Thực trạng và giải pháp khai thác hiệu quả tài nguyên du lịch tỉnh Phú Yên.doc

Viết thuê đề tài giá rẻ trọn gói - KB Zalo/Tele : 0973.287.149
Luanvanmaster.com – Cần Kham Thảo - Kết bạn Zalo/Tele : 0973.287.149
1
DANH MỤC BẢNG BIỂU
TÊN BẢNG
Trang
1. Bảng 2.1. Tổng hợp doanh thu từ du lịch Phú Yên giai đoạn
2005 – 2009
49
2. Bảng 3.1. Tổng hợp kinh phí tu bổ, tôn tạo các di tích lịch sử và
danh thắng ở tỉnh Phú Yên đến năm 2020.
54
TÊN SƠ ĐỒ - HÌNH ẢNH
Trang
1. Hình 2.1. Tài nguyên du lịch tự nhiên ở tỉnh Phú Yên 28
2. Hình 2.2. Tài nguyên du lịch nhân văn ở tỉnh Phú Yên 37
3. Sơ đồ 2.1. Tuyến điểm du lịch ở tỉnh Phú Yên 40
4. Sơ đồ 3.1. Mô hình hình sản phẩm du lịch “Amazing Phu Yen” 55
5. Sơ đồ 3.2. Mô hình hình sản phẩm du lịch “Discover sea” 57

2
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Ngày nay hoạt động du lịch có bước phát triển mạnh mẽ, nhu cầu đi du
lịch của con người trở nên phổ biến. Cho nên nhiều tuyến điểm du lịch đã trở
nên quá quen thuộc. Trong khi đó du khách luôn có nhu cầu tìm tòi khám phá.
Vì vậy, nghiên cứu tìm ra những điểm du lịch mới trở nên rất cần thiết.
Nằm ở khu vực Nam Trung Bộ, Phú Yên có nhiều lợi thế để phát triển
du lịch như:
Phú Yên nằm trên tuyến quốc lộ 1A theo trục giao thông Bắc - Nam,
cách Nha Trang 124km, Quy Nhơn 95km, cách thị trấn Chư Sê của Gia Lai
182km theo trục giao thông Đông – Tây. Phú Yên nằm trên các trục giao
thông quan trọng của Quốc gia. Đây chính là lợi thế để Phú Yên có thể phát
triển hoạt động du lịch.
Tài nguyên du lịch Phú Yên đa dạng, hấp dẫn. Trên địa bàn tỉnh có
nhiều danh lam thắng cảnh đẹp như: gành Đá Dĩa, đầm Ô Loan, vịnh Xuân
Đài, bãi biển Long Thủy,…nhiều di tích lịch sử được công nhận là di tích lịch
sử cấp Quốc gia như: núi Đá Bia, thành Hồ, vũng Rô ….
Phú Yên có cơ sở hạ tầng khá hoàn chỉnh với mạng lưới đường bộ theo
hướng Bắc – Nam, Đông – Tây, đường sắt Bắc – Nam, đường hàng không với
sân bay Tuy Hòa, đường thủy có cảng vũng Rô.
Chính quyền tỉnh rất quan tâm đến sự phát triển hoạt động du lịch và
trong chiến lược phát triển của tỉnh coi du lịch là ngành kinh tế mũi nhọn, nên
đã có nhiều chính sách cơ chế thông thoáng, kêu gọi các nhà đầu tư, hãy đầu
tư vào ngành du lịch của tỉnh như: tham gia hội chợ du lịch Quốc Tế Expo
2009, đặc biệt xin tổ chức năm du lịch Quốc gia 2011..

3
Người dân Phú Yên luôn phải đối mặt với thiên nhiên khắt nghiệt, nên
đã rèn luyện cho con người nơi đây đức tính: cần cù, chịu thương, chịu khó,
chân chất, thật thà và giàu lòng mến khách. Đặc biệt những người con của quê
hương đất Phú luôn khao khát vươn lên, học hỏi, tìm tòi và tiếp thu tiến bộ
khoa học – kĩ thuật để cải thiện “cuộc sống gia đình” và góp phần xây dựng
quê hương xứ sở thêm giàu đẹp.
Với những thế mạnh như vậy, nhưng hiện nay thực trạng khai thác tài
nguyên du lịch tỉnh Phú Yên còn nhiều hạn chế như:
Nhiều điểm tài nguyên chưa được đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng và cơ
sở vật chất kĩ thuật du lịch. Ví dụ, ở gành Đá Dĩa, bãi Môn, vực Phun chưa
xây dựng khu vui chơi, nghỉ ngơi, nhà vệ sinh cho du khách.
Các tuyến đường đến vực phun, gành Đá Dĩa, hải đăng Mũi Điện, bãi
Môn….còn khó khăn. Điều này dẫn đến khả năng tiếp cận của du khách đến
các điểm tài nguyên ở tỉnh Phú Yên là rất hạn chế.
Sản phẩm du lịch ở Phú Yên chủ yếu là nghỉ dưỡng biển nên tạo ra sự
trùng lắp so với các tỉnh (thành phố) ven biển khác trong khu vực Nam Trung
Bộ
Khai thác và bảo vệ tài nguyên du lịch chưa thực hiện song song với
nhau cho nên đã xảy ra tình trạng rác thải sinh hoạt của du khách còn nhiều
trên các bãi biển Tuy Hòa, Long Thủy,....
Chính vì thế mà việc khai thác tài nguyên du lịch của tỉnh chưa đạt
được hiệu quả về kinh tế và môi trường.
Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn đề tài: “Thực trạng và giải pháp
khai thác hiệu quả tài nguyên du lịch tỉnh Phú Yên” làm khóa luận tốt nghiệp
Đại học chuyên ngành Văn hóa Du lịch, với ước mong góp phần vào việc
khai thác hiệu quả tài nguyên du lịch ở tỉnh Phú Yên nhằm phục vụ mục đích
du lịch.

4
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích đề tài
Xác định thực trạng và giải pháp khai thác hiệu quả tài nguyên du lịch
tỉnh Phú Yên
2.2. Nhiệm vụ của đề tài
Để thực hiện được mục đích trên, khóa luận tiến hành giải quyết những
nhiệm vụ sau :
 Xác định cơ sở lý luận và tổng quan về tỉnh Phú Yên
 Phân tích thực trạng khai thác tài nguyên du lịch ở tỉnh Phú Yên
 Đề xuất một số giải pháp nhằm khai thác hiệu quả tài nguyên du lịch ở
tỉnh Phú Yên
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là thực trạng khai thác tài nguyên du
lịch ở tỉnh Phú Yên
3.2. Phạm vi nghiên cứu
 Về mặt nội dung:
Đề tài tập trung nghiên cứu tài nguyên du lịch tự nhiên và nhân văn ở
những nội dung cụ thể sau:
*Tài nguyên du lịch tự nhiên:
+ Cảnh quan địa hình
+ Tài nguyên biển
+ Tài nguyên sông, hồ, thác, nước khoáng
+ Tài nguyên sinh vật
*Tài nguyên du lịch nhân văn :
+ Các di tích lịch sử văn hóa
+ Các di tích khảo cổ học

5
+ Lễ hội
+ Công trình kinh tế
 Về mặt không gian:
Không gian nghiên cứu trên địa bàn tỉnh Phú Yên
 Về mặt thời gian:
Từ năm 2005, Uỷ ban Nhân dân tỉnh đề ra định hướng phát triển du
lịch Phú Yên đến năm 2010 trong đó nhấn mạnh “phát triển du lịch trở
thành ngành kinh tế mũi nhọn” và kể từ đó tình hình khai thác tài nguyên
du lịch của tỉnh đã có những thay đổi đáng kể. Đó chính là lí do mà đề tài
chọn mốc thời gian từ năm 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, để tiến hành
nghiên cứu.
4. Phương pháp nghiên cứu
4.1. Phương pháp tổng hợp- phân tích tài liệu
Đề tài sử dụng phương pháp thu thập, phân tích tài liệu nhằm mục đích
kế thừa những nghiên cứu về tài nguyên du lịch. Đồng thời đề tài cũng tập
trung vào tổng hợp các nguồn tư liệu khác nhau có liên quan đến du lịch Phú
Yên như: các quyết định, nghị quyết về phát triển du lịch của tỉnh, tài liệu
nghiên cứu của các học giả về tài nguyên du lịch Phú Yên, các số liệu thống
kê và tình hình hoạt động thực tiễn của các doanh nghiệp kinh doanh du lịch,
các cơ quan quản lý du lịch cấp địa phương…từ đó chọn lọc phân tích tìm ra
thực trạng khai thác tài nguyên du lịch ở tỉnh Phú Yên.
4.2. Phương pháp chuyên gia
Trong quá trình đi khảo sát, nghiên cứu đề tài, tác giả đã tham khảo ý
kiến của các chuyên gia về du lịch, người lãnh đạo trong các cơ quan quản lý
du lịch địa phương, nhà điều hành trong các công ty du lịch địa phương.

6
4.3. Phương pháp khảo sát thực địa
Thông qua việc khảo sát tình hình thực tế tại các điểm du lịch, khu du
lịch, các cơ sở kinh doanh du lịch và cơ quan quản lý du lịch tại địa phương.
Để từ đó cho phép tác giả nhận định chính xác về thực trạng khai thác tài
nguyên du lịch ở tỉnh Phú Yên
5. Lược sử vấn đề nghiên cứu
Phú Yên là một vùng đất với bề dày lịch sử gần 400 năm (1611 –
2010), trải qua biết bao biến cố, thăng trầm nên vùng đất này có rất nhiều di
tích lịch sử, văn hóa được Nhà nước công nhận, bên cạnh đó thiên nhiên đã
ban tặng cho Phú Yên biết bao cảnh đẹp, đã đi vào thơ ca. Vì vậy mà đã có rất
nhiều công trình nghiên cứu về Phú Yên trên các lĩnh vực: lịch sử, văn hóa,
kinh tế xã hội của các học giả trong và ngoài tỉnh.
Tác giả Nguyễn Thành Quang trong công trình sách điện tử với nhan
đề: “Phú Yên thế và lực mới trong thế kỉ 21”đã giới thiệu những nét cơ bản
nhất về mảnh đất và con người Phú Yên. Trong đó nhấn mạnh cần phải phát
huy lợi thế đã có để tạo dựng “đường băng” cho Phú Yên “cất cánh”.
Tác giả Nguyễn Đình Chúc trong công trình “Tìm hiểu địa danh qua
tục ngữ, ca dao Phú Yên” đã dùng những lời ca, tiếng hát trữ tình, mộc mạc,
giản dị, sâu lắng để làm toát lên vẻ đẹp của quê hương đất phú.
Nhà nghiên cứu Trần Huyền Ân trong cuốn sách với tựa đề “Phú Yên
miền đất ước vọng” đã đề cập đến lịch sử hình thành, vị trí địa lý, những danh
lam thắng cảnh, di tích lịch sử, lễ hội và những sản vật địa phương. Nói
chung, những gì là tiêu biểu, đặc trưng của quê hương xứ “nẫu”.
Tác giả Nguyễn Thị Kim Thoa trong cuốn sách với nhan đề “Phú Yên
trong chiều sâu cội nguồn” đã giới thiệu những nét cơ bản nhất về các di tích
lịch sử và lễ hội ở Phú Yên. Trong đó tác giả nhấn mạnh cần phải khai thác
giá trị của những tài nguyên nhân văn để phát triển du lịch.

