯಶ್ವಯನಯಥ ದ್ ೇವಯಲಯ ( ಜ ೈನಬಸದಿ)
ಸಾಂಸೃತಿಕ ನ ಲ್ ರ್ಳಿಂದ ಇಂದನ ಬ ಂರ್ಳೂರಿನ್ ನಾಲನೆ ದಿಕನೆರ್ಳಲೂೂ, ಜ ೈನ್ರ ಪರಭಾವ ಇರನವುದನ್ನು ರ್ನರನತಿಸಬಹನದನ
.ಅಂತಹನದರಲಿೂ ಬ ಂರ್ಳೂರಿನಂದ 40 ಕಿಲ್ ೂೋರ್ಮೋಟರ್ ದೂರದಲಿೂರನವ ದ್ ೋವನ್ಹಳಿಿ ರ್ಲಿೂರನವ ಶಿರೋ ನಾಕ ೂೋಡ ಅವಂತಿ (108)
ಪ್ಾಶಿಯನಾಥ ಜ ೈನ್ಬಸದಿ ಇತಿತೋಚಗ ನಮಾಯಣವಾಗಿದನು,ಜ ೈನ್ರ, ಧಾರ್ಮಯಕ ಕ ೋಂದರವಾಗಿ ಮಾತರವಲೂದ್ , ಒಂದನ ಆರ್ಥಯಕ
ಚಟನವಟ್ಟಕ ರ್, ತಾಣವಾಗಿ ಇತರ ಧರ್ಮೋಯರ್ರನ ಸಹ ಈ ಬಸದಿರ್ ವಿೋಕ್ಷಣ ಗ ಕಾತನರರಾಗಿ ಇರನವುಧನ ಕಂಡನಬರನವುದನ.
ಅಂತಹ ಸಾಳರ್ಳಲಿೂ ದ್ ೋವನ್ಹಳಿಿ, ಈ ನಟ್ಟಿನ್ಲಿೂ ಪರಮನಖ ಪ್ಾತರವನ್ನು ನವಯಹಿಸನತಿತದ್ . ಭವಯ ಮತನತ ವಾಸನತ ರಚನ ರ್ನ್ನು
ಹೂಂದಿರನವ ಈ ದ್ ೋವಾಲರ್ವು ಕಳ ದ ಶತಮಾನ್ದಲಿೂ ತಂಬಾಕನ ಸಂಸೆರಣ ಘಟಕವನ್ನು ಹೂಂದಿತನತ. (ಈ ಸಾಳದಲಿೂ ಪೂವಯ)
ದ್ ೋವನ್ಹಳಿಿ ಹಾರ್ೂ ಅದರ ಸನತತಮನತತಲಿನ್ ಪರದ್ ೋಶದಲಿೂನ್ ತಂಬಾಕನ್ನು ಹ ಚಾಿಗಿ ಬ ಳ ರ್ನತಿತದುರನ. ಮನಂದಿನ್ ದಿನ್ರ್ಳಲಿೂ ವಾಯಪ್ಾರ
ವಾಣಿಜಯ ಘಟಕವಾಗಿ ಮಾಪಯ ಟ್ಟಿದನು, ಇಲಿೂ ಆರ್ಥಯಕ ಚಟನವಟ್ಟಕ ರ್ಳು ಹ ಚನಿ ಚನರನಕಾರ್ಲನ ಸಹಾರ್ಕವಾಯಿತನ.
ಕಾಲ್ಾನ್ಂತರದಲಿೂ ಪ್ಲೂಣಣ ನ್ವರನ ದ್ ೋವನ್ಹಳಿಿ ರ್ಲಿೂರನವ ರ ೋಷ ಮ ಮರ್ೂದ ಕಾ್ಾಯನ ಇರನವ ಸಾಳವನ್ನು ಜ ೈನ್ಯ ಧಮಯ
ದವರಾದ ಯೋಸನ ಕಬೂಬರ್ ಚಂದರ ಜಿೋ ಗ ೋ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿದರನ. ಸನಮಾರನ 11 ಎಕರ ಪರದ್ ೋಶದಲಿೂ 7 ಎಕರ ರ್ಲಿೂ ಶಿರ ನಾಕ ೂೋಡ
ಅವಂತಿ (108) ಪ್ಾಶಿನಾಥ ದ್ ೋವಾಲರ್ವನ್ನು 1990 ಇಸವಿರ್ಲಿೂ ಅಧಯಕ್ಷರಾದ ರಾಜ ೋಶ್ ಜ ೈನ್ ಅವರ ನ ೋತೃತಿದಲಿೂ ಸಂಪೂಣಯ
ನಮಾಯಣಗೂಂಡಿತನ.
