Erfgoed Zwijnaarde

1. Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
Erfgoed in Zwijnaarde
1. Plaats - adres
Dorpsstraat 6, 9052 Zwijnaarde (Gent)
2. Geolocatie / geolokalisatie
Geef de correcte coördinaten! Exact te bepalen via GoogleMaps (instructiefilmpje te bekijken via Canvas).
51°00'01.5"N 3°42'59.2"E
3. Korte omschrijving
De leerlingen ontdekken de aanwezigheid van erfgoed in hun schoolomgeving. Het dorp van Zwijnaarde
beschikt over meerdere gebouwen die behoren tot erfgoed.
4. Doelgroep
derde graad
5. Tijdsduur
60 min
6. Eindtermen
MM 1.7
De leerlingen hebben aandacht voor de onuitgesproken regels die de interacties binnen een groep typeren en
zijn bereid er rekening mee te houden.
MM 3.8
De leerlingen kunnen aan de hand van een voorbeeld illustreren dat een actuele toestand, die voor kinderen
herkenbaar is, en die door de geschiedenis beïnvloed werd, vroeger anders was en in de loop der tijden
evolueert.
MM 3.9
De leerlingen tonen belangstelling voor het verleden, heden en de toekomst, hier en elders.
7. Leerinhoud
Erfgoed is alles wat we hebben overgeërfd van de vorige generaties.
Cultureel erfgoed zijn alle materiële en immateriële uitingen en sporen die overgeleverd zijn van vorige
generaties en waar we als individu of als samenleving – bewust of onbewust – een bepaalde waarde aan
hechten. (De Maertelaere, 2018. [cursus])
Verschillende soorten waarde: materiaalwaarde, marktwaarde, fictieve waarde, gevoelswaarde,
statuswaarde, informatiewaarde, symbolische waarde, ouderdomswaarde, esthetische waarde en
zeldzaamheidswaarde.
De leerlingen kunnen zich oriënteren op een kaart.

2. Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
8. Lesdoelen
Een visueel gebouw terugvinden in de realiteit.
Een gevonden plaats aanduiden op een kaart.
Zich oriënteren op een kaart van de schoolomgeving.
Mondeling hun mening geven over het al dan niet behouden van erfgoed.
Mondeling vertellen wat de waarde van erfgoed kan zijn.
9. Materiaal
Werkbladen (met kaart van de schoolomgeving )
schrijfmateriaal
fluohesje
detailfoto’s (leerkracht)
foto van de dorpswoning met trapgevel (leerkracht) →
10.Organisatie
Je begeeft je met de leerlingen naar het dorp van Zwijnaarde. Je verdeelt de groep het beste in kleinere
groepen of duo’s. De leerlingen krijgen een 10tal minuten om het opdrachtenblad in te vullen. Hierna
verzamel je met de leerlingen in de kiosk voor een klasgesprek.

3. Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
11.Werkbladen – instructiebladen – richtlijnen…

4. Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
Klasgesprek richtvragen:
Wat viel jullie op? (gebouwen die hetzelfde zijn gebleven)
Wanneer zouden deze foto’s volgens jullie genomen zijn? (1979-1980)
De gebouwen zijn zo goed als hetzelfde gebleven sinds 1980 of misschien wel al langer.
Hoe komt het dat deze gebouwen hetzelfde zijn gebleven? (mening, een bepaalde waarde voor de
samenleving)
De functie van sommige gebouwen zijn wel verandert: het oude gemeentehuis is een brasserie geworden,
het oude postkantoor is opgedeeld in twee woningen.
Wat vinden jullie van deze gebouwen? Zouden jullie ze bewaren? (mening)
De gebouwen op de afbeeldingen worden beschouwd als erfgoed. Er wordt uitgelegd wat erfgoed is en dat
niet ieder erfgoedobject bewaard kan blijven.
Wat viel jullie op aan het oude postkantoor? (maar deels bewaard)
Vinden jullie dit gebouw terug in de omgeving? (een afbeelding van een gebouw dat behoort tot erfgoed
maar niet bewaard bleef. De nabijgelegen huizen zijn amper veranderd.)
Hoe komt het dat niet alle gebouwen hetzelfde zijn gebleven? (evolutie, vernielingen, nieuwe stijl, …)
Zou de buurt nog veranderen na verloop van tijd? (ja)
Erfgoed kan van verschillende waarde zijn.
Welke waarde zouden deze gebouwen hebben volgens jullie? (mening)
Afsluitmoment
Er worden details getoond van de waargenomen gebouwen uit het heden. De leerlingen raden van welk
gebouw het detail afkomstig is. Tijdens de terugweg passeren we alle gebouwen nog eens en kan er
verwezen worden naar de details.

5. Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
12.Oplossingen - sleutel

6. Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
13.Bronnen
Agentschap Onroerend Erfgoed . (z.d.). Inventaris Onroerend Erfgoed. Geraadpleegd op 22 maart 2020 via
https://inventaris.onroerenderfgoed.be/
AHOVOKS. (z.d.). Onderwijsdoelen. Geraadpleegd op 22 maart 2020 via
https://onderwijsdoelen.be/resultaten?intro=basisonderwijs&filters=onderwijsniveau%255B0%255D%255Bid
%255D%3Df7dcdedc9e9c97a653c7dba05896ef57a333480b%26onderwijsniveau%255B0%255D%255Btitel%2
55D%3DBasisonderwijs%26onderwijsniveau%255B0%255D%255Bwaarde%255D%3DBasisonderwijs%26bo_o
nderwijs_subniveau%255B0%255D%255Bid%255D%3Dc6770d35508ce6bdab180b85cb08a171f2ed94be%26b
o_onderwijs_subniveau%255B0%255D%255Btitel%255D%3DBasisonderwijs%2520%253E%2520Lager%2520
Onderwijs%26bo_onderwijs_subniveau%255B0%255D%255Bwaarde%255D%3DLager%2520Onderwijs
De Maertelaere, S. (2018) De wereld waarnemen: didactiek: Erfgoededucatie [Cursus]. Gent:
Arteveldehogeschool Educatieve Bachelor in het Onderwijs: Lager Onderwijs
Wikipedia-bijdragers. (2018, 11 februari). Lijst van onroerend erfgoed in Zwijnaarde. Geraadpleegd op 22
maart 2020 via https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_onroerend_erfgoed_in_Zwijnaarde
Wikipedia-bijdragers. (2019, 9 september). Zwijnaarde. Geraadpleegd op 22 maart 2020 via
https://nl.wikipedia.org/wiki/Zwijnaarde
(z.d.). Geschiedenis van Zwijnaarde. Geraadpleegd op 22 maart 2020 via
https://stad.gent/nl/zwijnaarde/over-de-wijk/geschiedenis-van-zwijnaarde
Zwijntje Dorpsplein 2012. (z.d.). [Foto]. Geraadpleegd van https://persruimte.stad.gent/148471-zwijnaarde-4-
dagen-in-de-ban-van-45e-zwijntjeskermis
14.Achtergrondinformatie voor de leerkracht
Zwijnaarde is een deelgemeente van Gent. Zwijnaarde was van 1344 tot 1696 in het bezit van de abten van de
Sint-Pietersabdij te Gent. Ze noemden zich de heren van Zwijnaarde en bouwden een kasteel als
buitenverblijf, “Kasteel van Zwijnaarde”. Dit kasteel is nu privé-eigendom en gerestaureerd. Zwijnaarde telt
verscheidene onroerende erfgoedobjecten in de Dorpsstraat.
De Sint-Niklaaskerk dateert van 1775. De toren werd opgeblazen aan het einde van WOI en later terug
opgebouwd. De pastorie is van het jaar 1790 en de kiosk (op het dorpsplein) is van 1903.
Adressen:
gemeentehuis Zwijnaarde → Dorpsstraat 1, Zandvoordestraat 2A
dorpswoning met trapgevel (niet bewaard) → Dorpsstraat 5
parochiekring → Dorpsstraat 12
postkantoor → Dorpsstraat 16
pastorie Sint-Niklaasparochie → Dorpsstraat 14
dorpswoning → Dorpsstraat 29
oud gemeentehuis van Zwijnaarde → Heerweg-noord 2
Deze gebouwen vallen onder het bouwkundig erfgoed.

7. Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
15.(optioneel) Extra mogelijkheden tot naverwerking
Eenmaal terug in de klas kan er verder worden gegaan over erfgoed, werelderfgoed, UNESCO. De leerlingen
zouden een informatieve tekst kunnen schrijven over een bepaald erfgoedobject en deze dan verzamelen
digitaal of op papier.
Indien het mogelijk was om de archieven van Gent in te duiden en maar informatie te vinden over deze
gebouwen, kon er een verdere aansluiting gemaakt worden met de oorlog. Sommige gebouwen hebben de
oorlog overleeft met of zonder hulp van restauratie. De kerk was er al van voor de eerste wereldoorlog samen
met de pastorie. Over de andere besproken gebouwen is er online geen informatie te vinden.
Er kan eveneens een verdere verwerking plaatvinden met materiële of immateriële erfgoedobjecten die in de
klas kunnen gebracht worden.