Hiligaynon literature (2)
•Download as PPTX, PDF•
20 likes•26,141 views
This is a compilation of children's literature in Hiligaynon. It is composed of riddles, proverbs, nonsense rhymes, fingerplays, action songs. poems and illustrated visayan myth
Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Similar to Hiligaynon literature (2)
Similar to Hiligaynon literature (2) (20)
Recently uploaded
Recently uploaded (20)
Hiligaynon literature (2)
- 1. HILIGAYNON LITERATURE FOR CHILDREN: ILONGGO CULTURAL MARKERS Prof. Marievic M. Violeta
- 2. Objectives: A. Classify children’s literature in Hiligaynon according to types and subtypes. B. Identify the appropriate literature for children in Hiligaynon.
- 3. TRIVIA QUIZ IN HILIGAYNON LITERATURE 1. Ano ang nakita ni Amo kag Bao nga nagalutaw-lutaw? 2. Sin-o ang nakadakup sa Adarna? 3. Sa diin nagpalagyo sanday Alunsina kag Paubari sang nag-anaw ang Halawod? 4. Ano ang tig-ulo sang istorya parti sa pito ka malalison nga mag- ululutod?
- 4. 5. Ano ang nagtigbaliw nga mga bituon kag bulan sang pagtaas sang langit? 6. Sin-o ang matamad nga bata nga naghulat sang bayabas nga mahulog? 7. Ano ang palaanggiran parte sa apat ka klase sang mga liso? 8. Ano ang pinakalawig nga sugilanon nga epiko sa Hiligaynon.
- 5. 9. Ano ang tawag sa istorya parte sa isa ka hitabo ukon baganihan? 10. Ano ang tawag sa kanta parte sa isa ka hitabo ukon baganihan? 11. Ang balasahon nga ginprinta sa Hiligaynon sang La Defensa press. 12. Ang pinakapopular nga manunulat nga babayi sa Hiligaynon nga nagsugod sa panahon sang Amerikano.
- 6. Children’s Literature Traditional Literature This literature is born of oral tradition, and is passed orally from generation to generation. Often the book form is marked "retold by" or "adapted by" on the title page of the book before the name of the author. Likewise, it starts with the phrase "Once upon a time..." and often has a happy ending. The story often includes patterns of 3 (3 characters, 3 tasks, 3 events, etc.). There are many versions of the same story. Good always conquers evil. Sub-genres of traditional literature include fairy tales, folk tales, rhymes, legends, myths, proverbs, epics, and fables.
- 7. Folk literature ranges from brief riddles, proverbs, ditties, ritual chants to elaborate love songs.
- 8. Binalaybay is a poem. The tale is the asoy or sugilanon. It can be a legend or a tale about a folk hero or a local happening
- 9. Paktakon is a riddle. Hurubaton is a proverb. Both are usually in two lines and rhymed. Silinanto is the rhyme.
- 10. Folksongs or ambahanon are maybe as simple as Ili-ili or lullaby Or as intricate as ambahan, which is a long song alternately sung by a soloist and a chorus
- 11. Dandansoy bayaan ta ikaw Mapuli ako sa payaw Ugaling kun ikaw hidlawon Ang payaw imo lang lantawon. Kumbento sa diin ang kura Munisipyo sa diin hustisya Yari si Dansoy makeha Makeha sa paghigugma. Panyo mo sa diin panyo ko Gisigisi-a kay tambihon ko Ugaling kun matambi mo Bana ta ikaw, asawa mo ako.
- 12. Siday can be a long poetic joust between two paid poets respectively representing two families in a marriage suit. Balitaw, a jocose love song sung in a debating manner by a man and woman
- 13. Ambahan Lalaki: Igsuon sa tabok nayon Hapit ka anay sa amon Kun wala kita sing kan-on May buyo kita nga mam-on. Babayi: Anhon ko ina nga buyo. Sa balay duro kadamo Ang akon ginapangayo Ang singsing sa imo tudlo.
- 14. Lalaki: Anhon mo ini nga singsing Kay gutok sa kamalingking Ang akon nga ginasiling Ang gugma sang kasingkasing. Babayi: Kasing-kasing maghinay-hinay Corazon maghulat anay Dal-on ta sing matawhay Istoryang pagtambihanay.
