Öğretim Araç-Gereçlerinin Seçimi

1. Öğretim Araç-Gereçlerinin
Seçimi

2. Öğretim Araç-Gereçlerinin Seçimi
• Öğretim araçları, "bilginin öğrenene
ulaştırılabileceği farklı yollar ve ortamlar" olarak
tanımlanabilir (Heinich ve diğerleri, 1996, s.3).
• Birinci bölümde açıklandığı gibi, öğretim aracı bir
iletişim kanalı; kaynakla (öğretmen) öğrenciler
(alıcılar) arasında bilgi paylaşımına imkan sağlayan
ortamdır.
• Öğretim materyalleri ise, farklı araçlarla sunulan
bilgiler, mesajlar, malzemelerdir.
• Ancak, unutmamak gerekir ki bir öğretim aracı ne
kadar mükemmel olursa olsun, mesaj kötü
tasarlanmışsa öğrenme açısından hiçbir yararı
olmayacaktır.
• Aynı şekilde, eğer mesaj çok iyi tasarlanmış fakat
yerinde ve etkili sunulmamışsa, benzer olumsuz
sonuçlar meydana gelecektir.

3. Öğretim Araç-Gereçlerinin Seçimi
• Öğretim araç-gereçlerinin seçimini etkileyen birçok
faktör vardır. Bunlar:
• Öğretim hedefleri,
• öğretim yöntemi,
• öğrenci özellikleri (görsel-işitsel tercihleri, öğrenme
düzeyleri, vs.),
• öğretim ortamı (büyüklüğü, araç-gereç kullanımına
elverişliliği),
• araçların özellikleri,
• gereçlerin tasarım özellikleri,
• öğretmenlerin tutumları, becerileri ve maliyet, zaman,
• elde edebilme gibi sınırlamalar.

4. Örnek
• Öğretmen trafik konusu ile ilgili bilgi ve becerilerin
en iyi, her bir öğrencinin bilgi, deneyim ve
görüşlerini diğer öğrencilerle paylaştığı grup
tartışması yoluyla kazanılabileceğini;
• bu süreçte, örnek bir olayı içeren bir film göstermenin,
tartışma sırasında ortaya çıkacak önemli nokta, ilke ve
kuralları tahtaya yazmanın veya bunları bir tepegöz
saydamı üzerinden perdeye yansıtmanın uygun
olacağını düşünüyor.
• Öğretim içeriğine uygun bir film var mı? Bu film hangi
formatta hazırlanmış (8 mm., 16 mm., videoteyp)?
Filmin gösterilmesi için gerekli film makinesi veya
videoteyp var mı? Eğer varsa, film ücretsiz olarak elde
edilebilir mi? Satın alınması gerekiyorsa maliyeti
nedir?

5. Ortam özellikleri ve araç-gereç
seçimi
• Araç-gereç seçimini etkileyen önemli kriterlerden biri de, öğretim
ortamının büyüklüğü, niteliği ve öğrenci sayısıdır.
• Öğretim için seçilen ortam, öğretimin kalitesini doğrudan doğruya
etkiler, çünkü bazı konular en iyi sınıf ortamında, bazıları laboratuar
ortamında ve bazıları da bireysel çalışma materyalleriyle
öğretilebilir/öğrenilebilir

6. Ortam özellikleri ve araç-gereç seçimi
• Sınıflar büyüklük, şekil, ışıklandırma, oturma düzeni vs. bakımından
birbirlerinden farklılık gösterebilir.
• Bu faktörler, yöntem ve araç-gereçlerin kullanımını etkileyecektir.
• Örneğin, tepegöz büyük salonlarda, kalabalık öğrenci gruplarıyla kullanılabilir.
Aynı şeyi televizyon için söylemek zordur.

7. Ortam özellikleri ve araç-gereç
seçimi
• Atölye ortamı.öğrencilerin becerileri gerçek bir iş
ortamında tecrübe edinmesi gerektiğinde kullanılır.
İyi bir atölye ortamı mümkün olduğunca gerçek iş
ortamına benzemelidir.
• Bireysel çalışma ortamı, her bir öğrenciye konuyu
istediği zaman öğrenme fırsatı verir. Bunun
yanında, bazı öğrenciler normal eğitim
programında sunulan çalışma ve uygulama
zamanından daha fazlasına ihtiyaç duyabilirler.
• Öğrenme ortamının tanımlanması, dolayısıyla, ortam
hakkında bazı soruların cevaplandırılmasını içerir:
• Öğrenme nerede gerçekleşecek? Sınıfta mı? Atölyede mi?
Laboratuarda mı? Bir alan gezisiyle mi?
• Ortamın özellikleri nelerdir?
• Öğrenci sayısı bakımından ortamın büyüklüğü nedir?
• Işıklandırma yeterli mi?

8. Öğretmen tutumları ve araç-gereç seçimi
• Araç-gereçlerin kullanımı belirli düzeyde bilgi ve beceriyi gerektirir.
• Eğer öğretmen bu araç-gereçleri kullanma becerisine sahip değilse,
onları kullanmakta istemeyecektir.
• Ayrıca, öğretmenlerin bunların faydasına inanması ve kullanma
yönünde istekli olmaları gerekir.

9. Öğretim Hedefleri ve Araç-Gereç
Seçimi
• Bir davranışın öğretiminde çok yararlı olan bir gereç, başka bir
davranışın öğretimi için uygun olmayabilir.
• Ayrıca, belirli bir davranışın öğretimi ve öğrenilmesinde
kullanılabilecek en iyi, tek bir gereçten bahsetmek de mümkün
değildir, fakat aynı derecede etkili olabilecek birkaç seçeneğe
indirmek mümkündür.

