Liberteryanizm

1. Liberteryanizm
Prof. Dr. Coşkun Can AKTAN
Bu sunum şu kaynaktan yararlanılarak hazırlanmıştır:
Coşkun Can Aktan, Gerçek Liberalizm Nedir? İstanbul : T Yayınları, 1994.
Sunumu Hazırlayan: Mert Akyüz

2. Nedir?
Liberalizmin aşırı bir eksenidir.
Anarko-Kapitalizm olarak da bilinmektedir.
Klasik liberalizmin ve bireysel anarşizm öğretilerinin bazı
ilkelerinin birleştirilmesiyle oluşturulmuş bir felsefi düşüncedir.

3. Amaçları Nelerdir?
• liberteryanizmin temel amacı "pür özgürlük" tür.
• liberteryanizm, mülkiyetin dağıtımının
yapılmadığı ve bireylerin sahip oldukları
mülkiyete hiç bir şekilde karışılmadığı özgür
bir toplum yapısını savunur.

4. Neyi Savunurlar?
klasik liberalizmin savunduğu özgürlük ve piyasa ekonomisi ilkelerini
savunur
klasik liberal düşünürlerden farklı olarak "Sınırlı Devlet"i değil, "Minimal Devlet"i,
hatta "Ultra-Minimal Devlet" adını verdikleri bir devlet modelini savunurlar.
kamu güvenliğine ait hizmetlerin dahi, devlet tarafından değil, rekabetçi bir
piyasa da özel kesim tarafından sunulmasını savunurlar.

5. Neye İnanırlar?
• liberteryenistler devlet kurumuna
karşı çıkmakta ve devleti pür
özgürlüğü zedeleyen ve sınırlayan
bir kurum olarak görmektedirler.

6. •liberteryenistler "zorlama" (coercion)
olgusuna hiç bir zaman meşruiyyet
kazandırılamayacağına ve insan ilişkilerinin
gönüllülük ve rıza esasına dayalı olarak
yürütülmesi gerektiğine inanmaktadırlar.

7. Bireyci Anarşizm Nedir?
Bireyci Anarşizm, en kısa ve
öz bir şekilde her bireyin
kendi kendini yönettiği bir
düzen olarak tanımlanabilir.

8. Bireyci anarşist,
Benjamin Tucker:
"Anarşizm, en az idare
edenin en iyi yönetim
olduğunu kabul eder".

9. Özetle liberteryanizm:
Laissez faire ve klasik
liberalizm ile bireyci
anarşizm teorilerinin sentezi
ile oluşturulmuş bir felsefi
akımdır.
liberteryanizm
bireyci
anarşizm
Laissez
faire
klasik
liberalizm

10. Bu iki akımın sentezini yapan ilk anarko-kapitalist
düşünür olarak Belçika kökenli Fransız İktisatçı
Gustave'de Molinari (1819-1912) kabul
edilmektedir.

11. Molinari'ye göre paranın üretimi dahil tüm
üretim alanlarında devlet müdahalesi
zararlıdır.
‘’Molinari bir sosyalist, bir muhafazakar ve bir liberal
arasında bir diyalog olarak yapılan tartışmayı ele alan
Saint-Lazarre Caddesi Akşamları adlı eserinde özel
mülkiyetin topluma egemen olan değişmez doğa kanunlarının
temeli olduğunu belirtir.’’

12. Molinari, 1849 yılında yazdığı ve Güvenliğin Üretimi başlığını
taşıyan ikinci eserinde ulusal güvenlik hizmetlerinin de pekala
özelleştirilebileceğini savunur.
"Güvenliğin üretiminde yönetime tekel tanımak serbest
rekabet avantajlarının temel prensibi ile uyuşmaz. Güvenlik
alanındaki Devlet tekeli genel olarak komünizmle ya da terör
ve iç savaş ile sonuçlanır. Piyasa ekonomisinin güvenlik
hizmetlerini organize etmesi sağlanarak yönetim tekeline karşı
savaşmak gereklidir. Güvenliğin üretimi diğer hizmetlerde
olduğu gibi serbest rekabetin kurallarına bağlı olmalıdır."