7
Trong đề án quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội tỉnh Phú Yên
đến năm 2020 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và nghị quyết về phát
triển du lịch tỉnh Phú Yên đến năm 2010 của Ủy ban Nhân dân tỉnh, đã đưa ra
định hướng và giải pháp phát triển du lịch tỉnh Phú Yên, trong đó nhấn mạnh
phải phát huy lợi thế về tài nguyên du lịch để tạo ra những sản phẩm riêng
độc đáo.
Tuy nhiên, cho đến nay chưa có công trình nghiên cứu nào đề cập đến
thực trạng khai thác tài nguyên du lịch tỉnh Phú Yên. Chính vì vậy, việc
nghiên cứu thực trạng và đề xuất một số giải pháp khai thác hiệu quả tài
nguyên du lịch tỉnh Phú Yên để phục vụ mục đích du lịch, có một ý nghĩa
quan trọng.
6. Bố cục đề tài
Gồm ba chương cụ thể sau :
+ Chương 1: Cơ sở lý luận và tổng quan về tỉnh Phú Yên
+ Chương 2: Thực trạng khai thác tài nguyên du lịch ở Tỉnh Phú Yên
+ Chương 3: Một số giải pháp khai thác hiệu quả tài nguyên du lịch
tỉnh Phú Yên

8
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ TỔNG QUAN VỀ TỈNH PHÚ YÊN
1.1. Cơ sở lý luận
1.1.1. khái niệm
 Du lịch
Theo Liên hiệp Quốc tế các tổ chức lữ hành chính thức:“Du lịch được
hiểu là hành động du hành đến một nơi khác với địa điểm cư trú thường
xuyên của mình nhằm mục đích không phải để làm ăn, tức không phải để
làm một nghề hay một việc kiếm tiền sinh sống”
 Tài nguyên du lịch
Theo khoản 4 (điều 4, chương 1) Luật Du lịch Việt Nam được ban hành
2005 quy định: “Tài nguyên du lịch là cảnh quan thiên nhiên, yếu tố tự
nhiên, di tích lịch sử văn hóa, công trình lao động sáng tạo của con người
và các giá trị nhân văn khác có thể được sử dụng nhằm đáp ứng nhu cầu
du lịch, là yếu tố cơ bản để hình thành các khu du lịch, điểm du lịch, đô thị
du lịch”.
 Du lịch bền vững
Theo Hội đồng Du lịch và Lữ hành Quốc tế, 1996: “Du lịch bền vững
là việc đáp ứng các nhu cầu hiện tại của khách du lịch và vùng du lịch mà
vẫn bảo đảm những khả năng đáp ứng nhu cầu cho các thế hệ du lịch
tương lai”.
1.1.2. Phân loại tài nguyên du lịch
Để tiến hành nghiên cứu, quản lý, bảo tồn, tôn tạo, phát triển và khai
thác tài nguyên du lịch có hiệu quả theo hướng bền vững, cần phải tiến hành
phân loại tài nguyên du lịch khoa học và phù hợp. Khi xây dựng được hệ
thống phân loại tài nguyên du lịch sẽ góp phần quan trọng cho việc bảo vệ,

9
tôn tạo và khai thác tài nguyên du lịch đạt hiệu quả về kinh tế- xã hội và môi
trường.
Tổ chức Du lịch Thế giới (UNWTO, 1997) đã xây dựng hệ thống phân
loại tài nguyên du lịch thành 3 loại, 9 nhóm gồm: Loại cung cấp tiềm tàng (3
nhóm: văn hóa kinh điển, tự nhiên kinh điển, vận động); loại cung cấp hiện tại
(gồm 3 nhóm: đường sá, thiết bị, hình tượng tổng thể) và loại tài nguyên kỹ
thuật gồm 3 nhóm tính năng: hoạt động du lịch, cách thức và tiềm lực khu
vực.
Nhà khoa học Ngô Tất Hổ đã tiến hành phân loại tài nguyên du lịch
gồm 3 hệ thống, 10 loại, 95 hình.
Dựa trên cơ sở hệ thống phân loại tài nguyên du lịch của Tổ chức Du
lịch Thế giới, các công trình nghiên cứu của các nhà khoa học về tài nguyên
du lịch, đồng thời dựa vào thực tiễn bảo tồn, khai thác và thực trạng của tài
nguyên du lịch Việt Nam có thể xây dựng sơ đồ phân loại tài nguyên du lịch
như sau:
Bảng 1.1. Phân loại tài nguyên du lịch
Nhóm
tài nguyên
Hợp phần
Của tài nguyên
Các yếu tố
Tài nguyên
tự nhiên
Địa hình, địa chất,
địa mạo
- Vùng núi có phong cảnh đẹp.
- Các hang động
- Các bãi biển, đảo
- Các di tích tự nhiên
Khí hậu
- Tài nguyên khí hậu thích hợp
với con người, thuận lợi cho việc
phát triển các hoạt động du lịch
(Nguồn: Bùi Thị Hải Yến, Tài nguyên du lịch, NXB Giáo Dục, trang 37 – 38)

10
Nhóm
tài nguyên
Hợp phần
của tài nguyên
Các yếu tố
Tài nguyên
tự nhiên
Khí hậu
- Tài nguyên khí hậu phục
vụ cho việc chữa bệnh, an
dưỡng
- Tài nguyên khí hậu phục
vụ cho thể dục, thể thao
Tài nguyên nước
-Tài nguyên nước mặt: sông,
hồ, biển thiếu nước
-Tài nguyên nước khoáng,
nước nóng
Tài nguyên sinh vật
- Các vườn quốc gia, các khu
bảo tồn thiên nhiên và các
rừng lịch sử sinh thái văn
hóa
- Một số hệ sinh thái
- Các điểm tham quan sinh
vật
Các cảnh quan du lịch
tự nhiên
Các cảnh quan di sản
tự nhiên thế giới

11
Nhóm
tài nguyên
Hợp phần
của tài nguyên
Các yếu tố
Tài nguyên
nhân văn
Tài nguyên nhân văn
vật thể
- Các di sản văn hóa thế giới
- Các di tích lịch sử văn hóa thắng
cảnh cấp quốc gia và địa phương:
+ Các di tích khảo cổ học
+ Các di tích lịch sử
+ Các di tích kiến trúc nghệ thuật
+ Các danh lam thắng cảnh
- Các công trình đương đại
- Vật kỷ niệm và cổ vật
Tài nguyên nhân văn
phi vật thể
- Các di sản văn hóa truyền miệng
và phi vật thể của nhân loại
- Các giá trị văn hóa phi vật thể cấp
quốc gia và địa phương:
+ Các lễ hội
+ Nghề và làng nghề thủ công
truyền thống
+ Nghệ thuật ẩm thực
+ Các đối tượng du lịch gắn với dân
tộc học
+ Các đối văn hóa thể thao hay
những hoạt động có tính sự kiện
+ Các giá trị thơ ca, văn học
1.1.3. Đặc điểm tài nguyên du lịch

12
Tài nguyên du lịch phong phú, đa dạng, trong đó nhiều tài nguyên đặc
sắc và độc đáo có sức hấp dẫn rất lớn đối với khách du lịch. Đặc điểm này là
cơ sở để tạo nên sự phong phú của sản phẩm du lịch nhằm thỏa mãn nhu cầu
đa dạng của khách du lịch. Thí dụ, đối với loại hình du lịch nghỉ mát, chữa
bệnh nhằm mục đích phục hồi sức khỏe thì tài nguyên du lịch cần khai thác là
các bãi biển đẹp, các vùng núi cao có khí hậu trong lành, các suối
khoáng…đặc biệt, nhiều tài nguyên du lịch đặc sắc và độc đáo có sức hấp dẫn
du khách. Ví dụ : vịnh Hạ Long, vịnh Nha Trang …là những nơi thu hút
nhiều khách du lịch trong năm.
Tài nguyên du lịch là những tài nguyên không chỉ có giá trị hữu hình
mà còn có những giá trị vô hình. Đây là một trong những đặc điểm quan trọng
của tài nguyên du lịch, khác với những loại tài nguyên khác. Giá trị hữu hình
của tài nguyên du lịch là phương tiện vật chất trực tiếp tham gia vào việc hình
thành các sản phẩm du lịch. Ví dụ, tắm biển là sản phẩm du lịch được hình
thành trên cơ sở sự tồn tại của các bãi biển, nước biển. Giá trị vô hình của tài
nguyên du lịch thể hiện thông qua những thông tin (báo chí, truyền hình,
quảng cáo…) mà khách du lịch cảm nhận được, ngưỡng mộ và mong muốn
được đến tận nơi để khám phá.
Hầu hết tài nguyên du lịch được khai thác để phục vụ du lịch là các tài
nguyên vốn đã sẵn có trong tự nhiên do tạo hóa sinh ra hoặc do con người tạo
dựng nên và thường dễ khai thác. Và với tất cả những gì đã sẵn có của tài
nguyên du lịch, chỉ cần đầu tư nhằm tôn tạo, để vừa tôn lên vẻ đẹp và giá trị
của tài nguyên, vừa tạo ra những điều kiện thuận lợi nhằm khai thác và sử
dụng có hiệu quả tài nguyên này.
Trong số các tài nguyên du lịch, có những tài nguyên có khả năng khai
thác quanh năm, nhưng có những tài nguyên mà việc khai thác ít nhiều lệ
thuộc vào thời vụ. Sự lệ thuộc này chủ yếu dựa theo quy luật diễn biến của

13
khí hậu. Chính đặc điểm này của tài nguyên du lịch nên đã dẫn đến tính mùa
vụ của hoạt động du lịch.
Tài nguyên du lịch được khai thác tại chỗ để tạo ra các sản phẩm du
lịch, cho nên khách du lịch phải đến tận nơi tạo ra các sản phẩm du lịch đó để
thưởng thức. Đây cũng là đặc điểm mà tài nguyên du lịch khác với một số tài
nguyên khác.
Các tài nguyên du lịch được xếp vào loại tài nguyên có khả năng tái tạo
và sử dụng lâu dài. Vấn đề chính ở đây là phải nắm bắt được quy luật của tự
nhiên, lường trước được những khắc nghiệt của thời gian và những biến động
thay đổi do con người gây nên. Để từ đó có những định hướng lâu dài và các
biện pháp cụ thể để khai thác hiệu quả và hợp lí các nguồn tài nguyên du lịch.
1.1.4. Ý nghĩa và vai trò của tài nguyên du lịch
 Ý nghĩa
Tài nguyên du lịch là nguồn lực quan trọng để tạo ra sản phẩm du lịch.
Quy mô và khả năng phát triển du lịch của một địa phương hay một Quốc gia
phụ thuộc rất nhiều vào số lượng, chất lượng và sự kết hợp của các loại tài
nguyên du lịch. Nếu một địa phương hay Quốc gia mà không có tài nguyên
du lịch hoặc tài nguyên du lịch quá nghèo nàn thì hoạt động du lịch ở đó khó
có thể phát triển được.
 Vai trò
Tài nguyên du lịch là yếu tố cơ bản để hình thành các sản phẩm du lịch.
Để đáp ứng nhu cầu đòi hỏi của khách du lịch, các sản phẩm du lịch không
thể đơn điệu, nghèo nàn, kém hấp dẫn, mà cần phải phong phú, đa dạng, đặc
sắc và mới mẻ. Chính sự phong phú và đa dạng của tài nguyên du lịch đã tạo
nên sự phong phú và đa dạng của sản phẩm du lịch.
Tài nguyên du lịch là cơ sở quan trọng để phát triển các loại hình du
lịch. Chính sự xuất hiện của các loại hình du lịch đã làm cho nhiều yếu tố của

14
điều kiện tự nhiên và xã hội trở thành tài nguyên du lịch. Ví dụ, nếu không có
những hang động ngầm bí ẩn, những đỉnh núi cao hiểm trở …thì không thể
xuất hiện loại hình du lịch thám hiểm.
Tài nguyên du lịch là một bộ phận cấu thành quan trọng của tổ chức
lãnh thổ du lịch. Hệ thống lãnh thổ du lịch thể hiện mối quan hệ về mặt không
gian của các yếu tố có quan hệ mật thiết với nhau cấu tạo nên nó. Các yếu tố
đó là khách du lịch, tài nguyên du lịch, cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất kĩ thuật
du lịch, đội ngũ cán bộ công nhân viên và tổ chức điều hành, quản lý du lịch.
Trong hệ thống lãnh thổ du lịch có nhiều cấp phân vị khác nhau, từ điểm du
lịch tới trung tâm du lịch, tiểu vùng du lịch, á vùng và vùng du lịch. Dù ở cấp
vị nào thì tài nguyên du lịch cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tổ chức
lãnh thổ du lịch.
1.1.5. Khai thác và bảo vệ tài nguyên du lịch theo hướng bền vững
Có thể nói mọi hoạt động phát triển kinh tế đều liên quan đến việc sử
dụng nguồn tài nguyên tự nhiên và nhân văn. Chính vì vậy, đối với các ngành
kinh tế nói chung và du lịch nói riêng việc khai thác, sử dụng hợp lý các
nguồn tài nguyên là nguyên tắc quan trọng hàng đầu.
Khai thác và bảo vệ tài nguyên du lịch theo hướng bền vững ở đây có
nghĩa là cần phải đạt được 3 mục tiêu cơ bản:
+ Bền vững về kinh tế.
+ Bền vững về môi trường.
+ Bền vững về văn hóa xã hội.
Đối với kinh tế, sự bền vững trong trường hợp này là “sự phát triển ổn
định lâu dài” của du lịch, tạo ra nguồn thu đáng kể, góp phần tích cực vào sự
tăng trưởng kinh tế, đem lại lợi ích cho cộng đồng, đặc biệt là người dân địa
phương.