ಕನಾಯಟಕದಲಿೂ ಜ ೈನ್ರ ಕಾಶಿ ಎಂದ್ ೋ ಪರ್ಾಯತಿ ಪಡ ದಿರನವ ಮೂಡಬದಿರ ರ್ಲಿೂರನವ ಜ ೈನ್ರ ದ್ ೋವಾಲರ್ವನ್ನು ಬಟಿರ ಶಿರೋ
ನಾಕ ೂೋಡ ಅವಂತಿ 108 ಪ್ಾಶಿನಾಥ ದ್ ೋವಸಾಾನ್ವು ಅತಿದ್ೂಡಡ ದ್ ೋವಾಲರ್ರ್ಳಲಿೂ ಒಂದ್ಾಗಿದ್ .ಈ ದ್ ೋವಸಾಾನ್ವು
ದ್ ೋವನ್ಹಳಿಿರ್ಲಿೂಇತಿತೋಚಗ ನಮಾಯಣಗೂಂಡಿದನು, 30 ವರ್ಯರ್ಳ ಹಿನ ುಲ್ ರ್ನ್ನುಹ ೂಂದಿದ್ .ಬ ಂರ್ಳೂರಿನಂದ 40 ಕಿಲ್ೂೋರ್ಮೋಟರ್
ದೂರದಲಿೂದ್ . ಬ ಂರ್ಳೂರನ ಹ ೈದ್ಾರಬಾದ್ ರಸ ತಯಿಂದ ಸಿಲಾ ದೂರದಲಿೂ ಕಾಣಬಹನದನ.

13. ಕನಾಯಟಕದಲಿೂ ಜ ೈನ್ಧಮಯ ತನ್ು ನ ಲ್ ರ್ನ್ನು ಕಂಡನಕ ೂಂಡ ನ್ಂತರ ರಾಜಯದ ಹಲವು ಪರದ್ ೋಶರ್ಳಲಿೂ ತನ್ು ಪರಭಾವವನ್ನು
ವಿಸತರಿಸ್ವತನ. ಕಾಲ್ಾನ್ಂತರದಲಿೂ, ಜ ೈನ್ಧಮಯವು ತನ್ು ಪರಭಾವವನ್ನು ಹೂಂದಿರನವುದನ್ೂು ಸಹ ಕಾಣಬಹನದನ. ಜ ೈನ್ರನ ಕ ೋವಲ
ಧಾರ್ಮಯಕವಾಗಿ ಮಾತರವಲೂದ್ , ಆರ್ಥಯಕ ಚಟನವಟ್ಟಕ ರ್ಳಲಿೂ ತೂಡಗಿಸ್ವಕ ೂಳುಿವುದರ ಮೂಲಕ ತಮಮ ಸಂಸೃತಿರ್ನ್ನು ಉಳಿಸ್ವಕ ೂಂಡನ
ಬರನತಿತದ್ಾುರ . ಅಂತಹ ಚಟನವಟ್ಟಕ ರ್ಳ ಂದರ ರ ೋಷ ಮ ಕೃಷಿ ಕಾ್ಾಯನ ರ್ಳನ್ನು,-ಸಾಾಪ್ಸ್ವಕ ೂಂಡನ, ಆ ಕ್ ೋತರಕ ೆ ಮಹತಿದ ಸಾಾನ್ವನ್ನು
ನೋಡಿದ್ಾುರ . ಬ ಂರ್ಳೂರಿನಂದ್ಾ 40 ಕಿಲ್ ೂೋ ರ್ಮೋಟರ್ ದೂರದಲಿೂರನವ ದ್ ೋವನ್ಹಳಿಿರ್ಲಿೂರ್ೂ, ಇವರ ಚಟನವಟ್ಟಕ ರ್ಳನ್ನು
ಆರಂಭದಿಂದಲೂ ರ್ನರನತಿಸಬಹನದನ. ಆ ಹಿನ ುಲ್ ರ್ಲಿೂ ಈ ಭಾರ್ದಲಿೂ ಕ ೈಮರ್ೂದ ಕಾ್ಾಯನ ರ್ನ್ನು ಸಾಾಪ್ಸ್ವಕ ೂಂಡನ, ಧಾರ್ಮಯಕವಾಗಿ
ಮತನತ ಆರ್ಥಯಕವಾಗಿ ಸಶಕತ ಸಮನದ್ಾರ್ದವರಾಗಿದ್ಾುರ .
