1. Điểm luận tài liệu.pdf

ĐIỂM LUẬN TÀI LIỆU
1. Điểm luận tài liệu là gì?
Điểm luận tài liệu (literature review) là việc xem xét các sách, bài báo học thuật và các nguồn
khác liên quan đến một vấn đề mảng nghiên cứu cụ thể, nhằm cung cấp một mô tả, tóm tắt
và đánh giá có tính phê phán đối với các tài liệu này trong mối quan hệ với vấn đề nghiên cứu
đang được xem xét đó. Điểm luận tài liệu có thể chỉ là một bản tóm tắt đơn giản của các
nguồn, nhưng nó có một mô hình tổ chức và kết hợp cả tóm tắt và tổng hợp. Tóm tắt là việc
ghi những thông tin quan trọng của nguồn, nhưng tổng hợp là sự tổ chức hay cải tổ lại lại
thông tin đó.

2. Các loại tài liệu tham khảo
Tài liệu sơ cấp:
Đây là loại tài liệu mà thường được gọi là “dữ liệu thô”, được thu thập từ các nguồn đầu tiên
như khảo sát, phỏng vấn hay thí nghiệm. Trong các lĩnh vực như lịch sử và văn học thì các bài
nghiên cứu, tài liệu tham khảo, tài liệu gốc là các tài liệu trong chính giai đoạn lịch sử đó hoặc
từ chính tác giả (người mà bạn đang nghiên cứu về). Với các lĩnh vực này, bạn sẽ khó có thể
viết một bài nghiên cứu mà không sử dụng các tài liệu tài liệu gốc ấy.
Mục đích
Điểm luận tài liệu cung cấp tri thức nền tảng
về chủ đề nghiên cứu:
• Đặt các nghiên cứu trong bối
cảnh mà nó đóng góp để hiểu vấn đề
đang được nghiên cứu.
• Mô tả mối quan hệ giữa nghiên cứu
của mình với các nghiên cứu khác.
• Nhận diện những cách mới để diễn
giải những nghiên cứu trước đó.
• Làm lộ ra các khoảng trống nghiên
cứu và chỉ ra cách để lấp đầy
khoảng trống đó.
• Phân tích các mâu thuẫn giữa các
nghiên cứu.
• Nhận diện phạm vi của các nghiên
cứu trước đó để tránh bị lặp lại.
• Định vị nghiên cứu của mình trong
bối cảnh các tài liệu hiện tại [quan
trọng].
Đặc điểm
Tùy thuộc vào tình huống, bài điểm luận
tài liệu có thể có các đặc điểm sau:
• Đưa ra cách diễn giải mới trên
những chất liệu cũ; kết hợp các
cách diễn giải mới với các cách
diễn giải cũ.
• Truy bám tiến trình phát triển tri
thức của ngành, bao gồm những
cuộc tranh luận chính.
• Đánh giá các nguồn tài liệu và
chỉ ra những nghiên cứu liên
quan và phù hợp cho người đọc
theo dõi.
• Thường ở phần kết của điểm
luận tài liệu sẽ có nhận định các
khoảng trống của các nghiên
cứu đối với vấn đề đang được tìm
hiểu.