15
Sự phát triển bền vững về môi trường có nghĩa là việc khai thác, sử
dụng tài nguyên để đáp ứng nhu cầu hiện tại mà không tổn tại đến khả năng
đáp ứng nhu cầu của các thế hệ tương lai. Điều này được thể hiện ở việc sử
dụng tài nguyên hợp lý, đảm bảo sự bảo tồn đa dạng sinh học, không có
những tác động đến môi trường.
Đối với văn hóa xã hội thì sự khai thác tài nguyên du lịch đó phải đảm
bảo những lợi ích lâu dài cho xã hội như tạo công ăn việc làm và nâng cao
mức sống cho người dân bản địa, đồng thời phải bảo tồn các giá trị văn hóa
của địa phương
1.1.6. Một số bài học kinh nghiệm khai thác tài nguyên du lịch
Sầm Sơn (Thanh Hóa) từ lâu đã nổi tiếng là một điểm du lịch biển hấp
dẫn ở vùng du lịch Bắc Bộ. Trong những năm qua, do hệ thống đường giao
thông được nâng cấp, cơ sở vật chất kĩ thuật của Sầm Sơn được xây mới và
cải tạo nên lượng khách du lịch đến Sầm Sơn tăng nhanh chóng năm 1990
lượng khách du lịch đến Sầm Sơn chỉ đạt 106.168 người thì đến năm 1994 số
lượng khách du lịch đã tăng lên 192.080 người. Tốc độ tăng trưởng giai đoạn
1990- 1994 là 19%. Tuy nhiên bên cạnh sự phát triển các hoạt động du lịch và
sự gia tăng nhanh chóng lượng khách du lịch, môi trường tự nhiên và nhân
văn ở Sầm Sơn đang có chiều hướng xuống cấp nghiêm trọng. Bãi tắm bị ô
nhiễm do chất thải sinh hoạt của các khu dân cư lân cận và của khách du lịch
thải ra, các di tích thắng cảnh như: hòn Trống Mái, đền Độc Cước, đền Cô
Tiên…bị hàng quán lấn chiếm, không được bảo vệ tôn tạo nên đã xuống cấp
nghiêm trọng…điều này đã ảnh hưởng đến sự phát triển của Sầm Sơn và hậu
quả là lượng khách du lịch chuyển hướng đến tắm biển và nghỉ dưỡng tại Cửa
Lò (Nghệ An) tăng lên, lượng khách du lịch đến Sầm Sơn giảm xuống. Như
vậy có thể thấy rằng việc khai thác tài nguyên du lịch biển ở đây chưa bền
vững (1)

16
Cửa Lò là trung tâm du lịch trọng điểm của tỉnh Nghệ An, mỗi năm
Cửa Lò đón và phục vụ khoảng 01 triệu lượt khách du lịch đến tắm biển, nghỉ
dưỡng. Doanh thu dịch vụ du lịch hàng năm đạt xấp xỉ 200 tỷ đồng, cở sở hạ
tầng và cơ sở vật chất kĩ thuật du lịch phát triển nhanh chóng. Xác định môi
trường đóng vai trò quyết định trong việc phát triển du lịch bền vững, từ nhiều
năm nay UBND thị xã Cửa Lò đã đẩy mạnh tuyên truyền, vận động nhân dân
không đổ rác, phế thải bừa bãi; thành lập tổ thu gom rác tại cụm dân cư. Thực
hiện tốt công tác tổng vệ sinh môi trường đảm bảo không để rác tồn đọng trên
các trục đường, khu dân cư, khu vực công cộng và dọc bãi biển. Đến nay,
100% ki-ốt kinh doanh đều được trang bị thùng chứa rác, các chủ hộ kinh
doanh thực hiện nghiêm túc quy định của chính quyền, tổng vệ sinh thường
xuyên trong khu vực kinh doanh. Đặc biệt, từ mùa hè du lịch 2006, UBND thị
xã Cửa Lò đã đưa ra chương trình năm không gồm: “không nâng ép giá;
không đeo bám, chèo kéo khách; không bán hàng rong; không làm tổn hại đến
cảnh quan, môi trường; không làm mất an ninh, trật tự”. UBND thị xã đã giao
cho công ty môi trường đô thị thực hiện thu gom rác và công ty này đã đầu tư
50 xe gom rác, 1 máy cào sàng rác và 200 thùng đựng rác công cộng các loại
được bố trí trên các trục đường, bãi tắm. Nếu tiếp tục thực hiện tốt những biện
pháp về bảo vệ môi trường trên đây, chắc chắn Cửa Lò sẽ trở thành đô thị du
lịch phát triển bền vững (2)
(1)
Đặng Thị Minh Lý, Trần Thị Thanh Bình, Phan Thị Thúy (1998), Báo cáo bàn về vấn đề môi trường
trong hoạt động du lịch Sầm Sơn, Đại Học KHXHNV Hà Nội.
(2)
Trần Đình Hà (2007), Cửa Lò – Vấn đề bảo vệ môi trường trong du lịch, Tạp chí du lịch Việt Nam, số
4, trang 21- 23.
1.2.Tổng quan về tỉnh Phú Yên
1.2.1.Điều kiện tự nhiên

17
 Vị trí địa lý
Phú Yên là một tỉnh ven biển thuộc vùng duyên hải Nan Trung Bộ, có
diện tích tự nhiên 5.045 km2
, có toạ độ địa lý từ 12o
39'10" đến 13o
45'20" vĩ
độ bắc và 108o
39'45" đến 109o
29'20" kinh độ đông. Phía bắc giáp tỉnh Bình
Định, phía nam giáp tỉnh Khánh Hoà, phía tây giáp hai tỉnh Gia Lai và Đắk
Lắk, phía đông giáp biển Đông.
Phú Yên bao gồm 1 thành phố tỉnh lỵ, 1 thị xã và 7 huyện: thành phố
Tuy Hòa, Thị xã Sông Cầu và các huyện Phú Hòa, Tuy An, Đồng Xuân,
Đông Hòa, Tây Hòa, Sơn Hòa, Sông Hinh.
 Địa hình
Những hoạt động địa chất của Trái đất trong nhiều thời kỳ đã kiến tạo
cho Phú Yên đầy đủ các dạng địa hình: núi, đồi, cao nguyên, đồng bằng và
biển khơi.
Địa hình Phú Yên thấp từ tây sang đông. Phía tây là sườn đông của dãy
Trường Sơn Nam. Ở khu vực này, địa hình bị chia cắt mạnh, độ dốc lớn. Phía
đông là đồi núi xen kẽ đồng bằng, thỉnh thoảng là các dãy núi đá chạy sát ra
biển, chia cắt đồng bằng ven biển thành những đồng bằng nhỏ.
 Khí hậu
Khí hậu nóng ẩm, nhiệt đới gió mùa, chịu ảnh hưởng của khí hậu đại
dương tổng số giờ nắng trung bình từ 2.300 - 2.500 giờ/năm. Nhiệt độ trung
bình năm dao động trong khoảng từ 24,10
C - 26,60
C độ ẩm trung bình năm
khoảng 80 - 82%. Lượng mưa trung bình năm 1700 mm, lượng mưa phân bố
không đều: tập trung nhiều nhất ở vùng núi Chư Mu, Đèo Cả (trung bình trên
2.000 mm/năm); ít nhất là thung lũng sông Ba, sông Kỳ Lộ, sông Krông Pa
(trung bình 1.200 mm/năm). Tỉnh Phú Yên không có mùa đông lạnh, khí hậu
phân thành hai mùa rõ rệt: mùa khô từ tháng 1 đến tháng 8 và mùa mưa lũ từ
tháng 9 đến tháng 12

18
 Thủy văn, sông ngòi
Phú Yên có khoảng 50 con sông, suối chính. Lớn nhất là sông Ba (còn
có tên gọi sông Đà Rằng), chiều dài 360 km, phần chảy qua tỉnh dài 90 km
bắt nguồn từ dãy núi Ngọc Rô (1.500m) thuộc địa phận Kon Tum; tiếp theo là
sông Kỳ Lộ, chiều dài 120 km, đoạn chảy qua tỉnh dài 76 km; ngoài ra còn có
sông Hinh, sông Cà Lúi, sông Bàn Thạch, sông Cầu, sông Krông Năng, sông
Con, sông Đồng Bò, sông Thá, sông Trà Bương, sông Cô,...
1.2.2.Điều kiện dân cư, kinh tế - xã hội
 Dân cư
Dân số Phú Yên là 861.993 người (điều tra dân số 1/4/2009) trong đó
thành thị 20%, nông thôn 80%, lực lượng lao động chiếm 71,5% dân số. Phú
Yên có gần 30 dân tộc sống chung với nhau. Chăm, Êđê, Ba Na, Hrê, Hoa,
Mnông, Raglai là những tộc người đã sống lâu đời trên đất Phú Yên. Sau
ngày miền Nam được giải phóng, sau khi thành lập huyện Sông Hinh (1986)
có những dân tộc từ miền núi phía Bắc di cư vào vùng đất Sông Hinh như
Tày, Nùng, Dao, Sán Dìu, ...
 Kinh tế - xã hội
+ Về công nghiệp
Phú Yên trước đây được cả nước biết đến chỉ là vựa lúa của Miền
Trung cùng môt vài cơ sở công nghiệp nhỏ bé. Ngày nay, cả nước biết đến
Phú Yên với nhiều cơ sở công nghiệp đã và đang phát triển như: Khu công
nghiệp Hòa Hiệp 1, An Phú 1 và Đông Bắc Sông Cầu với tổng diện tích 282
ha đã cơ bản hoàn thành các hạn mục đầu tư cơ sở hạ tầng và đáp ứng được
nhu cầu về mặt bằng cho nhà đầu tư. Do vậy, đã có 70 dự án đăng ký và được
cấp phép đầu tư vào các khu công nghiệp với tổng vốn: 719 tỷ đồng VN và 73
triệu USD, trong đó có 12 dự án 100% vốn đầu tư nước ngoài.