- 15. Ritual chants are delivered by the babaylan or healer to appease the diwata or supernatural beings or spirits in exchange for good health and luck in the home and in the fields during planting and harvest season
- 16. HILIGAYNON FOLK LITERATURE for CHILDREN Paktakon Silinanto Hurubaton Ambahanon Sugilanon Binalaybay Epiko Maragtas
- 17. Paktakon 1. Matahum nga prinsesa Madamo sang mata. 2. Duha ka mag-abyan Palumba-anay ang nahibalu-an.
- 18. Paktakon 3. Duha ka bato nga itom Ang maabot malayo kag madalom. 4. Matahum nga prinsesa Nagapungko sa tasa.
- 19. Paktakon 5. Isa ka hari May panapton nga nanari-sari. 6. Indi makita pero mabatyagan Kun nagahululag ang mga dahon sa dalan.
- 20. Paktakon 7. Wala ulo may dulunggan Wala likod may tiyan. 8. Kabayo nga katingalahan Indi magkaon kung indi pagsakyan.
- 21. Paktakon 9. May kahoy wala sanga May dahon wala bunga. 10. Baboy ko sa Jolo Matalum ang balahibo.
- 22. Hurubaton Ang indi magbalikid sa ginhalinan, indi maka-abot sa padulungan. Malaba kag malawig man ang prusisyon Sa simbahan man gihapon ang padulong!
- 23. Hurubaton Ang tawo nga may sinuptan May kuotun sa tingulan. Wala ako kinahanglan sang pilak kag bulawan Ang maayo nga batasan ang akon nahamut-an
- 24. SILINANTO Ang patola arikutoy Halampangan sang tutoy Inagaw sang kuring, Aringkinding.
- 25. SILINANTO Juan bika bika Iya taya Juan bika bika Ang indi magbika Siya taya
- 26. SILINANTO Hure, hure kamansi Latay-latay sa buri Hulog sa bubon Si Jose bugalon
- 27. SILINANTO Penpen de sarapen De kutsilyo, de almasin Haw, haw de karabaw De batutin Sayang pula, tatlong pera Sayang puti, tatlong salapi Tigbak, buang, Binuno sang aswang.
- 28. SILINANTO NGA MAY HULAG KAG HAMPANG-KAMOT Ini ang uma Ini ang mangunguma Ini ang arado, Arado, arado, arado Ini ang adlaw Silak, silak, silak Ini ang ulan Tulo, tulo, tulo Ini ang humay Tubo, tubo, tubo
- 29. Ini ang simbahan Ini ang kampanaryo Buksan ang ganhaan Masulod mga tawo Ini ang simbahan Ini ang kampanaryo Buksan ang ganhaan Gwa mga tawo
- 30. Ini ang antipara ni Lola Ini ang kamut ni Lola Ibutang sa paa Kag mamati sa maestra
- 31. KALANTAHON PAMBATA May duha akong kamot wala kag tuo Ibayaw sa ibabaw Matinlo kaayo Palakpak mahinay Isa, duha, tatlo Matinlo nga kamot Tulukon ninyo
- 32. KALANTAHON PAMBATA Ang diutay nga damang Nagsaka sa sanga Umabot ang ulan Naanod siya Bumutlak ang adlaw Nagmala ang duta Ang diutay nga damang Nagbalik sa sanga
- 33. Ang dyip ni Juan may buho sa goma(3x) Gani gintakpan niya sang “bubblegum”
- 34. Sin-o naghimo sang adlaw Sang adlaw, sang adlaw Sin-o naghimo sang adlaw Ang diyos nga Amay.
- 35. Ulo kag liog, abaga kag hawak Hawak kag tuhod, tuhod kag tiil Tiil kag tuhod, hawak kag abaga Liog kag ulo para sa Dios
- 36. Iloilo ang banwa ko Ginahingadlan Matam-is nga pulong ang akon ginmat-an Dili ko ikaw bulagan Banwa kong nahamut-an
- 37. Ikaw ang gintuna-an Sang kalipayan. Ilonggo kami nga tunay Nga nagapuyo sa higad sang baybay Manami magki-ay ki-ay Sa tagipusu-on, bug-os ang kalipay.