Tài liệu thứ cấp:
Đây là tài liệu có sẵn và đã được công bố rộng rãi, không phải do bản thân thu thập. Thông
thường đây sẽ là những bài nghiên cứu, sách hoặc bài báo dựa trên các tài liệu hoặc dữ liệu
gốc. Bạn có thể trích dẫn các tài liệu này trong bài nghiên cứu của mình. Nếu như một nhà
nghiên cứu trích dẫn nghiên cứu của bạn để củng cố cho các lập luận của họ, thì bài nghiên
cứu của bạn sẽ trở thành tài liệu thứ cấp cho họ.
Tài liệu tam cấp:
Đây là những cuốn sách hoặc bài báo dựa trên thông tin của tài liệu thứ cấp. Họ tổng hợp và
giải thích các nghiên cứu trong một lĩnh vực nào đó và thông thường là phục vụ khán giả đại
chúng. Nhìn chung, họ chỉ trình bày lại những gì mà tác giả (ở tài liệu thứ cấp) nói. Tài liệu
tam cấp có thể rất hữu ích trong các giai đoạn đầu của nghiên cứu khi bạn chỉ muốn có một
“cảm nhận” về toàn thể vấn đề. Nhưng tài liệu tài liệu này lại không thể hỗ trợ tốt cho các
luận điểm của bạn, nhất là khi có những công bố mới vì nó thường được đơn giản hóa, ít khi
được cập nhật kiến thức liên tục và đối với những chuyên gia thì nó không quá đáng tin.
-----------------------------------------------------------------------------------------------
Không có một công thức cụ thể nào để kiểm tra xem một nguồn tài liệu có đáng tin hay
không. Do đó, bạn cần có một số chỉ dẫn để kiểm tra tính đáng tin. Các nhà nghiên cứu đầu
ngành có thể tự kiểm tra tính đáng tin, nhưng với những người mới bắt đầu thì sẽ chỉ cần các
tài liệu tài liệu đáp ứng được các yêu cầu sau thì đã được xem là đáng tin:
• Nguồn tài liệu được đăng bởi một nhà xuất bản uy tín.
• Nhà xuất bản có phần bình duyệt trước khi xuất bản. Nguồn tài liệu đó sẽ được đảm
bảo hơn nếu như nó được phê bình và chấp thuận xuất bản bởi những nhà nghiên cứu
độc lập trong lĩnh vực đó.
• Tác giả là một học giả uy tín. Sách và tạp chí thường cung cấp các thông tin về mức
độ uy tín của tác giả, hoặc bạn cũng dễ dàng tìm được các thông tin này trên mạng.
• Tài liệu mới cập nhật gần đây. Bạn phải sử dụng các nguồn tài liệu được cập nhật
thường xuyên, nhưng điều này cũng tùy thuộc vào tính chất của tài liệu và lĩnh vực mà
bạn đang nghiên cứu. Trong lĩnh vực khoa học máy tính, các bài báo thường được cập
nhật trong vòng vài tháng. Nhưng trong triết học, các tài liệu gốc thường cần cả vài
thế kỉ để được xem là “cập nhật”, tài liệu thứ cấp thì tầm khoảng vài chục năm.
3. Các loại điểm luận tài liệu
Argumentative review
Xem xét tài liệu một cách có chọn lọc để ủng hộ hay bác bỏ một quan điểm, giả định, vấn đề
triết học tồn tại trong các tài liệu hiện có.
J. Rút-xô, nhà khai sáng thế kỷ 18, rất coi trọng vai trò của dư luận xã hội và ý
thức dân chúng. Trong tác phẩm “Khế ước xã hội” ông nhận định: các điều luật