19
+ Về nông nghiệp
Diện tích gieo trồng cây lương thực hằng năm khoảng 60 - 65 nghìn ha,
sản lượng đạt khoảng 335 nghìn tấn, trong đó lúa chiếm 91% diện tích và
97% sản lượng. Trong các loại cây công nghiệp ngắn ngày, mía chiếm trên
50% diện tích, năng suất đạt 45tấn/ha/năm, còn lại là các loại cây: mè, đậu,
thuốc lá... Trong cơ cấu giá trị sản xuất nông nghiệp, chăn nuôi chiếm 23,2%.
Toàn tỉnh hiện có 2.596 con trâu, 188.269 con bò, 187 nghìn con lợn và 1,92
triệu gia cầm.
+ Về lâm nghiệp
Nhờ triển khai hiệu quả công tác giao đất, cho thuê đất, toàn tỉnh đã
thực hiện giao 222.913 ha, chiếm 44% diện tích đất lâm nghiệp. Tỉnh đã thực
hiện cấp chứng nhận quyền sử dụng đất với tổng diện tích 177.323 ha, trong
đó 79.729 ha cho 9 đơn vị, tổ chức và 97.593 ha cho 14.015 hộ gia đình, cá
nhân. Nhìn chung, công tác bảo vệ rừng tại Phú Yên được quản lý chặt chẽ
hơn so với những năm trước đây.
+ Về ngư nghiệp
Triển khai thực hiện nghị quyết số 05/NQ-TU (khóa VIII) của Tỉnh uỷ
Phú Yên về chương trình phát triển kinh tế biển theo hướng công nghiệp hóa,
hiện đại hóa, đặc biệt là đẩy mạnh thực hiện các chương trình cụ thể như:
chương trình khai thác thuỷ sản xa bờ, chương trình phát triển nuôi trồng thuỷ
sản, chương trình phát triển giống thuỷ sản, chương trình chế biến và xuất
khẩu thuỷ sản, chương trình biển Đông - hải đảo,... ngành thuỷ sản Phú Yên
đã từng bước khẳng định vị thế ngành kinh tế mũi nhọn, góp phần xoá đói,
giảm nghèo, đẩy nhanh quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế, đảm bảo giữ
vững an ninh - quốc phòng vùng biển đảo.
 Các ngành tiểu thủ công truyền thống

20
Làng nghề đan lát Vinh Ba, gốm Hòa Vinh, chổi đót Mỹ Thành, chiếu
cói Phú Tân, nước mắm Gành Đỏ, thảm xơ dừa xuất khẩu. Các làng nghề
truyền thống này mỗi năm thu hút trên 2.500 hộ tham gia, giải quyết việc làm
cho hơn 6.500 lao động
Tiểu kết chương 1
Chương 1 đã trình bày khái quát những vấn đề thuộc về cơ sở lí luận
như: một số khái niệm về du lịch, tài nguyên du lịch, du lịch bền vững; cách
phân loại, đặc điểm, ý nghĩa, vai trò của tài nguyên du lịch, vấn đề khai thác
và bảo vệ tài nguyên du lịch theo hướng bền vững. Bên cạnh đó, chương 1
còn nêu ra một số bài học kinh nghiệm thực tiễn về khai thác tài nguyên du
lịch, mà cụ thể là ở Sầm Sơn (Thanh Hóa), Cửa Lò (Nghệ An). Ngoài phần cơ
sở lí luận, trong chương này còn nêu khái quát sơ lược tổng quan về tỉnh Phú
Yên trên các mặt: điều kiện tự nhiên, điều kiện dân cư, kinh tế - xã hội. Tóm
lại, tất cả những điều nêu trên là cơ sở kiến thức nền tảng chung để giải quyết
những vấn đề được nêu trong chương 2, 3 của khóa luận.

21
CHƯƠNG 2
THỰC TRẠNG KHAI THÁC TÀI NGUYÊN DU LỊCH
TỈNH PHÚ YÊN
2.1. Hiện trạng tài nguyên du lịch tỉnh Phú Yên
2.1.1. Hiện trạng tài nguyên du lịch tự nhiên
2.1.1.1. Cảnh quan địa hình
 Gành Đá Đĩa
Dọc bờ biển của đất nước Việt Nam có rất nhiều gành đá, song có lẽ
độc đáo và hấp dẫn vào bậc nhất phải kể đến gành Đá Đĩa thuộc xã An Ninh
Đông, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên; cách thành phố Tuy Hoà khoảng hơn
40km và cách thị trấn Chí Thạnh khoảng 11km về hướng Đông.
Gành Đá Đĩa có chiều rộng khoảng 50 m và trải dài hơn 200 m, là một
thắng cảnh thiên tạo hiếm thấy. Đá ở đây được dựng đứng theo từng cột, liền
khít nhau, có tiết diện hình lục giác hoặc hình tròn, giống như những cái đĩa
xếp chồng lên nhau nên mới có tên gọi là gành Đá Đĩa.
Theo kết quả nghiên cứu địa chất, đá ở gành Đá Đĩa là loại đá bazan
được hình thành do hoạt động của núi lửa cách nay hàng triệu năm. Nham
thạch phun ra từ miệng núi lửa gặp nước biển bất ngờ bị đông cứng lại, đồng
thời xảy ra hiện tượng ứng lực gây nên sự rạn nứt toàn bộ khối nham thạch
theo mạch dọc, xiên, ngang khiến những cột đá bị cắt thành nhiều khúc.
Gành Đá Đĩa được Bộ Văn hoá Thể thao và Du lịch công nhận di tích
thắng cảnh cấp Quốc gia ngày 23/01/1997.
 Núi Đá Bia
Núi Đá Bia (còn gọi là Thạch Bi Sơn) cao 706 m, sừng sững uy nghi ở
phía Bắc dãy Đèo Cả. Trên đỉnh núi là một khối đá khổng lồ cao 76 m. Từ xa
xưa, Núi Đá Bia được xem là ngọn núi thiêng với tên gọi là Lingaparvata (có

22
nghĩa là Linga – đấng đại sơn thần, hiện thân của thần Siva trong tín ngưỡng
của người Chăm. Đặc biệt là sự kiện năm 1471, Vua Lê Thánh Tông trong
hành trình mở mang bờ cõi về phía Nam, khi đến núi này đã cho khắc chữ vào
khối đá lớn trên đỉnh núi, từ đó núi có tên là Núi Đá Bia hay Thạch Bi Sơn.
 Núi Chóp Chài
Nằm ở phía Tây Quốc lộ 1A, cách trung thành phố Tuy Hoà 4 km về
phía Bắc. Núi Chóp Chài còn có tên là Nựu Sơn cao 391m, nhưng trông thật
đường bệ. Núi Chóp Chài có những dấu tích huyền thoại như Trai Thuỷ tục
danh là Hang Dơi, hang này rộng khoảng 5m, chiều sâu hun hút. Trong hang
có những tảng đá phẳng lì.
Núi Chóp Chài nằm giữa vùng thiên nhiên tuyệt đẹp, gắn với những giá
trị nhân văn, đã đi vào lịch sử ký ức của nhân dân trong vùng, nơi đây có thể
phát triển loại hình du lịch du lịch văn hoá, tham quan, ngắm cảnh lý tưởng.
 Núi Nhạn
Núi Nhạn là thắng cảnh đã để lại nhiều ấn tượng đối với du khách khi
đặt chân đến tỉnh Phú Yên. Núi nhạn nằm bên bờ Bắc sông Đà Rằng, thuộc
địa phận phường 1, thành phố Tuy Hòa. Đứng ở độ cao 64 m trên đỉnh núi
Nhạn, du khách có thể ngắm nhìn vẻ đẹp toàn cảnh Tuy Hoà nằm bên bờ biển
Đông và dòng sông Đà Rằng với 4 chiếc cầu đường sắt và đường bộ chạy
song song qua sông. Đây là nơi có thể phát triển loại hình du lịch tham quan,
ngắm cảnh thú vị.
2.1.1.2. Tài nguyên biển
 Bãi Bàng – Bãi Gốc
Từ Quốc lộ 1A đi theo đường ô tô liên xã khoảng 10 km về phía Đông
hoặc theo lộ trình ven biển từ Bãi Ngà (thôn Vũng Rô) khoảng vài hải lý hoặc
đường bộ khoảng vài km du khách sẽ đến Bãi Bàng và Bãi Gốc - một thắng
cảnh tự nhiên tuyệt đẹp của xã Hoà Tâm. Bãi cát phân bố trên địa hình rộng

23
bằng phẳng, trải dài trên 3 km từ Mũi Lớn ở hướng Nam đến núi Bãi Gốc ở
hướng Bắc. Cát ở đây trắng mịn, độ dốc thoai thoải dần ra xa với nước biển
luôn trong xanh, sạch và lặng sóng. Ở đây rất tốt cho cho du lịch nghỉ dưỡng
và tắm biển.
 Bãi biển Long Thủy
Bãi biển Long Thuỷ thuộc xã An Phú, cách trung tâm thành phố Tuy
Hoà khoảng 12 km về phía Bắc, gần kề quốc lộ 1A. Long Thuỷ từ lâu được
xem là bãi biển đẹp nổi tiếng của Phú Yên. Bờ biển phẳng, cát trắng mịn và
sạch. Bên cạnh bãi tắm là rừng dừa xanh mát. Nước biển trong xanh, lặng
sóng tạo thành bãi tắm lý tưởng, hấp dẫn khách du lịch gần xa. Từ đây du
khách cũng có thể du thuyền ra thăm các đảo như: Hòn Chùa, Hòn Than, Hòn
Dứa, nơi có sự phát triển khá phong phú của các loài sinh vật biển, thích hợp
cho du lịch lặn biển.
 Bãi biển Từ Nham
Bãi biển Từ Nham thuộc xã Xuân Thịnh, thị xã Sông Cầu, cách quốc
lộ 1A khoảng 7km về phía Đông. Đứng trên những đồi cát cao nhìn xuống,
bãi biển Từ Nham giống như vầng trăng ôm lấy biển xanh thăm thẳm. Du
khách có thể đến làng chài nằm sát chân núi để thưởng thức những món ăn
hải sản tươi ngon mới được ngư dân đem lên từ biển. Với những tiềm năng du
lịch do thiên nhiên ban tặng, bãi biển Từ Nham có nhiều thuận lợi để đầu tư
những khu nghỉ dưỡng biển lý tưởng trong tương lai.
 Vịnh Xuân Đài
Vịnh Xuân Đài nằm cách thành phố Tuy Hoà khoảng 45km về phía
Bắc. Đường quốc lộ 1A chạy dọc men theo bờ tây vịnh Xuân Đài, đi vào Nam
ra Bắc khi đến đỉnh Dốc Găng du khách có thể dễ dàng ngắm một góc cảnh
vịnh Xuân Đài. Vịnh Xuân Đài có diện tích mặt nước khoảng 13.000ha. Cửa
vịnh rộng khoảng 4,4km, vịnh có độ sâu từ 7m đến 18m; bờ vịnh dài khoảng

24
50km, chạy qua nhiều vùng địa hình khác nhau với những tên gọi khá thú vị
như: gành Đèn, mũi Đá Ong, gành Đen, gành Đỏ, vũng Lắm…
Gần Vịnh Xuân Đài có các thắng cảnh nổi tiếng như: gành Đá Đĩa, đầm
Ô Loan, đầm Cù Mông..., là nơi lý tưởng để tổ chức các loại hình du lịch thể
thao, leo núi, lặn biển, đua thuyền, lướt sóng và khám phá đại dương...
 Đầm Ô Loan
Đầm Ô Loan nằm sát quốc lộ 1A, dưới chân đèo Quán Cau, cách thành
phố Tuy Hoà khoảng 25 km về phía Bắc. Đây là đầm nước lợ, có diện tích tự
nhiên khoảng 1.570 ha, tiếp giáp các xã An Cư, An Hoà, An Hải, An Hiệp và
An Ninh Đông của huyện Tuy An. Đầm được bao bọc bởi núi Đồng Cháy,
núi Cẩm và cồn cát An Hải với một lạch nước thông ra biển về phía Bắc.
Giữa đầm có hai tảng đá lớn chồng lên nhau gọi là Hòn Chồng. Đứng trên đèo
Quán Cau nhìn xuống, đầm Ô Loan giống như con Phượng Hoàng đang sải
cánh. Vẻ đẹp kỳ thú của đầm Ô Loan là sự kết hợp sơn và thuỷ một cách tuyệt
diệu.
Đầm Ô Loan đã được Bộ Văn hoá Thể thao và Du lịch quyết định công
nhận là di tích thắng cảnh cấp Quốc gia ngày 27/9/1996.
2.1.1.3. Tài nguyên sông, hồ, thác, nước khoáng
 Sông Ba – Đà Rằng
Sông Ba còn gọi là sông Ea Pa Dak Krông ở thượng lưu và Đà Rằng là
hạ lưu, dài 357 km, là một trong những con sông lớn ở Trung Bộ. Thượng lưu
thì lắm thác ghềnh, nhưng tại hạ lưu với gọi Đà Rằng thì phù sa của con sông
này đã tạo nên vùng đất đai màu mỡ thích hợp cho trồng các loại hoa màu.
Nổi tiếng phải kể đến làng rau, bông Ngọc Lãng ở ngoại ô thành phố Tuy
Hòa.