- 38. Pitu-pito lamano Silindron cuatro ropo Tukaran ang bukid Maguwa alimango. Alimango, alimusan, daw isda kadalagkuan Kun sin-o ang madakpan sia gid ang mataya.
- 39. Tatlo ka pato ang nakita ko matambok, maniwang pulupareho. Apang ang isa ikog naga-alsa Humlad ang pakpak kag magkapa-kapa. Sa suba sila kun udto Langoy-langoy, langoy-langoy Ila opisyu Apang ang isa ikug naga-alsa Humlad ang pakpak kag magkapa-kapa
- 40. Binalaybay nga Pambata Si Juan kag si Juana Sa bungyod nagsaka Sa pagkuha tubi Nga isa ka timba. Si Juan nahulog, Naglitik ang ulo Si Juana nagligid Sa iya pakadto
- 41. Sin-o ang nakakita sang hangin? Wala ako kag wala ikaw Apang kun ang mga dahon nagakulurog Ang hangin naga-agi sa ibabaw. Sin-o ang nakakita sang hangin? Wala ikaw kag wala ako Apang kun ang kakahuyan nagaduluko Ang hangin naga-agi sa ila luyo.
- 42. Bugtaw kabataan Bugtaw gilayon Aga na nian Umabot gihapon Lukso sa higdaan Dayon sa paliguan Paligo agud mabugnawan Kag ang buling luguran.
- 43. Isuksok ang panapton Isuob sing mainamdamon Kag ang kuko dapat tinlu-an Ang buhok dapat husayon. Ang ngipon sipilyuhan Agud magputi kag magkilan Nga mapabugal sa iban Kun ini ila makit-an
- 44. Sa salaming pagtan-aw Katahum sang imu dagway. Dali ikaw magpamahaw Nagabagtaing na ang lingganay.
- 45. Maayong aga mahumot nga rosas Kun mahimu sa akon italastas Agud magmahumot katulad sa imo. Ano ang pagahimu-on ko? Kun ikaw mangin mahumot nga rosas Bata nga diutay katulad mo Magtubo, kag magtubo, kag magtubo Ina ang pagahimuon mo.
- 46. Mitolohiya Ang Ginsuguran sang Kalibutan Kaptan kag Magwayen Lihangin kag Lidagat Likalibutan, Liadlao, Libulan, kag Lisuga Sikalak kag Sikabay
- 48. Sang una nga panahon ang diwa nga si Kaptan kag diwata nga si Magwayen amo ang nagapamuno sang kalibutan.
- 49. Ini si Lihangin, anak ni Kaptan. Sia ang diwa sang hangin.
- 50. Ini si Magwayen, anak ni Lidagat. Sia ang diwata sang balud.
- 51. Ginpakasal si Lihangin kag si Lidagat.
- 52. Ginbugayan ang ila pagtambipalad sang apat ka mga anak.
- 53. Ang kamagulangan amo si Likalibutan. Isa sia ka maisog kag isganan nga tinuga.
- 54. Ang ikaduha amo si Liadlaw. Nagabana-ag ang iya panit kag masinadyahon ini nga lalaki. .
- 55. Ang ikatlo amo si Libulan. Masana-ag ang panit niya nga saway pero mahuluyaon ini nga lalaki.
- 56. Si Lisuga lang ang babayi. Matahum ini kag nagainggat- inggat ang panit niya nga pilak.
- 57. Sa malain nga palad nailo sila samtang indi pa hamtong ang ila mga edad. Gani ginpadaku sila sang ila lolo kag lola, si Diwa Kaptan kag Diwata Magwayen.
- 58. Apang sa ila pagdaku nangin malupigon kag hambog si Likalibutan. Gindamgo niya ang pagpukan sang ginharian sa panganud sang iya lolo nga si Diwa Kaptan. Ginpwersa niya nga mag-upod sa iya maitom nga buko, ang duha ka mga utod nga lalaki.
- 59. Ginpatumba niya sa mabaskog nga hangin ang nagabalabag nga pader sa ginharian sa panganud
- 60. Sang pagkahibalo ni Kaptan sa amo nga pag-atake, nangakig ini. Naghaboy sang mabaskug nga kilat pakadto sa tatlo ka mga apo.