của nhà nước cần phải phù hợp với nguyện vọng và ý chí của nhân dân lao
động. Kể từ khi tác phẩm “Khế ước xã hội” của J. Rút-xô ra đời (1726) , về
phương diện nhận thức của nhân loại, quyên lực thiêng liêng và vô hạn của vua
chúa xem như đã chấm dứt với việc khẳng định chủ quyên của nhân dân, quyên
lực xuất phát từ nhân dân. Nhà nước được xem là người ký hợp đồng với quốc
dân, trong đó các quyền và các lợi ích của người dân phải được đảm bảo.
Integrative review
Xem xét, phê bình, tổng hợp các tài liệu theo cách hợp nhất để chỉ ra những khung phân
tích/góc nhìn mới.
Về định kiến dựa trên xu hướng tính dục và bản dạng giới, theo Understand
Prejudice, một nghiên cứu thực hiện bởi tổ chức Stonewall, có tồn tại định kiến
tích cực với người đồng tính và người chuyển giới, qua việc sử dụng các khuôn
mẫu hay thể hiện cảm xúc tích cực với nhóm cộng đồng này. Với người chuyển
giới, thái độ thường thấy là sự chấp nhận, tuy nhiên, sự chấp nhận này đến từ
sự thương hại. Định kiến tích cực với người đồng tính được thể hiện thì thường
hài hước hay nhóm đồng tính nam thường được khen ngợi bởi tính cách “mang
tính nữ” của họ (Valentine và các cộng sự, 2004). Các thái độ, hành vi này còn
được gọi là hành vi xúc phạm ngầm định (microaggression).
Historical review
Xem xét các nghiên cứu theo thời gian. Truy bám sự phát triển theo thời gian của các nghiên
cứu.
Ở Việt Nam, nhiều tổ chức đã có các nghiên cứu đa chiều về các nhóm đồng
tính, song tính, chuyển giới, riêng lẻ hay gộp chung nhóm LGBT. Sớm nhất là
các nghiên cứu chung về nhóm nam quan hệ tình dục với nam (“MSM”), trong
đó có giao thoa với nhóm đồng tính, song tính nam và chuyển giới nữ (Khuất
Thu Hồng, 2005; Vũ Ngọc Bảo và Girault, 2005; Vũ Ngọc Bảo et al, 2008). Các
nghiên cứu khác tập trung vào các nhóm cụ thể như đồng tính nam (Nguyễn
Cường Quốc, 2009) đồng tính nữ, nữ yêu nữ (iSEE, 2010), trẻ em đường phố
LGBT (Nguyễn Thu Hương et al., 2012), người chuyển giới (iSEE, 2013), hay
tập trung vào khía cạnh cụ thể như thể hiện hình ảnh đồng tính trên truyền
thông (iSEE, 2011), mối quan hệ chung sống cùng giới (iSEE, 2013), nhận nuôi
con nuôi (UNDP-USAID, 2013), nhu cầu pháp lý người chuyển giới (iSEE,
2014).

Methodological review
Không chỉ tập trung vào việc cái gì được nói ra (kết quả nghiên cứu) mà xem làm thế nào để
nói ra điều đó (phương pháp).
Ảnh hưởng của môi trường đến sự phát triển nhân cách con người được các nhà
Giáo dục học quan tâm từ lâu. Nhà Tâm lý học Mỹ Kenloc (1923) đã nuôi trong
cùng môi trường một con khỉ 10 tháng tuổi và cậu con trai 8 tháng tuổi của
mình để so sánh ảnh hưởng của môi trường đến con khỉ và con người. Đã có
nhiều ví dụ để chúng ta hiểu về vai trò của môi trường sống đối với con vật hoặc
con người đều rất quan trọng, nhưng tác động của môi trường sống của con
người không thể làm thay đổi bản chất dã thú của con vật. Ngược lại, môi
trường của loài vật có thể tác động mạnh vào bản chất người của con người. Ví
dụ, cô bé Kamala bị lạc vào rừng sống cùng bầy sói trong thời gian dài, có thể
hú lên như sói, khi trở lại môi trường của con người, người ta dạy cô 4 năm, chỉ
nhớ được 2 từ.
Systematic review
Bao gồm tổng quan về bằng chứng hiện có được sử dụng các phương pháp thu thập, báo cáo
và phân tích dữ liệu rõ ràng từ các nghiên cứu, thường là nghiên cứu thực nghiệm.
Trên phạm vi thế giới, nhiều con số được công bố: khoảng từ 1% đến 9% (trung
bình 3%-5%) người ở độ tuổi sinh hoạt tình dục tự nhận là người đồng tính và
song tính; từ 0,1 đến 0,5% dân số là người chuyển giới. Một số nghiên cứu rà
soát tỷ lệ những người có giới tính mong muốn khác với giới tính sinh học trên
nhiều quốc gia và cho rằng tỷ lệ 0.2-0.3% dân số, có thể là gần nhất so với
thực tế. Theo nghiên cứu của Gates (2011) , có khoảng 0.3% dân số Mỹ là
người chuyển giới. Điều tra giám sát hành vi có nguy cơ ở Massachuses đưa số
liệu khoảng 0.5% người trong độ tuổi 18-64 tự nhận mình là người chuyển giới.
Theoretical review
Xem xét các lý thuyết hiện hành và mối quan hệ giữa chúng, phát triển các giả thuyết mới.
Trong một cách nhìn đơn giản hóa, các lý thuyết xã hội học phân thành hai
hướng chính: quan điểm cấu trúc và quan điểm hành động xã hội. Một số lý
thuyết theo quan điểm sau, thay vì xem hành vi con người chủ yếu bị quyết
định bởi xã hội, thì lại xem xã hội là sản phẩm của hoạt động con người. Chúng
nhấn mạnh vào tính có ý nghĩa của hành vi con người, không cho rằng điều này
trước hết bị chi phối bởi cấu trúc xã hội. Nhà lý thuyết hành động khác với nhà