25
Từ cầu Đà Rằng, du khách có thể chiêm ngưỡng dòng sông và nhìn lên
phía trên là Tháp Nhạn uy nghi. Sông Ba – Đà Rằng là nơi thích hợp để tổ
chức các hoạt động tham quan, ngắm cảnh bằng thuyền rất thú vị
 Vực Phun
Đi về phía thượng nguồn sông Bánh Lái, tới vùng núi Đá Đen thuộc xã
Hoà Mỹ Tây, huyện Tây Hoà, Vực Phun hiện ra giữa núi rừng hùng vĩ, đẹp
như một bức tranh. Dòng nước của con suối Cái chảy đổ xuống một vực sâu
tạo thành một dòng thác lớn trắng xoá. Dưới vực có nhiều tảng đá lớn khiến
nước dội ngược lên rất mạnh. Do vậy, từ xa ta có cảm giác như nước được
phun lên từ lòng vực. Có lẽ vì vậy mà dân địa phương đặt tên là Vực Phun.
Bờ vực có chỗ là vách đá cheo leo, dựng đứng như bức tường thành, có chỗ là
những phiến đá rộng lớn, phẳng lì, làm cho hình dáng Vực Phun thật đa dạng
và hùng vĩ. Xung quanh vực là khu rừng nguyên sinh.
Đến với Vực Phun, du khách sẽ được thưởng ngoạn một vùng phong
cảnh non nước hữu tình cùng nhiều hoạt động du lịch hấp dẫn như: tìm hiểu
sinh thái rừng, leo núi, tắm suối, cắm trại...
 Hồ thủy điện Sông Hinh
Công trình thuỷ điện và hồ Sông Hinh nằm trên phạm vi hai xã Đức
Bình Đông và Sông Hinh thuộc huyện Sông Hinh. Nhà máy thuỷ điện Sông
Hinh có hai tuốc-bin công suất 70MW, có đường ống dẫn nước xuyên qua
lòng núi vào tuốc-bin, hệ thống đập ngăn, đập tràn và 6 cửa xả lũ lớn. Lòng
hồ nước trong xanh, rộng 41 km² với nhiều loài cá nước ngọt sinh sống, trong
đó có nhiều loài cá đặc sản như: cá mã, cá sảnh, cá lăng, cá thác lác...
Hồ thuỷ điện Sông Hinh có tiềm năng du lịch sinh thái rất lớn. Du
khách đến đây sẽ tham quan hệ thống đập ngăn nước đồ sộ và nhà máy phát
điện, vừa đi thuyền trên lòng hồ để ngắm cảnh vừa thưởng thức các món cá

26
đặc sản hoặc vào thăm các buôn làng đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống ở
quanh khu vực hồ.
 Suối nước khoáng Phú Sen
Mỏ nước khoáng Phú Sen thuộc thôn Phú Sen, xã Hòa Định Tây,
huyện Phú Hòa, cách thành phố Tuy Hòa 25 km về phía Tây theo quốc lộ 25.
Nguồn nước khoáng nóng ở đây nhiệt độ trên 700
C, được khoan từ độ sâu 100
mét, có hàm lượng khoáng chất rất bổ ích cho cơ thể, được đánh giá thuộc
loại nước khoáng chất lượng cao và đang được khai thác để sản xuất các loại
nước giải khát với các nhãn hiệu như: Pi Ta, Phú Sen … đã quen thuộc với
người tiêu dùng trong cả nước.
Với nguồn nước khoáng nóng và bùn khoáng Phú Sen, kết hợp cảnh
quan thiên nhiên đẹp, nơi đây có thể xây dựng một khu du lịch nghỉ dưỡng và
chữa bệnh lý tưởng.
 Suối nước khoáng Triêm Đức
Suối nước khoáng thuộc thôn Triêm Đức, xã Xuân Quang 2, huyện
Đồng Xuân, nằm bên bờ Bắc của con sông Kỳ Lộ, cách thành phố Tuy Hoà
khoảng 50 km về phía Tây Bắc. Điểm đầu tiên mà du khách sẽ ghé tới là một
gành đá granite. Đến đây du khách sẽ được tắm sông, tắm nước nóng, tắm
bùn khoáng hoặc ngâm chân trong dòng nước khoáng thiên nhiên để phục hồi
sức khoẻ, vừa được ngắm phong cảnh thiên nhiên kỳ vĩ của núi rừng sông,
suối .
Ngày nay, suối nước khoáng nóng Triêm Đức đã trở thành điểm du
lịch, tham quan, nghỉ mát của du khách vào những ngày nghỉ lễ, nghỉ cuối
tuần

27
2.1.1.4. Tài nguyên Sinh vật
 Khu bảo tồn thiên nhiên Krông Trai
Từ thành phố Tuy Hoà đi về phía Tây khoảng 80 km theo quốc lộ 25,
đến địa phận xã Suối Trai và Krông Pa của huyện Sơn Hoà, du khách sẽ gặp
những cánh rừng bạt ngàn của Khu bảo tồn thiên nhiên Krông Trai. Khu bảo
tồn có tổng diện tích tự nhiên trên 22.000 ha, trong đó, rừng tự nhiên chiếm
12.340 ha. Nơi đây có những hệ sinh thái chuyển tiếp giữa vùng Đông và Tây
dãy Trường Sơn, nên hệ động thực vật khá phong phú và đa dạng. Đây là nơi
có thể phát triển loại hình du lịch sinh thái rừng, du lịch tham quan kết hợp
nghiên cứu, học tập.
 Khu du lịch sinh thái Sơn Nguyên
Thuộc thôn Hoà Nguyên, xã Sơn Nguyên, huyện Sơn Hoà, cách thành
phố Tuy Hoà 40 km theo đường Quốc lộ 25, đến ngã ba Ngân Điền rẽ phải đi
thêm khoảng 7 km nữa theo đường tỉnh lộ ĐT 648. Từ độ cao trên 30 m, thác
Hoà Nguyên với dòng nước trắng xoá đổ xuống, tung bọt nước như sương
buổi sớm toả mờ cả một vùng. Dọc theo hai bên suối là rừng cây cổ thụ rợp
bóng mát của khu rừng nguyên sinh - nơi có nhiều loài sinh vật quí hiếm.
Với một khoảng không gian của suối nước trong xanh và núi rừng
nguyên sinh, cùng nhiều dịch vụ du lịch đang được đầu tư trong khu vực,
chắc chắn khu du lịch sinh thái Sơn Nguyên sẽ làm hài lòng những du khách
ưa thích tham gia du lịch sinh thái, leo núi, mạo hiểm …

28
Hình 2.1.Tài nguyên du lịch tự nhiên ở tỉnh Phú Yên
Gành Đá Dĩa Đầm Ô Loan
Bãi Môn – Mũi Điện Vịnh Xuân Đài
Bãi Biển Long Thủy Bãi Bàng
(Nguồn ảnh: www.phuyentourism.gov.vn)

29
Núi Đá Bia Núi Chóp Chài
Núi nhạn – Tháp Nhạn Núi thơm – khu du lịch Sao Việt
Vực Phun
Hồ Thủy Điện Sông Hinh

30
Suối nước khoáng Phú Sen
Suối nước khoáng Triêm Đức
Khu bảo tồn thiên nhiên Krông Trai Khu sinh thái Sơn Nguyên

31
2.1.2. Hiện trạng tài nguyên du lịch nhân văn
2.1.2.1. Di tích khảo cổ
 Thành An Thổ
Thành An Thổ nằm ở thôn An Thổ, thuộc xã An Dân, huyện Tuy An,
được xây dựng vào năm 1832 và hoàn thành khoảng năm 1836, là trung tâm
hành chính của chính quyền phong kiến ở Phú Yên. Trong thời gian từ 1901
đến 1906 ông Trần Văn Phổ đến giữ chức Giáo thụ tại Tuy An. Ông đã đưa cả
gia đình đến An Thổ sinh sống và đồng chí Trần Phú - Tổng Bí Thư đầu tiên
của Đảng Cộng Sản Việt Nam đã chào đời tại đây vào ngày 01/5/1904. Hiện
nay, tỉnh Phú Yên đang trùng tu, tôn tạo thành An Thổ và xây dựng khu
trưng bày lưu niệm về đồng chí Trần Phú.
Thành An Thổ đã được Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch công nhận là
di tích khảo cổ Quốc gia vào ngày 22/8/2005.
 Thành Hồ
Thành Hồ nay thuộc thị trấn Phú Hòa, huyện Phú Hòa, cách thành phố
Tuy Hòa 13 km về phía Tây theo quốc lộ 25, là một di tích kiến trúc quân sự
và đô thị của người Chăm, hình thành từ thế kỷ VII. Thành Hồ được xây dựng
bên bờ phía Bắc sông Đà Rằng, với cấu trúc hình tứ giác. Hiện trạng, bờ
thành phía Đông dài 785 mét, phía Bắc dài 742 mét, phía Nam bị sông xói lở
chỉ còn lại 250 mét, phía Tây dựa vào núi Hòn Mốc.Các bờ thành cao từ 3 - 5
mét, chân bờ thành rộng từ 20 - 30 mét
Thành Hồ được Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch công nhận là di tích
khảo cổ Quốc gia vào ngày 20/5/2005.
2.1.2.2. Di tích lịch sử văn hóa
 Di tích cách mạng
 Địa Đạo Gò Thì Thùng

32
Gò Thì Thùng thuộc thôn Xuân Thành, xã An Xuân, nằm cạnh ranh
giới 3 huyện: Tuy An, Đồng Xuân, Sơn Hòa; cách thành phố Tuy Hoà khoảng
45 km về phía Bắc; địa đạo Gò Thì Thùng có chiều dài 1.948 m với các hệ
thống hầm chỉ huy, hầm chứa lương thực, vũ khí, nước uống dự trữ có thể
chống được đạn pháo và bom loại nhỏ. Địa đạo Gò Thì Thùng của Phú Yên
đã góp phần làm thất bại cuộc phản công chiến lược mùa khô của Mỹ vào
năm 1966.
Ngày 3/2/2009, Bộ Văn hoá Thể thao và Du lịch quyết định công nhận
di tích địa đạo Gò Thì Thùng là di tích lịch sử cấp Quốc gia. Đây sẽ trở thành
một trong những điểm đến của du khách trong dịp kỷ niệm 400 năm Phú Yên
và năm du lịch Quốc gia 2011.
 Đường số 5 (nay gọi là ĐT 645)
Con đường liên tỉnh Phú Yên- Đắc Lắc, chạy theo trục Đông - Tây, nối
quốc lộ 1A với quốc lộ 14, đoạn qua tỉnh Phú Yên dài trên 40 km.
Sau khi quân giải phóng làm chủ Buôn Ma Thuột, ngày 15/3/1975,
quân đoàn 2 của nguỵ quyền Sài Gòn buộc phải rời bỏ Tây Nguyên tháo chạy
theo đường số 5 (nay là Tỉnh lộ 645) xuống Phú Yên. Nhận chỉ thị của khu uỷ
khu 5, quân và dân Phú Yên đã chặn đánh quyết liệt trong 7 ngày đêm và lập
nên chiến công to lớn trên đường số 5. Chiến thắng đường số 5 ở Phú Yên đã
góp phần vào thắng lợi của chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử mùa xuân năm
1975.
Ngày 18/6/1997, Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch quyết định công
nhận Đuờng Số 5 là di tích lịch sử cấp Quốc gia.
 Di tích kiến trúc nghệ thuật
 Tháp Nhạn
Trên đỉnh Núi Nhạn có ngôi tháp Chăm cổ kính, có tên gọi là Tháp
Nhạn, được xây dựng vào khoảng cuối thế kỷ 11. Đây là một trong những