- 61. Naigo ang mag-ululutod sang mabaskog nga kilat.
- 62. Ang lawas ni Likalibutan nagkalarugmok kag nahulog sa dagat
- 63. Pareho nga natunaw nga pilak kag saway si Liadlaw kag Libulan.
- 64. Si Lisuga nga nagakabalaka sa mga utod nga lalaki dali-dali nga nag- apas pakadto sa panganod. Naigo man sia sang kilat kag nagwarasa-ag ang iya lawas sa kahawa-an.
- 65. Makahalanusbo ang hitabo apang wala gid sang nahimo si Kaptan kag Magwayen para maliwat ang kapalaran sang mga apo. Gani bilang pagpakita sang daku nga kasubo ginbugayan nila sang kasanag ang nagkaladugmok nga mga kalawasan nanday Liadlaw, Libulan kag Lisuga.
- 68. Kag si Lisuga’s nangin mga bituon sa kalangitan.
- 69. Gintamnan ni Kaptan sang isa ka gutok ang isa ka parte sang nagwarasaag nga lawas ni Likalibutan.
- 70. Isa ka kawayan ang nagmuhi kag sa sini nga kahoy naggwa si Sikalak, ang una nga lalaki kag si Sikabay, ang una nga babayi.
- 71. Ini nga lalaki kag babayi ang una nga mga ginikanan sang mga tawo sa kalibutan.
- 72. KATAPUSAN
- 73. Maragtas Ang Napulo ka Datu sang Borneo “Baylohay”
- 74. Palaanggiran Ang Palaanggiran sang Napulo ka Birhen Ang Pala-anggiran sang Manugsab- og
- 75. Iban pa nga mga Sugilanon o Epiko Sang una nga panahon, sa pulo sang mga Negrosanhon ang mga pumuluyo mapisan, masinadyahon kag mapinalangga-on. Apang may isa ka butang nga nagahatag kakugmat sa ila tanan…. “Ang Bakunawa sa bukid nagbugtaw na naman!”
- 76. Kanlaon takes its name from a local legend – the tale of La-on and the Seven-headed Dragon. The story goes that there was once a mighty dragon who thought it would be fun to destroy Negros. The Negrense people didn’t like that idea very much and offered it female human sacrifices in an effort to appease the dragon and avoid its wrath. The dragon would only accept pure, unblemished female victims, so the Negrense womenfolk got smart and started cutting themselves to be spared from the “weekly lottery.” The only unblemished woman left was the datu’s daughter. The datu, in a state of panic, offered a reward to whosoever could slay the dragon. A noble named Khan Laon appeared one day and offered to kill the dragon. Nobody believed that one man could do the job, but the Khan said that his ability to speak to animals would help him. At this point you’re probably thinking he just talked to the dragon and convinced it to fly away, right? Well – no. Instead he enlisted the help of the ants, the bees and the eagles. The ants ate away at the dragon’s body, the bees plucked out its eyes, and a very large, Lord of the Rings style eagle brought Khan Laon to the mountain so that
- 77. IBONG ADARNA
- 78. Mga Pamaagi sa Pagtudlo sang mga Literatura sa Hiligaynon
- 79. a. Total Physical Response For teacher: saying: Teacher calls out commands doing: Teacher and volunteer demonstrate the action seeing: Teacher observes the students as they do the action
- 80. For the students: hearing: students listen to the teacher commands seeing: They watch as the action is done by the teacher and volunteer doing: They do the action themselves
- 81. b. Four-pronged approach 1. Developing genuine love for reading • Songs • Games • Chanting rhyme • Picture study • Body tableaux
- 82. 2. Developing critical thinking skill • Vocabulary development • Answering comprehension questions • Engagement activities 3. Grammar and oral language development 4. Transfer stage
- 83. c. Better than Book Reports Fast Fact Cards Mapping the Way Story Tree Story with Tangrams Posting Postcards Puzzle Story
- 84. The coming of the American is the so-called Golden Age of Hiligaynon Literature (Spanish didactic & Roman Catholic but nationalistic)
- 85. Hiligaynon Magazine by Liwayway Publication Yuhum La Defensa Press