xã hội học cấu trúc ở ba điểm: thứ nhất, họ chú ý đến tương tác vi mô hơn là
toàn bộ xã hội. Thứ hai, họ không tán thành ý tưởng về một hệ thống xã hội có
tính cố kết. Thứ ba, họ không cho rằng hành động con người chỉ đơn giản là
sản phẩm của hệ thống xã hội bao quanh.
4. Các bước điểm luận tài liệu
Xác định từ khóa
Thu hẹp chủ đề
bằng một số từ
khóa, sử dụng
một/hai từ hay
cụm từ ngắn.
Những từ này có
thể có được từ
việc đọc các tài
liệu sơ bộ trước
đó, hay từ danh
mục các thuật
ngữ trong các cơ
sở dữ liệu trực
tuyến, hay từ mục
lục các sách, báo,
tạp chí giáo dục
tại thư viện.
Những từ này
nên được lựa
chọn cẩn thận vì
chúng rất quan
trọg trong việc
xác định vị trí ban
đầu của tài liệu.
Tìm kiếm tài liệu
Có thể bắt đầu
với các bản tóm
tắt (như bách
khoa toàn thư, từ
điển, các bài tổng
hợp) để có cái
nhìn tổng quan
về chủ đề. Sau đó
chuyển qua các
bài báo nghiên
cứu trong các thư
viện học thuật
hay tạp chí
chuyên ngành, rồi
tìm những cuốn
sách liên quan.
Ngoài ra có thể
tham khảo những
báo cáo trong các
hội nghị khoa
học, hay những
bài đăng trên
website của các
hiệp hội chuyên
nghiệp.
Đánh giá dữ liệu
Xem xét có phải
là một nguồn tốt:
cần xác định trình
độ tác giả, chất
lượng bài viết,
phạm vi và mức
độ nghiêm ngặt
của việc thu thập
và phân tích dữ
liệu, các bài phản
biện/trích dẫn lại
nguồn này. Xác
định sự liên quan
tới chủ đề nghiên
cứu: cần cân nhắc
tài liệu đề cập tới
vấn đề nào, giải
quyết cùng câu
hỏi nghiên cứu
không, hướng tới
đối tượng hay địa
điểm tương đồng
không.
Tổ chức thông tin
Ghi chú và tóm
tắt ngắn gọn
nhựng điểm sơ
bộ của tài liệu,
trích dẫn nguồn
và xây dựng bản
đồ tài liệu cho
riêng mình sau
khi đã nắm được
bức tranh khái
niệm. Có thể sắp
xếp tài liệu theo
nguồn, chủ đề, từ
khóa hoặc theo
tên. Kết xuất trực
quan giúp phát
hiện ra sự trùng
lặp, định hướng
bổ sung hay mở
rộng thông tin
hiện có. Ví dụ
thiết kế bản đồ
tài liệu.