33
ngôi tháp vào loại lớn của người Chăm. Tháp có cấu trúc bình đồ vuông, mỗi
cạnh 10m, chiều cao 23,5 m, gồm 3 phần chính: đế, thân và mái. Cửa tháp
quay về hướng Đông. Ngày 16/11/1988, Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch
quyết định công nhận Tháp Nhạn là di tích kiến trúc - nghệ thuật cấp Quốc
gia.
 Chùa Từ Quang
Chùa Từ Quang (Chùa Đá Trắng) ở thôn Cần Lương, xã An Dân,
huyện Tuy An, cách thành phố Tuy Hoà khoảng 35 km về phía Bắc. Chùa
nằm trên một triền đồi có nhiều tảng đá trắng nên còn được gọi là chùa Đá
Trắng. Chùa dựa lưng vào dãy núi Xuân Đài hướng về phía Nam, nhìn ra con
sông Cái, có độ cao gần 100 m so với mặt nước biển.
Chùa được xây dựng từ năm 1797 (năm Đinh Tỵ) dưới thời Vua Quang
Toản, triều Tây Sơn, lúc đầu làm bằng tranh tre, mái lá. Năm 1889, chùa được
Vua ban sắc tứ. Năm 1988, chánh điện được xây dựng lại như hiện nay. Phía
Tây là khu mộ tháp các vị hoà thượng khai sơn và trụ trì ở chùa Từ Quang.
Chùa Từ Quang đã được Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch công nhận
là di tích lịch sử - nghệ thuật cấp Quốc gia vào ngày 29/6/1996.
2.1.2.3. Lễ hội
 Lễ hội sông nước Tam Giang
Lễ hội sông nước Tam Giang là một lễ hội văn hoá truyền thống của
người dân vùng hạ lưu sông Tam Giang. Lễ hội thường được tổ chức vào
mùng 5 và mùng 6 tháng Giêng (âm lịch) trong đợt tết Nguyên Đán và diễn ra
quanh khu vực cầu Tam Giang, thuộc phường Xuân Đài, thị xã Sông Cầu,
tỉnh Phú Yên
Lễ hội thường bắt đầu bằng các chương trình nghệ thuật cổ truyền như:
hò Bá Trạo, hò Kéo Lưới, hò Biển,...ngoài ra còn có cuộc thi duyên dáng xứ
dừa, hội thả hoa đăng, đua thuyền rồng, lắc thúng, bơi lội, vật tay, kéo co, đập

34
ấm đất, bắt vịt trên sông, trèo cột bườm, câu cá, đẩy gậy,..Lễ hội này là nét
đặc trưng của văn hoá vùng biển Sông Cầu mỗi khi tết đến xuân về, thể hiện
tinh thần, ý chí, nghị lực, khát khao vươn lên trong cuộc sống của cư dân
vùng biển mặn này.
 Lễ hội đầm Ô loan
Lễ hội đầm Ô Loan được tổ chức vào mùng 7 tháng Giêng (âm lịch) tại
thôn Phú Tân, xã An Cư, huyện Tuy An. Lễ hội này có tư cách là lễ hội cầu
ngư của người dân quanh đầm Ô Loan. Đầu tiên và chủ yếu là lễ cầu ngư hay
còn gọi là lễ cúng cá ông. Tiếp đến là hát tuồng và các thể loại dân ca truyền
thống. Sau đó là các cuộc thi thể thao như: đua thuyền chài, đua thuyền rồng..
Lễ hội thể hiện sự biết ơn đối với các vị thần (thần sông, thần biển,
thần đầm) đã che chở cho họ và cầu mong cho trời yên, biển lặng và một
mùa ra khơi bội thu.
 Hội đua ngựa Gò Thì Thùng
Hội đua ngựa trên Gò Thì Thùng được tổ chức vào mùng 9 tết hàng
năm tại di tích lịch sử Gò Thì Thùng, xã An Xuân, huyện Tuy An. Hội đua
quy tụ nhiều kỵ sĩ giỏi đến từ các địa phương trong tỉnh, hội đua diễn ra các
phần vòng loại, sơ kết, chung kết. Ngoài các giải thưởng chính, ban tổ chức
của hội đua còn trao giải cho kỵ sĩ trẻ tuổi và kỵ sĩ lớn tuổi nhất. Hội đua
ngựa trên Gò Thì Thùng nhằm để rèn luyện sức khoẻ, thể hiện ý chí, tinh thần
đoàn kết của người dân An Xuân.
 Hội đêm thơ nguyên tiêu trên núi Nhạn
Tháp Nhạn là một trong những ngôi tháp vào loại lớn của người Chăm.
Đêm thơ nguyên tiêu trên núi Nhạn đã có gần 30 năm và được tổ chức vào
đêm rằng tháng giêng hàng năm. Đêm thơ với nhiều hoạt động văn hoá nghệ
thuật, vui chơi giải trí, thu hút đông đảo văn nghệ sĩ và du khách gần xa.

35
2.1.2.4. Làng nghề thủ công truyền thống
 Làng đan lát Vinh Ba
Nằm về phía Tây Nam xã Hòa Đồng, huyện Tuy Hòa. Nơi đây có nghề
đan lát nổi tiếng được truyền lại qua bao đời. Do vậy, từ lâu Vinh Ba vốn là
nơi trồng nhiều tre, tre đứng như rừng dày đặc bao bọc các lối đi nên còn gọi
là Xóm Rừng, Xóm Kiệt (“Kiệt” theo cách gọi ở đây là “lối đi”). Dạo qua
những đường làng, lối xóm ở Vinh Ba nơi nào cũng thấy những sản phẩm đan
từ tre như: Bồ, Thúng, Nia, Dần, Sàng, Giỏ Tre …những sản phẩm này
chẳng những đã có chỗ đứng trên thị trường Phú Yên mà còn đi vào các tỉnh
miền Nam.
 Làng bánh tráng Hoà Đa
Cũng như những làng quê khác trên đất Phú Yên, người dân thôn Hoà
Đa, xã An Mỹ (huyện Tuy An) sống dựa vào cây lúa là chủ yếu và cũng chính
từ nguồn nguyên liệu dồi dào này mà nghề bánh tráng ở đây đã trở thành nghề
truyền thống được lưu truyền qua nhiều thế hệ.
Bánh ở đây được ưa chuộng bởi độ mịn đều, dẻo thơm, không có vị
chua, độ dẻo của bánh tráng Hòa Đa chủ yếu do khâu chọn và ngâm gạo chứ
không pha thêm bột sắn như bánh tráng một số vùng khác. Bánh tráng Hoà
Đa là món đặc sản mà người dân Phú Yên thường làm quà để tặng bà con,
bạn hữu gần xa.
2.1.2.5. Các công trình kinh tế
 Đập Đồng Cam
Đập Đồng Cam nằm trên sông Đà Rằng, gần quốc lộ 25, cách thành
phố Tuy Hoà hơn 30km. Đây là một công trình thuỷ nông vào loại lớn của cả
nước, tưới trên 31.000 ha ruộng lúa. Công trình thuỷ nông Đồng Cam do một
số kỹ sư người Pháp nghiên cứu thiết kế và được khởi công xây dựng từ năm
1924 đến năm 1932 chính thức đưa vào sử dụng. Đập Đồng Cam có diện tích

36
lưu vực: 13.200 km², công suất đảm bảo tưới: 75%. Kênh chính Nam dài 37
km, kênh chính Bắc dài 33,75 km.
Đập Đồng Cam còn là một công trình có giá trị mỹ thuật cao, nên ngoài
ý nghĩa về lịch sử và kinh tế, còn có giá trị về du lịch. Hàng năm, vào ngày
mồng 8 tháng Giêng âm lịch, nhân dân địa phương tổ chức Lễ hội Đồng Cam,
thu hút hàng ngàn lượt khách tham quan, du lịch.
 Thủy điện Sông Hinh
Thủy điện Sông Hinh là một công trình thủy điện của Việt Nam trên
dòng sông Hinh tại địa phận xã Ea Trol, huyện Sông Hinh, tỉnh Phú Yên, cách
thành phố Tuy Hòa độ 35 km về hướng Tây Nam.
Thủy điện Sông Hinh gồm 2 tổ máy phát điện, mỗi tổ có công suất 35
MW. Sản lượng bình quân là 370 triệu kWh/năm. Mực nước dâng bình
thường là 209 m, tổng dung tích hồ chứa 357 triệu m³, khả năng xả lũ cao
nhất là 6.952 m³/giây. Thủy điện Sông Hinh bắt đầu được xây dựng từ năm
1993 và hoàn thành vào năm 2001, đây là nơi thích hợp để phát triển loại hình
du lịch tham quan học tập cho học sinh, sinh viên.

37
Hình 2.2. Tài nguyên du lịch nhân văn ở tỉnh Phú Yên
Tháp Nhạn Chùa Từ Quang (Chùa Đá Trắng)
Địa Đạo Gò Thì Thùng Đập Đồng Cam
Thành An Thổ
Thành Hồ

38
Lễ hội sông nước Tam Giang Lễ hội Đầm Ô Loan
Lễ hội đua ngựa tại Gò Thì Thùng Hội đêm thơ Nguyên Tiêu
Làng đan lát Vinh Ba Làng bánh tráng Hòa Đa

39
2.1.3. Nhận xét về tài nguyên du lịch tỉnh Phú Yên
2.1.3.1. Điểm mạnh
Phú Yên có địa hình, địa mạo đa dạng, bao gồm rừng, núi, cao nguyên,
đồng bằng, biển, đảo, sông, hồ…đã tạo nên một vùng phong cảnh thiên nhiên
sơn thủy hữu tình với nhiều danh lam thắng cảnh như: gành Đá Đĩa, đầm Ô
Loan, vịnh Xuân Đài, bãi biển Long Thuỷ, núi Chóp Chài (Nựu Sơn), Vực
Phun, núi Đá Bia, khu bảo tồn thiên nhiên Krông Trai,… đây chính là yếu tố
đặc sắc, độc đáo mà ít nơi nào có được.
Bên cạnh những thắng cảnh thiên nhiên kỳ thú, Phú Yên còn hấp dẫn
bởi sự lắng đọng, đan xen, hoà quyện của nhiều trầm tích văn hóa Sa Huỳnh,
văn hóa Chămpa, bởi những địa danh gắn liền với biết bao chiến công vang
dội trong suốt chiều dài lịch sử dựng Nước và giữ Nước như : di tích lịch sử
Vũng Rô, di tích - kiến trúc nghệ thuật Tháp Nhạn, di tích lịch sử Địa Đạo Gò
Thì Thùng, di tích khảo cổ Quốc gia Thành An Thổ, di tích lịch sử - nghệ
thuật chùa Đá Trắng, di tích khảo cổ Quốc gia Thành Hồ, di tích lịch sử Quốc
gia đường Số 5…
Với tài nguyên du lịch tự nhiên và nhân văn phong phú, đa dạng thì
Phú Yên có thể phát triển các loại hình tham quan kết hợp nghiên cứu, học
tập; du lịch sinh thái, du lịch nghỉ dưỡng, du lịch văn hóa.
2.1.3.2. Hạn chế
 Về phạm vi phân bố tài nguyên du lịch
Nhìn chung tài nguyên du lịch Phú Yên phân bố còn rải rác chưa tập
trung nên hạn chế trong việc xây dựng tuyến điểm du lịch như: địa đạo Gò
Thì Thùng cách trung tâm thành phố Tuy Hòa 45 km và trên đường đi đến địa
đạo thì không có điểm nào khác có thể dừng chân tham quan; hay gành Đá
Dĩa và vịnh Xuân Đài cách nhau 20 km, gành Đá Dĩa và hải đăng Mũi Điện,
núi Đá Bia thì cách nhau 60 km.