ಹತಿತರದ ನ್ರ್ರರ್ಳಾದ ದ್ೂಡಡಬಳಾಿಪುರ, ಶಿಡೂಘಟಿ ನ್ರ್ರರ್ಳಲಿೂ ಉತಾಾದಿಸಲ್ಾರ್ನತಿತದು, ರ ೋಷ ಮ ಕಾ್ಾಯನ ರ್ಲಿೂ ನ ೋಯೂರ್ ಕ ಲಸಕ ೆ
ಪರಮನಖ ಕಚಾಿವಸನತ ವಾಗಿತನತ.ಈ ಭಾರ್ದಲಿೂ ಕ ಲವು ದಶಕರ್ಳ ನ್ಂತರ ಜ ೈನ್ ವಾಯಪ್ಾರಿರ್ಳು, ವತಯಕರನ ತಮಮನ್ನು ಆರ್ಥಯಕ
ಜಿೋವನ್ದಲಿೂ ತೂಡಗಿಸ್ವಕ ೂಂಡಿರನವುದನ. ಮಾತರವಲೂದ್ ತಮಮನ್ೂು ಧಾರ್ಮಯಕ ಕ್ ೋತರದಲಿೂ ಕಾಣಿಸ್ವಕ ೂಂಡರನ. ಹಿೋಗ ಮನಂದಿನ್
ದಿನ್ರ್ಳಲಿೂ ಕಾ್ಾಯನ ನ್ಂಬಕ ರ್ಳ ಆಚರಣ ರ್ಳನ್ನು ಮನಂದನವರಿಸ್ವಕ ೂಂಡನ, ಹೂೋರ್ನವ ಮೂಲಕ ದ್ ೋವನ್ಹಳಿಿರ್ಲಿೂ ಜ ೈನ್ಧಮಯ
ಕ ೋಂದರರ್ಳ ನಮಾಯಣದಲಿೂ ಮಹತಿದ ಪ್ಾತರ ವಹಿಸ್ವದ್ಾುರ . ಇಂತಹ ಧಾರ್ಮಯಕ ನ ಲ್ ರ್ಳಲಿೂ ದ್ ೋವನ್ಹಳಿಿರ್ಲಿೂ ಶಿರೋನಾಕ ೂಡ ಅವಂತಿ
(108) ಪ್ಾಶಿನಾಥ ದ್ ೋವಾಲರ್ವನ್ನು ನರ್ಮಯಸ್ವರನವುದನ,ಇಂದನ ಬ ಂರ್ಳೂರಿನ್ ಪರಮನಖ ಸಾಂಸೃತಿಕ ಮತನತ ಪರವಾಸ್ವ ಕ ೋಂದರವಾಗಿ
ನೂೋಡನರ್ರನ್ನು ತನ್ು ಕಡ ಸ ಳ ರ್ನತಿತದ್ ..

14. ನ್ೂರನ ವರ್ಯರ್ಳ ಹಿಂದ್ ರ ೋಷ ಮ ಬ ಳ ಗ ಪರಸ್ವದಧವಾಗಿತ ತೋಂದನ , ಇತಿಹಾಸ-ಪುರಾಣರ್ಳಿಂದ ತಿಳಿದನಬರನತತದ್ . ಇನ್ನು ಕಲ್ ಮತನತ
ವಾಸನತಶಿಲಾಕ ೆ ಸಂಬಂಧಿಸ್ವದಂತ ಶಿರೋಮಂತ ಇತಿಹಾಸ ಸಹ ಹೂಂದಿದನು,ಆಕರ್ಯಕವಾಗಿದ್ . 19ನ ೋ ಶತಮಾನ್ದಲಿೂ ನರ್ಮಯಸಲ್ಾದ ಈ
ದ್ ೋವಾಲರ್ದ ವಾಸನತಶಿಲಾ ಹಾರ್ೂ ಶಿಲಾ ಕಲ್ ರ್ಳು ಅತಯಂತ ಮನ್ಮೊೋಹಕವಾಗಿವ . ಇಲಿೂಗ ಬರನವ ಹಲ್ಾವಾರನ ಪರವಾಸ್ವರ್ರನ ಇಲಿೂನ್
ದ್ ೋವಾಲರ್ರ್ಳ ಶಿಲಾರ್ಳಿಗ ಮಾರನಹೂೋರ್ನತಾತರ .
