3. Кіріспе.
Ауыл шаруашылы ыны е бір лкен саласыны бірі.ғ ң ң ү ң
Мал шаруашылы ын дамыту мал д рігер мамандарынығ ә ң
ж мысы болып табылады.ұ
Мал д рігерлері мал иелерімен ты ыз байланыстаә ғ
болуы ажет. Алдына ойыл ан жоспарлы ж мыстарынқ қ ғ ұ
орындау басты міндетті болып табылады.
Олар мынандай ж мыстар ат арады:ұ қ
1.Мал д рігерлік іс – шараларды йымдастыру;ә ұ
2.Малдарды т л алу шараларын йымдастыру;ң ө ұ
3.Ауруларды алдын алу шаралары ж не ауыр ан мал аң ә ғ ғ
дер кезінде к мек к рсету;ө ө
залалсыздандыру а;ғ
4. Туберкулез.
Туберкулез tuberculosis – созылмалы т рде сетін ерекшеү ө
ж палы ауру болып табылады. те ерте заманда б лұқ Ө ұ
ауру Мысырда, ндістанда, ытайдаҮ Қ белгілі бол ан.ғ
Туберкулезді е басты оздыр ышың ң қ ғ Mycobacterium
болып табылады. Туберкулезге й стары мен жабайыү құ
старда шалды ады. Б л ауруды жасырынды кезе деріқұ ғ ұ ң ң
2 айдан 12 ай а дейін созылады. Ауру сты бірте – біртеғ құ ң
ары тап, т беті ашып, жалпы к йі нашарлайды. Ауруқ ә қ ү
созылмалы болады 2 – 3 ай а немесе жыл ағ ғ
созылады.Туберкулез ас азан немесе ауа ар ылы ж ады.қ қ ұғ
5. Бруцеллез.
Бруцеллез «Brucellosis» - созылмалы тетін, іш тастау,ө
жануарларды жынысты абілеттеріні б зылуы ар ылың қ қ ң ұ қ
ерекшеленетін ж палы ауруды бір т рі.ұқ ң ү XVIII – XIX
асырлар аралы ында бруцеллез ауруына жан – жа тығ ғ қ
зертеулер ж ргізілген болатын. Даниялы ветеринарияү қ
д рігерлеріә В.Банг 1896 жылы ауру оздыр ышыны ішқ ғ ң
таста аны б заудан б ліп алды. Б л микробтар 1918 – 1920ғ ң ұ ө ұ
жылдар аралы ында бір туыстасты а біріктіріпғ ққ
Брюстың рметінеқұ Бруцеллездар деп ата ан.ғ
аза стан а б л ауру Еуропадан келген болатын.Қ қ ғ ұ
6. Бруцеллездер мынадай т ргеү
б лінеді.ө
Brucella bovis,
Br melitensis,
Br suis
Б ларды шеуі де ірі арада кездеседі. Осылардыұ ң ү қ ң
ішінде к пнесеө Brucella bovis кездеседі. Адам шін еү ң
ауіптісі – вr. melitensis оздырады.Б л аурудық қ ұ ң
жасырынды кезе і 14 к нен 180 к нге дейін созылады.ң ү ү
Сыр ат созылмалы т рде се бастайды. Сонық ү ө ң
салдарынан сиыр, ой, ешкі, шош а іш тастайды немесе 1қ қ
– 2 к ннен кейін ліп ал ан т л туады . Бруцеллезү ө қ ғ ө
ауруына ірі ара, жыл ы, б ы, ит бас ада жануарларқ қ ұғ қ
шалды ады. Тіпті бруцеллезбен адамдарда ауырады.ғ
сіресе буаз малдар бруцеллез ауруына бейім келеді.Ә
Ауруды ж у к здерің ұғ ө – ауру малдар болып табылады.
Бруцеллезбен ауыр ан малдар емделмейді .ғ
7. тыру.Құ
тыруҚұ Rabies – орталы ж йке ж йесін за ымдайтын ж палық ү ү қ ұқ
ауруды бір т рі. Деректерге с йенетін болса Аристотель рң ү ү қ ә
т рлі жануарлар а ит ап анда ж атынын жазды. 1804 жылыү ғ қ қ ұғ
ал аш рет т жірбие ж зіндеғ ә ү Цинке тыруды оздыр ышы –құ ң қ ғ
вирус екендігі д лелденді. Ауруды жасырынды кезені 15 – 60ә ң
к нге созылады. тыру ауруыны диагнозы ойыл ан кездеү Құ ң қ ғ
ит немесе ас ыр тістеген жайлы м лімет ажет. тыру ауруық қ ә қ Құ
шы ан жа дайда адамдарды ап ан иттер мен мысы тардыққ ғ қ қ қ
б лек амап ста ан абзал. Ал б л ауру а к дікті ит пенө қ ұ ғ ұ ғ ү
мысы ты т гелдей жояды. лен малдарды ліктерін ртейді.қ ү Ө ң ө ө
Ауру малдар т р ан орынды натрийді 2 процентік к йдіргішұ ғ ң ү
ертіндісімен дезинфекциялайды. тыру ауруынан са тану шінҚұ қ ү
олармен к рес шаралары ж ргізіледі я ни итке антирабикалыү ү ғ қ
вакцина егіледі.Б л ауруды емі жо ,тез арада лтіріледі,ұ ң қ ө
йткені оны адам а ж у аупі бар.ө ң ғ ұғ қ
8. Мал қожалықтары мен кешендерінде жүргізілетін
ветеринарлық-санитарлық шаралардың
обектілері
Дезинфекциялы тос ауыл;қ қ
Ветеринарлы -санитарлы жібергіш;қ қ
О шауханалар;қ
Карантинді жайлар;
К оймасы;өң қ
Санитарлы асапхана;қ қ
12. Жануарлардың өлексесін
зарарсыздандырудың 3 түрлі әдістері:
Ветеринариялық - санитарлық утиль зауыттар;
Цехтарда өртеу;
Биотермиялық әдіс;
Өлексені өртеу – топалаң; қарасан; секірпе немесе аса
қауіпті әрі жұқпалы аурулар: маңқа; сиыр обасы;
құтыру; аурулары кезінде міндетті болып табылады.
Мал өлексесін өртеуге жер ошақты; беккери шұңқырын
пайдаланады. Жер ошақты 0,5 – 0,7 м терендікте
қазады. Бетіне темір салып, астына отындарды
толтырып, оның бетіне өлекселерді тастайды.
16. Шаруашылы топтарық З р литрә Н жіс килограмә
Б аұқ 10 30 – 35
Сиыр 20 35 – 40
Б зауұ 2 5 – 10
абанҚ 6 9
Мегежін 8 9
ойҚ 1 4
Жыл ық 15 20
17. Биологиялық Химиялық Физикалық
К дегіөң
микроптың
тіршілік рекетіә
серінен іскеә
асады
Ж палы ауру аұқ ғ
шалды анққ
малды к інң өң
залалсыздандыру
шін пайдаланадыү
К а ыстыөң ғ
ондыр ыларқ ғ
ар ылы 110-120 Сқ
0,2 ысымқ
ар ылық
залалсыздандыр
ылады