5. Sử dụng điểm luận tài liệu
Định tính:
Trong nghiên cứu định tính, nhà nghiên cứu điểm luận tài liệu theo cách phù hợp với các giả
định học hỏi từ người tham gia, không phải từ các câu hỏi có sẵn cần được trả lời theo quan
điểm nhà nghiên cứu. Một trong những lý do chính khi lựa chọn phương pháp định tính là
tính khám phá – thường nghĩa là chưa có nhiều bài viết hoặc tập mẫu về chủ đề được nghiên
cứu. Nhà nghiên cứu tìm cách lắng nghe những người tham gia và xây dựng sự hiểu biết dựa
trên đó. Vì vậy, nhà nghiên cứu cần xem xét vị trí thích hợp cho tài liệu điểm luận trong một
nghiên cứu định tính, và đưa ra quyết định dựa trên đối tượng. Có 3 tùy chọn: đặt nó ở đầu
để đóng khung vấn đề, đặt nó trong một phần riêng biệt, sử dụng nó ở cuối để so sánh và
đối chiếu với những phát hiện của nghiên cứu. Ở phương pháp này, tài liệu được sử dụng một
cách tiết kiệm ngay lúc đầu để truyền đạt một thiết kế nghiên cứu quy nạp, trừ khi thiết kế
nghiên cứu đặc biệt nào đó yêu cầu định hướng tài liệu đáng kể cần xem.
Ví dụ nghiên cứu: Sống cuộc sống của mình
Định lượng:
Nghiên cứu định lượng bao gồm một số tài liệu đáng kể khi bắt đầu nghiên cứu nhằm đưa ra
định hướng cho các câu hỏi hoặc giả thuyết nghiên cứu. Tài liệu điểm luận cũng được sử dụng
để giới thiệu một vấn đề hoặc để mô tả chi tiết những tài liệu hiện có, thường là với tiêu đề
“Tài liệu liên quan”, “Đánh giá tài liệu” hoặc một số cụm từ tương tự khác. Ngoài ra, điểm
luận tài liệu có thể giới thiệu một lý thuyết — giải thích cho các mối quan hệ mong đợi giữa
các yếu tố, mô tả lý thuyết sẽ được sử dụng, và gợi ý lý do tại sao nó là một lý thuyết hữu ích
để kiểm tra. Khi kết thúc nghiên cứu, nhà nghiên cứu sẽ xem xét lại tài liệu và so sánh giữa
kết quả với những phát hiện hiện có trong tài liệu. Trong mô hình này, nhà nghiên cứu định
lượng sử dụng tài liệu suy luận làm khuôn khổ cho các câu hỏi hoặc giả thuyết nghiên cứu.
Ví dụ nghiên cứu: Có phải bởi vì tôi là LGBT – Nghiên cứu: Phân biệt đối xử dựa trên xu hướng
tính dục và bản dạng giới tại Việt Nam
Hỗn hợp:
Trong nghiên cứu phương pháp hỗn hợp, nhà nghiên cứu sử dụng cách tiếp cận định tính
hoặc định lượng đối với tài liệu, tùy thuộc vào loại chiến lược đang được sử dụng. Tài liệu
được trình bày tuần tự theo từng giai đoạn phù hợp với phương pháp đang được sử dụng. Ví
dụ, nếu nghiên cứu bắt đầu với giai đoạn định lượng thì điều tra viên có thể bao gồm một
đánh giá tài liệu quan trọng giúp thiết lập cơ sở lý luận cho các câu hỏi hoặc giả thuyết nghiên
cứu. Nếu nghiên cứu bắt đầu với giai đoạn định tính thì tài liệu về cơ bản sẽ ít hơn, nhà nghiên
cứu có thể kết hợp tài liệu nhiều hơn vào giai đoạn cuối của nghiên cứu — theo cách tiếp cận
quy nạp. Nếu nghiên cứu được tiến hành nhấn mạnh vào cả dữ liệu định tính và định lượng với
trọng số bằng nhau thì tài liệu có thể ở dạng định tính hoặc định lượng. Tóm lại, việc sử dụng

tài liệu trong phương pháp hỗn hợp sẽ phụ thuộc vào chiến lược và trọng số tương đối được
đưa ra cho nghiên cứu định tính hoặc định lượng.
Ví dụ nghiên cứu: Định vị cơ hội và thách thức: Nghiên cứu thanh niên dân tộc thiểu số di cư
tại thành thị miền bắc Việt Nam

1. Điểm luận tài liệu.pdf

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to 1. Điểm luận tài liệu.pdf

Similar to 1. Điểm luận tài liệu.pdf (20)

More from Fred Hub

More from Fred Hub (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

1. Điểm luận tài liệu.pdf