ಈ ದ್ ೋವಾಲರ್ವು ಸನಂದರವಾದ ಜ ೈನ್ ದ್ ೋವಾಲರ್ವಾಗಿದನು, ತನಂಬಾ ಸಿಚಛ, ಮೌನ್ ಮತನತ ಸನಂದರವಾದ ಬಹಳ
ಆಕರ್ಯಕವಾಗಿ ಕಾಣನತತದ್ . ಈ ಅಂಶರ್ಳು ಪರವಾಸ್ವರ್ರನ್ನುಈ ತಾಣಕ ೆ ಕ ೈಬೋಸ್ವ ಕರ ರ್ನತತವ .
ಶಿರೋ ನಾಕ ೂಡ್ ಪ್ಾಶಿಯನಾಥನ್ ವಿರ್ರಹ
ಇದನ ಭಾರತದ ಅತಿದ್ೂಡಡ ಜ ೈನ್ ದ್ ೋವಾಲರ್ರ್ಳಲಿೂ ಒಂದ್ಾಗಿದ್ . ರಾಜಸಾಾನ್ದ ನಾಕ ೂೋಡ ಪ್ಾಶಿನಾಥ ನ್ದನು. ಮತನತ
ನ ಲಮಾಳಿಗ ರ್ಲಿೂ ಮಧಯಪರದ್ ೋಶದ ಆವಂತಿ ಪ್ಾಶಿನಾಥನ್ನ್ದನು. ಹಾಗ ಯೋ ಕಲ್ಾಯಣ ಮಂಟಪ ವಿದನು.ದ್ ೋವಾಲರ್ದ್ೂಳಗಿನ್ ಭಾರ್ದ
ಕ ೂೋರ್ಿಕದಲಿೂ, ರಾಮ-ಲಕ್ಷಮಣ,ವಿರ್ನಣ,ಚಕ ರೋಶಿರಿ, ರ್ಣ ೋಶನ್ ವಿರ್ರಹರ್ಳಿರನವುದನ್ನು ನೂೋಡ ಬಹನದನ.ಇದನ್ನು ನೂೋಡಲನ ಪರವಾಸ್ವರ್ರನ
ಭ ೋಟ್ಟ ನೋ ಡನವರನ.

15. ದ್ ೋವಾಲರ್ವು ವೃತಾತಕಾರದಲಿೂದನು, ಇದರ ಸಂಕಿೋಣಯವನ್ನು ಪರವ ೋಶಿಸ್ವದ್ಾರ್ ಸನಮಾರನ 117 ಗೂೋಪುರರ್ಳು ಮತನತ 108
ಸಣಣಪುಟಿ ಪರತಿಮರ್ಳ ಸನಂದರ ವಾತಾವರಣವು ನ್ಮಮನ್ನು ಸಾಿರ್ತಿಸನತತದ್ . ಈ ವಿಶ ೋರ್ತ ಬ ೋರ ಯಾವ ಜ ೈನ್
ದ್ ೋವಾಲರ್ರ್ಳಲಿೂ ಕಾಣಿಸನವುದಿಲೂ, ಎಂಬನದನ್ನು ರ್ಮನಸಬ ೋಕಾರ್ನತತದ್ . ಇಲಿೂನ್ ಪರತಿಮರ್ಳಲಿೂ ಮನಖಯವಾದದನು
ಶಾಂತಿನಾಥ ಸಾಿರ್ಮ ,ವಾಯಸ ಪೂಜಯ ,ಶಿರೋನಾಥ ಸಾಿರ್ಮ ಮತನತ ನ ೋರ್ಮನಾಥ ಹಿೋಗ ಇನ್ೂು ಅನ ೋಕ ಪರತಿಮರ್ಳು
ಆಕರ್ಯಕವಾಗಿದ್ .