40
Sơ đồ 2.1. Tuyến điểm du lịch ở tỉnh Phú Yên
Tỉnh Dak Lak Tỉnh Gia Lai
Quốc lộ 1A
(Nguồn: tác giả)
Tóm lại, nhiều tài nguyên du lịch Phú Yên phân bố rải rác, có tài
nguyên du lịch phân bố ở phía Bắc tỉnh, có tài nguyên phân bố ở phía Tây, có
tài nguyên phân bố phía Nam. Điều này dẫn tới khó thiết kế chương trình du
lịch do không có tính liên hoàn của các tài nguyên du lịch.
 Về khả năng tiếp cận tài nguyên du lịch
Hiện nay du khách muốn đến được với một số tài nguyên du lịch ở Phú
Yên là rất khó khăn. Điều này là do có nhiều tài nguyên du lịch nằm cách xa
các quốc lộ hay tỉnh lộ và các tuyến đường để dẫn đến các tài nguyên du lịch
Quốc lộ 25
Khu bảo tồn thiên nhiên Krông trai
đập Đồng Cam
Thủy điện Sông Hinh
Tỉnh
Bình
Định
thành Hồ
Vực Phun
DT
645
Tỉnh
khánh
Hòa
núi Đá Bia
núi Thơm
Tuy hòa
Vũng rô Long thủy gành Đá Dĩa
Mũi điện – bãi Môn
vịnh Xuân Đài
núi Nhạn

41
này chưa được đầu tư xây dựng như: Vực Phun, Bãi Môn, gành Đá Dĩa là
những thắng cảnh đẹp nhưng con đường đến đó rất khó khăn.
Chính vì khả năng tiếp cận các tài nguyên du lịch Phú Yên chưa được
tốt, cho nên nhiều tài nguyên du lịch chưa được đưa vào các tour du lịch phục
vụ khách du lịch.
 Về quy mô các điểm tài nguyên du lịch
Theo thống kê của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Phú Yên, thì
tính đến tháng 5 năm 2010 Phú Yên có 25 điểm tài nguyên, trong tổng số 32
điểm tài nguyên là điểm tham quan. Quy mô về không gian tại các bãi biển ở
Phú Yên là dài, nhưng hẹp. Điều này dẫn tới hạn chế trong việc tổ chức các
hoạt động thể thao trên bãi biển.
2.2. Thực trạng khai thác tài nguyên du lịch tỉnh Phú Yên
2.2.1. Tuyến điểm du lịch đã hình thành
 Các điểm tham quan chính tại thành phố Tuy Hòa
+ Tháp nhạn trên Núi Nhạn thuộc phường 1, thành phố Tuy Hòa – đây
là nơi mà du khách thể ngắm nhìn toàn cảnh thành phố Tuy hòa và cũng là
nơi yên tĩnh, mát mẻ để du khách có thể thư giãn
+ Núi Chóp Chài nằm liền kề quốc lộ 1A thuộc xã Bình Kiến, Hòa
Kiến cách trung tâm thành phố Tuy Hòa 4 km, nơi đây thích hợp cho những
du khách thích leo núi, tham quan, ngắm cảnh
+ Chùa Bảo Lâm, thôn Liên Trì, xã Bình Kiến cách trung tâm thành
phố Tuy Hòa 3,6 Km. Đến đây du khách có thể dâng hương, niệm phật cầu
xin những điều tốt đẹp.
 Một số tuyến du lịch xuất phát từ Tuy Hòa
+ Tuyến 1: Tuy Hòa - núi Đá Bia – Đại Lãnh – Vũng Rô – Bãi Môn.
+ Tuyến 2: Tuy Hòa – khu du lịch sinh thái Sao Việt – hòn Chùa – Bãi
Xép – đầm Ô Loan – gành Đá Dĩa

42
+ Tuyến 3: Tuy Hòa – Vực Phun – đập Đồng Cam – hồ thủy điện Sông
Hinh – khu sinh thái Sơn Nguyên – thành Hồ.
2.2.2. Sản phẩm du lịch
Hiện nay ở Phú Yên đang phát triển các loại hình du lịch tham quan, du
lịch nghĩ dưỡng biển, du lịch sinh thái với các chương trình du lịch
 Chương trình du lịch 1 gắn với tuyến 1
* Tuy Hòa - núi Đá Bia – Đại Lãnh – Vũng Rô – bãi Môn, thời gian 01
ngày, phương tiện ô tô.
* Mục đích của chương trình du lịch này là dã ngoại, leo núi, tắm biển.
* Tóm tắt chương trình
Tham gia chương trình du lịch này quý khách sẽ thử sức mình chinh
phục núi đá bia ở độ cao 706 m với đường núi quanh co để rồi tham quan
chụp ảnh lưu niệm tại đỉnh núi. Và có thể ngắm nhìn toàn cảnh cả vùng núi
non trùng điệp. Tiếp đến qúy khách tham quan vịnh Vũng Rô, một trong
những vịnh đẹp nổi tiếng của khu vực ven biển miền Trung, nằm tiếp giáp với
vịnh Vân Phong, nơi cập bến của những chuyến tàu không số, với huyền thoại
đường Hồ Chí Minh trên biển. Tiếp tục chương trình, du khách tham quan
tắm biển tại Bãi Môn, dưới chân hải đăng Mũi Điện, điểm cực Đông của Tổ
quốc, tham gia câu cá, lặn biển, các trò chơi tập thể như: bóng đá, bóng
chuyền trên cát…
*Chương trình chi tiết
+ Sáng
06h00: Xe và hướng dẫn viên đón khách tại thành phố Tuy Hòa
06h30: Dùng điểm tâm sáng
07h30: Khởi hành chinh phục núi Đá Bia, chụp hình lưu niệm tai đây
9h30: Quý khách thăm đại lãnh – một thắng cảnh trên đất Khánh Hòa
11h30: Quý khách dùng cơm trưa và nghỉ ngơi

43
+ Chiều
15h00: Xe và hướng dẫn viên đưa quý khách thăm quan vịnh vũng rô, tắm
biển bãi Môn, thăm quan hải đăng Mũi Điện.
17h00: Xe và hướng dẫn trả khách tại thành phố Tuy Hòa. Kết thúc chuyến đi
* Tuy Hòa – khu du lịch sinh thái Sao Việt – hòn Chùa – bãi Xép –
đầm Ô Loan – thành An Thổ – gành Đá Dĩa, thời gian 01 ngày, phương tiện
ô tô
* Mục đích của chương trình du lịch này là tham quan, nghỉ dưỡng, tắm
biển, và thưởng thức hải sản
Đến với chương trình du lịch này quý khách sẽ có cơ hội tham quan
toàn cảnh núi Thơm với nhiều biệt thự cao cấp sang trọng nằm ẩn mình dưới
những tán rừng, những loài hoa khác nhau đang khoe sắc, tỏa hương ngào
ngạt và đặc biệt du khách sẽ được thư giãn với dịch vụ Spa, Jacuzzi nước
khoáng Phú Sen. Du khách có thể nghĩ dưỡng tại đây.
Từ khu du lịch Sao Việt du khách có thể đến bãi biển Long Thủy để thả
mình vào làn nước trong xanh của biển cả. Quay về đất liền quý khách có thể
khởi hành đi tham quan đầm Ô Loan một di tích thắng cảnh Quốc gia, và đến
tham quan gành Đá Dĩa một kiệt tác mà thiên thiên đã ban tặng.
* Chương trình chi tiết
+ Sáng
6h00: Xe và hướng dẫn viên đón khách tại thành phố tuy hòa
7h30: khởi hành đi khu du lịch Sao Việt, tại đây quý khách có thể thăm vườn
thú, dạo một vòng bằng xe điện để tham quan toàn cảnh núi thơm.

44
8h30: Quý khách đến bãi xép và dùng ca nô để đến với hòn chùa để thưởng
thức các món hải sản, đặc biệt là món mực Nang nổi tiếng
9h30: quý khách trở về và tắm tại bãi Xép
11h30: Quý khách dùng cơm trưa và nghỉ ngơi.
+ Chiều
14h30: Quý khách đến thăm quan đầm Ô Loan
15h30: Quý khách đến thăm quan An Thổ, gành Đá Dĩa
17h00: Xe và hướng dẫn viên trả khách tại thành phố Tuy Hòa. Kết thúc
chuyến đi
* Tuy Hòa – Vực Phun – đập Đồng Cam – hồ thủy điện Sông Hinh –
khu sinh thái Sơn Nguyên – thành Hồ thời gian 01 ngày, phương tiện ô tô
* Mục đích của chương trình du lịch là tham quan, dã ngoại, tìm hiểu
sinh thái rừng, tắm suối
Tham gia chương trình du lịch này quý khách sẽ được đến và khám phá
vùng núi non hùng vĩ đẹp như một bức tranh – đó là Vực Phun, và xung
quanh Vực Phun là khu rừng nguyên sinh. Tại đây du khách có thể tắm suối,
thử sức mình leo núi khám phá khu rừng nơi đây. Tiếp đến quý khách sẽ khởi
hành đi tham quan công trình kỳ vĩ do con người tạo ra đó là công trình thủy
nông Đồng Cam. Và tiếp tục hành trình du khách sẽ đến tham quan thủy điện
Sông Hinh, đến đây du khách sẽ tham quan hệ thống đập ngăn nước đồ sộ và
nhà máy phát điện, vừa đi thuyền trên lòng hồ để ngắm cảnh vừa thưởng thức
các món cá đặc sản hoặc vào thăm các buôn làng đồng bào dân tộc thiểu số
sinh sống ở quanh khu vực hồ. chiều trên đường về thành phố, quý khách sẽ
được thăm quan thác hòa nguyên tuyệt đẹp nằm trong khu du lịch sinh thái

45
sơn nguyên, và điểm dừng chân cuối cùng là di tích khảo cổ thành hồ - đây là
dấu vết còn lại của một thành quách người Chăm trên đất Phú Yên.
* Chương trình chi tiết
+ Sáng
6h30: Xe và hướng dẫn viên đón khách tại thành phố Tuy Hòa
8h00: Xe và hướng dẫn viên đưa quý khách thăm quan Vực Phun.
9h30: : Xe và hướng dẫn viên đưa quý khách thăm quan đập Đồng Cam
10h30: Quý khách sẽ đến thăm quan hồ thủy điện sông hinh, thăm các buôn
làng thiểu số ở đây.
11h30: Quý khách nghỉ ngơi và dùng cơm trưa
+ Chiều
14h30: Quý khách sẽ được đến thăm quan khu sinh thái Sơn Nguyên
15h30: Quý khách thăm quan thành hồ
16h30: Xe và hướng dẫn viên trả khách tại thành phố Tuy Hòa. Kết thúc
chuyến đi
2.2.3. Hình thức khai thác tài nguyên du lịch
 Hình thức khai thác “thô”
Cách thức khai thác “thô”, tức là chưa đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng và
cơ sở vật chất kĩ thuật tại các điểm tài nguyên du lịch. Ở Phú Yên hiện nay,
hầu hết các tour tham quan du lịch trong tỉnh đều khai thác tài nguyên du lịch
“thô” Du khách tiếp cận các điểm tài nguyên du lịch rất khó khăn vì hệ thống
đường giao thông chưa được đầu tư xây dựng. Du khách đến những điểm tài
nguyên này chỉ để ngắm, chiêm ngưỡng trong thời gian ngắn rồi về, vì ở
những nơi này không có các dịch vụ ăn uống, lưu trú, hay giải trí nào. Điều
này tạo ra cảm giác nhàm chán cho du khách, và địa phương cũng bị mất đi
nguồn thu đáng kể từ hoạt động du lịch.

46
Có thể nhận thấy được điều này qua các chương trình du lịch nội tỉnh
như: trong chương trình du lịch có tắm biển ở Long Thủy, du khách tắm biển
xong thì vào nhà dân xung quanh để tắm lại nước ngọt mà chưa thấy một
công ty hay doanh nghiệp nào đầu tư xây dựng nhà vệ sinh, nhà tắm nước
ngọt phục vụ du khách. Hay ngay cả gành Đá Dĩa – một hiện tượng độc đáo
của thiên nhiên và đã được công nhận là danh thắng cấp Quốc gia chỉ cách
quốc lộ 1A Khoảng 18 km. Nhưng để cho những loại xe 45 chỗ vào được đây
là rất khó, vì đường rất hẹp, chất lượng mặt đường chưa tốt. Tại gành Đá Dĩa
không có khu nào được xây dựng để phục vụ nhu cầu giải trí, vệ sinh cho du
khách. Du khách đến đây phải đứng dưới ánh nắng chói chang của miền
Trung, thì làm sao mà cảm nhận hết được vẻ đẹp của gành Đá Dĩa.
Tại danh thắng Quốc gia đầm Ô Loan, chưa có công ty nào đứng ra
quản lý khai thác và bảo vệ đầm phục vụ cho mục đích du lịch. Cho nên
nhiều đoàn khách tới đây tham quan và muốn được thưởng thức món sò huyết
Ô Loan nổi tiếng, thế là những hàng quán mộc lên xung quanh, người dân
khai thác sò huyết ở đầm Ô Loan một cách quá mức, cùng với chất thải sinh
hoạt được thải xuống Đầm làm cho sò huyết và các sinh vật khác cạn kiện.
Trong chương trình du lịch đến để đón ánh bình minh tại hải đăng Mũi
Điện, thì tuyến đường đến đây cũng khó khăn, xe loại 45 chỗ cũng không đến
được. Muốn nghỉ qua đêm ở đây để ngày mai có thể kịp đón ánh bình minh
đầu tiên trên dải đất liền Việt Nam thì không có cơ sở lưu trú nào, mà chỉ là
những chỗ nghỉ do cán bộ làm nhiệm vụ canh giác ở đây sắp xếp và số lượng
giường ngủ không nhiều từ 5 đến 10 người.
Các điểm tài nguyên du khác như: tháp Nhạn, thành Hồ, thành An Thổ
thì ở những nơi này không có nhà trưng bày giới thiệu hiện vật, chưa có
thuyết minh viên tại điểm để giới thiệu cho du khách, Cho nên du khách tới
đây phần nhiều là các nhà nghiên cứu.

