PANTIKANG FILIPINO

1. RE
ANG ATING PANITIKANG FILIPINO
PANIMULA
Nanggalingangsalitangpanitikan sa unlaping pang- na nagigingpan- kapagangkasunod na salitangugat ay nagsisimula sa
mga titik na d, l, r, s, at t; sa salitangugatna titik o letra na nawawala angsimula sa pagkakasunod sa unlaping pan- at sa hulaping -
an. Dito nabuo ang salitangpanitikan na nangangahulugan sa Ingles na literatureatsa Kastila ay literatura na batay sa Lati n na litera
na ang kahulugan ay letra o titik.
ANO ANG PANITIKANG FILIPINO?
Ang panitikangFilipino ay pahayagna pasalita o pasulat ng mga damdaming Pilipino tungkol sa pamumuhay, pag-uugaling
panlipunan, paniniwalang pampulitika, at pananampalatayang niyakap ng mga Pilipino.
MGA URI NG PANITIKAN
1. Panggawaing Panitikan. Ang layunin ngpanggawaingpanitikan ay mapalaganap angkaalaman ukol sagayo'tganitonguri
ng gawain at karunungan.
2. Masining na Panitikan. Ang ating bait,higitkaysa atingdamdamin,angtinatawagna masiningna panitikan.
3. Malikhaing Panitikan. Ang layunin naman ng malikhaingpanitikan ay tahasangpukawin angatingguniguni atdamdamin na
nakakakita ngsaya sa isangparaluman (ideal).
MGA PARAAN AT HANGARIN NG PANITIKAN
Maging tuluyan o patula man, ang apat na paraan ng pagpapahayag ay
ayon sa hinihingi ng hangarin:
1. Paglalahad - kung nais magpaliwanag.
2. Paglalarawan -kung nais magpahiwatignghitsura,anyo,lagay,hugis,kulay,atiba pa.
3. Pagsasalaysay-kung nais magpakita ngpagkakaugnay-ugnay ngmga pangyayari.
4. Pangangatwiran- kung nais magpaniwala,manghikayat,o mag-paganap.
MGA KALAGAYANG NAKAPANGYAYAPI SA PANITIKAN
1. Klima
2. GawaingPang-araw-araw
3. Kinatitirahan
4. Lipunan at Pulitika
5. Relihiyon atEdukasyon
DALAWANG ANYO NG PANITIKAN
1. PANITIKANG PATULA. Ang panitikangpatula ay masiningna pagsasama-sama ngmga pilingkaisipan sa mga taludtod,may
sukatat tugma o malayangtaludturan.
2. PANITIKANG TULUYAN. Ang panitikangtuluyan naman ay gumagamit ng payak atdirektang paglalahad ngkaisipan at
maluwagna pagsasama-sama ngmga salita sakatutubongtakbo ng pangungusap.
PANITIKANG PATULA
MGA URI NG TULA
I. Tulang Liriko o Tula ng Damdamin. Ito ay matatawag dingtula ng puso. Nagsasaad ito ngmarubdob na karanasan,
guniguni,o damdamin ng may-akda.
REYES, CHARMAINE PUNZALAN
BEED III-2 (PUPCC) 2016-2017

2. 1. Dalit - tulang nagbibigay ngparangal saMaykapal.
2. Soneto - tulangmay labing-apatna taludtod atnagsasaad ngmga aral sa buhay
3. Elehiya - ang paksa nito ay ang alaalangisangnamatay,Ito ay isanguri ngpanaghoy o panangis,
4. Oda - tulangliriko na pumupuri sa isangkadakilaangnagawa ngisangtao o grupo ng mga tao.
5. Awit- ang mga paksa nito ay pag-ibig,kabiguan,pag-asa,kaligayahan,atiba pa.
II. Tulang Pasalaysay. Ito ay tulangmay kuwento at may mga pangunahingtauhanggumagalaw. Ang mga kagitingan ng mga
bayani sa pakikidigma angpaksa nito.
1. Epiko - mahabangtulangnagsasalaysay ngpakikipagtunggali ngisangbayani samga kaaway.Ito ay may mga
tagpong kababalaghanghindi kapani-paniwala.