16. ಗೂೋಪುರರ್ಳ ಮೋಲ್ ಸಣಣ ರ್ಂಟ್ ರ್ಳ ಪರಶಾಂತ ವಾತಾವರಣವು ದ್ ೈವಿಕ ಭಾವನ ರ್ಳನ್ನು ತನಂಬನತತವ . ಗಾಳಿ
ಬಂದ್ಾರ್ ರ್ಂಟ್ ರ್ಳು ತಮಮ ನಾದವನ್ನು ಮೂಡಿಸನತತದ್ . ಈ ದೃಶಯ ಮನ್ಸ್ವಸಗ ಸಂತೂೋರ್ವನ್ನು
ಒದಗಿಸನತತದ್ .ರ್ಂಟ್ ರ್ಳ ಪಕೆದಲಿೂ ಬಾವುಟರ್ಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿರನತಾತರ . ಹಳದಿ, ಬಳಿ, ಕ ೋಸರಿ ಬಣಣದಿಂದ ಕೂಡಿರನತತದ್ .
ಬಳಿ ಬಣಣವು ಶ ಿೋತಾಂಬರರ ಅಸ್ವತತಿವನ್ನು ಪರತಿನಧಿಸನತತದ್ . ಘಂಟ್ಾನಾಧ ದಿಂದ ಮನ್ಸನಸ ಸಂತೂೋರ್
ಗೂಳುಿತತದ್ . ಹಾರ್ೂ ಪರಿಸರ ಶನದಧತ ತಿಳಿ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ಅನ್ನಭವಿಸಬಹನದನ.

17. ಗೂೋಪುರರ್ಳು
ಇಲಿೂರನವ ಗೂೋಪುರರ್ಳು ತಿಳಿರ್ನಲ್ಾಬ ಬಣಣದಿಂದ ಕೂಡಿರನತತದ್ .ವರ್ಯಕ ೂೆಮಮ ಏಪ್ರಲ್-ಮೋ ತಿಂರ್ಳಿನ್ಲಿೂ
ಭಾವುಟ ರ್ಳನ್ೂುಬದಲ್ಾಯಿಸನತಾತರ . ಇದನ ಪರಮನಖ ಧಾರ್ಮಯಕ ಆಚರಣ ಯಾಗಿದ್ .ಈ ಜ ೈನ್ ಬಸದಿರ್ೂ ಜ ೈನ್
ಧಮಯದ ಪರಮನಖ ಫಂಥ ಶ ಿೋತಾಂಬರರ ಪವಿತರ ಸಾಳವಾಗಿದನು, ಇದಲೂದ್ ೋ ಇತರ ಧಮಯದ ಪರವಾಸ್ವರ್ರಿರ್ೂ
ಆಕರ್ಯಣಿಯಾ ಸಾಾನ್ವಾಗಿದನು ಇಲಿೂಂದ ಸನಮಾರನ 100 ಕಿಲ್ೂೋರ್ಮೋಟರ್ ದೂರದಲಿೂರನವ ಪುಟಿಪತಿಯ ಯಿಂದ
ಹಿಂದಿರನರ್ನವಾರ್ ಹಿಂದೂ ಧಮಯದವರನ ಈ ಬಸದಿಗ ಭ ೋಟ್ಟ ನೋಡನವರನ. ಇದ್ೂಂದನ ಪರಮನಖ ವಿಶ ೋರ್ತ ಯಾಗಿದ್ .