13. Molinari güvenlik hizmetlerinin özelleştirilmesi
konusunda şunları yazmaktadır:
"Birey kendine yönelik saldırıları önceden haber
almak ve bu gibi saldırıları önleyebilmek için
güvenliği üreten ve toplumda güvenliği sağlayan
şirketlerden kendi tercihine göre güvenlik hizmetleri
satın alacaktır. Her birey, kendisine en uygun
koşulların bulunduğu ve kendisine en çok güven
veren şirkete abone olur."

14. David Friedman ve Murray N. Rodhbard, devlet kurumuna
bütünüyle karşı çıkmakta ve minimal fonksiyonlara indirgenmiş bir
devleti savunmaktadırlar.
David Friedman
Murray N.
Rodhbard

15. Nozick ise klasik
liberallerden de
öteye ‘ultra-minimal
devlet’i
savunmaktadır.

16. ÇAĞDAŞ
LİBERTERYANLAR

17. Çağdaş liberteryenistler /
David Friedman
liberteryanizm, insanların yaşamlarını istedikleri
şekilde düzenlemelerine izin verilmesini ifade
etmektedir.
liberteryen toplum, bir refah programı uygulanması
ya da sosyal güvenlik sistemi oluşturulmasına da
karşıdır.
’Ayrıca vatandaşlardan devlet
hizmetlerinin finansmanı için vergi tahsil
edilmesi düşüncesine karşıyız. Yaşlılık
sigortasına sahip olmak isteyenler de bunu
özel sigortalar aracılığıyla yapabilirler’’.

18. Çağdaş liberteryenistler /
Murray N. Rothbard
• Devlet, gelirini "vergileme" olarak
adlandırılan fiziksel zorlamaya dayalı
olarak elde eder.
• Devlet belli bir sınır içerisinde, savunma
hizmetlerinin arz edilmesi için zorlayıcı bir
tekele sahiptir.
“Devlet, mutlaka katlanmak zorunda olduğumuz
bir canavar değildir."
(State is not a necessary evil.)

19. Çağdaş liberteryenistler /
Robert Nozick
• Anarşi, Devlet ve Ütopya adlı eserinde bir
Ultra-Minimal Devlet modeli geliştirmeye
çalışmaktadır.
Minimal Devlet
Ultra-Minimal Devlet

20. Çağdaş liberteryenistler /
Ayn Rand
• Rand, David Friedman ve Murray Rothbard gibi
devleti bütünüyle reddetmemekte, Robert Nozick
gibi "koruyucu devlet"i meşru görmektedir.
"Birey haklarını ihlal etmek demek, onu kendi
yargısının aksi yönde davranmaya zorlamak veya
onun değerlerini kamulaştırmak demektir. Esas
olarak bunu yapmanın yalnız bir yolu vardır.
Fiziksel zor kullanımı. İnsan haklarının iki olası
ihlalcisi vardır, suçlular ve siyasi yönetim."
“Ortak iyi” (common good) ya da
“Kamu çıkarı/yararı”
(public interest)
ne olduğu bilinmeyen kavramlardır.

21. Lysander Spooner
• Anarko-kapitalizmi savunanlardan Amerikalı
hukuk adamı Lysander Spooner ise “devlet
bir sözleşme ürünü olmadığı için mafyadan
daha yasal bir kuruluş olamaz.”
"Devletin yasama yetkisinin temel amacı, bir
sınıf insanı bir başka sınıf insanın
hizmetinde çalıştırmak ve o sınıfın egemenliği
altına sokmaktır. Devlet güçlülerin güçsüzler
üzerinde kurduğu egemenliğin bir aracıdır.
Ülkede bulunan çok az zenginliğin bir avuç
hırsız ve köleci sınıfın elinde olmasının nedeni
sınıf devletinin egemenliğidir."