Bilgiyi İşleme Kuramı - Berk TÜRKSEVER - DOÇ. DR. Agah Tuğrul KORUCU

1. Bilgiyi işleme kuramı
Bilişsel öğrenme kuramları, insanın dünyayı anlamada
kullandığı zihinsel süreçleri inceleyen kuramlardır.
Kuramcılar, gözlenilebilen davranışlara ek olarak öğrenenin
kafasının içinde olup bitenlerle, yani içsel yapılarla,
süreçlerle ilgilenmektedirler.

2. Bilgiyi işleme kuramının temel
soruları
YENI BILGI DIŞARIDAN
NASIL ALINMAKTADIR?
ALINAN YENI BILGI
NASIL
IŞLENILMEKTEDIR?
BILGI UZUN SÜRELI
OLARAK NASIL
DEPOLANMAKTADIR?
DEPOLANAN BILGI
NASIL GERIYE
GETIRILIP
HATIRLANMAKTADIR?

3. Bilgiyi işleme modeli

4. Bellek türleri
1. Duyusal Kayıt 2. Kısa Süreli Bellek 3. Uzun Süreli Bellek olmak üzere üçe ayrılır
Duyusal Kayıt:
Çevreden gelen uyarıcılar öğrenenin alıcılarını yani duyu organlarını etkiler ve duyusal kayıt yoluyla sinir sistemine girer. Duyu
organların her birine gelen uyarıcıların ilk algılanmalarından duyusal kayıt sorumludur. Buradaki bilgi, orijinal uyarıcıyı temsil eden
bir yapıdadır. Uyarıcının tam olarak aynısıdır. Bilgi burada çok kısa kalabilmektedir. Bir ile dört saniye arasında kalış süresi
değişmektedir. Duyusal kayıtın kapasitesi sınırsızdır. Bununla birlikte gelen bilgi anında işlenmezse, çok hızlı bir şekilde kaybolur.
Sadece dikkat edilen sınırlı sayıdaki bilgi kısa süreli belleğe aktarılabilir. Bilginin duyusal kayıttan kısa süreli belleğe geçişinde
dikkat ve algı süreçleri süzgeçtir.

5. Kısa süreli
bellek/işley
en bellek
İki fonksiyonu vardır: 1. Sınırlı
miktardaki bilgiyi sınırlı bir zaman
süresi içinde geçici olarak depolar.
Bundan dolayı kısa süreli bellek
denir. (7+2 birim) 2. Bilgi burada
çok kısa kalmaktadır. Yetişkinde bu
süre 20 saniye kadardır.
Kısaca bir yetişkinde kısa
süreli bellek beş ile dokuz
birimlik bilgiyi zihinsel tekrar
yapılmadıkça ancak en fazla
20 saniye
depolayabilmektedir.

6. Uzun
süreli
bellek
Uzun süreli belleğin bölümleri:
1. Anısal Bellek: Kişisel
yaşantılarımızın depolandığı
bölmedir.
2. Anlamsal bellek: Konu alanlarının
kavramları, olguları, genellemeleri,
kuralları depolanır.
3. İşlemsel Bellek: Herhangi bir şeyin
nasıl yapılacağı ile ilgili bilgilerin,
işlemlerin depolandığı bellektir.

7. Uzun süreli bellek
• İyi öğrendiğimiz bilgiyi sürekli olarak depoladığımız bellek türüdür.
Uzun süreli bellek, nöronlar arasındaki bağlantılarda yani sinapslarda
yapısal değişme ile ortaya çıkmaktadır. Sinapslar ya güçlenmekte ya
da komşu nöronlarla yeni bağlar, yeni kollar oluşturmaktadır.
Beyindeki bu değişmeler de bilginin uzun süreli bellekte sürekli
olarak kaldığını göstermektedir.Belleğin kapasitesinin sınırsız olduğu
belirtilmektedir. Öğrenme bir kez gerçekleştiğinde ebediyen
saklandığına ilişkin kanıtlar mevcuttur. Bilgilerin depolandığı bir
kütüphane gibi düşünülebilir. Ancak bilginin hatırlanması büyük
oranda materyalin uygun bir şekilde kodlanarak, uygun yere
yerleştirilmesine bağlıdır.

8. Bilgiyi İşleme Modeline Göre Öğretimin
Düzenlenmesinde Dikkat edilecek Hususlar
Konuya dikkat
çekilmelidir
Öğrenenin temel
ve önemli olan
bilgiyi diğer
ayrıntılardan ayırt
etmesine yardımcı
olunmalıdır.
Yeni kazanılacak
olan bilgi ile önce
bilginin
ilişkilendirilmesi
yapılmalıdır
(eklemleme)
Öğrenenin bilgiyi
anlamlandırmasına
örgütlemesine
yardımcı
olunmalıdır.
Soyut fikirleri
somutlaştırmaya
yardımcı olacak
örnekler
verilmelidir
Sözcük, terim ve
olguların sadece
tekrar yoluyla
öğrenilmesi değil
bellek destekleyici
stratejiler ile
öğrenmesine
rehberlik
edilmelidir.
Bilginin uzun süreli
bellekten
çağrılmasında
tedbirler
alınmalıdır.
Bilginin tam olarak
öğrenilmesi için
tekrar ve
özetlemelere yer
verilmelidir.
Öğrenene öğrenme
sonuçları hakkında
bilgi verilerek
yürütücü bellek
şemasını
geliştirmesine
yardım edilmelidir.

9. • Bilginin kısa süreli bellekten uzun süreli belleğe aktarımı DİKKAT ve
ALGI ile gerçekleşir.
• Kısa süreli bellekte bilgiyi saklamanın yolları ise SÜREKLİ TEKRAR
ve GRUPLAMA yöntemleri ile gerçekleşir.
• Bilginin uzun süreli belleğe aktarılmasında ise
Örtük ve Açık Tekrar
Kodlama/Anlamlandırma
Genişletme/Eklemleme
Bellek Destekleyici İpuçları gibi süreçler kullanılır.

10. Sorular
1.“Anlık bellek” kavrama aşağıdakilerden hangisini
ifade eder?
A)Uzun süreli bellek B) Kısa süreli bellek
C)Örgütleme D)Duyusal kayıt E)Gruplama
2. Bilgi işleme kuramına göre konu alanlarının
kavramları, olguları ve ilkeleri hangi bellekte
saklanmaktadır?
A)Anlamsal B)İşlemsel C)Anısal
D)Duyusal E)Kısa süreli bellek
3. Ayla Öğretmen dersin başında; dersin hedefl eri,
derste işlenecek konular ve uygulamalar
konusunda öğrencilere bilgi vermiştir. Ayla
Öğretmen’in bu uygulaması, öğrenmede hangi
bilişsel sürece yöneliktir?
A) Algılama B) Dikkat C) Anlamlandırma D)
Kodlama
E) Hatırlama