18. ಮನಖಯ ದ್ ೋವಾಲರ್ (ನಾಕ ೂೋಡ ಅವಂತಿ 108 ಪ್ಾಶಿಯನಾಥ ದ್ ೋವಾಲರ್)

19. ಈ ಜ ೈನ್ ದ್ ೋವಾಲರ್ವು ಇತರ ಜ ೈನ್ ದ್ ೋವಾಲರ್ರ್ಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ುವಾಗಿದನು, ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ವಾಸನತಶ ೈಲಿ
ಸಂಯೋರ್ವನ್ನು ಹೂಂದಿರನವುದನ ವಿಶ ೋರ್ವಾಗಿದ್ . ಜ ೈನ್ ದ್ ೋವಾಲರ್ವು 117 ಗೂೋಪುರರ್ಳು, ಉತತರಭಾರತದ
ಶ ೈಲಿರ್ನ್ನು ಹೂಂದಿದ್ , ಮತನತ ಮನಖಯ ದ್ ೋವಾಲರ್ದಲಿೂರನವ ಗೂೋಪುರರ್ಳು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ದ್ ೋವಾಲರ್ರ್ಳ
ದ್ಾರವಿಡ ಶ ೈಲಿರ್ನ್ನು ಹೂಂದಿದ್ . ಪರತಿಮರ್ಳನ್ನು ರಾಜಸಾಾನ್ದಿಂದ ತಂದ ಅಮೃತಶಿಲ್ ಹಾರ್ೂ ಮೃದನವಾದ
ಕಲಿೂನಂದ ಕ ತತನ ಮಾಡಿದ್ಾುರ . ಬಳಿ ಹಾರ್ೂ ಕ ಂಪು ಬಣಣದ ಪರತಿಮರ್ಳನ್ನು ನರ್ಮಯಸ್ವದ್ಾುರ . ಹಾರ್ೂ ಬಾಗಿಲನರ್ಳನ್ನು
ಬ ಲ್ ಬಾಳುವ ಮರದಿಂದ ನರ್ಮಯಸ್ವದ್ಾುರ . ಬಸದಿರ್ಳ ವ ೈವಿಧಯತ ರ್ನ ಏಕತ ರ್ನ್ನು ಸಾರನವಂತ ಇತರ ಧಮಯರ್ಳಿಗ
ಸಂಬಂಧಿಸ್ವದ ರಚನ ರ್ಳನ್ನು ಹೂಂದಿರನವುದನ ಮಹತಿದ ವಿರ್ರ್ವಾಗಿದ್ .
ಅದಕ ೆ ಉದ್ಾಹರಣ ಎಂದರ , ಬಾಗಿಲನರ್ಳ ಮೋಲ್ ಹಿಂದೂ ದ್ ೋವತ ರ್ಳನ್ನು ಕ ತತನ ಮಾಡಿರನವುದನ. ಚಕ ರೋಶಿರಿ,
ಸರಸಿತಿ, ಲಕ್ಷಿಮ ಹಿೋಗ ಮೊದಲ್ಾದ ಹಿಂದೂ ದ್ ೋವತ ರ್ಳ ಶಿಲಾರ್ಳ ಪರತಿಮರ್ಳು ಸೂರ್ಸಾಗಿ ಮೂಡಿ ಬಂದಿದ್ .

20. ಈ ಬಸದಿ ಒಳಗಿರುವ ಕೆಂಬಗಳು
ಈ ಬಸದಿ ಸೌಂದರ್ಯ ಮತನತ ಸಂಕಿೋಣಯತ ಇರನವುದನ ಕಂಬರ್ಳಲಿೂ, ಇವು ದ್ಾರವಿಡ
ದ್ ೋವಾಲರ್ರ್ಳಲಿೂ ಕಾಣನವಂತ ಭೂೋದಿರ್ಳು, ಚಾಚನ ಪ್ೋಠರ್ಳು ಅವುರ್ಳ ಮೋಲ್
ಅಲಂಕಾರಿತವಾಗಿದನು, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅವು ಕಮಲದ ಮೊಗಿೂನ್ ಆಕಾರದಲಿೂ
ಕಾಣನತತದ್ . ಇಲಿೂರನವ ಕಂಬರ್ಳು ನೂೋಡಲನ ಆಕರ್ಯಕವಾಗಿ ಕಾಣನತತದ್ . ಕಮಲದ
ರಿೋತಿರ್ಲಿೂ ಕ ಲವು ಕಂಬರ್ಳನ್ನು ಕ ತಿತರನವರನ. ದ್ ೋವಾಲರ್ದ ಗೂೋಡ ರ್ಳ ಮೋಲ್
ಜ ೈನ್ ಧಮಯದ ಸಮಕಾಲಿೋನ್ ಧಮಯವಾಗಿದು,ಬೌದಧಧಮಯ ಸಾಾಪಕರಾದ ಗೌತಮ
ಬನದಧನ್ನ ಪರವಚನ್ ನೋಡನತಿತರನವ ದೃಶಯರ್ಳು ಮನ್ಮೊೋಹಕವಾಗಿದನು, ಸನತತಲೂ
ಸಾಮಾನ್ಯಜನ್, ಪ್ಾರಣಿ -ಪಕ್ಷಿ ಹಾರ್ೂ ಬೂೋಧಿವೃಕ್ಷ ಹಿೋಗ ಅನ ೋಕ ಶಿಲಾರ್ಳು
ಆಕರ್ಯಕವಾಗಿದನು, ಬೌದಧ ಧಮಯದ ಪರಭಾವಕ ೆ ಒಳಗಾಗಿರನವುದನ್ನು ತಿಳಿರ್
ಬಹನದನ.