47
 Hình thức khác thác có sự đầu tư cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất kĩ
thuật
Hiện nay ở Phú Yên có một số điểm tài nguyên du lịch đã được đầu tư
xây dựng cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất kĩ thuật như:
+ Khu du lịch sinh thái Sao Việt:
Resort Sao Việt nằm cách trung tâm thành phố Tuy Hòa khoảng 10 km
về phía Bắc, tọa lạc tại đồi Thơm. Khu du lịch sinh thái Sao Việt (nơi mà
người dân địa phương vẫn gọi với cái tên dân dã - Khu du lịch núi Thơm) có
83 phòng nghỉ sang trọng dạng biệt thự và nhà Việt Nam với trang thiết bị nội
thất hiện đại mang tính dân tộc nằm trên một đồi núi rộng 48 ha và một bãi
tắm trong xanh, tinh khiết. Khu du lịch sinh thái Sao Việt có các dịch vụ như
nhà hàng, karaoke, quầy bar, tennis, spa, beauty salon, Hồ bơi 800 m2
rộng
thoáng với hồ tắm thủy lực, dưới thác nước bơi qua hang động ... một nơi lý
tưởng để thư giãn và khám phá những cảnh quan hấp dẫn gần bên như gành
Đá Dĩa, đầm Ô Loan, chùa Đá Trắng...
+ Bãi Tràm Hideaway Resort
Nằm bên vịnh Cù Mông bình lặng và thơ mộng, bãi Tràm Hideaway
Resort thuộc xã Xuân Cảnh, huyện Sông Cầu (Phú Yên) là địa điểm đẹp nằm
trên các đồi cát trập trùng tựa lưng vào những dãi núi nhô ra biển, Bãi Tràm
hoang sơ và kiêu sa với bờ biển phẳng lỳ hình vòng cung, được bao bọc bởi
hai ngọn núi đá tạo cho bãi tắm sự kín đáo và yên ả tuyệt đối. Bãi Tràm
Hideaway Resort có 167 phòng ở tiêu chuẩn 5 sao, nằm trong tổng thể cơ sở
hạ tầng đồng bộ, điều hành, tiếp thị và quản lý theo các tiêu chuẩn quốc tế của
dự án khu nghỉ mát. Trong đó có những biệt thự bờ biển, biệt thự ven đồi, biệt
thự kiểu Pháp và các khu bungalow; cùng các khu giải trí và thể thao, trung
tâm hội nghị và cung cấp các dịch vụ khác.

48
+ Golden Beach Resort
Nằm cạnh bờ biển thành phố Tuy Hòa; không gian thanh nhã, thoáng
mát, cảnh quan tuyệt đẹp. Golden Beach Resort được công ty cổ phần Thuận
Thảo đầu tư xây dựng và đã hoàn thành giai đoạn 1 với các dịch vụ như:bể
tắm nước biển, bể sục massage thủy lực, các chòi nghỉ ngơi đón gió lãng mạn,
các nhà hàng đẳng cấp 5 sao với các món ăn Âu - Á hảo hạng và các món hải
sản tươi sống nồng nàn hương vị đại dương. Phục vụ tiệc Buffet (thứ bảy và
chủ nhật hằng tuần), các bungalow cực sang, tiêu chuẩn 5 sao. Các quầy bar
sang trọng. Dự kiến giai đoạn 2 sẽ xây dựng các biệt thự kiểu pháp ven biển
và các dịch vụ vui chơi giải trí biển khác.
+ Tuyến đường nối kết vịnh Xuân Đài và Quy Nhơn
Để khai thác tiềm năng du lịch của vịnh Xuân Đài (huyện Sông Cầu),
Vào năm 2002, quốc lộ 1D, đường Quy Nhơn (tỉnh Bình Định) - Sông Cầu
(tỉnh Phú Yên), đoạn qua Phú Yên có chiều dài 13 km được đầu tư xây dựng
mới đã được đưa vào sử dụng.
Tóm lại, hình thức khai thác tài nguyên du lịch có sự đầu tư cơ sở vật
chất, cơ sở vật chất hạ tầng ở Phú Yên là rất ít. Mặc dù tài nguyên du lịch ở
Phú Yên rất nhiều và phong phú.
2.2.4. Nhận xét về thực trạng khai thác nguyên du lịch tỉnh Phú Yên
Hiện nay thực trạng khai thác tài nguyên du lịch tỉnh Phú Yên có
chuyển biến tích cực như: đã hình thành được các tuyến, điểm du lịch nội
tỉnh; một số điểm tài nguyên du lịch đã được đầu tư xây dựng cơ sở vật chất
kĩ, cơ sơ hạ tầng phục vụ du lịch. Nhưng bên cạnh đó, tài nguyên du lịch Phú
Yên chưa được khai thác một cách hiệu quả về mặt kinh tế và môi trường.
 Về mặt kinh tế:
Theo thống kê của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Phú Yên, thì
tính đến tháng 5 năm 2010 Phú Yên có 25 điểm tài nguyên, trong tổng số 32

49
điểm tài nguyên là điểm tham quan. Hình thức khai thác hầu hết là hình thức
“thô”, tức là tại các điểm tài nguyên du lịch chưa đầu tư xây dựng cơ vật chất
kĩ thuật, cơ sở hạ tầng phục vụ du lịch như: nhà vệ sinh, nhà tắm nước ngọt
(tại các bãi tắm), các nhà trưng bày hiện vật (tại các di tích lịch sử), các tuyến
đường dẫn đến các điểm tài nguyên du lịch khó khăn.
Sản phẩm du lịch ở tỉnh Phú Yên chưa phong phú, chưa đa dạng, lại
trùng lắp với các tỉnh (thành phố) khác trong khu vực Nam Trung Bộ như:
trong các chương trình du lịch đến Phú Yên phần nhiều là loại hình du lịch
nghỉ dưỡng biển.
Tất cả những điều đó dẫn đến lượng khách du lịch thuần túy đến với
các điểm tài nguyên không nhiều. Theo thống kê của Sở Văn hóa, Thể thao và
Du lịch tỉnh Phú Yên thì khách du lịch thuần túy là 50 200 lượt khách trong
tổng số 280 000 lượt khách du lịch (năm 2009). Doanh thu lữ hành thấp, sau
đây là bảng tổng hợp doanh thu từ du lịch Phú Yên giai đoạn 2005 – 2009
Bảng 2.1. Tổng hợp doanh thu từ du lịch Phú Yên giai đoạn 2005 – 2009.
Đơn vị tính: Triệu đồng.
(Nguồn: Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch Phú Yên)
Năm
Chỉ tiêu 2005 2006 2007 2008 2009
Lữ hành 286 456 744 1.133 2.800
Lưu trú 5.739 8.061 10.153 21.178 42.000
Ăn uống 12.084 20.310 33.267 56.542 77.000
Vui chơi giải trí 1.360 1.317 2.203 8.288 9.000
Dịch vụ khác 1.031 2.012 1.077 2.957 10.200
Tổng cộng 20.500 31.700 47.444 90.098 141.000

50
Từ bảng tổng hợp trên, có thể thấy rằng doanh thu giữa các lĩnh vực có
sự chênh lệch khá lớn cụ thể là: kinh doanh lữ hành luôn chiếm tỉ lệ thấp so
với các loại hình kinh doanh khác. Năm 2005, kinh doanh lữ hành chỉ đạt
được 286 triệu đồng trong tổng số 20,5 tỉ đồng chiếm 1,4% trong tổng doanh
thu từ du lịch; đến năm 2009, kinh doanh lữ hành đạt 2.8 tỉ đồng, trong tổng
số 141 tỉ đồng, chiếm 2% tổng doanh thu du lịch. Như vậy doanh thu từ lữ
hành giai đoạn 2005 – 2009 có tăng nhưng chiếm tỉ trọng nhỏ trong doanh thu
từ du lịch.
Tóm lại, lượng khách du lịch thuần túy và doanh thu từ lữ hành của
tỉnh Phú Yên thấp. Điều này cho thấy thực trạng khai thác tài nguyên du lịch
Phú Yên chưa đạt hiệu quả về kinh tế.
 Về mặt môi trường
Hiện nay hầu hết các điểm tài nguyên du lịch ở Phú Yên được khai thác
phục vụ mục đích du lịch mà chưa được đầu tư xây dựng nhà vệ sinh, chỗ
được rác thải sinh hoạt. Điều này được minh chứng qua điểm du lịch nổi tiếng
ở gành Đá Dĩa, Vực Phun, tháp Nhạn, bãi Môn tại đây không có nhà vệ sinh
công cộng, nơi đựng rác sinh hoạt cho du khách. Như vậy du khách sẽ “phóng
uế”, vức rác bừa bãi khắp mọi nơi làm ô nhiễm môi trường tại các điểm du
lịch .
Mặt khác do nhu cầu muốn thưởng thức món sò huyết Ô Loan nổi tiếng
của du khách khi đến Phú Yên cho nên người dân ở đây đã đánh bắt hải sản
tận thu, tận diệt trên đầm Ô Loan bằng soi điện, lưới điện, lưới ba màn...và
hậu quả là cua huỳnh đế đã giảm 70%, sò huyết giảm 95%, cá mối vạch giảm
60% và nhiều loại cá nổi, cá đáy cũng giảm nhiều (theo thống kê của Sở Tài
nguyên và Môi trường tỉnh Phú Yên). Môi trường sinh thái ở đầm Ô Loan –
một danh thắng cấp Quốc gia đang bị suy thoái nghiêm trọng.

51
Tóm lại, các điểm tài nguyên đang bị đe dọa bởi rác thải sinh hoạt của
khách du lịch, các nguồn tài nguyên thủy sản tại các đầm, vịnh đang bị người
dân địa phương khai thác quá mức để phục vụ du khách. Chính điều này đã
thể hiện thực trạng khai thác nguyên du lịch ở tỉnh Phú Yên chưa đạt hiệu quả
về mặt môi trường.
Tiểu kết chương 2
Chương này đã nêu lên hiện trạng tài nguyên du lịch của tỉnh Phú Yên
bao gồm tài nguyên tự nhiên với cảnh quan quan địa hình, tài nguyên biển, tài
nguyên sông hồ, thác, nước khoáng và tài nguyên nhân văn với các di tích
lịch sử văn hóa, di tích khảo cổ, lễ hội, làng nghề thủ công truyền thống, các
công trình kinh tế. Dựa vào tài nguyên du lịch sẵn có của tỉnh, khóa luận đi
sâu vào phân tích, làm rõ thực trạng khai thác tài nguyên du lịch tỉnh Phú Yên
trên các mặt như: tuyến điểm du lịch đã hình thành, sản phẩm du lịch, hình
thức khai thác tài nguyên du lịch, và rút ra kết luận là nguồn tài nguyên du
lịch ở tỉnh Phú Yên chưa được khai thác hiệu quả về mặt kinh tế và môi
trường.

52
CHƯƠNG 3
MỘT SỐ GIẢI PHÁP KHAI THÁC HIỆU QUẢ
TÀI NGUYÊN DU LỊCH TỈNH PHÚ YÊN

Thực trạng và giải pháp khai thác hiệu quả tài nguyên du lịch tỉnh Phú Yên.doc

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Thực trạng và giải pháp khai thác hiệu quả tài nguyên du lịch tỉnh Phú Yên.doc

Similar to Thực trạng và giải pháp khai thác hiệu quả tài nguyên du lịch tỉnh Phú Yên.doc (20)

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 👉👉 Liên hệ ZALO/TELE: 0917.193.864 ❤❤

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 👉👉 Liên hệ ZALO/TELE: 0917.193.864 ❤❤ (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Thực trạng và giải pháp khai thác hiệu quả tài nguyên du lịch tỉnh Phú Yên.doc