2. Awit at Korido - mga tulangnagsasalaysay ngpakikipagsapalaran ngmga kilalangtao sa kaharian gaya nghari,
reyna, duke, prinsipe,atprinsesa.Ang awitay may labindalawangpantigsamantalangangkorido ay may wawaluhing
pantig.
3. Balad - tulang inaawithabangsumasayaw.
III. Tulang Patnigan
Karagatan. paligsahan sa tulana nilalaro bilangparangal saisangpatay.
Duplo. paligsahan satula na karaniwangginaganap sa ikasiyamna gabi sa bakuran ngnamatayan matapos
mailibingangpatay bilangpang-aliwsa mga naulilanito.
Ensileda. isa pangpaligsahan sapagtula na ginagawa bilangpang-aliwsa namatayan.Ito ay ginagawa gabi-gabi
hanggang sa ikasiyamna gabi.
Balagtasan. isapangtagisan ngtalino sa pamamagitan ngpalitan ngkatwiran sa pamamaraangpatula,
IV. Tulang Pandulaan. Ito ay dulangisinusulatnangpatula tulad ngmoro-moro at komedya.
PANITIKANG TULUYAN
MGA URI NG TULUYAN
I. Maikling Kuwento Ito ay naglalahad ngisangnatatangi atmahalagangpangyayari sa buhay ngisangpangunahingtauhan sa
isangtakdangpanahon.
II. Sanaysay. Ito ay naglalahad ngkuru-kuro at pansarilingkaisipan ngmanunulathinggil sa anumangpaksa.
Mga Uri ng Sanaysay:
1. Pormal o Maanyo. - seryoso ang tono at nakatuon sa paksa angpaglalahad atlumalayo sa katauhan ngmanunulat.
Ito ay may malinawna balangkas atginagamitan ngmaingatna mga salita atmabisangpangungusap.
2. Impormal o Personal - nagpapahayagngkatauhan ng manunulatathindi seryoso angpagkakalahad ngpaksa.
Parangkaswal na pakikipag-usap lamangngawtor sa mambabasa.Ito ay tinatawagna malayangsanaysay.
3. Talambuhay Ito ay isang kathang prosa tungkol sa buhay ng may-akda o buhay ng isang tao na isinulat ng
iba.
4. Mga Uri ng Talambuhay
 Maikli — pinipili angmga bahagi ngbuhay na ilalakip atmay tema bilangpokus sa lahatnggagamiting
mga pangyayari.
 Mahaba — lahatngpangyayari sa buhay ngtao ayisinasama.Ito ay nagsisimulasa kapanganakan ngisang
tao, sa kanyangpakikipagsapalaran,atmaginghanggangsa kanyangpagpanaw.
5. Dula. Ang dula ay isanguri ngakda na naglalarawan ngbuhay o ugali ngmga tao sa pama magitan ng mga usapån o
dayalogo,atsa mga ikinikilosngmga pangunahingtauhan na ginaganap sa isangtanghalan.
6. Alamat isanguri ngkathangnagsasalaysay ngpinagmulan ngisangbagay,pook at katawagan
7. Mitolohiya malikhaingkuwento na nauukol sa mga diyos atdiyosa. Ito ay mahabangsalaysay tungkol sa
pinagmulan ngsantinakpan ngtao, ng mga diyos at diyosa atmga mahiwagangnilikha,gayundin naman tungkol sa
buhay ng mg abayani ngiba’t-ibangpamayanan.
8. Nobela- isangmahabangsalaysay na nahahati sa mga kabanata. Ang mga pangyayari rito’y hango sa tunay na
pangyayari sa buhay ngtao, sumasakop ngmahabangpanahon at ginagalawan ngmaramingtao.
9. Parabula- isanguri ngsalaysay na may kabuluhangaral na tinutukoy ng mga pangyayari. Hango ito sa Bibli yana
nagbibigay ngaral na pang-ispiritwal.
10. Anekdota-isangmaiklingsalaysay ngisangnakawiwili,nakalilibango patalambuhay na pangyayari na hango sa
tunay na buhay.