ದ್ ೋವಾಲರ್ವು ಬ ಳಗ ೂ 5.30 ರಿಂದ ಸಂಜ 7.30 ರವರ ಗ ತ ರ ದಿರನತತದ್ . ಮತನತ ನರ್ರ್ಮತವಾಗಿ ಪೂಜ ರ್ಳನ್ನು
ಮಾಡಲ್ಾರ್ನತತದ್ . ದ್ ೋವಾಲರ್ದ ಒಳಗ ಆಹಾರ ಲಭಯವಿದ್ . ವಿಶಾಲವಾದ ಭ ೂೋಜನ್ ಮಂದಿರವನ್ನು ಕೂಡ ನಾವು
ಕಾಣಬಹನದನ. ವಾಷಿಯಕವಾಗಿ ಭರ್ವಾನ್ ಪ್ಾಶಿಯನಾಥರ ಜನ್ಮದಿನಾಚರಣ ರ್ನ್ನು ಡಿಸ ಂಬರ್ 27ರಂದನ ವಿಶ ೋರ್
ಪೂಜಾವಿಧಾನ್ದಿಂದ ನ್ಡ ಸನವರನ. ಆ ದಿನ್ದಂದನ ಹ ಚನಿ ಪರವಾಸ್ವರ್ರನ ಇಲಿೂಗ ಆರ್ರ್ಮಸನವರನ.

21. ಉಪಸಂಹಾರ
ಈ ರಿೋತಿಯಾಗಿ ದ್ ೋವನ್ಹಳಿಿ ಪ್ಾರಚೋನ್ ಕಾಲದಿಂದ ರಾಜಕಿೋರ್-ಆರ್ಥಯಕ ಸಂಸೃತಿಕವಾಗಿ, ತನ್ುದ್ ೋ
ಆದ ಅಸ್ವತತಿವನ್ನು ಹೂಂದಿದ್ . ಈ ಒಂದನ ನ್ರ್ರವು ಆರ್ಥಯಕವಾಗಿ ರ ೋಷ ಮ ತಂಬಾಕನ ವಾಯಪ್ಾ ರದ
ಕ ೋಂದರವಾಗಿ ಅಭಿವೃದಿಧರ್ನ್ನು ಹೂಂದಿರನವುದಲೂದ್ , ಧಾರ್ಮಯಕವಾಗಿರ್ೂ ಕೂಡ ಸವಯಧಮಯದ
ಕ ೋಂದರವಾಗಿ ರೂಪುಗೂಂಡಿರನವುದನ. ಇತಿಹಾಸದ ದ್ಾಖಲ್ ರ್ಳಿಂದ ತಿಳಿದನ ಬರನವುದನ, ಅಲೂದ್ ಇಂದಿರ್ೂ
ಹಲವಾರನ ಬದಲ್ಾವಣ ರ್ಳನ್ನು ರ್ನರನತಿಸಬಹನದನ.

22. ರ್ರಂಥ ಋಣ
ಸಮರ್ರ ಕನಾಯಟಕ ಇತಿಹಾಸ- ಟ್ಟೋ ಚಂದರಶ ೋಖರಪಾ
ಬ ಂರ್ಳೂರಿನ್ ಇತಿಹಾಸ -ಬಾನ್ ಸನಂದರರಾವ್
ಬ ಂರ್ಳೂರಿನ್ ಪರಂಪರ - ಎಸ್ ಕ ಅರನಣಿ
ಬ ಂರ್ಳೂರನ ಟನ ಬ ಂರ್ಳೂರನ -ಅಣಣ ಸಾಿರ್ಮ
ಬ ಂರ್ಳೂರನ ದಶಯನ್ - ಶ ೋಷಾದಿರ ರಾವ್
ಬ ಂರ್ಳೂರನ ಗ ಜಿಟ್ಟರ್ರ್
https://youtu.be/TzybkPZf9vA
https://youtu.be/HPuLLfwPRj8
https://maps.app.goo.gl/MJxz4BbRnQ9urjF6