GELENEKSEL MALİYE VE YENİ MALİYE PERSPEKTİFLERİNDEN KAMU EKONOMİSİ YAKLAŞIMLARI ARASINDAKİ FARKLAR

1. GELENEKSEL MALİYE VE YENİ MALİYE
PERSPEKTİFLERİNDEN
KAMU EKONOMİSİ
YAKLAŞIMLARI ARASINDAKİ FARKLAR
B u s u n u m ş u k a yn a k t a n ya r a r l a n a r a k h a z ı r l a n mı ş t ı r.
K a yn a k : C o ş ku n C a n A k ta n , Yen i İ k t is a t O k u l la r ı v e İ k t is a d i D ü ş ü nc e : A n ka ra :
S e ç k i n Ya yı n l a r ı , 2 0 1 8 .
S u n u mu H a z ı r l a ya n : G ö k ç e D E N İ Z
1
Prof. Dr. COŞKUN CAN AKTAN

2. GELENEKSEL
MALİYE
Müdahaleci (Makro-
ekonomik amaçların
gerçekleştirilebilmesi mali
araçların fonksiyonel
kullanımını gerekli kılar.)
Üretici devlet; müteşebbis
devlet
Merkeziyetçi yapı
MALİ
KONULAR
Makro-ekonomik
amaçların
gerçekleştirilmesinde
mali araçların
kullanımı
Devletin
ekonomideki rolü
Devletin idari
yapılanması
YENİ MALİYE
Tarafsız (Mali araçların
ekonomik birimlerin karar ve
tercihlerini olumsuz
etkilemeyecek şekilde
“tarafsız” kullanılması esastır)
Sınırlı devlet; düzenleyici
devlet
Adem-i merkeziyetçi yapı
Geleneksel Maliye İle Yeni Maliye Yaklaşımlarının Karşılaştırılması:
Kamu Ekonomisinin Rolü ve Fonksiyonları 2

3. MALİ KONULAR
Piyasa
başarısızlıklarının
giderilmesi
Tam rekabetin
sağlanması
Dışsallık sorunun
çözümü
GELENEKSEL MALİYE
• Piyasa başarısızlıklarının
giderilmesinde devletin
aktif müdahalesi söz
konusudur.
• Tam rekabeti
gerçekleştirmek devletin
temel görevlerindendir.
• Dışsallıklarla
mücadelede devlet aktif
görev üstlenir.
YENİ MALİYE
• Piyasa başarısızlıklarının
mümkün olduğunca
piyasa şartları içerisinde
çözülmesi görüşü
benimsenmektedir.
• Devlet, rekabeti
sağlayıcı yasal ve
kurumsal düzenlemeleri
yapar.
• Devlet dışsallıklarla
mücadeleye yönelik
yasal düzenlemeleri
yapar.
3

4. MALİ KONULAR
•Doğal tekel
sorununun
çözümü
•Kamusal malların
üretimi
GELENEKSEL MALİYE
•Devlet özel tekelin söz
konusu olduğu üretim
alanlarındaki mal ve
hizmetlerin sunumunu
üstlenir.
•Devlet, tam kamusal
mal ve hizmetlerin
yanında yarı kamusal,
doğal tekel ve özel
mal ve hizmetleri de
üretir.
YENİ MALİYE
• Devlet, ölçek ekonomilerinin
söz konusu olduğu alanları
rekabete açar ve özel
tekellerin oluşumunu
engelleyici ve tüketicileri
koruyucu yasal önlemleri alır.
• Devlet temel nitelikteki
kamusal malların dışındaki
mal ve hizmetlerin üretimini
mümkün olduğunca özel
sektöre ve üçüncü sektöre
bırakır.
4

5. MALİ KONULAR
•Eksik
enformasyon
sorunu
GELENEKSEL MALİYE
• Piyasa
ekonomisinde
eksik enformasyon
sorunu olduğu
alanlardaki mal ve
hizmetlerin
üretimini devlet
üstlenir.
YENİ MALİYE
• Devlet, piyasadaki
eksik enformasyon
sorununu tüketiciyi
koruyucu yasal
düzenlemelerde
bulunarak
gidermeye çalışır.
5

6. 6

7. • Ekonomik büyüme ve kalkınmayı sağlamak
devletin temel görevlerinden biridir.
• Devlet fiyat istikrarını sağlamak için para
politikası araçlarını kullanır.
GELENEKSEL
MALİYE
•Ekonomik büyüme ve kalkınma amacı
•Fiyat istikrarını sağlama amacı
MALİ KONULAR
• Devlet özel sektörü teşvik ederek piyasa
mekanizması aracılığıyla ekonomik büyüme ve
kalkınmayı sağlar.
• Fiyat istikrarını sağlama görevi özerk merkez
bankasına aittir.
YENİ MALİYE
7

8. GELENEKSEL MALİYE
• Çarpan ve hızlandıran
etkisinin milli geliri artırıcı
özelliği vardır.
• Konjonktürle mücadelede
kamu harcamaları etkin
bir şekilde uygulanır.
MALİ KONULAR
•Kamu harcamalarının
beklenen etkileri
•Kamu harcamalarının
sınırları
YENİ MALİYE
• Çarpan ve hızlandıran
mekanizmalarının milli
geliri artırıcı etkilerinin
çok güçlü olduğu görüşü
benimsenmemektedir.
• Kamu harcamalarına
yönelik anayasal ve
yasal sınırlamalar
konulması söz konusudur.
Geleneksel Maliye İle Yeni Maliye Yaklaşımlarının Karşılaştırılması:
Kamu Harcamaları 8

9. GELENEKSEL MALİYE
• Kamu harcamalarının ekonomiyi yönlendirici boyutlarda olması gerekir.
MALİ KONULAR
•Kamu harcamalarının boyutları
YENİ MALİYE
• Kamu harcamalarının hacimce küçük olması gerekir.
Geleneksel Maliye İle Yeni Maliye Yaklaşımlarının Karşılaştırılması:
Kamu Harcamaları 9

10. GELENEKSEL
MALİYE
• Piyasanın yönlendirilmesinde kamu harcamaları etkin şekilde
kullanılmalıdır.
• Adalet, güvenlik ve savunma gibi kamu hizmetleri yanında kamu
teşebbüsü kurulması, sübvansiyon verilmesi gibi ekonomiyi
yönlendirme amaçlı olarak da kamu harcamaları etkin şekilde
kullanılmalıdır.
MALİ
KONULAR
•Kamu harcamalarının piyasayı yönlendirme gücü
•Kamu harcamalarının hangi kamu hizmetleri için
kullanılması gerektiği
YENİ
MALİYE
• Piyasanın yönlendirilmesinde kamu harcamalarının kullanımı
sınırlı tutulmalıdır.
• Kamu harcamaları ağırlıklı olarak adalet ve güvenlik gibi temel
devlet fonksiyonları için kullanılmalıdır.
10

11. GELENEKSEL MALİYE
•Önce giderlerin yapılması, sonra bu giderleri
karşılayacak gelir kaynaklarının bulunması
esastır.
MALİ KONULAR
•Gelir-gider önceliği sorunu
YENİ MALİYE
•Giderlerin eldeki gelir miktarına uygun olarak
gerçekleştirilmesi daha uygundur.
Sürdürülebilir kamu maliyesi ilkeleri
belirlenmelidir.
11