11. Balita- isangpaglalahad ngmga pang-araw-arawna pangyayari sa lipunan,pamahalaan,paaralan,sa mga sakuna,
sa industriya,sa aghamatsa iba’t-ibangpaksasa buongbansa magingsa ibayongdagat.

3. 12. Talumpati-isang sangay ng panitikan na nagpapahayagngkaisipan upangbasahin o bigkasin saharap ngtaong
handangmagsipakinig.
IBA PANG AKDANG PANDULAAN:
1. Bugtong -matalinhagangparilala na may sukatattugma. Kailangan angbilissa talino atpagsagotsa tinutukoy na bagay.
2. Salawikain patulangmga taludtod na nagbibigay ngaral.
3. Kasabihan Hindi gumagamit ng talinhaga,angkilos,gawi atugali ng tao ang nasasalamin.
4. Bulong Ginagamititongpasintabi o paumanhin sa mga lamang-lupa. Nasasalamin dito angpaggalangatpagsamba sa
mga hindi nakikitangespirito.
5. Haiku
6. Diamante Isangpayak na tula na hugis diamante, may limangtaludtod
7. Tanaga Ito ay may iisangsaknonglamang,may apatna taludtod at may pitong pantigbawat isa.Naghahayagito ngaral
at pilosopiyangginagamitna halimbawa ngmga matatanda sa mga kabataan,
8. Tulang Pambata ginagamitsa paglilibanglalong-lalo na ngmga bata noon
9. Awiting Bayan. Tulang inaawitna nagpapahayagngdamdamin,kaugalian,karanasan,pananampalataya,gawain o
trabaho ng mga taong naninirahan saisangpook.
MGA URI NG AWITING BAYAN
*Kundiman - awit ng pag-ibig.
Hal.Manang Biday ng ilokano
* Kumintang - awit ng pakikidigma.
Hal.Awit ng kabataan ng rivermaya
* Dalit o Imno - awitsa mga diyos- dyosan ng mga bisaya.
*Oyayi o Hele - awit sa pagpaptulogng bata.
* Diona - awit sa kasal.
* Suliranin - awitng mga manggagawa.
* Talindaw - awit ng pamamangka.
* Dungaw - awit sa patay
*Sambotani – awit sa pagtatagumpay
*Hilirao o pamatbat – awitpang-inuman
*Indolanin o kutang-kutang – awitpanlansangan
MGA PANAHON NG PANITIKANG FILIPINO
1. Panahon Bago Dumating ang mnga Kastila (Bago mag ika-16 na siglo)
2. Ibanahon ng mga Kastila (1565-1898)
. Naging makabayan atmapanghimagsik angpanitikan sa panahongito
3. Panahon ng Propaganda at Himagsikan Laban sa rnga, Kastila (1872-1898)
 Ang panitikangFilipino sa panahongito ay may impluwensya ng kaisipangdemokratiko
4. Panahon ng mga Arnerikano (1899-1941)
 Naging masiglangmuli angpanitikan sa panahongito pagkatapos ngliberasyon ngPilipinas.Maraming
manunulatang nagsisulatsa mga wikangFilipino atIngles.
5. Panahon ng Hapones (1942-1945)
 Nakilalasa panahongito ong malayangtula.Tinularan ngilangmakatangPilipino angtulanghapon na
hoccu o haiku,Pagpapaimbabawatpagdagsa nghenyong pampanitikan angnangyari sa panahongito.
6. Panahon ng Bagong Kalayaan (Simula 1946)
7. Panahon ng Aktibismo (Dekada '70)
8. Panahon ng Bagong Lipunan (1972-1986)
 Sikil angmga panulatsa panahongVito. Limitado ang mga paksangmatatalakay.Ang mga manunulatay
hindi malayangmagpahayagngmga sarilingdamdamin atkanilangmga kaisipan.
9. Panahon ng Bagong Demokrasya (Simula 1986)
 Sumigla angpamamahayag,Malaya angmga mamamahayagat mga mamamayan na tumalakay at
tumuligsa sa mga pangyayari sa bayan.Nagsimulaito sa isangmapayapangrebolusyon na humantong sa
pagsigla ngpanitikan sa iba'tibanglarangan.