10. Bilişsel Davranışlar ve Araç-Gereç Seçimi
Sözel Bilgi
• Sözel bilgilerin öğretiminde kullanılabilecek
araçlardan biri yazılı materyallerdir.
• Ana fikirlerin hatırlanmasını kolaylaştırmak,
öğrencilerin ilgisini çekmek için görseller
kullanılmalıdır
• Grafikler sözel bilgilerin organizasyonu ve
aralarındaki ilişkileri göstererek öğrencilerin bilgiyi
anlama ve hatırlamalarını kolaylaştırır.
• Bilgisayar alıştırma programları öğrenilmiş sözel
bilgilerin pekiştirilmesi amacıyla kullanılabilir.
• Ses kayıtları, öğretimin bireyselleştirilmesi açısından
ucuz ve mesajın istenildiği kadar tekrarlanmasına
imkan sağladığından sözel bilgilerin öğretiminde
yararlı bir araçtır.

11. Bilişsel Davranışlar ve Araç-Gereç Seçimi
Ayırt Etme Becerileri
• Gerçek eşyaların kullanılması, ayırt etme
becerilerinin öğretiminde etkili bir yaklaşımdır.
• Eşyaların modelleri ya da resimleri de ayırt etme
becerilerinin öğretiminde etkili olarak kullanılabilir.
• Eğer öğrenci sayısı fazla ise, ayırt edilecek kavram
ya da eşya ile ilgili örnekler tepegöz ya da slayt
kullanılarak perdeye yansıtılabilir.
• Eğer renk ayırt edilecek nesnelerin önemli bir özelliği
ise, materyallerin tasarımında kesinlikle kullanılmalıdır.
• Sesler arasındaki farkın öğretiminde gerçek sesler ya
da bunların kayıt edildiği kasetler kullanılmalıdır.

12. Bilişsel Davranışlar ve Araç-Gereç Seçimi
Kavram Öğrenme
• Mümkünse kavramla ilgili gerçek örnekler
kullanılmalıdır.
• Resimler, gerçek eşyaların yerine kullanılabilir ve
bazen elde etmesi ve kullanması daha kolaydır.
• Hareketli resimler ve videolar önemli bir özelliği
hareket olan kavramların öğretiminde etkilidir.
• Bilgisayar simulasyon programları etkili bir araçtır.
• Örneğin dört silindirli bir motorun çalışma şekli hareketli
olarak bilgisayarda gösterilebilir ve öğrenci tepkileri anında
alınabilir.
• Soyut bazı kavramlar modeller ve görsel analojilerin
kullanılmasıyla açık hale getirilebilir.

13. Bilişsel Davranışlar ve Araç-Gereç Seçimi
Kural Kullanma Becerileri
• Kurallar oldukça yapılandırılmış ve aşamalı olduklarından,
diyagramlar, akış şemaları ve algoritma türü materyallerin kullanımı
kural kullanma becerilerinin öğretiminde yararlıdır.
• Bu materyaller yazı tahtası üzerinde ya da tepegöz saydamlarıyla
gösterilebilir.
• Bilgisayar destekli öğretim yazılımları matematik ve dil öğretiminde
kural becerilerinin kazandırılmasında etkili olarak kullanılabilir.

14. Bilişsel Davranışlar ve Araç-Gereç Seçimi
Problem Çözme Becerileri
• Materyaller matematik problemlerini içeren yazılı materyaller
olabileceği gibi sunulan farklı problemleri çözümü için farklı kuralların
kullanımını gerektiren karmaşık bilgisayar programları da olabilir.
• Sınıfta tartışılan problemle ilgili öğrenci fikirleri sentez ve
değerlendirme için yazı tahtasına yazılabilir.

15. Psiko-Motor Davranışlar ve Araç-Gereç Seçimi
• Psikomotor becerilerin öğretiminde hareket
gösteren araçlar yararlıdır.
• Film ve video bölümleri kritik hareketlerin detaylı
olarak algılaması açısından çok hızlıdır. Hareketsiz
filmler ya da yavaşlatılmış filmler bu problemi
çözebilir.
• Videolu mikro öğretim tekniği - öğretmen beceriyi
gösterir, gösteri videoya çekilir ve yeniden incelemek
için oynatılır- yararlı bir geri bildirim metodudur.
• Hareketsiz resimler, hareketli film yerine kullanılabilir.
Ancak, hareketsiz resimler psikomotor becerilerin
geliştirilmesinde hareketli resimler kadar etkili değildir.

16. Duyuşsal Davranışlar ve Araç-Gereç Seçimi
• Duyuşsal davranışların nasıl öğrenildiğine yönelik
araştırmalara göre, en etkili yöntemlerden biri
yaptıklarından dolayı ödüllendirilen ve saygı
duyulan birini gözlemektir.
• Çünkü, bu durumda bireyin benzer bir durumda
aynı seçimi yapma ihtimali artar.
• Bu nedenle, duyuşsal davranışların
kazandırılmasına yönelik öğretim insan modeline
dayalı olmalıdır.
• Sınıfa konuşmak üzere uygun kişiler davet edilebilir
veya bu kişilerin konuşmaları bir videoya çekilerek
sınıfta öğrencilere izlettirilebilir.
• Hareketsiz resimler daha az etkili olmakla birlikte,
tartışmayı başlatmak amacıyla kullanılabilir.

17. TEŞEKKÜRLER